Νοσοκομειακή Υποθρεψία Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

1. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚH ΥΠΟΘΡΕΨΙΑ
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
ΑρεζίναΚαστή,
ΔιαιτολόγοςMSc
ΠροϊσταμένηΤμ.Διατροφής
Π.Γ.Ν.ΑΤΤΙΚΟΝ

3. Ελλείψεις, πλεονάσματα ή έλλειψη ισορροπίας στην
πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών.
 Άτομα με χαμηλό βάρος και χαμηλό ύψος σε σχέση με την ηλικία τους
 Παχύσαρκα άτομα με παρουσία νοσημάτων που σχετίζονται με διατροφή
(π.χ. καρδιαγγειακά, ΑΕΕ, διαβήτη και μερικές μορφές Ca).
 Άτομα με υποσιτισμό, που σχετίζεται με ελλείψεις μικροθρεπτικών
συστατικών ή ανεπάρκειες (βιταμινών και ιχνοστοιχείων)
Π.Ο.Υ. ΟΡΙΣΜΟΣ

5. «Κίνδυνος για εμφάνιση υποθρεψίας»: με βάση οποιοδήποτε
εργαλείο διατροφικής αξιολόγησης.
Εναλλακτικά:
1) BMI < 18.5 kg/m2
2) Ακούσια απώλεια βάρους >10% ανεξαρτήτως χρονικής διάρκειας ή >5%
τους τελευταίους 3 μήνες σε συνδυασμό με:
•BMI < 20 kg/m2 (ασθενείς < 70 ετών) ή < 22 kg/m2 (ασθενείς >70 ετών) ή
• χαμηλή άλιπη μάζα σώματος (<15 σε άνδρες και <17 kg/m(2) σε
γυναίκες)

6. ASPEN  διάγνωση υποθρεψίας όταν ο ασθενής
εμφανίζει 2 ή περισσότερα:
• Ανεπαρκής πρόσληψη ενέργειας
• Απώλεια βάρους
• Απώλεια μυικής μάζας
• Απώλεια υποδόριου λίπους
• Τοπική ή γενικευμένη κατακράτηση υγρών που μπορεί να συγκαλύπτει την
απώλεια βάρους
• Μειωμένη λειτουργικότητα, όπως ανιχνεύεται με τη βοήθεια δυναμόμετρου

9. Η αδυναμία εκτίμησης του κινδύνου υποθρεψίας έχει επίπτωση στα
ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας
Αδυναμία, κακουχία,
Μυϊκός καταβολισμός
Αύξηση του χρόνου
επούλωσης
τραυμάτων
Αυξημένος κίνδυνος
επιπλοκών & χρόνου
νοσηλείας
Μειωμένη απόκριση
ανοσοποιητικού &
αυξημένος κίνδυνος
λοιμώξεων
Θ Α Ν Α Τ Ο Σ

10. Προοπτική μελέτη cohort : Καναδάς  11 πανεπιστημιακά & 7 γενικά νοσοκομεία,
2010 - 2013
Σκοπός: Προσδιορισμός των στάσεων και αντιλήψεων των γιατρών σχετικά με την
ανίχνευση και τη διαχείριση του υποσιτισμού στα καναδικά νοσοκομεία.
Μέθοδος: συμπλήρωση ερωτηματολογίου με βάση τα πρότυπα της διατροφικής
φροντίδας της ESPEN (ερωτήσεις σχετικά με τις τρέχουσες πρακτικές διατροφικής
αξιολόγησης, τη διατροφική εκπαίδευση στα νοσοκομεία κ.λ.π).
Ολοκληρώθηκε από καναδούς ιατρούς που εργάζονταν στα 18 νοσοκομεία που
συμμετείχαν στη μελέτη n= 428 γιατροί (επί συνόλου 1220, βαθμός ανταπόκρισης 35%).
Αποτελέσματα: Υπήρξε διαφορά ανάμεσα σε αυτό που πίστευαν οι γιατροί σχετικά με
την “ιδανική” διαχείριση του νοσοκομειακού υποσιτισμού και των τρεχουσών
πρακτικών.
Συμπεράσματα: Η διατροφική εκπαίδευση της ομάδας θα μπορούσε να βελτιωθεί,
καθώς οι γνώσεις τους σχετικά με τη διατροφή ήταν περιορισμένες.
Ο νοσοκομειακός υποσιτισμός είχε απόλυτη σχέση με την παρεχόμενη φροντίδα.

12. Δεν φαίνεται να υπάρχει ένας συγκεκριμένος λόγος για την ανεπαρκή
διατροφική κάλυψη, ενώ κυριαρχεί η αντίληψη πως πρόκειται για
πολυπαραγοντικό πρόβλημα με περισσότερες από μια αιτίες.

16. 2015 Dec;34(6):1088-92

18. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ:
Ο υποσιτισμός που σχετίζεται με τη νόσο επηρεάζει 20 εκατομμύρια ασθενείς
στην Ε.Ε. και 33 εκατομμύρια γενικά στην Ευρώπη. Ετησίως το κόστος
υπολογίστηκε αντίστοιχα σε €120 δισ. και €170 δισ.
Το κόστος στη Β. Αμερική δεν υπολογίστηκε ακριβώς, αλλά κυμαίνεται περίπου
στο ίδιο εύρος, δεδομένου ότι υπάρχει μεγάλος επιπολασμός της
νοσοκομειακής υποθρεψίας και στην άλλη πλευρά
του Ατλαντικού.

19. Συστηματική ανασκόπηση: Ολλανδία, 8 μελέτες
Χρόνος δημοσίευσης της ανασκόπησης: 2014
Σκοπός: Ο υπολογισμός του κόστους σε σχέση με την αποτελεσματικότητα της
εντερικής διατροφής σε ενήλικες υποσιτισμένους ασθενείς (DRM) σε ανεπτυγμένες χώρες.
 SGA, MNA, MUST: εργαλεία διατροφικής αξιολόγησης που χρησιμοποιήθηκαν για
τον εντοπισμό του υποσιτισμού
1) Μελέτες παρέμβασης με τεχνητή διατροφή : Oral Nutrition Supplements (ONS) ή
Εnteral Tube Feeding (ETF) Χρόνος  από μερικές ημέρες έως μήνες και σε κάποιες
περιπτώσεις και έτη (1-3 έτη)
2) Μελέτες που περιλάμβαναν μορφές οικονομικής αξιολόγησης
Αποτελέσματα:
1) Εντερική διατροφή στο σπίτι (ETF)
2) ONS σε νοσηλευόμενους ασθενείς
3) ONS που ξεκινούσε στο νοσοκομείο και συνεχίζονταν στο σπίτι
4) ΟΝS στην κοινότητα
Μελέτη cost-benefit σε ετήσια βάση, σε ασθενείς με
χειρουργεία κοιλίας που αντιμετωπίστηκαν με ONS ως μέρος
της συνολικής θεραπείας – σε αντίθεση με αντίστοιχους
ασθενείς χωρίς ONS έδειξε: 30% μείωση στη ΜΔΝ γεγονός που
εξισορρόπησε το επιπλέον κόστος των ONS και οδήγησε τελικά
στην εξοικονόμηση χρημάτων (3044€ αντί 3318€ ανά ασθενή)
Μελέτη κόστους-χρησιμότητας, διάρκειας 3 μηνών, σε
ηλικιωμένους με DRM ανέδειξε ότι χωρίς ιδιαίτερο κόστος
επιτεύχθηκε καλύτερη ποιότητα ζωής (QALYs).

20. Adapted from: Trevor Smith Reducing Undernutrition - Spreading the responsibility,
University Hospital Southampton, 2016
Ηνωμένο Βασίλειο (2015):
£ 20 δισ. το κόστος για το
Σύστημα Υγείας και
Κοινωνικής Ασφάλισης
Η εφαρμογή των
κατευθυντήριων οδηγιών του
NICE* για τη διατροφική
υποστήριξη μπορεί να
οδηγήσει σε σημαντική
εξοικονόμηση πόρων για το
Σύστημα Υγείας
*NICE: National Institute for Health and Care
Excellence

21. • Trevor Smith Reducing Undernutrition - Spreading the responsibility,
• University Hospital Southampton, 2016The cost of malnutrition in England and potential cost savings from
nutritional interventions (full report), NHS, BAPEN & NIHR Southampton Biomedical Research Centre, 2015

22. Γαλλία: National Health and Nutrition Program
Συστηματική παρακολούθηση νοσηλευόμενων ασθενών με τη
συλλογή 3 δεικτών
(εντός 48ωρου από την εισαγωγή)
 weight measurement,
 calculation of body mass index (BMI) and
 weight change before hospitalization
(part of the French Indicators for Improving Care Quality and Safety)

23. Ε-mails με δεδομένα  στο Τμήμα Διατροφής.
Ειδοποιήσεις  το Τμ. Διατροφής επικοινωνεί με την κλινική του ασθενούς.
Εάν το ιατρικό ιστορικό δεν περιέχει επαρκή κλινικά/βιοχημικά δεδομένα
(ΔΜΣ, μεταβολή βάρους, λευκωματίνη ορού, προ-λευκωματίνη),
πραγματοποιείται συνάντηση και γίνεται αξιολόγηση της διατροφικής
κατάστασης.
 Η αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης κωδικοποιείται στο PMSI (Program
for the Medicalization of Information Systems) με 3 κωδικούς ICD-10: E43 (σοβαρός
υποσιτισμός) , E44.0 (μέτριος υποσιτισμός), E44 (ήπιος υποσιτισμός).
Η κωδικοποίηση γίνεται από διαιτολόγο και μπορεί να τροποποιηθεί, εάν είναι
απαραίτητο, από το θεράποντα.
Η κατηγοριοποίηση του υποσιτισμού στο PMSI βασίζεται στις συστάσεις του HAS
Ε-mail alert system

24. Ε-mail alert system
Εντοπισμός και διατροφική υποστήριξη ασθενών σε κίνδυνο υποσιτισμού
Εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης μεταξύ δύο διαδοχικών εισαγωγών
(Δουνκέρκη, 1/09/12).
Οργάνωση της διατροφικής φροντίδας εντός νοσοκομείου και πρόταση για
διασύνδεση μεταξύ νοσοκομείου-κοινότητας.
Επόμενες ενέργειες:
1) διατροφικές οδηγίες στους ασθενείς κατά την έξοδο
2) δημιουργία κινητής μονάδας ειδικευμένης στη διαχείριση του υποσιτισμού
(τέλη 2013).
Πηγές Χρηματοδότησης
Εξ ολοκλήρου από το προσωπικό του Παν. Νοσοκομείου της Lille & της Δουνκέρκης
δεν χρειάστηκε πρόσθετη χρηματοδότηση

25. Διασύνδεση μεταξύ νοσοκομείου-κοινότητας
Kινητή μονάδα ειδικευμένη στη διαχείριση του
υποσιτισμού (Transversal Nutrition Unit)
Διαχείριση του υποσιτισμού  διεπιστημονική ομάδα με
εξειδίκευση στην αντιμετώπιση διατροφικών διαταραχών
(nutritionist, dietitian & nurse: επαγγελματίες υπεύθυνοι για την
εκπαίδευση του προσωπικού εντός νοσοκομείου)
ΣΤΟΧΟΣ: Η βελτίωση της
παρεχόμενης φροντίδας και
η αντιμετώπιση του
υποσιτισμού

26. Πολυκεντρική μελέτη παρατήρησης  Ελλάδα 34 από 125 δημόσια-γενικά/πανεπιστημιακά
νοσοκομεία (27.2% επί συνόλου, 11 Αθήνα, 7 Θεσσαλονίκη & 16 σε άλλες πόλεις)
Χρόνος διεξαγωγής της μελέτης: Ιανουάριος 2011 - Δεκέμβριος 2014.
Σκοπός: Εκτίμηση κινδύνου εμφάνισης υποσιτισμού μεταξύ νοσηλευόμενων ασθενών σε
ελληνικά δημόσια νοσοκομεία.
Μέθοδος: Εργαλεία διατροφικής αξιολόγησης: NRS 2002, MUST & MNA-SF.
N=2970 ασθενείς (48% γυναίκες). Συμμετοχή ιατρών, νοσηλευτών και διαιτολόγων (μετά από
σύντομη εκπαίδευση).
Αποτελέσματα:
Υψηλός κίνδυνος εμφάνισης υποσιτισμού 25-60.5% (εξαρτώμενος και από το εργαλείο
διατροφικής αξιολόγησης).
Αυξημένος κίνδυνος στις ογκολογικές κλινικές.
Ασθενείς > 80 ετών, συχνότητα εμφάνισης υποσιτισμού πολύ υψηλότερη (ανεξάρτητα από το
εργαλείο).

29. Συμπεράσματα
Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη που αξιολογεί το διατροφικό κίνδυνο σε
ελληνικά νοσοκομεία με τη χρήση των 3 πιο διαδεδομένων εργαλείων
διατροφικής αξιολόγησης.
Αναδεικνύει το πρόβλημα, εστιάζοντας στη σημαντικότητα της
συστηματικής και έγκαιρης ανίχνευσης του υποσιτισμού.
 Η διατροφική αξιολόγηση στην Ελλάδα είναι υποχρεωτική από το
2012, ωστόσο, δεν εφαρμόζεται στα περισσότερα νοσοκομεία.

30. MUST
C:UsersHLIAS-TOSHDocuments1.jpg
MUST

31. 18,5% 15,7%
Ν = 463 (50% άντρες, 67±19 έτη)

32. Ένδειξη για διατροφική υποστήριξη ανά κλινική κατά την εισαγωγή
ΟΧΙ
ΝΑΙ-υποσιτισμός
ΝΑΙ-παχυσαρκία

33. Χρήση υπηρεσιών Τμήματος Διατροφής ανά κλινική κατά τη νοσηλεία
Από τους 159 ασθενείς που σύμφωνα με το MUST
χρήζουν διατροφικής παρέμβασης, το Τμήμα
Διατροφής ειδοποιήθηκε μόνο για τους 5 (3%)

34. ΟΧΙ
ΝΑΙ-υποσιτισμός
ΝΑΙ-παχυσαρκία
ΟΧΙ
ΝΑΙ-υποσιτισμός
ΝΑΙ-παχυσαρκία
123 ασθενείς χρήζουν
διατροφικής παρέμβασης
Μόνο σε 23 συστήθηκε
διατροφική υποστήριξη
(21%)

36. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!