Makro1 ligj01 hyrjene_makroekonomi

1© MAKROEKONOMIA Dr. Avdullah
Ligjërata I
HYRJE NË
MAKROEKONOMI

Në këtë ligjëratë do të njiheni me:
− Ekonomiksi:
> Makroekonomia vs mikroekonomi
− Shkollat e mendimit makroekonomik
− Konceptet kryesore makroekonomike
− Problemet ekonomike
− GDP
− Mirëqenia ekonomike

EKONOMIKSI:
MIKROEKONOMIA & MAKROEKONOMIA
Ekonomiksi
Mikroekonomia Makroekonomia
Sjellja e axhendëve
ekonomik:
-Oferta
-Kerkesa
-Elasticiteti
-Konkurenca
-Politikat industriale
Studimi i ekonomisë
në tërësi:
- produkti i përgjithshëm
- punësimi dhe papunësia
- inflacioni
- ciklet e biznesit etj.

MENDIMI MAKROEKONOMIK: SHKOLLAT E
NDRYSHME
• Historiku i mendimit ekonomik
− Fillon nga Adam Smithi (1723-1790)
> Filozof skocez
> Vepra e tij e mirënjohur “Pasuria e kombeve” e vitit 1976
> Njihet si themelues i shkencës së ekonomiksit
> “Dora e padukshe”, që është tregu, i rregullon relacionet
ekonomike dhe vendos ekuilibrin në tregje
> “It is not from the benevolence of the butcher, the
brewer, or the baker, that we expect our dinner, but
from their regard to their own interest. We address
ourselves, not to their humanity but to their self-love,
and never talk to them of our own necessities but of
their advantages.

MENDIMI MAKROEKONOMIK:
SHKOLLAT E NDRYSHME
Shkollat e mendimit ekonomik
•Shkolla KLASIKE:
− liberalizmi ekonomik - Shteti nuk ndërhynë
− Punëzënia e plotë - Secili që dëshiron të
punojë mund të gjejë punë
− përdorim i plotë i resurseve - Resurset
ekonomike
− ekuilibri i tregut - AD=AS

MENDIMI MAKROEKONOMIK:
SHKOLLAT E NDRYSHME
Shkollat e mendimit ekonmik
•Shkolla KEJNSIANE
− Zë fill pas krizës 1929-1933, kur shkolla klasike nuk
mund të ofronte zgjidhje
− mospërdorimi i plotë i resurseve ekonomike
− ekuilibri ekonomik parcial,
− papunësia,
− raporti papunësi - inflacion (trade-off).

MENDIMI MAKROEKONOMIK: SHKOLLAT E
NDRYSHME
Shkollat e mendimit ekonmik
•Shkollat e tjera ekonomike:
− NEOKLASIKE
− SHKOLLA E PRITJEVE RACIONALE
− NEOKEJNSIANE

KONCEPTET KRYESORE MAKROEKONOMIKE
 GDP (Gross Domestic Product): real dhe
nominal
 Rritja ekonomike (ritmi i rritjes së GDP-së)
 Inflacioni (ritmi i rritjes së çmimeve)
 Punësimi dhe papunësia
 Ciklet e biznesit (inflacioni, rritja ekonomike
dhe papunësia) (figura)

OBJEKTIVAT KRYESORE
MAKROEKONOMIKE
Objektivat e qeverisë
Punësimi i plotë
Qëndrueshmëria e çmimeve
Ritme të përshtatshme të rritjes afatgjate
Zhvillimi i balancuar rajonal
Bilanci i ekuilibruar i pagesave

MJETET POLITIKE PËR REALIZIMIN E
OBJEKTIVAVE
 Politika Fiskale
 Tatimet
 Shpenzimet qeveritare
 Politika Monetare
 Oferta monetare dhe roli i Bankës Qëndrore
 Politika e të Ardhurave
 Politika mbi pagat, dhe
 Politikat mbi çmimet
 Politikat e Marrëdhënieve Ekonomike me Jashtë
 Politikat tregtare
 Politikat valutore
 Koordinimi i politikave të brendshme makroekonomike

PRODUKTI I PËRGJITHSHËM
Produkti i përgjithshëm si tregues
sintetik i aktivitetit ekonomik
Mjet testues për të parë nëse janë
arritur objektivat e caktuara
(shembull)
Përdoret për të bërë krahasime me
vendet tjera

PROBLEMET NË LLOGARITJEN E
GDP-së
Problemi i agregimit të produkteve dhe
shërbimeve të ndryshme
Problemi i rritjes së çmimeve që mund të
shpie në konkludimin se është rritur GDP
Pamundësia për të përfshirë përmirësimin
e cilësisë dhe rënjen e çmimit (p.sh. rasti i
kompjuterëve)

MATJA E PRODUKTIT TË PËRGJITHSHËM
Ekzistojnë mënyra të ndryshme të matjes së
Produktit të Përgjithshëm:
 Mënyra e Prodhimit
 Mënyra e Shpenzimeve
 Mënyra e të Ardhurave

…MATJA E PRODUKTIT TË PËRGJITHSHËM
1) MËNYRA E PRODHIMIT:
 Duke mbledhur vlerën e të gjitha produkteve dhe shërbimeve përfundimtare
 Ose duke mbledhur vleren e shtuar ne cdo stad te prodhimit
Stadet apo fazat e prodhimit
Vlera e transaksionit
(ne € për çdo 100 kg
bukë)
Vlera e shtuar
(ne € për çdo 100
kg bukë)
Fermerët e grurit ia shesin grurin
fabrikës së miellit
1000 1000
Fabrikanti i miellit e përpunon grurin në
miell dhe ia shet atë prodhuesit të
bukës
2100 1100
Prodhuesi i bukës ua shet bukën
konsumatorëve
4000 1900
I gjithë procesi i prodhimit 7100 4000

2) MËNYRA E SHPENZIMEVE:
Duke mbledhur të gjitha shpenzimet e subjekteve të ndryshme për
blerjen e mallrave dhe shërbimeve përfundimtare:
E = C + I + G + NX
E Shpenzimet Kombëtare
C Konsumi
I Investimet
G Shpenzimet Qeveritare
N Eksporti Neto

3) MËNYRA E TË ARDHURAVE
Realizohet duke mbledhur të ardhurat e të gjithë zotëruesve të
faktorëve të prodhimit
Kompenzimet e punënjësve (pagat, etj.)
Të ardhurat e firmave jo aksionare
Të ardhurat e individëve nga renta
Të ardhurat korporative (para taksave)
Interesi neto

Disa koncepte:
GDP
GNP = GDP – te ardhurat neto
NDP = GDP – amortizimi i kapitalit

DISA IDENTITETE KRYESORE
MAKROEKONOMIKE
Duke supozuar se ekonomia është e mbyllur (pra nuk
kemi sektor të jashtëm: import dhe export) dhe duke
abstrahuar shpenzimet qeveritare atëherë:
Y = C + I (1)
Duke supozuar se Y=YD, atëherë:
Y = C + S (2)
Duke kombinuar këto dy ekuacione kemi:
C + I = Y = C + S (3)
I = S (4)

DISA IDENTITETE KRYESORE
MAKROEKONOMIKE
Kur shtohet sektori qeveritar dhe sektori i
jashtëm:
Y = C + I + G + NX (5) dhe
YD = Y + TR – TA (6)
Po ashtu dimë se:
YD = C + S (7)

…DISA IDENTITETE KRYESORE
MAKROEKONOMIKE
Kombinimi i barazimeve (6) dhe (7):
C + S = YD = Y + TR – TA (8)
dhe
C = YD – S = Y + TR – TA – S (9)
Nëse zëvendësojmë C në ekuacionin (5)
Y = C + I + G + NX =
= (Y + TR – TA – S) + I + G + NX

…DISA IDENTITETE KRYESORE
MAKROEKONOMIKE
Marrim diferencën në dy anët e barazimit të mësipërm:
(Y + TR – TA – S) + I + G + NX – Y = 0
dhe do të kemi
TR – TA – S + I + G + NX = 0
dhe
I – S + (G + TR – TA) + NX = 0 (10)
Shprehja (G + TR – TA) përfaqëson deficitit buxhetor.
Nëse S=I atëherë:
(G + TR – TA) = - NX (11)
Pra deficiti buxhetor është i barabartë me deficitin e tregtisë së
jashtme (importin neto).

PRODUKTI KOMBËTAR & MIRËQENIA
EKONOMIKE
 Mirëqenia ekonomike si objektiv përfundimtar
 Si të matet mirëqenia?
 Si të merret në konsiderim ndotja e ambientit që
rezulton nga prodhimi më i madh i produkteve?
 Sipas produktit të përgjithshëm?
 Koha e lirë dhe mirëqenia ekonomike
 Problemi i matjes së mirëqenies pasi njerëzit kanë
preferenca të ndryshme
 Shpërndarja e produktit (kurba e Gini coefficient)

Koeficienti ‘Gini’

Pagesa e
faktorëve
të prodhimit
Konsumi i
mallrave të
prodhuara
në vend
Qarkullimi në ekonomi
Firmat
Familjet

Pagesa e
faktorëve
të prodhimit
Konsumi i
mallrave të
prodhuara
në vend
Investimet (I)
Shpenzimet
qeveritare (G)
Eksportet(X)
Bankat
Kursimet(S)
Qev.
Taksat(T)
Jashtë
Importet (M)
Qarkullimi në ekonomi
Tërheqjet
Hyrjet

Rritja ekonomike
• Si arrihet rritja ekonomike?
• Përmes faktorëve të prodhimit:
1. Puna
2. Toka/resurset
3. Kapitalit
4. Teknologjia
5. Ndërmarrësia
• Si vendos vendi se çfarë prodhojë?

MalliX
Malli YO
a
b
c Rritja e
outputit
Kurba e mundësive të prodhimit

O
Rritja e outputit
potencial
MalliX
Malli Y
x
I II
Rritja ekonomike dhe kurba e mundësive të
prodhimit

Rritjaekonomike(%eGDP)
UK
France USA
Germany
Japan
Normat e rritjes në disa vende
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005

•Politikat për rritje ekonomike
− Politikat e anës së kërkesës
− Politikat e anës së ofertës
− Promovimi i investimeve
Rritja afatgjate

Konsumi
Koha
Tani
Rritje e lartë
C2
t1
Rritje e ulët
C1
Shtegu i rritjes ekonomike

PYETJE PER DISKUTIM
− Pyetjet per diskutim ne kapitullin XIII, faqe 265.
− Te dhenat per GDP dhe agregatet e tjere
ekonomik per Kosove per periudhen 2001-2016:
>BPK (www.bqk-kos.org)
>SOK (www.rks-gov.net/ask)

Makro1 ligj01 hyrjene_makroekonomi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Makro1 ligj01 hyrjene_makroekonomi

Similar to Makro1 ligj01 hyrjene_makroekonomi (11)

Makro1 ligj01 hyrjene_makroekonomi