1. İDARİ SÜREÇLERDE İNTERNET KULLANIMI YETERLİLİĞİ
INTERNET USING QUALIFICATIONS IN ADMINISTRATIVE
PROCESS
Yrd.Doç.Dr. Kürşat Yenilmez
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümü, Eskişehir / Türkiye
kyenilmez@ogu.edu.tr
Ömür Aşıkoğlu
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi
İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bölümü, Eskişehir / Türkiye
omur@ogu.edu.tr
ÖZET
Çağımızda bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler toplumların yeni teknolojik gelişmeleri izlemelerini ve kendilerine uyarlamalarını zorunlu hale
getirmiştir. Söz konusu yeni teknolojik sistemlerden birisi de, “en etkili iletişim ve bireysel öğretim aracı” olarak nitelendirilen bilgisayarlardır.
Bilgisayarların en etkili iletişim aracı olmalarını sağlayan ise İnternet’tir. Dünya üzerindeki tüm bilgisayarları birbirine bağlayan ve bu şekilde
tüm bilgisayarların iletişimini sağlayan uluslararası en büyük bilgisayar ağına “Internet” adı verilmektedir. İnternet aracılığıyla sunulabilen
hizmetlerden optimal düzeyde nasıl yararlanılabileceği konusunda toplum bilinçlendirilmelidir. Bunun en etkin ve temel yolu da kuşkusuz
eğitimdir. Eğitimin kurumsal boyutu olan Hizmet İçi Eğitim, amaçlara ulaşma olasılığını artırmak için personelin tutum ve davranışlarında
değişiklik yaratmak için şart olan bir süreç haline gelmiştir. Bu kapsamda eğitim ve bilimin buluştuğu ortamlar olarak üniversitelerimizde görev
alan personelin verimliliklerini artırmak açısından internet kullanımı yeterliliklerinin belirlenmesi önemli bir araştırma ve tartışma konusu
olmaktadır.
Bu araştırma üniversitede görevli idari personelin internet kullanımı yeterliliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi genel sekreterliği ile bağlı daire başkanlıklarında görevli idari personel arasından rastlantısal olarak seçilen
toplam 101 personel oluşturmaktadır. Verilerin toplanması aşamasında idari personelin internet kullanımı yeterliklerinin belirlenmesi amacıyla
araştırmacılar tarafından hazırlanan “İnternet Kullanımı” anketi ile kişisel bilgilerini içeren bir demografik bilgi formu kullanılmıştır. Toplanan
verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistikler kullanılmıştır. Araştırma sonunda; örneklemi oluşturan personele yönelik olarak planlanmış bir
uzaktan hizmet içi eğitim modeli önerilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Bilgisayar, İnternet, Hizmet içi eğitim
ABSTRACT
Nowadays, fast developments in science and technology forces communities have to accommodate the technological developments
themselves. One of these new technological systems is computer as known the most effective teaching mean. Internet provides computer is
the most effective communication tool. Internet is defined as the biggest international computer network which provides communication among
all computers in the world. Communities must raise awareness about the benefits of services which can be served by the internet at optimal
level. Education is undoubtedly the most effective and basic way of doing this. In–profession education, which is the institutional dimension of
education, has become a must for improving the probability of achieving to aims and creating positive differences in staff behaviors. In
accordance with these, in universities, where science and education meets, improving staff efficiencies and determining internet - use
proficiencies of the staff has been an important argument and research subject.
This research has performed to determine internet - use proficiencies of administrative staff at Universities. 101 sample staff used for this
research are randomly chosen among the administrative staff of general secretarial of Eskişehir Osmangazi University. At the data collection
stage of the research, in order to determine the internet – use proficiencies of the staff, a questionnaire called “Internet use” is applied to the
staff, together with a demographic info-form (prepared by researchers) including personnel information about the staff. For dissolution of the
collected data, “descriptive” statistics are used. As a result of the research, for the sample staff used in this research, a distance in-profession
education model on internet is suggested.
Keywords: Computer, Internet, In–profession education
GİRİŞ teknik bilgi satın almaları ve kullanmaları gerekmektedir
(Aksoy, 2003).
Günümüzde ülkelerin dünyadaki konumlarını belirleyen
önemli bir değişken de, bazı teknoloji ürünlerinden ne Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte bilgi teknolojileri ve
ölçüde yararlanabildikleridir. Genel anlamda kurumsal bilgisayar yaşamın her alanına girmiştir. Bilginin üretilmesi
gelişmeler de büyük ölçüde teknoloji eksenli bir ve kullanılması toplumların rekabet güçlerini ve gelişmişlik
değerlendirmeye tabi tutulur olmaktadır. Bu bağlamda eğitim düzeylerini belirleyen bir unsurdur. Toplumlara hizmet veren
kurumlarının da hizmetlerini toplumca kabul edilen/beklenen kamu kurumlarının da iş süreçlerinde bilişim teknolojilerini
düzeyde gerçekleştirebilmeleri için daha yüksek düzeyde, kullanmaları ve bu teknolojileri kullanabilecek insan
ileri teknoloji ürünü makineler, araç, gereçler, üretim kaynaklarını geliştirmeleri için eğitime öncelik vermeleri
yöntemleri ve uygulama yönergeleri, bir başka deyişle gerekmektedir. Teknolojik gelişmeleri takip edebilmek ve
değişen iş süreçlerine ayak uydurabilmek için, mevcut
82
2. sistemlerini sorgulamak, bu teknolojiyi kullanacak olan insan etkili sonuca ulaşılmasını sağlayacaktır (Çabuk ve Erdoğan,
gücünün yeterliliğini artırmak için planlar yapmalıdır. Çünkü 2001).
kurumların başarıları sahip oldukları donanım ve yazılım
sistemleri ile değil, sahip oldukları bilgi ve insan kaynakları Internetin temeli Amerika Birleşik Devletleri’nin askeri
ile ölçülmektedir (Bilişim, 2004). amaçlarla kullandığı ARPANET’e dayanmaktadır. Dosya
alışverişi, elektronik mesaj gibi hizmetlerin sivil alanlarda da
Kamu kurum ve kuruluşlarında bilişim teknolojilerinin iş kullanılmasıyla bilgisayar ağları genişlemeye başladı.
süreçlerinde kullanılması tahmin edilenden daha hızlı Üniversitelerin ve diğer kuruluşların bu ağa katılmasıyla
şekilde yaygınlaşmaktadır. 2000 li yıllardan önce kamu internet adını aldı. Bugün internet, dünyadaki milyonlarca
kurumlarında “Bilgisayar kullanalım mı?” sorusu, yerini bilgisayarın TCP/IP protokolü ile birbirine bağlanabildiği
“Bilgisayarı nasıl kullanalım?” sorusuna bırakmış, hatta küresel bir iletişim ağı haline geldi. İnternete bağlı bir
günümüzde “Bilgisayarı en etkili şekilde nasıl bilgisayar, büyük bir ağın ortasındaki örümceğe benzer ve
kullanmalıyız?” sorusu sorulmaya başlanmıştır. Bu sorunun bu ağ üzerindeki başka bilgisayarlardan bilgi taşır. Bilgisayar
en doğru cevabı personele bilgisayar eğitimi verilmesidir ortamında kaydedilen yazılı metin, resim, video ve ses
(Tuti, 2005). dosyaları bir bilgisayardan çok uzaktaki bir bilgisayara
internet yoluyla kolayca aktarılabilmektedir. İnternetin
Günümüzde, personelin, görev tanımıyla ilgili kişisel ve sağladığı bu olanaklardan eğitim alanında da
mesleki niteliklere sahip olması kimi durumlarda artık yararlanılmaktadır. İnsanlar dünyanın bir ucundaki bilgi
yetmemektedir. Her alanda ilerlemenin motoru olan “bilişim kaynaklarına ulaşabilmekte, kütüphanelere
teknolojilerini” biliyor ve kullanıyor olması gerekmektedir. bağlanabilmekte, sanal ortamlarda gerçekleştirilen dersleri
Yaşamın her alanında değişim sürekli olduğuna göre, ve konferansları izleyebilmektedir. Bu kolaylıklar, özellikle
personel eğitimine de mesleki yaşantı boyunca devam uzaktan eğitimde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır (Baki,
etmesi gerekmektedir (Bağcı ve Şimşek, 2000). 2002).
Bilim ve teknolojik gelişmeler her meslek alanına yeni bilgi, Bilgisayarın ve internetin önemi her geçen gün artmaktadır.
teknik ve araçlar sokmakta bu durum çalışanları öğrenmeye, Bu durumun nedeni de şüphesiz; bu araçların sunduğu
yetişmeye zorlamaktadır. Bu bağlamda bilgisayar ve bilişim hizmetler ve bu hizmetlerin kolaylıkla elde edilebilir
teknolojilerini kullanmayı bilen personel daha etkili olmakta olmasıdır. “Web, e-mail, chat, download” gibi ifadeler herkes
ve verimliliği artmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşlarında tarafından bilinir ve kullanılır bir hale gelmiştir. Dünyanın bir
personelin, “ etkinlik, verimlilik ve kalite” bağlamında en ucundaki insanlarla sohbet etmek, elektronik posta
önemli endişesi, bilgi ve teknolojinin baş döndürücü bir hızla göndermek, bir mikrofon aracılığıyla bilgisayarın diğer
artmasına dayalı gelişme ve değişmelere ayak uydurmada ucundaki bir insanla konuşmak ve video konferanslar
yaşadıkları zorluklardır. İçinde bulunduğumuz dönem, yapmak, dünya çapındaki binlerce veri tabanından,
katılımcılığın benimsendiği, işin sahiplenildiği ve yetenek kütüphaneden ve haber gruplarından bilgi sağlamak,
geliştirmenin ön planda olduğu bir dönemdir. Hizmetiçi dünyada olan gelişmeler hakkında anında haber almak,
eğitim anlayışı, personelin kendi kapasitesini artırması ve müzik dinlemek veya film seyretmek, insanlarla karşılıklı
geliştirmesine hem de yenilikleri kendi alan, amaç ve olarak oyunlar oynamak, sayısız ürün yelpazesi içerisinden
ihtiyaçlarına göre uyarlama yeteneğinin olmasına olanak alışveriş yapmak İnternet’in bizlere sunduğu sayısız
vermelidir. Bunun için de, personelin bilgiyi araştırabilme, hizmetlerden yalnızca birkaç tanesidir (Yenilmez ve
bilgiyi bulabilme, bilgiyi düzenleme ve kendi kendine diğerleri, 2007).
öğrenmeyi sağlayan bir model oluşturmalı ve yaşam boyu
öğrenme temelleri atılmalıdır (Yenilmez ve Aşıkoğlu, 2007). İnternet kullanımı, son yıllarda oldukça büyük oranlarda
artmıştır. Türkiye’deki internet kullanımı ile ilgili verilere
Teknolojideki son gelişmelerle öğretim ve öğrenim işleminin bakıldığında ise, resmi olarak 450.000 kişinin internet
bilgi ve iletişim teknolojileri veya basit olarak elektronik bağlantısına sahip olduğu, fakat kullanıcı sayısının aslında
araçlarla, çoğunlukla ağ ortamında gerçekleştirilebilmesi dört katına yakın olduğu bilinmektedir.
yeni bir öğrenim şeklini (e-öğrenme) gündeme getirmiştir.
Bu öğrenim şekli sürekli eğitimin ve yaşam boyu öğrenimin Ülkemizde internet kullanımı düzeyi ve kullanım amaçlarını
uygulanabilirliğini ve etkinliğini daha da artırmıştır (Odabaş, belirlemeye yönelik değişik düzeylerde bazı araştırmalar
2004). bulunmaktadır. Gölge ve Arlı (2002), üniversite
öğrencilerinin okul dışında bilgisayar ve internet kullanma
Günümüzde yaşamın her alanında, bilgiye ulaşmak ve durumları ile ilgili Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören ve
dolaşımını sağlamak tüm sistemlerin işleyebilmesi için ön bilgisayar eğitimi almış 107 üniversite öğrencisi üzerinde
koşul olarak ortaya çıkmıştır. Bu işleyişin en doğru ve kısa yaptıkları araştırma sonucunda, erkek öğrencilerin kız
sürede gerçekleşmesi için internet teknolojisi çok kısa öğrencilere göre bilgisayar ve interneti, üniversite dışındaki
sürede önem kazanmış ve artık günlük yaşamdan, bilimsel yaşantılarında daha fazla kullandıklarını, öğrencilerin;
çalışmalara uzanan bir çerçevede bilgiye ulaşmanın en etkili bilgisayar derslerinin hayatta kullanabilecekleri bilgileri
ve akılcı yolu haline gelmiştir. Bu hızlı gelişim süreciyle içermesini, uygulama ve pratik yapmaya yönelik olmasını ve
birlikte bilgiye ulaşmaya ve bilgi paylaşımına ilişkin birçok interneti kullanabilecek bilgi ve uygulamaların ders
uygulama, internete entegre şekilde gelişmeye ve girdilerini içeriklerinde yer almasını istediklerini, öğrencilerin üniversite
internetten alır-ürünlerini internete sunar halde işlemeye dışında bilgisayar kullanma nedenlerinin başında internet
başlamıştır. Ekonomik faaliyetlerin tüm dünyada bağlantısı sağlamak geldiğini, üniversite dışında internet
küreselleştiği günümüzde, bilgi teknolojisinin de kullanma nedenlerinin başında e-mail gönderip almanın
küreselleşme sürecinde entegrasyonun en etkili yolu, her geldiğini ve kendisine ait bir bilgisayarı olan öğrencilerin
sektörde internet teknolojinin kullanılmasıdır. Bilgi yaklaşık olarak yarısının ayda en az bir defa İnternet
toplumunun kaçınılmaz kıldığı bu gelişim, girdilerin temini, Kafe’lere gittiğini saptamışlardır.
bilgilerin paylaşılması ve ürünlerin pazarlaması anlamında
interneti en üstün araç olarak kullanmayı gerekli kılmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’nun araştırmaları, Türk
Bu gelişmelere paralel olarak bilginin paylaşılması sürecinde halkının interneti kullanmaya alışamadığını, kullananların da
artık geleneksel eğitim şekilleri yerine web tabanlı eğitim eğlence olsun diye kullandıklarını göstermektedir.
olanaklarının geçmesi kaçınılmazdır. Bu bağlamda özellikle Türkiye’nin bilgisayar ve internet kullanımı konusunda hem
bilgisayar teknolojisine yönelik eğitimlerin yine bilgisayar OECD, hem de Avrupa Birliği’nin (AB) çok gerisinde
teknolojisiyle entegre edilmesinin sağlanacağı internete bulunduğunu belirten TÜİK verilerine göre 16-67 yaş arası
dayalı eğitim modelleri yaygın eğitim sürecinde en iyi ve 47 milyon Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının ancak 9,7
83
3. milyonu bilgisayar, 6,2 milyonu internet kullanmaktadır. • Bilgisayar kullanımı teşvik etmek
Türkiye’deki ailelerin sadece %11’inde kişisel bilgisayar
bulunurken, sadece nüfusun %8,9’unun internete bağlandığı • İyi uygulamaların ve etkin bilgisayar kullanımının birçok
bildirilmektedir. Buradan Türkiye Cumhuriyeti fayda sağlayabileceğini göstermek.
vatandaşlarının internet ile düzgün ve bilimsel bir ilişki • BT alanında yeni yatırımların yapılmasına olanak
kuramadığı, interneti kullananların onu dünya ile buluşmak sağlamaktır.
için bir araç olarak değil, bir eğlence aracı olarak gördükleri
sonucuna ulaşılmaktadır. Türk insanın interneti kullanmayı Bu çerçevede tüm kamu kurum ve kuruluşlarında
sevmediği, internet kullandığı zaman da genellikle vaktini yöneticiler, doğru ve etkili bir hizmetiçi eğitiminin nasıl
eğlenceye ayırdığı bildirilmektedir (TÜİK, 2005). olacağını çözmeye çalışmaktadır. Bu hizmetiçi eğitim
çalışmalarında bilgisayar kullanım becerilerinin
Gümüş’ün (2003) İnternet Kafe’ler üzerine bugüne kadar kazandırılmasının yeri kaçınılmazdır. Bu çalışmaların
yapılan en geniş araştırma özelliğini taşıyan ve toplam 2748 planlanmasında personelin bilgisayar kullanım düzeyi, bilgi
kişiyi kapsayan çalışması 81 ilden 1820’si internet kafe teknolojilerini kullanım konusundaki görüşleri önem
kullanıcısı olmak üzere İnternet Kafe sahipleri, Emniyet taşımaktadır.
Müdürlüğü mensupları ve Milli Eğitim çalışanları ile
yapılmıştır. Gümüş’ün araştırmasına göre İnternet Kafe’lere Araştırmanın Amacı
gidenlerin %86,4’ü erkek ve %75’i, 16-25 yaş arası grupta
bulunmaktadır. İnternet Kafe’lere devam edenlere kafelere Bu çalışmada Eskişehir Osmangazi Üniversitesindeki Genel
devam etme nedenleri sorulduğunda; %24 boş zamanları Sekreterlik ve bağlı Daire Başkanlıklarında çalışan idari
değerlendirme, %20 eğlence, %12,9 chat yapma, %12 oyun personelin internet kullanım ve eğitim ihtiyaç durumunun
ve %8,37 arkadaş edinmek yanıtları alınmıştır. Bu araştırma belirlenmesi ve bilgi teknolojilerinden en yüksek faydanın
sonuçlarına göre, İnternet Kafe’ye devam edenlerin sağlanması için yapılması gereken hizmetiçi eğitim
%77,37’si İnternet Kafe’lere eğlence amacıyla gitmektedir. faaliyetlerinin planlamasına yardımcı olmak amaçlanmıştır.
Çıkan sonuçlara göre web tabanlı bir hizmetiçi eğitim modeli
Bilişim teknolojisi yatırımları içerisinde en hızlı büyüme oluşturulmuştur. Araştırmada 4 soruya cevap aranmıştır:
yaşayacak alanın kamu olması bekleniyor. Çünkü Türkiye
AB süreciyle e-dönüşüm alanında somut adımlar atmak 1. Personelin bilgi teknolojilerine erişim bilgileri nelerdir?
zorunda. Bu adımlar zaman içerisinde atılmaya başlandı ve 2. Personelin sahip olduğu donanım sistemleri ve
çalışmalar devam ediyor. Bilişim konusu devlet donanım hakkındaki bilgileri nelerdir?
politikalarında ciddi anlamda yer bulmaya başladı. Kamu
tarafında ise sektörün önemli projeleri yavaş yavaş sonuç 3. Personelin sahip olduğu internet yazılımları ve internet
bulmaya başladı. Bu açıdan kamu harcamalarının eğitim, kullanımları hakkındaki bilgileri nelerdir?
sağlık, güvenlik ve askeri teşkilatlarda ciddi artışlar
4. Personelin internet kullanımı konusundaki eğitim
sağlaması tahmin ediliyor. Artan e-ticaret hacmi, kurumların
ihtiyaçları nelerdir?
internet üzerindeki uygulama çalışmaları ve kamu
kurumlarının internet uygulamalarını kullanmalarıyla, bu yıl YÖNTEM
ve önümüzdeki yıl e-yaşama geçiş konusunda büyük
adımlar atılacak. Ülkemizde internet kullanım oranları daha Evren ve Örneklem
çok düşük seviyelerde olmasına karşın önümüzdeki yıllar
Araştırmanın evrenini Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
için umut verici bir artış söz konusu. DİE rakamlarına göre
Genel Sekreterlik ve bağlı Daire Başkanlıklarında çalışan
hane halkı bilgisayar kullanım düzeyi 16-74 yaş arasında
personel oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde rasgele
yüzde 16,8 oranında, internet kullanım oranıysa ise yüzde
örneklem modeli uygulanmıştır. Bilgisayarı olan 213
13,2 civarlarında. Bu rakamların önümüzdeki sene daha da
personel arasından rasgele 101 tanesine anket
artacağı tahmin ediliyor (Elbek, 2006).
uygulanmıştır.
İçinde bulunduğumuz çağa hızla gelişen bilişim teknolojileri,
Araştırmanın Modeli
bilginin hızla çoğalması ve işlenebilmesi ile bilgi çağı adı
verilmektedir. Dünyanın en geniş iletişim ağı olan İnternet, Araştırma yöntemi betimseldir. Bu çalışmada, var olan
bugün bir devrim olarak nitelendirilen E-iş (E-business) durumun açığa çıkarılması amaçlanmıştır.
Yönetim Modelini ortaya çıkarmıştır. E-iş Yönetim Modeli,
işletme ve kuruluşların verimliliğini arttırmada internetten Veri Toplama Aracı
nasıl faydalanılabileceğini ve yeni iş fırsatlarının nasıl
Verilerin toplanması aşamasında, araştırmacılar tarafından
yaratabileceğini göstermiştir. E-iş sadece işletmeler için
hazırlanan Bilgi Teknolojileri Kullanımı başlıklı anket formu
değil devlet kuruluşları için de bir hedef haline gelmelidir.
kullanılmıştır. Anket personele birebir uygulanmış, gereken
Günümüzde gelişmiş ülkelerin çoğunda kurum ve işletmeler
yerlerde açıklama yapılmıştır.
verimi arttırmada internet teknolojisini yoğun olarak
kullanmaktadır. Ülkemizde de e-iş yönetim modelini Veri Analizi
benimseyen işletme ve devlet kurumu sayısı gün geçtikçe
artmaktadır (Aydın ve Kara, 2004). Veriler araştırma amacına göre, betimsel (aritmetik
ortalama, frekans) istatistiksel tekniklerden yararlanılarak
Bilgi teknolojileri ve Bilgisayar kullanımı Hizmet İçi eğitimi ile çözümlenmiştir. Araştırmada kullanılan çözümlemeler
Personel kendi iş tanımına uygun olarak belirlenecek bir “SPSS: The Statistical Package for the Social Sciences”
eğitimle bilgisayarı hızlı ve verimli bir şekilde kullanma paket programı kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
becerisini kazanacaktır. İş süreçlerinde bilgisayarı etkin,
verimli ve doğru kullanma bilgisini öğrenecektir. Bilgi BULGULAR VE YORUM
teknolojileri ve Bilgisayar kullanımı Hizmet içi eğitiminin Personelin internet kullanımı ile ilgili dört temel gösterge
amacı; belirlenmiştir. Bu göstergeler; erişim, donanım, yazılım ve
• Bilgisayar kullanımının verimliliğini artırmak. eğitim ihtiyaçlarıdır. Bu göstergelere ait bulgular ve
yorumlar aşağıdadır.
• Yapılan isin kalitesini yükseltmek.
Erişim
• Kariyer fırsatları ve iş olanakları yaratmak.
Evde bilgisayar kullanımı
84
4. Araştırmada 101 personele evde bilgisayar olma durumu Personelin %41,25’i e-mektup alıp gönderirken hangi
sorulmuştur. Buna göre personelin %53,47’sinin evinde yazılımı kullandığını bilmemektedir. Personelin %48,75’i e-
bilgisayar vardır. 2005 Haziran TUİK “hane halkı bilişim mektup alıp gönderme yazılımı olarak MS Outlook
teknolojileri kullanım” araştırması sonuçlarına göre kullanmaktadır.
Türkiye’de evde bilgisayar olma oranı %17,65 dir. Kent’te
evde bilgisayar olma oranı %23,16’dır. Araştırmaya katılan Tablo 3. Personelin E-Mektup Alıp Gönderirken Kullandığı
ESOGU personelinin evde bilgisayar olma oranı Türkiye Programların Dağılımı.
Programlar %
ortalamasının üstündedir.
Bilmiyorum 41,25
Evde internete bağlanma Outlook 48,75
İnternet Explorer 8,75
Araştırmada evinde bilgisayar olan 54 kişiye evinde internet MSN 1,25
bağlantısı olma durumu sorulmuştur. Buna göre personelin
%61,11 evden internet bağlantısı vardır. Tüm araştırmaya Web görüntüleyici ve e-mektup yazılımlarını bilme düzeyleri
katılan personel göz önüne alındığında bu oran %36,6’dır. Personel tarafından en yaygın şekilde kullanılan Web
2005 Haziran TUİK “hane halkı bilişim teknolojileri kullanım” görüntüleyici yazılımlarından İnternet Explorer’ı ne düzeyde
araştırması sonuçlarına göre Türkiye’de evden internete biliyorsunuz sorusuna verdikleri cevaplarda personelin
bağlanma oranı %32,3 dür. Araştırmaya katılan ESOGU %42,57’si iyi, %23,76’sı orta, %5,94’ü de az düzeyde
personelinin evden internete bağlanma oranı Türkiye bildiklerini, %27.72’si de bilmediklerini ifade etmiştir.
ortalamasının üstündedir. Evinden internete bağlanan
personelin ortalama internet kullanımı ayda 30,42 saattir. Personel tarafından en sık kullanılan E-mektup alıp
gönderme yazılımlarından MS Outlook’u ne düzeyde
Ev dışında internet kullanımı biliyorsunuz sorusuna verdikleri cevaplarda personelin
Personelin ev dışında internet kullanım yerleri iş yeridir. İş %22,77’si iyi, %21,78’i orta, %6,93’ü de az düzeyde
yerinde %100’nün internet bağlantısı vardır. Personelin bildiklerini, %48,51 de bilmediklerini ifade etmiştir.
internet kafelerden bağlanma oranı ise %16,83’dür. 2005 İnternet kullanılarak yapılabilenler
Haziran TUİK “hane halkı bilişim teknolojileri kullanım”
araştırması sonuçlarına göre Türkiye’de internet kafelerden Personel bilgisayarlarının tümünde internet bağlantısı vardır.
internete bağlanma oranı %41,2 dir. Araştırmaya katılan Personelin %83,17’sinin kendine ait bir e-mektup adresi
personelin internet kafelerden internete bağlanması Türkiye mevcuttur. Personelin %91,08’i internete bağlanarak
ortalamasının altındadır. interneti kullanabilmekte, %79,2’si e-mektup alıp
gönderebilmektedir. İnternete bağlananların %72,30’u
Donanım iletişim, %94,10’nu Bilgi arama ve çevirim içi hizmetler,
İşyeri bilgisayarlarının donanımı %46,50’si Mal ve hizmet siparişi vermek, satmak ve
bankacılık, %78,20’si Kamu kurum/kuruluşlarıyla iletişim,
Personel bilgisayarlarının %81,58’inin işlemcisi PIV ve üstü, %53,5’i de eğitim amaçlı kullandıklarını ifade etmişlerdir.
%84,93’nün RAM belleği 256 MB ve üstü, %77,19’nun
Hardisk kapasitesi 40GB ve üstü, %79,07’sinin Ekran kartı Eğitim
belleği 32 MB ve üstü, %69,1’inin Ekran boyutu 17” ve Bilgisayar eğitimi
üstüdür. ESOGU personelin bilgisayar donanımları genel
olarak üst konfigürasyondadır. Bu da donanıma ciddi bir Personelin %39’u çeşitli kurslardan ve okul hayatlarında
yatırım yapıldığını göstermektedir. bilgisayar eğitimi almışlardır. Bunların %60 sertifikalı
eğitimlerdir. ESOGU tarafından eğitime gönderilen
İşyeri bilgisayarı hakkında donanım bilgi düzeyi personelin oranı %7 dir. Bu personelin tamamı Bilgi işlem
Personel kullandığı bilgisayarın ağırlıklı olarak %57,4’ü dairesi personelidir. Eğitimlerin ve katılınan seminerlerin
Ekran kartı belleğini, %43,6’sı Hardisk kapasitesini çoğunun internet bu kadar yaygın değilken alınması, hızla
bilmemektedir. Genelde personel bilgisayarın sistem gelişen teknolojiler ve yeniliklerle alınan bu eğitimler
ünitesindeki parçalarıyla ilgili daha az bilgiye sahiptir. güncelliği kaybetmiştir.
Tablo 1. Personelin Sahip Olduğu Bilgisayar Hakkında Eğitim yöntemi tercihleri
Donanım Bilgi Düzeyi Dağılımı. Bilgisayar ve Bilgi Teknolojileri konusunda bir eğitim
Biliyorum % Bilmiyorum %
verilmesi halinde; personelin %56,4’ü 1. sırada iş başında
Marka 89,10 10,90
uygulamalı eğitim verilmesini tercih etmiştir. Bu tercihi
İşlemci 75,20 24,80
Ram 72,30 27,70
herhangi bir sırada yazanların oranı %82,2 dir. Bu seçeneği
Hardisk 56,40 43,60 %53,5 oranında grup aktiviteleri ve seminerler, %52,5
Ekran Kartı 42,60 57,40 oranında da geleneksel sınıf, öğretmen anlatımı
Ekran Boyutu 70,30 29,70 izlemektedir. Buda personelin iş başında uygulamalı eğitim
istediğini göstermektedir.
Yazılım
Eğitim zamanı tercihi
Kullanılan web görüntüleyici ve e-mektup yazılımları
Personelin %50,5’i eğitimlerin mesai saati içinde, %26,73’ü
Personelin %55,43’ü hangi web görüntüleyiciyi mesai dışında, %9,9’u da hafta sonu verilmesini
kullandıklarını bilmediklerini söylemişlerdir. En yaygın olarak istemektedir.
kullanılan web görüntüleyicide %41,30’la İnternet
Explorer’dır. Eğitim konuları
Tablo 2. Personelin İnternet Kullanırken Kullandığı Personelin %46,5’i web tasarımı, %41,6’sı ağ yapıları ve
Programların Dağılımı. yönetimi, %50’5’i internet uygulamaları, %54,5’i de İnternet
Programlar % teknolojileri temel kural ve kavramları konusunda eğitim
Bilmiyorum 55,43 almak istemektedir.
İnternet Explorer 41,30
Fire Fox 2,17
Powerpoint 1,09
85
5. SONUÇ VE ÖNERİLER görev tanımlarına ve iş süreçlerine göre eğitimler
hazırlanmalı ve uygulanmalıdır.
Günümüz modern yönetim anlayışında kurumu başarılı ya
da başarısız yapan en önemli üç etken şöyle Bu çalışma sonucunda çıkan bulgularla bir hizmetiçi eğitim
özetlenmektedir: Hardware (Donanım): Bina, tesis, yol, araç, modeli geliştirilmiştir. Modelimizde Personele kendi iş
gereç, arazi, her türlü donanım; Software (Yazılım): süreçlerinde ve özel hayatlarında kullandıkları İnternet
Programlar, planlar, prosedürler, talimatlar gibi her türlü uygulamaları konusunda web tabanlı uzaktan eğitim
yazılımlar; Hummanware (İnsan Kaynağı): Eğitilmiş insan modeliyle hizmet içi eğitim verilmesi önerilmektedir. O halde
unsuru. burada öncelikle web tabanlı eğitimin ne olduğu ve niçin
böyle bir hizmetiçi eğitim etkinliğinin çevrimiçi olarak
Bu etkenler bizim konumuz olan İdari süreçlerde internet düzenlenmesi gerektiği üzerinde duralım.
kullanımına uyarlanırsa bu çalışma sonucundan karşımıza
şöyle bir sonuç çıkmaktadır. Web tabanlı eğitim, web teknolojisi ile network üzerinden
sağlanan “etkin” ve “etkileşimli” bir uzaktan eğitim modelidir.
Çalışmaya konu olan personelin %84,16’sında bilgisayar Kurumsal hizmet içi eğitimde konuyu tekrar etme olasılığı,
vardır bu bilgisayarların %81,58’ PIV ve üstü olan yüksek düşük maliyet, akılda kalma oranında artış, yer ve zaman
işlemcili yüksek konfigürasyonlu makinelerdir. Tüm esnekliği, simülasyon olanağı, her zaman her yerde eğitim
makineler fiberoptik omurga ile internete bağlı ve 22 MBp olanağı, fırsat eşitsizliklerini ortadan kaldırma gibi ciddi
bağlantı hızına sahiptir. Bu göstergeler donanım ve internet avantajlar sağlamaktadır. Bunun yanında web tabanlı eğitim
altyapısı konusunda ciddi yatırımların yapıldığını internet için sağlanan teknik olanaklarla sınırlıdır. Web
göstermektedir. tabanlı eğitimin olumsuz yanları da içerik oluşturmak çok
Çalışmaya konu olan personelin bilgisayarlarında, Microsoft kapsamlı, masraflı ve zaman alıcıdır, bilgi ve teknolojik alt
işletim sistemleri ve MS Ofis ürünlerinin tam sürümleri lisanlı yapı gereklidir, bilgisayar okuryazarlığı gereklidir (Kuzu,
olarak mevcuttur. Doğal olarak da bu yazılımlara sahip tüm Şahinkayası ve Çakır, 2002).
makinalar da İnternet Explorer ve Outlook yazılımları Bütün bu avantajlar ve olumsuzluklar göz önünde
mevcuttur. Bu göstergeler personelin yazılım konusunda bulundurularak hazırlanan web tabanlı hizmet içi eğitim
problemi olmadığını göstermektedir. modeli şöyle oluşturulmuştur. Öncelikle personelin ulaşa
Çalışmaya konu olan personelin %53,47’sinin evinde bileceği bir web sayfası tasarlanmıştır. Bu web sayfasından
bilgisayar vardır. Bu Türkiye ortalamasının %17,65 ve kentli personele İnternet uygulamalarıyla ilgili takıldıkları soruları
ortalamasının %23,26 olduğu bilgisiyle, bilgisayar kullanımı soracakları bir yapı oluşturulmuştur. Gelen sorular uzman
konusunda nitelikli bir personele sahip olduğu söylenebilir. personel tarafından Macromedya Captivate Programıyla
Description, Simülasyon ve test ekranları hazırlanarak
Çalışmaya konu olan personelin %27,5’i evinden internete cevaplanmakta veya sayfaya internet üzerinden aynı bilgiye
bağlanmaktadır. Türkiye ortalamasının %13,93 ve kentli ulaşa bilecekleri linkler verilerek web sayfasına
ortalamasının %18,57 olduğu bilinirse bu yüksek bir orandır. konulmaktadır. Böylece personelin takıldığı konularda bir
İşyerinde tüm personelin internete bağlı olması ve bu yardım sayfası oluşturulmuş olmaktadır. Bu sayfada
personelin %91,08’nin interneti kullanıyor olması Türkiye cevaplanan sorularla Personel İnternet uygulamaları
ortalamasının çok üstündedir. konusunda eğitilmeye çalışılmaktadır.
Fakat Personelin %54,4’nün bilgisayar kullanmayı kendi KAYNAKLAR
kendine veya informal yollarla öğrenmiş olması, bu konuyla
ilgili hiçbir hizmetiçi eğitim almamış olmaları Bilgisayar ve Aksoy, H.H. (2003). Eğitim Kurumlarında Teknoloji
internet teknolojilerini kullanımının rastlantılara kaldığını Kullanımı ve Etkilerine İlişkin Bir Çözümleme,
göstermektedir. Bunun sonucu olarak en sık kullanılan web Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 1(4), Ankara: Eğitim-
görüntüleyici olan İnternet Explorer’ı kullananların Sen, 4-23.
%42,57’si, en yaygın kullanılan e-mektup yazılımı olan
Outlook’u kullananların %22,77’si iyi derecede bildiklerini Aydın, S. & Kara, E. (2004). Açıköğretim Fakültesi İngilizce
söylemektedir. Bu sonuçlarda personelin kendi beyanı Öğretmenliği Programı Örneğinde, Çevrimiçi
olduğu için bir sınava tabi tutulduklarında çıkacak sonuçlar Eğitim Programı Yönetimi ve Etkinliğinin
tartışmaya açıktır. Araştırılması. The Turkish Online Journal of
Educational Technology – TOJET, Volume 3,
Sonuç olarak çalışmaya konu olan personel için yapılmış Issue 2, Article 13.
olan yüksek bütçeli Donanım ve Yazılım yatırımlarının
karşılığı tam olarak alınamamaktadır. İnternet bankacılığı, Bağcı, N. ve Şimşek, S. (2000). Milli Eğitim Personeline
çeşitli finansal hizmetler, finansal hizmetler hariç mal ve Yönelik Hizmet İçi Eğitim Faaliyetlerine Genel Bir
hizmet almak gibi işlemler artık internet üzerinden çok Bakış. Milli Eğitim Dergisi, 146, 9-12.
kolaylıkla yapılabilmesine rağmen, personelin %46,5’i ancak
bu hizmetleri kullanmaktadır. Resmi kurum ve kuruluşlarla Baki, A. (2002). Öğrenen ve Öğretenler için Bilgisayar
iletişim olarak nitelendirilen resmi formaların/dokümanların Destekli Matematik. İstanbul: Ceren Yayın
indirilmesi işlemini personelin %42,6’sı, doldurulmuş form Dağıtım.
gönderme işleminin de %33,7’sini personel internet
üzerinden yapmaktadır. İnternet ortamındaki bilgi sınırsızda Bilişim. (2004). Türkiye Bilişim Şurası Eğitim Ana Raporu.
olsa sunulan hizmetlerin çeşitliliği ve kolay kullanımı her http://vizyon2023.tubitak.gov.tr/teknolojiongorusu/
geçen gün artsa da; şuanda dünya üzerindeki en büyük bilgi paneller/egitimveinsankaynaklari/kaynaklar/
kaynağına nasıl ulaşacağınızı bilmiyor ve üzerindeki
uygulamaları kullanma becerisine sahip değilsiniz bunun
Çabuk, A. & Erdoğan, Ş. (2001). Bilgisayar Destekli Tasarım
hiçbir anlamı olmamaktadır. Çünkü sistemde yüksek bütçeli
ve Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Kullanım
internet alt yapınız ne kadar mükemmel, yazılımlarınız ne
Olanaklarının Genişletilebilmesi İçin İnternet
kadar pahalı olursa olsun, bu teknolojileri kullanacak bilgi ve
Tabanlı Eğitim Modellerinden Yararlanılması.
beceriye sahip iyi eğitilmiş insan kaynağınız yoksa başarıya
Akademik Bilişim - 2001, Ondokuz Mayıs
ulaşılamamaktadır. Bu yüzden Hizmet içi eğitimler
Üniversitesi, Samsun.
düzenlenerek, personele internet uygulamaları ve internet
üzerindeki bilgi kaynaklarına ulaşım konusunda, kişilerin
86
6. Elbek, A. (2006). "Bilişim Sektörü 2006 'da Büyüme Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası
Bekliyor". Retrieved March 19, 2008, from Sempozyumu, Ankara.
http://www.maxihaber.net/yazarlar/konukyazar/20
06/ky_altay_elbek_subat2006.htm. Tuti, S. (2005). Eğitimde Bilişim Teknolojileri kullanımı
Performans Göstergeleri (Yayımlanmamış Y.
Gölge, E. & Arlı, M. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Lisans Tezi), Hacettepe Ünv. Fen Bil. Enst.,
Üniversite Dışında Bilgisayar ve İnternet Kullanma Ankara.
Durumları. VIII. Türkiye’de İnternet Konferansı,
Askeri Müze ve Kültür Sitesi, Harbiye İstanbul, TÜİK. (2005). Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanımı
19-21 Aralık 2002. Araştırması Sonuçları. Haber Bülteni, Sayı: 179.
Gümüş, Ç. (2003). İnternet kafelerin (dijital kütüphaneler) Yenilmez, K. & Aşıkoğlu, Ö. (2007). “Computers Using
denetlenmesi ve eğitim amaçlı kullanımının teşviki Qualifications in Administrative Process and A
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Fırat Distance In-service Training Model”, Proc. 7th
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim International Educational Technology Conference,
Bilimleri ABD. 354 s. Vol. I, 368-374, NEU Press, Nicosia.
Kuzu, A., Şahinkayası, Y., Çakır, R. (2002). Öğretmenler Yenilmez, K., Çemrek, F., Özaydın, Ö. & Altın, A. (2007).
İçin Hizmet İçi Amaçlı Web Tabanlı Öğretim “Computer and Internet Using Levels of The
Modeli Önerisi. Açık ve Uzaktan Eğitim Secondary School Students”, Proc. 7th
Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. International Educational Technology Conference,
Vol. I, 382-388, NEU Press, Nicosia.
Odabaş, H. (2004). “İnternet Tabanlı Uzaktan Öğrenim
Modelinin Bilgi Hizmetlerine Yönelik Yüksek
Öğretim Programlarında Kullanımı”.
87
