Elma Duijndam van Stichting ARK natuurontwikkeling presenteerde hoe de Nederlandse natuur weer meer ecologisch "in evenwicht" komt met ruimte voor grote grazers en predatoren.

1. De Nederlandse natuur
wordt completer
Elma Duijndamwww.ark.eu

2. • Wie ben ik
• Natuurontwikkeling volgens ARK
• Belangrijke ecologische schakels
• Veranderingen in de NL natuur
• De jeugd betrekken
• Onderwijsmiddelen

4. Natuurontwikkeling volgens ARK

5. GROEN: Spontane processen in robuuste gebieden
GELD: Economische en maatschappelijke belangen
GELUK: Genieten van natuurlijke vrijheid

6. Verbindende schakels
mensen  gebieden  processen

7. robuuste natuur

8. natuurlijke processen

9. Erosie, sedimentatie en overstroming

11. Natuurlijke begrazing

12. Verdwenen grazers terug in de natuur
• Vanaf begin jaren ’80 weer runderen en
paarden in de Nederlandse natuur
• Vanaf 1992 edelherten in de
Oostvaardersplassen
• Vanaf 2007 wisenten in Nationaal Park Zuid-
Kennemerland
• Elanden koloniseren Polen en het oosten van
Duitsland
• Etc.

13. Door mensen gebracht

14. Nieuwe wilde runderen
Schotse Hooglander Rode Geus
TaurosGalloway

15. KonikpaardenKonikpaard

16. wisenten in Nederland

17. In het wild leven

18. Geen ontwormingsmiddelen

19. • Natuurlijke dichtheden
Natuurlijke dichtheden

20. Voor elk wat wils
(voedsel en beschutting)

21. Een samenspel van vele grazers

22. Ook andere grazers doen mee!

23. Grote grazers faciliteren

24. Runderen:
• Familiegroep
• Stierengroepen
• Solitaire stieren
Sociale kuddes

25. Sociale kuddes
Paarden:
• Harem
• Hengstengroep

26. http://youtu.be/IpW4jvyilpQ.

27. dood doet leven

28. Predatie maakt ecosysteem compleet
Foto Bob Luijks

29. Wolven in Nederland

30. Niet of
een wolf komt,
maar wanneer de
volgende
Nederland binnen bereik
van zwervende wolven

31. Wolvenroedels in Duitsland
Populatie neemt gestaag toe
Stand 12 nov. 2013, meer roedels verwacht
0
5
10
15
20
25
30
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Aantal paar
Aantal roedels
+

32. Jonge
mannelijke
wolf trekt
1000km

33. Indirect gevolg van toppredator
wolf
bever
beerwapiti
bosbessen ooibos
vis
Wolf faciliteert beer en versterkt zo gevolgen op ecosysteem
predatie
predatie
Anti-
conceptie
aas
vraat
bevermeerschaduw
predatie
vraat
voedsel

34. Wolven horen er bij in de natuur
• Natuur completer met predatie
• Predatie is landschapsvormend proces
• Predator is sleutelrol voor aaseter
• Toppredator is sleutelrol voor biodiversiteit
www.wolveninnederland.nl

35. Foto Bob Luijks
Foto Bob Luijks

38. Nationaal Natuur Netwerk

40. otter

41. bever

43. steur

44. betrokkenheid

46. Omgaan met grote grazers

50. www.ark.eu/zoekplaten

54. www.deltatalent.nl

55. dwaalfilm
www.dwaalfilm.nl

56. • www.ark.eu/zoekplaten
• www.doodoetleven.nl
• www.ark.eu struinopdrachten
• www.wolveninnederland.nl
• elma.duijndam@ark.eu

57. vragen?