This is the 5th lesson of the course - Water Resources Planning and Development taught to students of BA (General), Faculty of Social Sciences and Humanities, Rajarata University of Sri Lanka

1. ජල සම්පත සැළසුම්කරනය සහ සංවර්ධනය
WRMG 3212(20: 20)
B.A. (General) Degree Program
mdvï ie,eiau 5
– නියං ආපදා කළමනාකරණය
Rajarata University of Sri Lanka
P.B. Dharmasena
0777-613234, 0717-613234
dharmasenapb@ymail.com, dharmasenapb@gmail.com
https://independent.academia.edu/PunchiBandageDharmasena
https://www.researchgate.net/profile/Punchi_Bandage_Dharmasena/contributions
http://www.slideshare.net/DharmasenaPb
https://www.youtube.com/channel/UC_PFqwl0OqsrxH1wTm_jZeg
LESSON
FIVE

2. ඔබේ ගම පිහිටි ජලාධාර පරබදේශය පිළිබඳ විසේතරයක් කරනේන
පැවරුම - 4
පැවරුම ටයිපේ පිටු 2 කට සීමා කරනේන
භූබගෝලීය විසේතර, සමාජ ආර්ික බතාරතුරු, ජල සම්පතේවල පැවැතේම, ජල
සම්පතේ භාවිතය, භාවිතබයේ සීමා, ජල දූෂණය, නව වයාපෘති, ජල සම්පතේ
සංවර්ධනයට ඔබබගේ බයෝජනා

3. ජල හිගය
• ජල හිගයට පරධාන බහේතු
බදකකි
– ජලය අධික බලස වැයවන
භාණ්ඩ සහ බසේවා වලට
ඇති වැඩිවන ඉලේුම (ජන
ගහන වර්ධනය සහ ආර්ික
සංවර්ධනය)
– බදේශගුණ විපර්යාශ
• ජල හිගය ආකාර බදකකි
– වුහාතේමක බහවතේ සේිර
ජලහිගය (අමතර ජලය
ඉතිරිව නැත - සංවෘත ගංගා
බරෝණි උදා: ඉංදියාබේ
කාබේරි සහ ක්‍රිෂේණ බරෝණි)
– චක්‍රීය ජල හිගය - නියං
කාල වලට ඇතිවන ජල
හිගය

4. Global mean temperatures are rising faster with time
100 0.0740.018
50 0.1280.026
Warmest 12 years:
1998,2005,2003,2002,2004,2006,
2001,1997,1995,1999,1990,2000

6. 550
600
650
700
750
800
850
1920 1940 1960 1980 2000

7. 600
650
700
750
800
850
900
950
1000
0 50 100 150 200 250 300 350

8. නියගය යනු
• සාමනය කාල
පරිච්බෙදයට වඩා
දිගු කලක්
වර්ෂාපතනය
හිගවීම බහේතුබවනේ
ඇතිවන ජල
හිගයයි.
• සියළුම නියං
ආරම්භවනේබනේ වැසි
හිගයකිනේ බහෝ
කාලගුනික නියගයක්
නිසා වුවතේ බවනතේ
නියගයනේද ඇත.

9. නියගබයේ පරබභේද
• කාලගුනික නියගය - සාමානය
වර්ෂාපතනයට අඩුබවනේ දිගු
කාලයක් පවතින විට.
සාමානයබයනේ අබනකුතේ නියග
ඇතිවනේබනේ කාලගුනික නියගය
පටනේ ගතේ පසුවය.
• කෘෂිකාර්ික නියගය - ඇති
වනේබනේ නියගය බබෝග
නිෂේපාදනයට බලපෑ විටය
• ජලවිදයාතේමක නියගය - ඇති
වනේබනේ විලේ, ජලාශ වැනි ජල පරභව
වල ජල මට්ටම සංඛ්‍යානමය
සාමානයයට වඩා පහල ගිය විටය.
බමයද කෘෂිකාර්ික නියගය බසේම
වැසි හිගයට වඩා බපරේරණය
වනේනකි.
• සමාජ-ආර්ික නියගය -
කාළගුණයට සම්බනේධ බහේතුවක්
නිසා ජලසැපයුම අඩුවී ආර්ික
භාණ්ඩයක සැපයුමට වඩා ඉලේුම
ඉහල යෑම සමාජ-ආර්ික
නියගයක් බලස හඳුනේවනු ලැබේ.

10. සම්මත වර්ෂණ දර්ශකය
Standard Precipitation Index (SPI)
සම්මත වර්ෂණ දර්ශක අගය තතේවය
2 බහෝ 2 ට වැඩි ඉතා වැඩි බතතේ
1.5 – 1.99 වැඩි බතතේ
1.0 – 1.49 තරමක් බතතේ
-0.99 – +0.99 සාමානයයට සමීප
-1.00 – -1.49 තරමක් වියළි
-1.5 – -1.99 දැඩි වියළි
-2 බහෝ -2 ට අඩු ඉතා දැඩි වියළි

11. ශ්‍රී ලංකාබේ නියග දැඩිකබම් වයාපේතිය
යල කනේනය මහ කනේනය
බතත
තරමක් බතත
මෘදු නියග
නියග
දැඩි නියග

12. බදේශගුණ විපර්යාස නිසා ඇතිවන නියං උවදුරු
වායුබගෝලය බපාබළාබවනේ ජලය
ලබාගනේබනේ වාශේපීකරනබයනි. ඒ
සඳහා සාධක 5ක් බලපායි.
– වායුබගෝලය බකාතරම්
උණුසුම්ද
– එය බකාතරම් ජලවාශේප
වලිනේ පිරී ඇතේද
– හිරු රශේිය බකාතරම්ද
– සුළං බේගය
– පබසේ, පැළෑටි සහ විලේ
වල ජලය බකතරම්ද
පළමු හතබරනේ තීරණය
වනේබනේ වායුබගෝලබයේ
‘පිපාසය’ බහවතේ
වාශේපීකරන ඉලේුමයි.
එබැවිනේ ජල හිගය
හැමවිටම වැසි හිගයම
බනාබේ.

13. • පිපාසිත වායුබගෝලය ලැබබන
වැසේබසනේ තුරුලතාවනේට
ජලාශවලට ජලධරක වලට
ඉතිරි කරනේබනේ අඩු ජල
පරමානයකි. එබැවිනේ ජල හිගයට
පිපාසිත වායුබගෝලයද
වගකිවයුතුය.
• අනාගතබයේදී සිදුබේ යයි
අනාවැකි පලවී ඇතේබතේ
– උෂේණතේවය ඉහල යෑම
– වායුබගෝලය උණුසුම් බැවිනේ
වැඩි ජල පරමානයක් රඳවා
ගනී
– විශාල වැසි අතර කාලබයේ
වායුබගෝලය වඩාතේ
පිපාසිතය
– එවිට භූිබයනේ බබාබහෝ
ජලය වාශේප වී යයි.
බදේශගුණ විපර්යාස නිසා ඇතිවන නියං උවදුරු

14. නියග කළමනාකරණය සඳහා ආයතන
• ආපදා කළමනාකරණය සඳහා
ජාතික සභාව - National Council
for Disaster Management NCDM
(under Disaster Management Act,
No. 13 of 2005 ).
• ආපදා කළමනාකරණ
මධයසේථානය - Disaster
Management Centre (DMC)
• ජාතික ආපදා සහන
මධයසේථානය National Disaster
Relief Centre (NDRC) under
Ministry o Disaster Management
(MDM)

15. නියග කළමනාකරණය සඳහා සහභාගිවන
අබනකුතේ ආයතන
• ජාතික ජල සම්පතේ හා
ජලාපවහන මංඩලය
• වනසතේව සංරක්ෂණ
බදපාර්තබම්නේතුව
• ජල සම්පතේ මංඩලය
• වාරිමාර්ග බදපාර්තබම්නේතුව
• ශ්‍රී ලංකා මහවැළි අධිකාරිය
• බගාවිජන සංවර්ධන
බදපාර්තබම්නේතුව
• කෘෂිකර්ම බදපාර්තබම්නේතුව
• දිසේතරික් බලේකම් කාර්යාලය
සහ පළාතේ සභා
• බගාවි සංවිධාන
• රාජය බනාවන සංවිධාන
• අනේතර් ජාතික ජල
කළමනාකරණ ආයතනය
(IWMI)

16. ජල විදයාතේමක නියග කළමනාකරණය සඳහා උපාය මාර්ග
• ජලවිදයාතේමක නියගය ඇති වනේබනේ කාලගුණික
නියගය ඇති වීබමනේ පසුවය. එබැවිනේ බදේශගුණය
සම්බනේධ දතේත එක්ැසේ කිරීබම් ජාලයක්ද එම
බතාරතුරු සංනිබේදනය සඳහා කාර්යක්ෂම
යානේතරනයක්ද සේථාපනය කිරීම වැදගතේය.
• නියග නියාමනය සඳහා දැනට අවශය
සම්බනේීකරණය සහිත ආයතනයක් බනාමැති
බැවිනේ ඉදිරිබයේදී සේථාපනයට බයෝජිත ජාතික ජල
සම්පතේ කළමනාකරණ බළේකම් කාර්යාලයට
(NWRMS) එම වගකීම පැවරිය හැක. බම් මගිනේ
රටට සුදසු වන නියං අනතුරුදායක දර්ශකයක්
සහ අදාළ අංශ හඳුනා ගැනීමක් සිදුබකාට එම
බතාරතුරු ක්‍රියතේමක කිරීම සඳහා රබට් අදාල
පරිපාලන ඒකක බවත බයාමු කල යුතුය.

17. ජල විදයාතේමක නියග කළමනාකරණය සඳහා උපාය මාර්ග
• දිගු කාලීනව ගතේ කල ජලවිදයාතේමක නියග
කළමනාකරණය සඳහා පරධාන වනේබනේ ජල සම්පතේ
සංවර්ධනය සහ කළමනාකරණයයි. බම් සඳහා
ඉදිරිබයේ දී ඇතිවන බදේශගුණ විපර්යාශ බලපෑම
බහේතුබවනේ උදේගතවන තතේවය උබදසා වතේමනේ ජල
ධාරිතා විකලේප ඇගැයීම අතයාවශයය. ජාතිබයේ ජල
සුරක්ෂිතතාවය තහවුරු බකබරන කාර්යක්ෂම ජල
ගබඩා විකලේප සඳහා ආබයෝජන සැළැසේමක් සහ
මග සැළසුමක් (road map) බමයට අවශයය.
• වඩා වැදගතේ උපාය මාර්ගයක් වනුබයේ නියගය
බලපෑ පරජාවට පානීය ජලය සැපයීමය. බම් සඳහා
වඩාතේ නියගය බලපාන පරබදේශවල භූගත ජලධරක
හඳුනාබගන නියං කාල වලදී පරජාවට පානීය ජල
සැපයුම සඳහා පමනක් භාවිතයට ඒවා බවනේබකාට
තැබීම සුදුසුය. ගෘහසේථ ජල පරතිකාරක ක්‍රම, ගෘහසේථ
වැසිජල ැසේ කිරීබම් පදේධති වැනි දෑ ධධර්යමතේ
කලයුතුය.

18. ශ්‍රී ලංකාබේ භූගත ජල ධරක

19. • නියගයට විසඳුම් බලස
සම්පරධායික ජල කළමනාකරණ
ක්‍රබමෝපායයනේ අනුගමනය දිරිමතේ
කලයුතුව ඇත.
– සුදුසු බබෝග පරබභේද භාවිතය
(බකටි කාලීන, නියගයට
ඔබරාතේතු බදන. අඩු ජල
භාවිත)
– ජල භාවිතය අවමකරන වගා
තාක්ෂණ ක්‍රම
• කැකුලම
• බබතේම
• ශ්‍රී ක්‍රමය (System of Rice
Intensification - SRI)
ජල විදයාතේමක නියග කළමනාකරණය සඳහා උපාය මාර්ග

20. ජල විදයාතේමක නියග කළමනාකරණය සඳහා උපාය මාර්ග
• ජලයට සම්බනේධ සියළු
ආයතන අතර මනා
සම්බනේීකරණයක්
ඇතිබකාට ඒකාබදේධ
නියග කළමනාකරණ
ක්‍රියාකාරී සැළසුමක්
පිළිබයල කල යතුය.

21. ගරාමීය පරජාවබගේ නියං අවදානම අඩු කිරීම
• ශ්‍රී ලංකාබේ බබාබහෝ ගරාමීය පරජාවනේ
පානීය ජලය පිළිබඳ අවදානමකට මුහුන දී
සිටිති. ඔවුනේබගේ ජල පරභව අනාරක්ෂිත
සැපයුමට බමනේම දූෂණය වීමටද ලක්වී
ඇත.
• බලධරයිනේ ඔවුනට පානීය ජලය සැපයීමට
බනාමද වෑයමක් දරන අතර ඉදිරි නියං
තතේවයනට මුහුන දීමටද ඔවුනට උදේ
අවශයව ඇත. ජල හිගයනේ මගහරවා
ගැනීමට වඩා දියුණු සැළසුම් පිළිබයල
කලයුතුව ඇතේබතේ එබැවිනි.
• ගරාමීය පරජාව ඉක්මනිනේම ජලහිගබයේ
අවදානමට බගාදුරු වනේබනේ ඔවුනේබගේ
පානීය ජල පරභවය කුඩා ගෘහසේථ ළිං වලිනේ
ලබාගනේනා භූගත ජලය නිසාය. බමම
බනාගැඹුරු ළිං නියගය ආරම්භවනවාතේ
සමගම වියළී යයි.
• බමම අවදානම අඩුකර ගැනීමට
උපායමාර්ග බදකක් බයෝජනා කල හැක.

22. 1. ගරාමීය පරජාව සඳහා කලේ පවතින භූගත ජලපරභව හඳුනා ගැනීම සහ පානීය
ජල සැළසුම් පිළිබයල කිරීම.
2. වියළී යන පානීය ජල ළිං සඳහා අවදානම අඩුකර ගැනීබම් උපාය මාර්ග
ඇතුු භූගත ජල තිරසර සැළසුම් පිළිබයල කිරීම
ගරාමීය පරජාවබගේ නියං අවදානම අඩු කිරීම