Ly thuyet chuyen de 4

1. LUYỆN THI ONLINE : ONTHI360.COM
Tài liệu ôn thi 10, 11, 12 và kỳ thi THPT Quốc gia: http://diendan.onthi360.com - 55 -
QUY LUẬT TƯƠNG TÁC GENE
 Các gene có thể tương tác với nhau như thế nào để hình thành tính
trạng?
1. Định nghĩa: Là sự tác động qua lại giữa hai hay nhiều gene không allele cùng quy định một
kiểu hình.
 Bản chất: Là sự tương tác giữa các sản phẩm của gene để tạo nên kiểu hình.
2. Phân loại
a. Tương tác bổ sung (Bổ trợ)
* Thí nghiệm: Tiến hành phép lai thuận nghịch giữa hai thứ đậu thơm, đều thu được kết quả:
PT/C: Cây hoa trắng × Cây hoa trắng
F1 : 100% Cây hoa đỏ
F2 : 9 Cây hoa đỏ : 7 Cây hoa trắng
* Biện luận
- F2 có: 9 + 7 = 16 tổ hợp. Mà F2 sinh ra do F1 tự thụ nên số loại giao tử đực bằng số loại giao
tử cái, suy ra:
16 tổ hợp = 4 loại giao tử đực × 4 loại giao tử cái
=> F1 cho 4 loại giao tử.
- Để cho được 4 loại giao tử, suy ra F1 dị hợp 2 cặp gene. Trong khi chỉ chi phối sự biểu hiện
của một tính trạng là mầu sắc hoa. Suy ra đã xảy ra trường hợp 2 gene tương tác, chi
phối sự biểu hiện của mầu sắc hoa.
- Quy ước: L, l, S, s quy định mầu sắc hoa đậu thơm.
- Sơ đồ lai từ F1 đến F2:
F1 : LlSs (Đỏ) x LlSs(Đỏ)
GF1: 1LS : 1Ls : 1lS : 1ls 1LS : 1Ls : 1lS : 1ls
F2 : KG:
KH:
9 L-S- : 3 L-ss : 3 llS- : 1 llss
9 Đỏ : 7 trắng
Kết hợp tỉ lệ KG với tỉ lệ KH thu được, ta thấy khi KG có mặt ít nhất 2 allele trội không
allele sẽ cho hoa đỏ: L-S-. Khi không có mặt đồng thời 2 allele trội không allele sẽ cho hoa
màu trắng: L-ss, llS-, llss.
- Do P hoa trắng thuần chủng nên có thể có KG: LLss hoặc llSS hoặc llss.
- Có 6 phép lai sau:

2. LUYỆN THI ONLINE : ONTHI360.COM
Tài liệu ôn thi 10, 11, 12 và kỳ thi THPT Quốc gia: http://diendan.onthi360.com - 56 -
STT PT/C F1 Kết quả
1. LLss x LLss LLss (Trắng)
2. llSS x llSS llSS (Trắng)
3. LLss x llSS LlSs (Đỏ) → Nhận
4. LLss x llss Llss (Trắng)
5. llSS x llss llSs (Trắng)
6. llss x llss llss (Trắng)
(Chú ý: Khi làm bài có thể nhẩm và suy ra ngay kết quả mà không cần vẽ bảng và xét cả 6
trường hợp như trên)
Vậy phép lai đời P là: LLss x llSS
* Sơ đồ lai
PT/C: LLss (Trắng) x llSS (Trắng)
GP: Ls lS
F1 : LlSs (Đỏ)
GF1: 1 LS : 1 Ls : 1 lS : 1 ls
F2 : KG: 9 L-S- : 3 L-ss : 3 llS- : 1 llss
KH: 9 Đỏ : 7 Trắng
Hai gene trên có thể tương tác với nhau theo một trong 2 cách như sau:
Gene L Gene S Gene L Gene S
  
 Enzym S Enzym L Enzym S
Tiền chất L  Sắc tố đỏ Tiền chất  SP trung gian  Sắc tố đỏ
 36. Tương tự hãy biện luận trong trường hợp tỉ lệ KH ở F2 là 9:6:1 hoặc 9:3:3:1?
b. Tương tác cộng gộp
* Thí nghiệm: Ở lúa mì, tiến hành phép lai thuận nghịch cặp bố mẹ thuần chủng, tương phản,
thu được kết quả:
PT/C: Cây hạt đỏ × Cây hạt trắng
F1 : 100% cây hạt đỏ
F2 : 15 Cây hạt đỏ : 1 Cây hạt trắng
Nhận thấy rằng các cây hạt đỏ ở F2 không đỏ như nhau mà biến thiên từ hồng đến đỏ.
* Biện luận
- F2 có: 15 + 1 = 16 tổ hợp. Mà F2 sinh ra do F1 tự thụ, suy ra F1 cho 4 loại giao tử để 4 loại
giao tử đực kết hợp với 4 loại giao tử cái cho 4 x 4 = 16 tổ hợp.
- Để cho được 4 loại giao tử, suy ra F1 dị hợp 2 cặp gene. Trong khi chỉ chi phối sự biểu hiện
của một tính trạng là mầu sắc hạt. Suy ra đã xảy ra trường hợp 2 gene tương tác, chi phối
sự biểu hiện của mầu sắc hạt.

3. LUYỆN THI ONLINE : ONTHI360.COM
Tài liệu ôn thi 10, 11, 12 và kỳ thi THPT Quốc gia: http://diendan.onthi360.com - 57 -
- Quy ước: L, l, S, s quy định mầu sắc hạt lúa mì.
- Sơ đồ lai từ F1 đến F2:
F1 : LlSs (Đỏ) × LlSs (Đỏ)
GF1: 1LS : 1Ls : 1lS : 1ls 1LS : 1Ls : 1lS : 1ls
F2 : KG:
KH:
9 L-S- : 3 L-ss : 3 llS- : 1 llss
15 Đỏ : 1 Trắng
Kết hợp tỉ lệ các loại KG với tỉ lệ các loại KH thu được, ta có: L-S-, L-ss, llS- quy định
mầu hạt đỏ; llss quy định mầu hạt trắng.
- Đỏ thuần chủng có KG: LLSS, LLss, llSS. Trắng thuần chủng có KG: llss. Để cho F1 dị hợp
về 2 cặp gene thì phép lai PT/C tương phản phải là: LLSS x llss
* Sơ đồ lai:
PT/C: LLSS (Đỏ) × llss (Trắng)
GP: LS ls
F1 : LlSs (Đỏ)
GF1: 1 LS : 1 Ls : 1 lS : 1 ls
F2 : KG: 9 L-S- : 3 L-ss : 3 llS- : 1 llss
KH: 15 Đỏ : 1 Trắng
* Đặc điểm:
- Tính trạng càng do nhiều gene tương tác quy định thì sự sai khác về kiểu hình giữa các
kiểu gene càng nhỏ, tức tạo nên một phổ biến dị càng liên tục.
VD minh hoạ: Sự sai khác về kiểu hình giữa 2 kiểu gene Aabb và AAbb rõ hơn so với
sự sai khác về KH giữa 2 KG Aabbdd và AAbbdd
+ Xét một tính trạng do 2 gene tương tác quy định (chính là ví dụ trên): Tạo ra một
đường cong (phổ biến dị) được xây dựng bởi 5 điểm (Hình 9.3.1)
Số lượng
allele trội
Kiểu gene Tần
số
0 llss 1/16
1 2Llss, 2llSs 4/16
2 LLss, llSS, 4LlSs 6/16
3 2LLSs, 2LlSS 4/16
4 LLSS 1/16
Hình 9.3.1. Phổ biến dị do 2 gene quy định

4. LUYỆN THI ONLINE : ONTHI360.COM
Tài liệu ôn thi 10, 11, 12 và kỳ thi THPT Quốc gia: http://diendan.onthi360.com - 58 -
+ Xét một tính trạng do 3 gene tương tác quy định: Sẽ có 23
x 23
= 64 tổ hợp. Trong đó
các KG có số lượng allele trội biến thiên từ 0 đến 6 → Tạo ra một đường cong (phổ biến
dị) được xây dựng bởi 7 điểm (Từ 0 → 6). (Xem Hình 9.3.2)
Số lượng
allele trội
Kiểu gene Tần
số
0 1aabbbdd 1/64
1 2Aabbdd, 2aaBbdd,
2aabbDd
6/64
2 1AAbbdd, 1aaBBdd,
1aabbDD, 4AaBbdd,
4aaBbDd, 4AabbDd
15/64
3 2AABbdd, 2AAbbDd,
2AaBBdd, 2AabbDD,
2aaBBDd, 2aaBbDD,
4AaBbDd
20/64
4 1AABBdd, 1AAbbDD,
1aaBBDD, 4AaBbDD,
4AABbDd, 4AaBBDd
15/64
5 2AaBBDD, 2AABbDD,
2AABBDd
6/64
6 1AABBDD 1/64
Hình 9.3.2. Phổ biến dị do 3 gene quy định
Như vậy rõ ràng phổ biến dị được xây dựng bởi 7 điểm sẽ liên tục hơn khi chỉ được xây
dựng từ 5 điểm do 2 gene tương tác quy định.
- Tính trạng số lượng: là tính trạng do nhiều gen quy định, chịu ảnh hưởng nhiều của môi
trường.
Ví dụ: Sản lượng sữa, khối lượng, số lượng trứng
 37. Tương tự hãy biện luận trong trường hợp tỉ lệ KH ở F2 là 9:3:4 hoặc 12:3:1?
 38. Phân biệt về mặt bản chất quy luật tương tác bổ sung và tương tác cộng gộp?
 39. So sánh quy luật tương tác gene với quy luật phân ly độc lập?
 40. Em giải thích như thế nào về hiện tượng F2 thu được tỉ lệ KH là 12:3:1 hoặc 13:3
hoặc 9:3:4 ?
“If I fail, I try again, and again, and again. If YOU
fail, are you going to try again? The human spirit can
handle much worse than we realize. It matters HOW you
are going to FINISH. Are you going to finish strong?” -
Nick Vujicic
(Nếu tôi thất bại, tôi sẽ cố gắng lại, làm lại và lại làm lại. Nếu bạn thất bại, bạn sẽ cố gắng làm lại? Tâm trí
chúng ta thường trở nên tồi tệ hơn là nhận ra cần phải làm gì. Chúng ta sẽ hoàn thành nó như thế nào thật tốt.
Bạn sẽ hoàn thành trong mạnh mẽ chứ?)

5. LUYỆN THI ONLINE : ONTHI360.COM
Tài liệu ôn thi 10, 11, 12 và kỳ thi THPT Quốc gia: http://diendan.onthi360.com - 59 -
IV. QUY LUẬT DI TRUYỀN TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU (Gene đa hiệu)
 Các gene quy định các tính trạng là một hệ thống, thống nhất chặt chẽ.
Điều gì có thể xảy ra khi một gene bị đột biến?
1. Ví dụ
- Ở táo: Một gene quy định 2 tính trạng, hình dạng quả
và vị quả.
+ Allele A quy định quả tròn, vị ngọt
+ Allele a quy định qủa bầu dục, vị chua
- Ở người: Gene tổng hợp Hb gồm 2 allele.
+ HbA: Hồng cầu bình thường → Cơ thể bình
thường.
+ HbS: Hồng cầu hình liềm → Kéo theo một loạt
các biểu hiện khác như hình bên dưới.
Hình 9.4.1. Bản chất và cơ chế gây
tắc mạch của hồng cầu hình liềm
Hình 9.4.2. Một chuỗi các biểu hiện bệnh lí do hồng cầu hình liềm gây nên
2. Nội dung
Quy luật di truyền đa hiệu là hiện tượng một gene quy định, chi phối sự biểu hiện của
nhiều tính trạng.
3. Nguyên nhân
Các gene trong 1 tế bào không hoạt động độc lập, các tế bào trong 1 cơ thể cũng có tác
động qua lại với nhau vì cơ thể là một bộ máy thống nhất.