Kolektory słonecznym czy fotowoltaika? Należy wziąć pod uwagę szereg czynników decydujących o tym jaki system wykorzystujący energię słoneczną zastosować. Za fotowoltaiką przemawia to, że wytwarza energię elektryczną. Jednak zastosowanie ogniw fotowoltaicznych ma swoje ograniczenia. Budynki mieszkalne potrzebują przede wszystkim ciepła, które stanowi około 80% rocznego bilansu energetycznego domu. Znalezienie oszczędności leży więc przede wszystkim po stronie ograniczenia zużycia ciepła, tym bardziej że urządzenia elektryczne i oświetlenie jest coraz bardziej energooszczędne. Problem polskich miast i miejscowości polegający na złej jakości powietrza jest wynikiem tzw. niskiej emisji zanieczyszczeń. Spalanie paliw stałych w kotłach małej mocy można ograniczyć nie wytwarzając energię elektryczną, ale ciepło w domu. Instalacje solarne są niezależne od sieci przesyłowych. Możliwość oddawania nadwyżek energii elektrycznej do sieci jest korzystne dla właściela instalacji fotowoltaicznej, jednak niesie ze sobą uzależnienie od odbiorcy, a także wprowadza możliwość opodatkowania w przyszłości. Takie kraje jak Niemcy, Austria a także inne europejskie wprowadziły w ostatnim czasie podatek dla właścicieli instalacji fotowoltaicznych również tych wytwarzajacych energię elektryczną na własne potrzeby.
1. www.solarblog.pl
Kolektory słoneczne, czy fotowoltaika?
Kiedy kolektory słoneczne, a kiedy fotowoltaika?
Bilans potrzeb energetycznych budynku mieszkalnego?
Ciepło, czy energia elektryczna? Co zdrożało najbardziej?
Wpływ technologii na środowisko naturalne
4. 05.2015
4
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
2. Wysokie potrzeby budynku = wysoki potencjał oszczędności 2
Realny (z uwzględnieniem inflacji) 10-letni wzrost cen
energii/ciepła w Polsce (2012/2002) wg danych GUS 2014:
+29,5% +56,9% +46,6%
Największe i rosnące obciążenie budżetu domowego
leży po stronie wytwarzania ciepła!
Energia elektryczna Ciepło z gazu ziemnego Ciepło z węgla
5. 05.2015
5
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
3. Wpływ na jakość powietrza – ograniczenie niskiej emisji 3
Instalacja solarna obniża
bezpośrednio niską emisję
zanieczyszczeń ograniczając
pracę np. kotła węglowego
Fotowoltaika nie odgrywa
żadnego wpływu na emisję
zanieczyszczeń lokalnie
i globalnie (np. emisja CO2
w Niemczech w ostatnich latach
wzrasta wbrew planom)
6. 05.2015
6
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
4. Współpraca z siecią – uzależnienie, opłacalność… 4
Uzależnienie od odbiorcy
i dyktowanych przez niego
warunków w przyszłości
Formalności i uzgodnienia
Możliwość opodatkowania
w przyszłości (jak np.
w Austrii, Niemczech)
7. 05.2015
7
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
5. Opodatkowanie produkcji energii elektrycznej 5
Coraz powszechniejsze
wprowadzanie podatku
od wytwarzania energii
elektrycznej dla własnych
potrzeb
8. 05.2015
8
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
6. Sprawność wytwarzania ciepła i energii elektrycznej 6
Instalacja solarna cechuje
się 3÷5 razy wyższym
uzyskiem rocznym
ciepła/energii
= wyższa efektywność
= mniejsza powierzchnia
1 m2 100÷130
kWh/m2rok
1 m2 300÷650
kWh/m2rok
Aby uzyskać 2,6 kW mocy w warunkach
dnia letniego, należy zastosować:
PV: 18 m2
SOL: 6 m2
9. 05.2015
9
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
7. Wrażliwość na warunki eksploatacji 7
Wysoka wrażliwość modułów
PV na miejscowe zacienianie
oraz podwyższone
temperatury robocze
Wrażliwość na zabrudzenie
5% zacienienia 50% niższy
uzysk (w układzie szeregowym)
fot. solaranlage.eu, solaranlagen-portal.de, solaranlage.eu
Zalecane okresowe mycie oraz
czyszczenie ze śniegu modułów PV
10. 05.2015
10
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
8. Wrażliwość na wyładowania atmosferyczne 8
Zwiększone wymagania ochrony
odgromowej oraz przepięciowej
dla instalacji PV
Wyższe koszty naprawy w razie
uszkodzeń komponentów
instalacji PV
fot. Mathias Apitz/BHW
11. 05.2015
11
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
9. Trwałość i zachowanie sprawności w okresie eksploatacji 9
Kolektory słoneczne znane
są od ponad 30 lat, szereg
z nich pracuje ponad 20 lat
Norma EN 12975-3 określa
dopuszczalny spadek
sprawności absorbera
kolektora słonecznego
na maks. 5% po 25 latach
pracy
Efekt PID (Potential Induced Degradation)
obniża sprawność modułów PV! Dopiero
w ostatnim czasie zaczęto produkować
moduły, które mają być pozbawione PID
2 lata 4 lata
100%
20%
12. 05.2015
12
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
10. Łatwość i trwałość magazynowania energii/ciepła 10
c
fot. sbww.eu
Zgromadzenie 60 kWh energii:
akumulator 2.500 Ah/48 V C 10
ciężar: 4.000÷5.000 kg
inwestycja: 10.000 €
trwałość: ok. 7÷10 lat
Zgromadzenie 60 kWh ciepła:
zbiornik: 1.000 litrów
ciężar: 1.200 kg
inwestycja: 1.000÷3.000 €
trwałość: 10÷40 lat
Instalacja fotowoltaiczna Instalacja solarna termiczna
Źródło: „Solar-Nonsens: Fehler, Unsinn, Halbwahrheiten,...” oeko-energie.de
13. 05.2015
13
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
11. Recycling – składowanie lub utylizacja modułów PV 11
http://www.fotowoltaikainfo.pl/technika/201
4/08/04/analiza-mozliwosci-recyklingu-
zuzytych-uszkodzonych-modulow-pv
Obecnie zużyte moduły PV
trafiają na składowiska
komunalne
Do dzisiaj nie opracowano
skutecznej i uniwersalnej
metody recyklingu dla PV
fot. ostfalia.de
14. 05.2015
14
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
12. Wsparcie polskiego przemysłu 12
Produkcja w zdecydowanej
większości oparta o krajowych
dostawców i dająca zatrudnienie
w sektorze wytwórczym.
Wybrani dostawcy z krajową produkcją:
15. 05.2015
15
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
13. Zapewnienie opieki technicznej i gwarancyjnej 13
Panele fotowoltaiczne podobnie jak
zdecydowana większość kolektorów
próżniowych importowanych w latach
2011-2014 pochodziło z Chin.
Znaczna część importowanych produktów
cechowała się niską jakością, pomimo
udzielania długich okresów gwarancji
Wielu dostawców świadomie wycofało się
z rynku lub zmieniło profil działalności,
nazwę firmy, aby uniknąć spełnienia
umowy gwarancyjnej.
„Jak będzie z panelami fotowoltaicznymi?”
16. 05.2015
16
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
14. Opłacalność inwestycji – zyski, czy oszczędności?
Źródło: „Ein Sparbuch mit steigenden Zinsen” Sonne Wind & Wärme 6/2011
Pytanie do Klienta: „chce Pan/Pani zarabiać, czy oszczędzać?”
14
17. 05.2015
17
Kolektory słoneczne i moduły fotowoltaiczne
Podsumowanie, zestawienie cech charakterystycznych
Instalacja solarna Instalacja fotowoltaiczna
Koszty inwestycji 100% średnio 250÷350%
Opodatkowanie użytkownika nie praktykowane w PL nie, wprowadzane w EU
Zależność od odbiorcy sieciowego niezależne zależne (dla ON-GRID)
Sprawność cały system ok. 40÷60% zwykle < 15%
Powierzchnia zabudowy na dachu 100% większa, średnio 300÷400%
Powierzchnia zabudowy w kotłowni miejsce na zbiornik miejsce na akumulatory
Magazynowanie ciepła/energii łatwe w zbiorniku wody akumulatory (trwałość, koszty)
Zmniejszenie niskiej emisji TAK NIE
Trwałość sprawdzona technologia różne praktyki (efekt PID!)
Podatność na uszkodzenia niższa wyższa
Wsparcie gospodarki krajowej wysokie (produkcja) niższe (bez produkcji)
Środowisko naturalne możliwość recyclingu utylizacja lub składowanie
Serwis przeglądy (glikol 10 lat) przeglądy (pomiary elektryczne)
Editor's Notes
Roczny bilans energetyczny budynku jednorodzinnego wskazuje na dominację zapotrzebowania ciepła
Szukanie oszczędności w kosztach eksploatacji jest przede wszystkim uzasadnione w obrębie ciepła – tu jest największy potencjał
Wyjątkiem mogą być domy pasywne o niskich potrzebach cieplnych, są to jednak nieliczne w Polsce budynki
Za problem złej jakości powietrza (Polska przoduje w Europie szczególnie pod względem poziomu zanieczyszczenia pyłem zawieszonym) odpowiada przede wszystkim tzw. niska emisja, a więc spalanie paliw stałych w lokalnych niskoefektywnych źródłach ciepła (kotły węglowe, piece kaflowe, itp.)
Fotowoltaika lokalnie zupełnie nie wpływa na ograniczenie niskiej emisji zanieczyszczeń, która powstaje w wyniku pracy przede wszystkim małych kotłów węglowych na potrzeby ogrzewania budynku i podgrzewania wody użytkowej
Mimo ogromnej skali inwestycji w Niemczech, fotowoltaika nie spowodowała obniżenia emisji zanieczyszczeń z elektrowni węglowych. Nie pozwoliło to także na zamknięcie elektrowni opartych o węgiel brunatny. Nieprzewidywalność pracy fotowoltaiki (pogoda) powoduje konieczność utrzymywania w gotowości ruchowej elektrowni.
Instalacja solarna produkuje ciepło, a więc bezpośrednio
Technicznie uzasadnione jest przyłączanie instalacji fotowoltaicznej do sieci energetycznej, która może przejmować nadwyżki energii
Jednak wiąże się to z uzależnieniem od zakładu energetycznego i dyktowanych warunków
Praktyka z innych krajów wskazuje, że brak jest pewności dla utrzymania wieloletnich warunków z zakładem energetycznym
Zakłady energetyczne wykazują niechęć dla tego rodzaju systemów, które w sposób niekontrolowany mogą wytwarzać energię elektryczną, nie pozwalając trwale wyłączyć z użytkowania konwencjonalne elektrownie
Przyłączenie się do sieci energetycznej oznacza działalność gospodarczą, produkcja energii elektrycznej – podatki od przychodu
Dodatkowe ryzyko wynika z krajowych realiach z silnego fiskalizmu i nieprzewidywalnej polityki finansowej i prawnej
Trudności ekonomiczne, a także niespełnione założenia w wyniku użytkowania systemów fotowoltaicznych powodują, że wiele krajów wprowadza opodatkowanie od produkowanej nawet na własne potrzeby energii elektrycznej
Jest to nieuniknione, gdyż dochody zakładów energetycznych mogą się obniżać, a jednocześnie gospodarstwo domowe nadal korzysta z sieci energetycznej. Koszty utrzymania sieci energetycznej muszą nadal ponosić jej użytkownicy
Nawet stabilne kraje promujące przez szereg lata fotowoltaikę, jak Niemcy i Austria, wprowadzają opodatkowanie ich użytkowania na własne potrzeby
Rozważano opodatkowanie wszystkich instalacji, na razie postawiono prób minimalny 10 kWe (Niemcy), ale nie można wykluczyć w przyszłości obniżenia progu, co dotknie jeszcze szersze grono użytkowników małych systemów PV
Opodatkowanie produkcji energii elektrycznej jest łatwe – pomagają w tym precyzyjne liczniki
W Polsce mało się mówi o opodatkowaniu systemów PV, jednocześnie wprowadza tzw. inteligentne liczniki, programy dotacji instalacji PV… Można to oznaczać chęć zbudowania rynku fotowoltaiki dla uzyskania w przyszłości dochodów z podatków wzorem wspomnianych krajów europejskich
Sprawność modułów PV w zależności od rodzaju wynosi zwykle od 13 do 18%, podczas gdy samych kolektorów słonecznych nawet powyżej 80%.
Realnie sprawność roczna całej instalacji solarnej może wynosić 40-60%, co zdecydowanie przewyższa sprawność innych urządzeń, w szczególności licząc do energii pierwotnej (która uwzględnia koszty transportu paliwa itd.)
Według danych producentów uzysk energii dla modułów PV nie przekracza 130 kWh/m2rok w większych instalacjach. W dużych instalacjach solarnych, kolektory mogą uzyskiwać nawet więcej niż 650-700 kWh/m2rok ciepła.
W porównaniu do systemu PV, instalacja solarna wymaga kilkakrotnie mniej miejsca do zabudowy na dachu budynku jednorodzinnego = więcej możliwości przy ograniczonym miejscu na dachu, możliwość rozbudowy o wspomaganie ogrzewania, itd..
Dostawcy w instrukcjach obsługi zalecają przeważnie okresowe mycie modułów PV, gdyż ich wydajność spada o około 10%...
Dużym zagrożeniem jest zacienianie, które w niektórych układach połączeń modułów PV obniża zdecydowanie wydajność
Miejscowe
Instalacja fotowoltaiczna według deklaracji dostawców nie zwiększa ryzyka uderzeń pioruna, jednak jej elementy związane z elektrycznością narażają użytkownika na ewentualności wyższych kosztów naprawy
„Dwa lata temu ośrodek Fraunhofer zajmujący się krzemowymi ogniwami fotowoltaicznymi przeprowadził obszerne badania nad degradacją spowodowaną potencjałem (PID, Potential Induced Degradation) — zjawiskiem wywoływanym głównie przez ujemne napięcie polaryzacji w stringu ogniw fotowoltaicznych. Wyniki badań dowiodły, że po kilku latach pracy zjawisko PID zmniejsza moc baterii modułów fotowoltaicznych nawet o 70%.
Zaraz po opublikowaniu wyników tych badań niektórzy producenci modułów fotowoltaicznych zmienili materiały izolacyjne i zadeklarowali, że nowe moduły są odporne na zjawisko PID, jednak ta strategia nie została jeszcze w żadnych stopniu udowodniona, a ryzyko PID nadal występuje.
Ponadto ten mechanizm degradacji spowodowanej potencjałem nie jest monitorowany przez typowe badania fotowoltaiczne wymienione w normie IEC 61215. Oprócz tego zjawisko może być niewidoczne przez pierwszych kilka lata, co czyni je podwójnie niebezpiecznym ze względu na fakt, że w przypadku większości baterii fotowoltaicznych planuje się okres użytkowania i generowania zysków dłuższy niż 25 lat.”
Instalacje PV pracujące na własny użytek w domu mieszkalnym muszą być wyposażane w akumulatory z uwagi na ograniczone zużycie energii elektrycznej w ciągu dnia
Problemem pozostaje magazynowanie energii elektrycznej – drogie i ciężkie akumulatory o stosunkowo niskiej trwałości. Producenci deklarują trwałość akumulatorów na 7-10 lat (czasem 12-15), ale w praktyce często po 5 latach następuje znaczne obniżenie pojemności akumulatora
Również takie instalacje PV (nie podpięte do sieci energetycznej) w ostatnich latach są coraz chętniej obciążane podatkami, np. w Niemczech, Austrii
Produkcja modułów PV jest wysoce energochłonna (np. energia przeznaczona na produkcję kolektora słonecznego zwraca się już po 2-3 latach)
Kolektor słoneczny można w większości poddać recyclingowi i odzyskać materiały w nim zawarte. Zużyte moduły PV podlegają albo składowaniu, albo utylizacji
„Zagrożeniem dla środowiska naturalnego stają się zatem odpady powstałe z wyeksploatowanych instalacji. Szybkie tempo wzrostu produkcji ogniw PV powoduje, że w 2010 roku liczba zużytych elementów wyniosła 290 t. Szacuje się, że w 2040 ilość ta może się zwiększyć do 33 500 ton. W związku z tym pojawia się potrzeba możliwie najefektywniejszego odzyskania materiałów do ponownego użycia z elementów wyeksploatowanych. Obecnie zużyte oraz uszkodzone instalacje trafiają na składowiska komunalne (brak jest szczegółowych danych dotyczących ich ilości). Co najistotniejsze, do dziś nie opracowano skutecznej i uniwersalnej metody recyklingu ogniw PV.”
http://www.fotowoltaikainfo.pl/technika/2014/08/04/analiza-mozliwosci-recyklingu-zuzytych-uszkodzonych-modulow-pv
W maksymalnym stopniu staramy się korzystać z surowców i komponentów produkowanych w kraju (w razie pytań o pompy ciepła można powiedzieć, że takie są realia techniczne i handlowe, że większość komponentów produkowana jest wyłączenie w Chinach i żadna firma w Europie nie produkuje w 100% własnych pomp ciepła; szczególnie sprężarki są niemal w całości produkowane w Chinach)
Produkcja w kraju urządzeń OZE zwiększa o około 100% zatrudnienie w porównaniu do działalności wyłącznie dystrybucyjnej (import). Więcej miejsc pracy = więcej potencjalnych Klientów dla samych firm instalacyjnych (na zasadzie łańcucha… „pracownik zrobi zakupy w sklepie, a właściciel sklepu zamówi do swojego domu usługę od firmy instalacyjnej…”)
Instalacja solarna nie obciążona podatkami przynosi pewne zyski – oszczędności z racji zmniejszenia kosztów zakupu paliw/energii
Instalacja fotowoltaiczna z uwagi na inflację, dyktowanie cen przez zakład energetyczny, a także spadek sprawności (efekt PID) przynosi coraz niższe realne korzyści w kolejnych latach