Kila training Material - മഹാത്മാ ഗാന്ധി ദേശീയ ഗ്രാമീണ തൊഴിലുറപ്പ് പദ്ധതി- MGREGS HAND BOOK - uploaded by T J Joseph Deputy Collector

1. മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ
ാമീണ െതാഴി റ ് പ തി
ാമ പ ായ ് െസ റിമാ ം അസി. െസ റിമാ
പരിശീലന പരിപാടി
േകരള ഇ ി ് ഓഫ് േലാ അ ിനിേ ഷ
മുള ു ുകാ , തൃ ർ 680 581
ൈക കം

2. 1
ഉ ട ം
െസഷ 1 (1 - 4)
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് നിയമം – ഒരാ ഖം
െസഷ 2 (5 – 7)
വ ിക െട ആ ണ ം അ വദനീയ വ ിക ം
െസഷ 3 (8 – 12)
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയി 2018 – 19 വ ഷെ
ഗണനക - ദശക
െസഷ 4 (13 – 18)
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയിെല സംേയാജന
സാധ തക - ഹരിത േകരളം, ൈലഫ് മിഷ , ംബ ീ മിഷ
െസഷ 5 (19 – 55 )
നീ ടാധി ിത വികസനം – ആശയം, സമീപനം - നീ ടാധി ിത മാ ാ
ത ാറാ തിനാവശ മായ നടപടി മ
െസഷ 6 (56 – 69)
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയി സാധന
വാ തിനാവശ മായ നടപടി മ
െസഷ 7 (70)
േസാഷ ആഡി ് – സ ി ം രീതിശാ ം

3. 2
െസഷൻ 1
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് നിയമം – ഒരാ ഖം
ആ ഖം
ാമീണ ംബാംഗ െട ഉപജീവനമാർ ം അഭി ിെ തിനായി അവിദ കായിക
െതാഴിൽ െച ാൻ താ ര ഒ ംബ ിെല ായ ർ ിയായവ െ ാം ടി ഒ
സാ ിക വർഷം 100 ദിവസ ിൽ റയാ െതാഴിൽ ല മി െകാ ാണ് മഹാ ാഗാ ി
േദശീ്യ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തി ആവി രി നട ിലാ ി വ ത്. 2005 െസ ംബർ 5
നാണ് പാർലെമ ് െതാഴി റ നിയമം പാ ാ ിയത്. 2006 െഫ വരിയിൽ ഇ യിൽ 200
ജി കളിൽ പ തി ആരംഭി . േകരള ിൽ വയനാട്, പാല ാട് ജി കളിൽ 2006 ൽ പ തി ട ി
2007 ൽ ഇ ി, കാസർേകാട് ജി കളി ം 2008 ൽ മ 10 ജി കളി ം പ തി വ ാപി .
ഖ ല ൾ
1. ാമ േദശ ളിൽ അധിവസി എ ാ ംബ ൾ ം ഒ സാ ിക വർഷം 100
ദിവസ ിൽ റയാ അവിദ കായിക െതാഴിൽ ആവശ ാ സരണം ഉറ ാ ക ം,
അ വഴി നി ർഷി െ ണേമ ം, ായിയായി മായ ഉ ാദന മമായ
ആ ികൾ ി ക.
2. ദരി െട ഉപജീവന മായി ബ െ വിഭവാടി റ ശ ിെ തിന് ആവശ മായ
തി സംര ണ കർ ് ഊ ൽ നൽ ക.
3. സാ ഹികമായി പിേ ാ ം നിൽ എ ാ ംബ േള ം പ തിയിൽ ഉൾേ ർ ക.
4. പ ായ ് രാജ് ാപന െള ശ ിെ ക.
5. താര ത ം ഉ രവാദിത േബാധ ം ഉറ വ ക.
പ തി െട സവിേശഷതകൾ
 നിയമ ിെ പിൻബല അവകാശാധി ിത പ തി
 ാമപ ായ ് േദശ ് താമസി 18 വയ ് ർ ിയായ ഏെതാരാൾ ം
പ തിയിൽ പ ാളിയാകാം.
 ീ ം ഷ ം ല േവതനം
 പരി ിതി സംര ണം, കാർഷിക േമഖലയിെല അടി ാന സൗകര വികസനം
എ ിവ ് ിയ പരിഗണന.
 െതാഴിലാളികൾ തെ ികൾ ക പിടി ക ം ആ ണം െച ് നട ാ ക ം
െച .
 ആ ണ ി ം നിർ ഹണ ി ം തിക താര ത
 കരാ കാേരാ ഇടനില ാേരാ െതാഴിലവസരം ന െ യ സാമ ികേളാ ഇ .

4. 3
 അവിദ െതാഴിൽ േവതന ഘടക ം സാധന ഘടക ം യഥാ മം 60:40 എ
അ പാത ിൽ (പ ായ ് തല ിൽ) ികൾ ഏെ ാം.
 െപാ ജന പ ാളി േ ാെട േലബർ ബ ജ ിംഗ്
 ബാ ്/േപാ ് ഓഫീസ് വഴി മാ ം േവതന വിതരണം.
 ീകൾ ് ൻഗണന. ( റ ത് 1/3 ഭാഗം െതാഴിലാളികൾ ീകൾ ആയിരി ണം.)
 ക ർ ംഖല വഴി േമാണി റിംഗ് സംവിധാനം
 െപാ ജന ൾ തെ പ തി ഓഡി ് െച – േസാഷ ൽ ഓഡി ് സംവിധാനം.
െതാഴിലാളിക െട അവകാശ ൾ
1. െതാഴിലിന് സൗജന മായി രജി ർ െച തി ം െതാഴിൽ കാർഡ് ലഭി തി
അവകാശം
2. െതാഴിൽ ആവശ െ ടാ അവകാശം
3. ികൾ നിർേ ശി ാ അവകാശം
4. ആവശ െ സമയ ് െതാഴിൽ ലഭി ാ അവകാശം
5. ഒ ംബ ിന് 100 ദിവസ ിൽ റയാെത െതാഴിൽ ലഭി ാ അവകാശം
(വനാവകാശ നിയമ ിെ ണേഭാ ാ ളായ പ ികവ വിഭാഗ ് 150 ദിവസം).
6. െതാഴിൽ ആവശ െ ് 15 ദിവസ ി ിൽ െതാഴിൽ ലഭി ാ അവകാശം
7. 15 ദിവസ ി ിൽ െതാഴിൽ ലഭി ിെ ിൽ െതാഴിലി ാ േവതനം ലഭി ാ
അവകാശം (ആദ െ ഒ മാസം േവതന നിര ിെ ¼ ഉം ര ാം മാസം തൽ േവതന
നിര ിെ ½ ഉം)
8. 15 ദിവസ ി ിൽ േവതനം ലഭി ാ അവകാശം
9. യഥാസമയം േവതനം ലഭി ിെ ിൽ ന പരിഹാരം കി ാ അവകാശം (നൽകാ
േവതന ക െട 0.05% നിര ിൽ)
10. ീ ം ഷ ം ല േവതനം ലഭി ാ അവകാശം
11. പണി ല ് ടിെവ ം, തണൽ, ാഥമിക ഷ എ ിവ ലഭ മാ ാ അവകാശം.
12. ി ല വ ാ അപകട ൾ ് സൗജന ചികി ാ സൗകര ം
13. ആ പ ിയിൽ കിട ചികി േവ ി വ േ ാൾ പ തി േവതനം ( ി തീ
ദിവസം വെര മാ ം)
14. ിയിേലർെ ിരി േ ാേഴാ ി ലേമാ അപകട മരണേമാ ിരമായ
ൈവകല േമാ സംഭവി ാൽ എ േ ഷ ാ (ആം ആ മി ഭീമാ േയാജന അ സരിേ ാ േക
സ ാ വി ാപനം പരാമ ശി കേയാ)
15. 5 വയ ിൽ താെഴ അേ ാ അതിൽ തേലാ ികൾ െതാഴിലാളികേളാെടാ ം
വ കയാെണ ിൽ അവെര ഷി ാൻ ആയ െട േസവനം.
16. െതാഴിലാളികേളാെടാ ം വ ികൾ ് മരണേമാ ൈവകല േമാ സംഭവി ാൽ
സം ാന സർ ാർ നിർേ ശി എ ് േ ഷ ാ.
17. ി ല ം െതാഴിലാളി െട ാമ ം ത ിൽ 5 കിേലാമീ റിൽ അധികമാെണ ിൽ
10% ക ടി അധിക േവതനം.
18. പ തി മായി ബ െ േരഖകൾ ആവശ െ ാൽ 3 ദിവസ ി ിൽ ലഭി ാ
അവകാശം.

5. 4
െതാഴിൽ കാർഡ്
ാമ പ ായ ിൽ ിര താമസ ാരായ ഏെതാ ംബ ി ം ആ ാമപ ായ ിൽ
േപര് രജി ർ െച ാം. അേപ ാ ഫാറം ാമ പ ായ ാഫീസിൽ നി ് ലഭി ം. അേപ ി ് 15
ദിവസ ി ിൽ െതാഴിൽ കാർഡ് ലഭി ം. െതാഴിൽ കാർഡ് ലഭി തിനായി യാെതാ
പണ ം ഒ േ തി . ഒ ംബ ിന് ഒ കാർഡ് മാ ം. 5 വർഷമാണ് കാർഡിെ കാലാവധി.
5 വർഷം തിക റ ് െതാഴിൽ കാർഡ് േ താണ്. െതാഴിൽ കാർഡ് േ
ഉ രവാദിത ം െതാഴിലാളി േടതാണ്.
െതാഴിലി അേപ ം െതാഴിൽ അ വദി ം
െതാഴി കാർഡ് ലഭ മായ ംബ ിന് ഒ വർഷം 100 ദിവസെ െതാഴിലിന്
അർഹത ്. വനാവകാശ നിയമ ിെ ണേഭാ ാ ളായ പര രാഗത വനവാസികൾ ്,
സ മായി മ മിയിെ ിൽ, 150 ദിവസെ െതാഴിലിന് അർഹത ്. െതാഴിൽ ലഭി തിന്
േവ ി അേപ ാമ പ ായ ാഫീസിൽ വാ ാേലാ/േരഖാ ലേമാ നൽകാം. ഒ ം ാ ം
അേപ ി ാം. റ ത് 14 ദിവസേ ം പരമാവധി 100 ദിവസേ ം അേപ നൽകാം.
അേപ സ ീകരി േ ാൾ ൈക ് രസീത് ലഭി ം. അേപ ി ് 15 ദിവസ ി ിൽ െതാഴിൽ
ലഭി ം. പ ായ ിെല ഏ വാർഡി ം െതാഴിൽ അ വദി ാം. അ വദി ി േലബർ
ബ ജ ി ം വാർഷിക കർ പ തിയി ം ഉൾെ തായിരി ം.

6. 5
െസഷൻ 2
വ ിക െട ആ ണ ം അ വദനീയ വ ിക ം
േലബർ ബ ജ ്
േലബർ ബ ജ ് അ സരി ാണ് േക സർ ാർ പ തി പണം അ വദി ത്.
തീ ിത െതാഴിൽ ദിന ൾ ഓേരാ മാസ ം ആവശ െതാഴിൽ ദിന ൾ, ഏെ ാ
ികൾ, േവതന - സാധന ഘടക ട ിയ വിശദാംശ ൾ അട േരഖയാണ് േലബർ
ബ ജ ്. ഏ ം റ ത് 60% അവിദ െതാഴിൽ ഘടകമാ ം പരമാവധി 40% സാധന
ഘടകമാ ം േലബർ ബ ജ ി ഉ െ ാം. അയൽ തല ചർ യി െടയാണ് േലബർ
ബ ജ ് പെ വ ത്. വാർ തല ിൽ, വാർ തല ഏേകാപന സമിതി േ ാഡീകരി ്
ാമസഭ െട അംഗീകാരം വാ . ാമപ ായ തല ിൽ േ ാഡീകരി േശഷം ാമ
പ ായ ് ഭരണ സമിതി ഭരണാ മതി ം ന കി േ ാ ് പ ായ ിന് നൽ . ട ്
ബി.പി.ഒ. മ പരിേശാധന നട ി, േ ാ ് പ ായ ിെ പാർശേയാട് ടി ഡി.പി.സി
േഖന ജി ാ പ ായ ിന് നൽ . ജി ാ പ ായ ിെ അംഗീകാരേ ാെട സം ാന
സർ ാരിേല യ . ഓേരാ വർഷ ം ഡിസംബർ 31 നകം സം ാന േലബർ ബ ജ ് േക
ഗവൺെമ ിൽ ലഭ മാേ താണ്. േക ാമ വികസന മ ാലയമാണ് അ ിമമായ അംഗീകാരം
നൽ ത്.
േലബർ ബ ജ ് കല ർ
വർ നം തീയതി
ാമസഭ അംഗീകരി ് ബി.പി.ഒ ് സമർ ി . ആഗ ് 15
ബി.പി.ഒ. പരിേശാധന നട ി
േ ാ ് പ ായ ിന് സമർ ി .
െസ ംബർ 15
േ ാ ് പ ായ ് അംഗീകരി ് ഡി.പി.സി. ്
സമർ ി .
ഒേ ാബർ 2
ഡി.പി.സി ജി ാ പ ായ ിന് സമർ ി . നവംബർ 15
ജി ാ പ ായ ് അംഗീകരി ് സം ാന സർ ാരിന്
സമർ ി .
ഡിസംബർ 1
സം ാന േലബർ ബ ജ ് േക ഗവൺെമ ിന്
സമർ ി .
ഡിസംബർ 31
എംപേവഡ് ക ി േലബർ ബ ജ ് അംഗീകരി . െഫ വരി
വാർഷിക കർ പ തി
േലബർ ബ ജ ിൽ ഉൾെ ാ ി ി ഓേരാ ഇന ിേല ം ികൾ വാർ തിരി ്
ത ാറാ േരഖയാണ് വാർഷിക കർ പ തി. ഒ ാമപ ായ ിൽ ഒ വർഷം
ഏെ ാ എ ാ ിക ം വാർഷിക കർ പ തിയിൽ ഉൾെ . ആവശ െമ ിൽ
കർ പ തിയിൽ േഭദഗതികൾ വ ി ജി ാ പ ായ ിെ അംഗീകാരം വാേ താണ്.

7. 6
ഏെ ാ ികൾ
03/01/2014 ന് േക സ ാ മഹാ ാഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് നിയമ േഭദഗതി
കാരം പ തിയി ഏെ ാ വ ിക താെഴ പറ വയാണ്
I. വിഭാഗം A. തി വിഭവ പരിപാലന മായി ബ െ െപാ ികൾ
1. ജല സംര ണ ികൾ - കിണ കൾ, ള ൾ ട ിയ ടിെവ
േ ാത കൾ, തടയണകൾ, അടിയണകൾ, െച ് ഡാ കൾ, േ ാ ഡാ കൾ,
മഴെവ സംഭരണികൾ ട ിയവ.
2. നീർ ട പരിപാലന ികൾ - േകാ ർ ബ കൾ, േകാ ർ കൾ,
മഴ ഴികൾ, കൽ ടയണകൾ, ഗാബിയൺ ബ കൾ, നീ റവ െട പരിേപാഷണ
ികൾ.
3. െച കിട ജലേസചന ിക ം േതാ കൾ, കനാൽ എ ിവ െട
നിർ ാണ ം
4. പര രാഗത ജലേ ാത ക െട ന ാരണ ികൾ
5. മര ൾ പിടി ി ം വനവൽ രണ ം
6. െപാ മിയിെല വികസന വർ ികൾ
II. വിഭാഗം B. വ ിഗത ആ ിക ം െപാ ആ ിക ം ( ഖ ിക 5 ൽ
പരാമർശി ംബാംഗ ൾ ് മാ ം)
1. മി െട ഉ ാദന മത വർ ി ി ാ ത ികൾ വികസനം -
കിണ കൾ, ള ൾ, ജലെകാ നിർ ിതികൾ.
2. േഹാർ ികൾ ർ, പ ് ൽ ഷി, േതാ വിള, ഫാം േഫാറ ് ി ട ിയ
ഉപജീവനാ ികൾ.
3. തരി മി വികസി ി ് ഷി ് ഉപ മാ ികൾ
4. ഇ ിര ആവാസ് േയാജന ൾെ െട, സർ ാർ അ വദി വീ കൾ
നിർ ി തി അവിദ കായിക െതാഴിൽ ഘടകം.
5. ഗസംര ണ ികൾ - കാലിെ ാ ്, ആ ിൻ ട്, പ ി ട്, േകാഴി ട്
6. െപാ ള ളിൽ മ ം വളർ ൽ, മ ം ഉണ ി ി തി
േക ൾ
III. വിഭാഗം C. സ യം സഹായ സംഘ ൾ െപാ ആ ികൾ
1. കാർഷിക വിളക െട സംഭരണ േക ം. ൈജവ വളനിർ ാണ ി അടി ാന
സൗകര ം
2. ഉപജീവന വർ ന ൾ വർ ് െഷ കൾ
IV. വിഭാഗം D ാമീണ അടി ാന സൗകര ൾ
1. ാമീണ ചിത ികൾ - വ ിഗത േടായ്ല ് , അ ണവാടി, ൾ
േടായ്ല കൾ, െപാ േടായ്ല കൾ
2. ഓടകൾ, ക കൾ ഉൾെ െട ാമീണ േറാ കൾ
3. കളി ല ൾ
4. ജലനിർ മന ഓടകൾ, േ ാം വാ ർ യി കൾ ട ിയ െവ െ ാ
നിയ ണ ികൾ
5. ാമ പ ായ ക , വനിതാ സ യം സഹായ സംഘ െട െഫഡേറഷ ക ,
ൈസേ ാ െഷ േ ്, അ ണവാടി േക , ാമീണ ച ക എ ിവ
െക ിട െട നി ാണ ം, ാമ/േ ാ ് തല ാശാന െട നി ാണ ം.

8. 7
6. നിർ ാണ സാമ ിക െട ഉ ാദനം (എ ിേമ ിെ ഭാഗമായി വ ത് മാ ം)
7. ഭ ധാന സംഭരണികൾ
8. െതാഴി റ ് പ തിയിൽ നിർ ി ി ആ ി െട അ ണികൾ.
9. സം ാന സർ ാ മായി ടിയാേലാചി ് േക സർ ാർ വി ാപനം െച
മ ികൾ.
ഏെ ാൻ പാടി ാ ികൾ
 കടമ ാ ം അള തി െ ാൻ കഴിയാ മായ ികൾ, നീ ം
െച ൽ, ക ് നീ ം െച ൽ, സാധാരണ കാർഷിക ികൾ (വി ് വിത ൽ, ൈത
നടീൽ, വളമിടീൽ, െകാ ്, കളപറി ൽ, ട ിയവ) ആവർ ന സ ഭാവ ികൾ
എ ിവ ഏെ ാൻ പാടി .
 വി ്, വളം, കീടനാശിനി എ ിവ വാ ത് അ വദനീയമ .
 ഭ ധാന ം, പ റികൾ, പഴവർ ൾ എ ീ ഇന ിൽെ സ കാലവിളകൾ
ികൾ ഏെ ാൻ പാടി . (ഉദാഃ- വാഴ, ക , േചന, േച ്, ഇ ി, മ ൾ, ത ാളി,
വ തന ട ിയവ). എ ാ േതാ വിളകൾ ം േഹാർ ികൾ റിൽ ഉൾെ ദീർഘകാല
വിളകൾ ം 3 വർഷം വെര, നന , കളനീ ംെച എ ീ ികൾ
പരിഗണി ാ താണ്.
വ ിഗത ആ ികൾ ൻഗണന
വ ിഗത ആ ികൾ ി ികൾ തീ മാനി േ ാൾ വെട ചി ി
വിഭാഗ ൾ ് ൻഗണന നൽേക താണ്.
1. പ ിക ജാതി ാർ
2. പ ിക വർ ാർ
3. നാേടാടികളായ ആദിവാസികൾ
4. ഡീേനാ ിൈഫഡ് ൈ സ്
5. ബി.പി.എൽ. ംബ ൾ
6. ീകൾ നാഥരായ ംബ ൾ
7. ശാരീരിക ൈവകല വർ നാഥരായ ംബ ൾ
8. പരി രണ ിെ ണേഭാ ാ ൾ
9. ഇ ിര ആവാസ് േയാജന െട ണേഭാ ാ ൾ
10. 2006 -െല വനാവകാശമംഗീകരി നിയമ ിെ ണേഭാ ാ ൾ
കളിൽ റ വിഭാഗ െട മിയിൽ ൻഗണന നൽകി ികൾ ഏെ
കഴി തിന് േശഷം മാ േമ െച കിട നാമമാ കർഷക െട മിയിൽ ികൾ
ഏെ ാൻ പാ . എ ാൽ 11.08.2014 െല 11017/17/2008 – എൻ.ആർ.ഇ.ജി.എ(UN) ന ർ
േക സർ ാർ നിർേ ശമ സരി ്, സമ ം, ശാ ീയ മായ നിർ ട പ തി െട
ഭാഗമായി, െച കിട, നാമമാ കർഷക െട മി എ ് വ ത ാസമി ാെത എ ാ മിയി ം
ികൾ ഏെ ാ താണ്. കൾ തൽ താേഴാ സമീപനം (Ridge to Valley
approach ) അ സരി ് േവണം ികൾ ഏെ ാൻ, പ ാളി ആ ണ ി െട
മാ േമ നീർ ട വികസന ാൻ ത ാറാ ാ . സാ െലററ് ഇേമജിെ സഹായേ ാെട
പ തി ത ാറാ ാ താണ്. Ridge to Valley സമീപന ിൽ ശാ ീയമായി നീർ ട പ തി
നട ിലാ തിന് സം ാന സർ ാ ം നിർേ ശം നൽകിയി ്. (30/03/2015 െല
DD2/116/2015/LSGD ന ർ സർ ലർ)

9. 8
െസഷ 3
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയി
2018 – 19 വ ഷെ ഗണനക - ദശക
മഹാ ാ ഗാ ി എ . ആ . ഇ. ജി. എ. േകരള സം ാന മിഷ 31/03/2018
റെ വി പ തി െട നി വഹണ ത ം സംബ ി സ ല കാരം 2018 – 19
സാ ികവ ഷം േനേട പ ് ധാന വ ന ദശക എ േപരി
അറിയെ . ദശക യി ഊ െകാ വ ന താെഴ തിപാദി .
1) പരമാവധി എസ്.ടി. ംബ ് ശരാശരി 100 ദിവസെ െതാഴി ന ക:-
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തി െട ധാന ല ളി ഒ ാണ്
പാ ശ വ രി െ ജനവിഭാഗ െള പ തി െട പരിധിയി െകാ വരിക. ഈ തത ം
സാ കരി തി േവ ി ത പരരായ എ ാ എസ്. ടി. ണേഭാ ാ െള ം പ തി െട
പരിധിയി െകാ വ തി ം പ ാളി ം ഉറ ് വ തി ം മി ക. നിയമ ി
പരമാവധി െതാഴി ന തിന് തടസം നി ഘടക തിരി റി ക ം അവ തരണം
െച തിന് വിശദമായ ആ ണം നട ണം. നട വ ഷം പ തിയി പരമാവധി എസ്. ടി.
ംബ െട പ ാളി ം ഉറ ് വ തിന് താെഴ പറ നടപടിക സ ീകരിേ താണ്.
 100 ശതമാനം പ ിക വ ംബ ം െതാഴി കാ ഡ് ന ക
 പ തിയി രജി െച പ ിക വ ംബ ് െതാഴി ഉറ ാ ക.
 പ ിക വ ാ ഏ ം ത ഉ േദശ ളി പ ിക വ ംബ ്
ശരാശരി 100 ദിവസെ െതാഴി ഉറ ് ന ക.
 പ ിക വ ണേഭാ ാ െട ത മയ ആവശ പരിഹരി തര ി
ിക തിരെ തിനാവശ മായ ആ ണം നട ക
 എസ്.ടി. േകാളനികളിേല യാ ാ സൗകര ം െമ െ തിന് ഊ
ന ക
 കാ ഗറി ബി. യിെല ികളി െട എസ്. ടി. ംബ െട ഉപജീവന
വ ന ് പി ണ
 100, 150, 200 െതാഴി ദിന ിയാ ിയ എസ്.ടി. ംബ ്
അ േമാദനം.
പ ിക വ ജനവിഭാഗ ിെ ഉപജീവന ര ം വിഭവാടി റ ം ഉയ ക എ
ഥമ ല േ ാെട േകരള ിെല അവിദ ധ കായിക െതാഴി െച ാ താ ര
ായ ി ആയവ െ പ ിക വ ംബ ് െതാഴി ന േതാെടാ ം

10. 9
ഉ പാദന മ ം, ഈ നി മായ ആ ിക െട നി ാണ ം അവിദ ധ കായിക
െതാഴി ം ഉറ ് വ ക.
എസ്. ടി ംബ െട അധിക ആവശ പരിഗണി െകാ ് 2018 – 19 വ ഷെ
േലബ ബ ജ ് ജി ാ േ ാ ാം േകാ-ഓ ഡിേന ത ാറാ ണം. എസ്. ടി. ംബ ്
പരമാവധി വ മാനം ലഭി വിധ ി പ തി െട സംേയാജന സാധ തക
വിനിേയാഗി ണം.
2) മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ി െട ഭവന നി ാണ – ഉപജീവന പി ണ :-
ന െട സം ാന സ ാ അഭിമാന ം നട ാ ിെകാ ിരി പ തിയാണ്
ൈലഫ്. ഭവന നി ാണ മായി ബ െ അ വദനീയ വ ിക ടാെത മ ് ഉപജീവന
സാധ തക ടി നിയമ ിന സരി ് ഏെ േ ാതാണ്. മഹാ ാ ഗാ ി എ . ആ . ഇ. ജി.
എ.യി ഉ െ ാ വ ന :
1) 90 ദിവസെ അവിദ െതാഴി
2) ശൗചാലയം
3) ക കാലി െതാ ്,േകാഴി ട്, പ ി ട്, ആ ി ട്
4) കിണ
േക ാമ വികസന മ ാലയം 2018 – 19 റ ിറ ിയ മാ സ ലറി
മഹാ ാ ഗാ ി എ . ആ . ഇ. ജി. എ ി. ഉ പാദി ി െക ിട സാമ ിക പി.എം.ൈവ.-
ജി. ഉ െ െട ഭവന നി ാണ പ തിക ് തിക ം സൗജന മായി ന കാ താണ്.
മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ിെല ഖ ിക 4 (1)(II (iv) കാരം പി.എം.എ. ൈവ. –ജി
് അെ ി സം ാന ഭവന നി ാണ പ തിക ് സഹായം ന േ ാ ഖ ിക 5-
തിപാദി ഭവന ് മാ മായി പരിപരിമിതെ േ താണ്. മാ മ . 2018 -19 മാ
സ ല 7.1.6 ഖ ിക അ സരി ് െതാഴി റ ് പ തിയി നി ി ബി ഡിംഗ്
സാമ ിക െതാഴി റ ് പ തി െട വ ിക ് മാ മായി പരിമിതെ ിയിരി
അ ാെത വിപണിയി വി ന ് ഉപേയാഗി ാ പാടി .
3) ദീ ദയാ അേ ാദയ േയാജന – എ .ആ .എ .എം. െ കീഴി വ ഉപജീവന
വ ന ് ആവശ മായ സാ ഹിക ആ ിക െട വികസനം:-
േക ാമ വകസന മ ാലയ െസ റി െട 18-12-2017 െല 1-12011/23/2012- SGSY(C)
മ ാലയ നി േ ശി ത സരി ് DAY-NRLM ഉ െ െട സ യം സഹായ സംഘ ്
ആവശ മായി വ വിവിധ സാ ഹിക ആ ിക നി ി ാം
 ിയത് 50 ാമീണ ച ക െട നി ാണം ( ംബ ീ മായി
സംേയാജി ി െകാ ് നട ിലാ ക)
 ഷി പണി െ െട ആവശ മായി വ ഉപകരണ വാടക ് ന
േക ് സംഭരണ ശാല

11. 10
 ഉ പാദന സംഘ ് / ക നിക ് സംഭരണ ശാല
 പാ േശഖരണ േക ് െഷഡ്
സം ാന ് വ ി സ യം സഹായ സംഘ െട ആവശ കത സരി ്
മാ ം ി ീകരി വിധ ി മാ ം ഏെ ക. SRLM ഉേ ാഗ െട േകാ-
ഓ ഡിേനഷ ഉറ ാ ണം
4) മലനാട് , ഇടനാട് േദശ ളി നീ ട അധി ിതമായ ആ ണം :-
എ ാ ാമ പ ായ ക ം അവ െട നീ ട മാ ാ നപരിേശാധി ് പ തി െട
വ ന ് ഉത രിതിയി ഉയ േദശം ത താ വരവെര എ സമീപന ി
ിക ആ ണം െച ണം. തേ ശ സ യം ഭരണ വ ് 19-01-2018 ഇറ ിയ
434/DD2/2017/LSGD സ ല കാരം ഇ രം ആ ണം ആദ ഘ ി മലനാട് /
ഇടനാടിെ ഉയ േദശ ളി ാമ പ ായ കളി ട ി േമണ ഇടനാടിെല ം,
തീര േദശെ ം ാമ പ ായ കളിേല ് വ ാപി ി ണം.
5) അംഗ വാടി നി ാണം :-
മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി. എ ി.െല െഷഡ 1 േഭദഗതി അ സരി ് അ വദനീയ
ിയായ അംഗ വാടി നി ാണം ICDS മായി സംേയാജി ി ് നട ാ ാനായി ര
മ ാലയ െട ം െസ റിമാ ഒ ി ് ഒ മാ േരഖ (letter No. J 11016/11/2012-
mgnrega,IV dated 13/08/2015) റ ിറ ിയി ്. ആയത് കാരം തേ ശ സ യം ഭരണ വ ്
12/01/2016 സ.ഉ.(ആ .ടി.) നം.118/2016 ഉ രവി െട അംഗനവാടിക െട നി ാണ
നി ഹണ ി മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എസ്., ഐ.സി.ഡി.എസ്., ്
തല ി പ ായ ക െട ാ ഫ ് എ ിവ മായി സംേയാജി ി ് നട ാ ാ
പാ ശ െച ി ്.
6) ജീവസ ി- േ ാ ്, അവന ാേ ഷ (െതരെ െ പ ായ കളി ) :-
2018 – 19 െല മാ സ ലറി ഖ ിക 7.6.1. വനവ കരണം, മരം നട ,
േഹാ ിക എ ിവ പ തി ് കീഴി താെഴ പറ ല ളി നട ാ ണം എ ്
നി േ ശി ി ്.
 നശീകരണം സംഭവി വന മിയി
 തരിശ് മിയി
 െപാ , സാ ഹിക മി, േമട്
 ഴേയാര ളി , കനാ , ചിറകളി
 PMGSY േറാ ക ം മ ് േറാ ക ം
 സ കാര മിയി (േ ാ ് ാേ ഷ അെ ി കാ ഷിക മിയിെല ബ കളി )

12. 11
േദശ ിെ ആവശ ിന സരി ് ാേ ഷ ലീനിയേറാ േ ാേ ാ ആകാം. ാേ ഷ
ികളി നടീ വ െട െചലവ്, ഴിെയ തി െതാഴി ഘടകം, ന തി
െചലവ്, വള (ഓ ഗാനിക്), െവ ം നന ി െചലവ്, 3 -5 വ ഷം വെര ൈതക െട
സംര ണ ം പരിപാലന ം(ഇനം അ സരി ്). ടമ െട / നി ി വ ിെ
അ വാദേ ാട് ടി മാ േമ അവ െട മിയി ാേ ഷ വ ന ഏെ ാ
പാ .
7) വ ഷതാലം:- ഹരിത േകരള മായി സംേയാജി ി ് െകാ ് െപാ ള െട ന ാരണ ം,
നി ാണ ം.
മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ. ജി.എ. െട ഥമ പരിഗണന അടിയിണ, മ ് ഡാം,
തടയണക , െച ് ഡാ ക എ ി െന ഗ ഭ ജലവിധാനം ഉയ വ ിക ം
ഒ ം ടിെവ േ ാത കെള സ മാ െപാ മിയിെല പര രാഗത ജല
േ ാത കെള ന രി വ ിക ം ഏെ ക, ള ളിെല മ ്, െചളി എ ിവ
എ കള ് ിയാ ക, ഷി ് ഉപ മായ െപാ ജലേ ാത കെള ന രി ക
എ ിവയാണ്. ടാെത െതാഴി റ ് നിയമ േഭദഗതിയിെല പ ിക 1 െല ഖ ിക 5
തിപാദി ി ംബ െട മിയി ജലേസചന ിനാവശ മായ അടി ാന
സൗകര ളായ കിണ നി ാണം, ള ഉ െ െട മ ് ജല സംര ണ വ ിക
എ ി െന വികസന വ ന ഏെ ക,
േകരള സ ാ നട ാ ിവ ഹരിത േകരളം മിഷ െറ ഒ ധാന ദൗത ം മ ്,
ജല സംര ണമാണ്. മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ം ഹരിത േകരള മായി
സംേയാജി ി ് പരമാവധി ണഫലം ഉ ാ ാ താണ്. 2018 -19 വ ഷം കാ ഗറി എ,
കാ ഗറി ബി. വ ിക കഴിവ ം ഏെ ് പരമാവധി ജല സംര ണം ഉറ ്
വ േ താണ്. കയ വ ം ആവശ ിട ് ഉപേയാഗി ാ താണ്. 2016 -17
സാ ിക വ ഷം ഏെ ് നട ാ ിയ കിണ റീചാ ജ് വ ന ഗണനേയാട്
ടി ട ം നട ാെ ാതാണ്. 2018 – 19 വ ഷെ ധാന വ നമായി േക
സ ാ നട ാ ജലസംര ണ ിെ ഭാഗമായി ഴക െട ന ീവന
വ ന ് ഗണന ന േക താണ്.
8) െത ിേ ം റ റിേ ം വ ാപനം(െതരെ ാമ പ ായ കളി ):-
െത ി േതാ ം :- െത ി േതാ ി ആദ 2 വ ഷം ആവശ മായി വ െതാഴിലധി ിത
വ ന മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ജി. എ ിെ സംേയാജന ി ആയി
ഏെ ാം. സാേ തിക സഹായ ം നടീ വ െട വിതരണ ം െകാ ന ് ഡവല ്െമ ്
േബാ ഡി െറ പ തിയിേലാ മ ് േക /സം ാന സംരംഭ വഴി ന കാ താണ്. മ ്
വ ന ണേഭാ ാവ് തെ െചേ താണ്. കാലാവധി കഴി െത ക റി ്
മാ ി തിയവ ന തി വ മഹാ ാഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ്. േഖന
െച ാ താണ്. എ ാ െത ക റി ് മാ തി െചലവ് മഹാ ാഗാ ി

13. 12
എ .ആ .ഇ.ജി.എ യി ഉ െ ാ പാടി . നിലവി േതാ ളി നാളിേകര ഷി
ന ീവി ി ാ ം വ ാപി ി ാ മായി മ ാലയം മാ േരഖ റ ിറ ിയി ്.
റ േതാ ം:- റ ഷി വ ാപി ി തിന് മഹാ ാഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ം മ ് േക
/ സം ാന സ ാ പ തിക ഉപേയാഗി ാം. സംേയാജന പ ാളിക റ ാ േറഷെ
ട സമയ ് മാ മ വിളെവ ്, വിളെവ ിന് േശഷം, വ ിത വ ന ,
വിപണനം എ ിവ ാവശ മായ കാര േശഷി വികസന ിന് പി ണ ന േക താണ്.
9) സ ഭരണ മ :- സ ഭരണം ഉറ വ തിന് േക സ ാ താെഴ തിപാദി
ധാന വ ന പ തി െട ഭാഗമായി ചി ിചി ്.
 െതാഴി കാ ഡ് ക
 വ ് ഫയ / േകസ് റിേ ാ ഡ്
 സി ിസ ഇ ഫ േമഷ േബാ ഡ്
 ഏ രജി ക - ഫിസി രജി , ാമ സഭ രജി , ഡിമാ ് രജി , വ ്
രജി , െമ ീരിയ രജി , ഫി ഡ് അസ ് രജി , കം യ ് രജി എ ീ ഏ
രജി ക മഹാ ാ ഗാ ി എ . ആ . ഇ. ജി. എ ് നട ാ എ ാ ാമ
പ ായ ക ം പരിപാലി ണം.
േ ാ ്, ജി ാ, സം ാന തല ഉേ ാഗ കളി പറ നാല് ചക ം ാമ
പ ായ കളി ശരിയായി പരിപാലി േ ാ എ ് സമയാസമയ ളി
പരിേശാധി റ ാേ ാതാണ്.
10) വനം വ ം, വന ജീവി വ മായി സംേയാജനം :-
07-11-2017 െല സ.ഉ.(എം.എസ്.)നം. 218/2017/ത.സ .ഭ.വ. കാരം തേ ശ സ യം ഭരണ
വ ് റ ിറ ിയ മാ േരഖയി വന േമഖലയി സംേയാജിത വ ിക െട
നി ഹണം സംബ ി ് തിപാദി .

14. 13
െസഷ 4
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയിെല സംേയാജന സാധ തക - ഹരിത
േകരളം, ൈലഫ് മിഷ , ംബ ീ മിഷ
േത ക ല ം േന തി േവ ി ലഭ മാ എ ാ േ ാത കളി നി ം പണേമാ,
േസവനേമാ, വിഭവ േളാ ഉപേയാഗി ് ലക്ഷ ം ീകരി ി യാണ് സംേയാജനം.
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയിെല വ ിക മ പ തിക മാ ം,
വ ക അഥവാ ഏജ സിക മാ ം േസാേയാജി ി ് നട ിലാ ാ താണ്. സം ാന
സംേയാജന ാ അ സരി ് വ ിനക ം മ വ ക ത ി ം സംേയാജന സാധ തക
േ ാ ാഹി ി ണം. സംേയാജന ാനിെ അടി ാന ി ാമ സഭ അ മതി ്
േശഷമാണ് സംേയാജന േ ാജ ക കെ െത ി സ ിെമ റി വ ് ാനായി ാമ /
േ ാ ് / ജി ാ പ ായ ക െട അ മതിേയാെട െഷ ഫ് ഓഫ് േ ാജ ്സി
ഉ െ േ ാതാണ്.
ഹരിത േകരളം മിഷ ം ജല സംര ണ ം :-
tIcfw tcnSp¶ kmaqlnI km¼¯nI shÃphnfnIsf aÊnem¡nsIm­v
]cnlmcw ImWp¶tXmsSm¸w ka{K hnIk¯npXIp¶ {]hÀ¯§Ä¡v hyIvXamb
cq]tcJ X¿mdm¡n S¸n hcp¯pI F¶ e£yt¯msSbmWv tIcf kÀ¡mÀ htIcf
anj³ F¶ IÀ½ ]²Xn¡v XpS¡an«Xv. k¼qÀ® `h ]²Xnbmb se^v anj³,
PkulrZ Bip]{XnIÄ krjvSn¡pI F¶ e£yt¯msS BÀ{Zw anj³, s]mXp
hnZym`ymk kvYm]§sf anIhnsâ tI{µ§fm¡p¶XnmbpÅ s]mXp hnZym`ymk
kwc£W bPvRw, tIcf¯nsâ khntijXIfmbn {]IoÀ¯n¡s¸Sp¶ hr¯nbpw,
Pekar²nbpw hos­Sp¡pI, kpc£nX `£y hkvXp¡fpsS DXv]mZw hÀ²n¸n¡pI
F¶o e£y§tfmsSbpÅ lcnX tIcfw anj³ F¶nhbmWv htIcf anjsâ `mKamb
mev anjpIÄ. almßm KÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v ]²XnbpsS km[yXIÄ
]camh[n {]tbmPs¸Sp¯mhp¶XmWv lcnXtIcfw anjnse {][m D] hnjb§Ä.
CXn Gähpw {]m[myaÀln¡p¶XmWv Pe kwc£Ww. agshÅ kw`cWw
hym]Iam¡pI, `qKÀ` Pekwt]mjWw Dd¸m¡pI, a®pw, Pehpw, ssPhk¼¯pw
aenamImsX kwc£n¡p¶Xnmhiyamb {]hÀ¯nIÄ Is­¯n nÀÆln¡m³ Cu
D]anj³ {]hÀ¯¯n almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v ]²XnbpsS
km[yXIÄ ]camh[n {]tbmPs¸Sp¯mhp¶XmWv.
Pe kwc£W D] ZuXy¯nsâ e£y§Ä:þ
1. Pe kwc£W {]hÀ¯§fpsS Bkq{XWhpw nÀÆlWhpw kwtbmPnX oÀ¯S
ASnkvYm¯n S¯n Pee`yXbpw DXv]mZ £aXbpw hÀ²n¸n¡pI.
2. ]pXnsbmcp Pe kwc£W þ hnntbmK kwkvImcw P§fn hfÀ¯nsbSp¡pI.
3. Pekpc£bpw ]mcnkvYnXnI kpkvYnXnbpw `mhn Xeapdbv¡pIqSn Dd¸m¡pI.
4. nehnepÅ Pet{kmXÊpIfpsS hoIcWhpw ip²oIcWhpw hnntbmKhpw kpkvYnc
]cn]mehpw Dd¸m¡pI.

15. 14
{]hÀ¯§Ä:þ
1) nehnepÅ Pe t{kmXÊpIfpsS hoIcWhpw ip²oIcWhpw Dd¸m¡n Ahsb
{]mtZinI PetkN þ IpSnshÅ t{kmXÊpIfmbn D]tbmKn¡pI þ BZy L«w
Ipf§Ä, tXmSpIÄ, ImepIÄ F¶nh ]pcpÖohn¸n¡p¶XnpÅ {]hÀ¯§fpw,
c­mw L«¯n ZnIÄ, ImbepIÄ, aäv Pe t{kmXÊpIÄ F¶nhbpsS ipNoIcWhpw
GtIm]t¯msS {]mhÀ¯nIam¡mhp¶XmWv.
2) InWdpIfpsS agshÅ doþNmÀÖnwKpw Dd¸phcp¯p¶XnpÅ kwhn[m§Ä
GÀs¸Sp¯pI.
3) tImdnIÄ t]msebpÅ apjy {]hÀ¯§fmep­mb Pekw`cWIfnse Pew
`mhnbnse D]tbmK¯nmbn ip²nbm¡n kq£n¡pw.
4) `q{]IrXnbv¡pkrXambn AptbmPyamb kmt¦XnI hnZy Ahew_n¨v, `qPe
t]mjWw hgn ]camh[n agshÅw a®ntebv¡nd§m³ th­n S]SnIÄ
kzoIcnt¡XmWv(oÀ¯S kao]wþIp¶n³ apIfn n¶v Xmgvhcbntebv¡v).
5) hyhkmbnI þ KmÀlnI D]t`mK¯n ZpÀhybw Ipd¨v FÃm L«¯nepw
]cntim[bpw Pe HmUnänwKpw _UvPänwKpw S¯pIbpw ]mgvPew ip²oIcn¨v
]pcp]tbmKn¡p¶XneqsSbpw Pew kwc£n¡mhp¶XmWv.
6) `qkhntijXIfmb Ip¶v, Ncnhv, Xmgvhc, a®nsâ Bgw, LS, as®men¸v XpS§nb
LSI§sf ASnkvYms¸Sp¯n Hmtcm {]tZi¯pw Pee`yX Dd¸m¡p¶Xnpw
Pekwc£Ww km[yam¡p¶Xnpw `qhnntbmKw {Ias¸Sp¯p¶Xnpw ssPhk¼¯v
kwc£n¡¶Xnpw S]SnIÄ kzoIcn¡p¶XmWv.
7) Pe kwc£Ww km[yamIp¶Xnv almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v ]²Xn
DÄs¸sSbpÅ tI{µmhnjvIrX ]²XnIfpsS ^e{]Zamb kazbw Xt±i `cW
kvYm]Xe¯n Dd¸m¡p¶XmWv.
Pe kwc£W¯n almßm KmÔn F³.BÀ.C.Pn.Fknsâ {]kIvXn:þ
almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v nbaw ]«nI þ 1 {]Imcw 153
AphZob {]hÀ¯nIfn 100 {]hÀ¯nIÄ {]IrXn hn`h ]cn]mehpambn
_Ôs¸«hbmWv. CXn 71 {]hÀ¯nIÄ Pekwc£Whpambn _Ôs]«hbmWv. Cu
{]hr¯nIÄ IrXyambn Bkq{XWw sNbvXv S¸mt¡hbmWv. ap³ hÀjs¯ IW¡pIÄ
]cntim[n¨m sam¯w sNehmb XpIbn 80 iXam¯n A[nIhpw {]IrXn hn`h
]cn]mehpambn _Ôs¸« {]hr¯nIÄ¡msW¶v ImWmhp¶XmWv. AXmbXv Hcp {Kma
]©mb¯n {]Xn hÀjw icmicn 2 apX 3 tImSn cq] {]IrXn hn`h ]cn]me
{]hr¯nIÄ¡mbn sNehgn¡s¸Sp¶p. F¶m C¯cw {]hÀ¯§Ä S¸m¡p¶Xp
sIm­p­mIp¶ KpW^ew D­mIp¶XmbpÅ bmsXmcp kqNbpw ZriyamIp¶nÃ.
am{Xaà Hcp a¬kq¬ NXn¨m t]mepw cq£amb ISnshÅ £maap­mIp¶Xmbn«mWv
ImWs¸Sp¶Xv. ka{K oÀ¯S hnIk ]²XnbsS ASnkvYm¯neÃmsX {]hr¯nIÄ
nÀÆln¡p¶XnmemWv C§s kw`hn¡p¶sX¶mWv tI{µ {Kma hnIk a{´mebw
hnebncp¯nbn«pÅXv. CsXÃmw ]cnKWn¨mWv Pe kwc£W ZuXyw (Mission Water
Conservation) F¶ t]cn almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgned¸v ]²Xnbpambn
_Ôs¸«v Pe kwc£W ZuXy cq]tcJ tI{µ {Kma hnIk hIp¸v

16. 15
X¿mdm¡nbncn¡p¶Xv. ]²Xnbpambn _Ôs¸«v {]hÀ¯n¡p¶ kmt¦XnI hnZKv²tcbpw
aäpw Cu {]hÀ¯§sf Ipdn¨v t_m[hm·mcm¡pIbpw {]hÀ¯§Ä IrXyambn
Bkq{XWw sNbvXv S¸m¡pIbpamWv Pe kwc£Ww ZuXyw apt¶m«pshbv¡p¶
Bibw.
Pe kwc£W ZuXy cq]tcJ:þ
tI{µ {Kma hnIk a{´mebw 2016 hw_À 01 v Pe kwc£W ZuXys¯
kw_Ôn¡p¶ Hcp cq] tcJ ]pd¯nd¡n. tI{µ kÀ¡mcnse Pe hn`h a{´mebw,
`qhn`h hIp¸v, Irjn þ IÀjI t£a a{´mebw F¶nhbpambpÅ nc´camb
NÀ¨IÄs¡mSphnemWv C¯cw Hcp cq]tcJ X¿dmbXv. aq¶v ^vfmKvjn¸v t{]m{KmapIfmb
almßm KmÔn F³.BÀ.C.Pn.F., {][m a{´n Irjn kn©mbn tbmP, kwtbmPnX
oÀ¯S ]cn]me ]²Xn F¶nh GXm­v Htc e£y§tfmsSbmWv {]hÀ¯n¡p¶Xv,
Pe kwc£Ww, ]cn]mew Pes¡mbv¯v, a®nsâ Pemwi kwc£Ww, `qKÀ` Pe
hn[mw DbÀ¯pI, shÅs¸m¡ kwc£Ww, `qhnIkw F¶o {]hÀ¯§Ä Cu aq¶v
]²XnIfneqsSbpw S¸m¡s¸Sp¶p. AXnm Pe kwc£W ZuXy¯nsâ Dt±iyw F¶v
]dbp¶Xv Cu ]²XnIfpsS kwtbmP¯neqsS Pe¯nsâ Imcy¯nÂ
hnjaXbp`hn¡p¶p F¶v Pe hn`h a{´mebw Is­¯nb cmPys¯ 2264
t»m¡IfnÂ(tIcf¯n 3 t»m¡pIfnÂ) {]hÀ¯§Ä Bkq{XWw sNbvXv
S¸m¡pI F¶XmWv. Pe kwc£W ZuXy¯nsâ amÀ¤tcJ {]Imcw Cu aq¶v
]²XnIfptSbpw kwtbmPw AXy´mt]£nXamWv. sXcsªSp¡s¸« 2264
t»m¡Ifn almßm KmÔn F³.BÀ.C.Pn.Fknsâ 65% sNehpIfpw {]IrXn hn`h
]cn]me {]hÀ¯§Ä¡mbncn¡Ww. CXnpth­n oÀ¯Sm[njvTnX hnIk
kao]w kzoIcnt¡­XmWv. nehnepÅ oÀ¯S amÌÀ¹mIÄ PIob
Iq«mbvatbmsS ]pXp¡n X¿mdm¡Ibpw, almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v
]²Xn {]Imcw GsäSp¡mhp¶ {]hÀ¯§Ä DÄs¸Sp¯n amÌÀ ¹m³
X¿mdmt¡­XmWv.
C´ybnse 2264 {In«n¡Â t»m¡Ifn tIcf¯n aq¶v t»m¡pIfWv.
DÄs¸«n«pÅXv. NnäqÀ, ae¼pg, ImkdtKmUv F¶nhbmWv Ah. tIcfs¯ hcĨm
_m[nX {]tZiambn IW¡m¡nbXnm FÃm PnÃIfnepw Pekwc£W {]hÀ¯§Ä
GsäSpt¡­Xnsâ BhiyIX Nq­nImWn¡s¸Sp¶p. Pe kwc£W ZuXyw
GsäSp¡p¶ t»m¡pIfn 65 iXamt¯mfw {]hr¯nIÄ {]IrXn hn`h
]cn]mehpambn _Ôs¸«h Bbncn¡Ww. AXnmbn ka{K oÀ¯S amÌÀ ¹m³
X¿mdm¡pIbpw {][m³ a{´n Irjn kn©mbv tbmP DÄs¸sSbpÅ ]²XnIfpsS
kwtbmPw Dd¸p hcp¯pIbpw thWw. ]²Xn Bkq{XW¯npw, hnebncp¯enpw
Pn.sF.Fkv., dntam«v sk³knwKv t]msebpÅ kmt¦XnI hnZyIÄ D]tbmKn¡mw.
Pe kwc£W ZuXyhpambn _Ôs¸« S]Sn{Ia§Ä:þ
1) ka{K {]IrXn hn`h ]cn]me kao]w almßm KmÔn tZiob {KmaoW sXmgnepd¸v
]²Xnbn kzoIcnt¡­Xp­v.
2) Ime§fmbn XpSÀ¶ncp¶ Häs¸« {]hr¯nIÄ sXcsªSp¡p¶Xn n¶v amäw
BhiyamWv.
3) ag shÅw hogp¶nS¯v Xs¶ kwc£n¡s¸SpI, Xcnip`qanIÄ IrjntbmKyam¡pI,
s]mXpkvYe§Ä DÂ]mZ]camb {]hÀ¯§Ä¡v D]tbmKn¡pI XpS§nb

17. 16
{]hÀ¯§Ä¡v {]m[myw ÂIns¡m­v KpW]camb {]IrXn hn`h ]cn]me
{]hÀ¯§Ä ka{K {]IrXn hn`h ]cn]mehpambn _Ôs¸«v Bkq{XWw sNt¿Xp­v
4) kzImcy `qanbn {]hÀ¯nIÄ GsäSp¡pt¼mÄ t]mepw oÀ¯Sm[njvS kao]w
kzoIcn¡Ww.
5) kvYmbnbmbXpw, DÂ]mZ]chpamb BkvXnIÄ {InbmßIambn sXcsªSp¡Ibpw
nÀÆln¸n¡s¸SpIbpw sN¿p¶Xnv {]m[myw sImSp¡pI.
ംബ ീ ം മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തി ം :-
േകരള ി 33.93 ല ം ംബ െതാഴി റ ് പ തിയി രജിസ െച തി 18.44
ല ം ംബ െതാഴി റ ് പ തിയി സജീവമായി െതാഴിലിേല െ വരാണ്.
അതി 90 ശതമാന ി ത േപ ം ീക ആണ്. ഏതാ ് എ ാവ ം ംബ ീ
അയ അംഗ ളാണ്. ടാെത ംബ ീ ഏരിയ ഡവല ്െമ ് െസാൈസ ിയി നി ്
െതരെ െ അംഗ െളയാണ് െതാഴി റ ് പ തിയി വ ിയി വ ി
പരിപാലനം നി ഹി േമ മാരായി നിേയാഗി ത്. െതാഴി റ ് പ തി െട ആ ണ
വ ന താെഴ ത ി നി വഹി ത് ംബ ീ അയ ളാണ്. െതാഴിലാളി
പ ാളി ം, ിക െട ആ ണം, നി ഹണം എ ീ െതാഴി റ ് പ തി െട സമ
േമഖലകളി ം ംബ ീ സംവിധാന ിെ പ ് നി ലമാണ്. അ െകാ തെ ഹ ിെല
താെഴ ത ി രിതമ ഭവി വെര കെ ി മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ മീണ െതാഴി റ ്
പ തി െട ണഫലം ലഭ മാ തി സം ാന ദാരി ല കരണ മിഷനായ ംബ ീ
പ തി മാ സംേയാജനം ധാനമാണ്. താെഴ തിപാദി കാര ളി ംബ ീ
സംവിധാന ിന് ഇടെപടാ താണ് .
1. പ ിക വ ംബ ് െതാഴി റ ് പ തിയിെല ലി ആ അടി ാന ി
ി ലഭ മാ ാ താണ്:-
പ ിക വ ംബ െള െതാഴി റ ് പ തിയിേല ് ത ആക ഷി തിന്
ആ യിെലാരി െല ി ം ലി ലഭ മാ അവസരം ി ി െ ടണം. ഇതി േവ ി
പ ികവ വ ിെ ധനസഹായേ ാെട ഒ േകാ പസ് ഫ ് G.O.(Rt)
No.433/2018/SCSTD dated 28/03/2018 കാരം പീകരി ി ്. ഇത് കാരം
ംബ ീ മിഷെ പി ണേയാെട പാല ാട് ജി യിെല അ ാടിയി ം, വയനാട്
ജി യി ം ൈപല ് അടി ാന ി ഇ രം സംവിധാനം പീകരി ാ പാ ശ
െച ി ്. ഇതി രീതിശാ ം താെഴ പറ ം കാരമാണ്.
 പ ികവ വികസന വ ് േകാ സ് ഫ ് ംബ ീ മിഷന് ൈകമാ .
 ംബ ീ മിഷ ഈ േകാ സ് ഫ ് റിേവാ വിംഗ് ഫ ായി മാ ി
സി.ടി.എസ്., എ.ഡി.എസ്. സംവിധാന ിെ േമ േനാ േ ാെട അയ ം
വഴി ആ യിെലാരി ലി ന .
 എ ാ പ ിക വ ംബ െള ം ംബ ീ അയാ സംവിധാന ി
ഉ േച ് അവരി ി ് , െ ഡി ് സംവിധാനം ട ണം.
 േക സ ാ െതാഴിലാളി െട അെ ൗ ിേല ് NeFMS പണം
ൈകമാറിയാ ന കിയ േവതനം തിരി പിടി ാ താണ്.
2. ൈലഫ് മിഷ ഉ െ െട സ ാ ഭവന പ തികളിെല ണേഭാ ാ ്
െതാഴി റ ് പ തി െട സംേയാജന സാധ ത േയാജനെ ിെ ാ ് െക ിട
നി ാണ സാമ ിക നി ി ന കാ താണ് :- മഹാ ാ ഗാ ി
എ .ആ .ഇ.ജി.എ ിെല 90 ദിവസെ അവിദ െതാഴി ഘടകം
ഉപേയാഗി ാ േതാെടാ ം േക – സം ാന സ ാ ക െട ഭവന പ തിയിെല
ണേഭാ ാ ് െതാഴി റ ് പ തിയി െ ി െക ിട നി ാണ സാമ ികളായ
ഇ ികക , വാതി /ജന ക ിളക നി ി ന കാ താണ്.

18. 17
 ാമീണ േമഖലയി 1,34,035 ഭവന നി ി കെയ താണ് ൈലഫ്
മിഷെ 2018 – 19 വ ഷെ ലക്ഷ ം. ആയതിനാ ഏതാ ് 16 േകാടി (ഒ
ഭവന ിന് 1200 ഇ ിക വീതം) ഇ ിക തെ േവണം.
 ഇ വെര മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ി 107 െക ിട സാമ ിക െട
നി ാണ ണി ക ാപി ി ്. എ ാ ഇതി അധികം ണി ക ം
ൈകെകാ ് വ ി ി വയാണ്. െക ിട നി ാണ സാമ ിക െട
ണേമ ഉറ ് വ തിന് ഒ പരിധി വെര യ വ രണം നട ാ ാം
എ ് ആ വ മാ സ ലറി തിപാദി ്. ആയതിനാ ഓേരാ
േ ാ ി ം ഇ ര ി ഒ ണി ് ാപി തിനാണ് ല മി ത്.
ഏെത ി ം േ ാ കളി ത ണി ക ആവശ െമ ി പി ീട്
പരിഗണി ാ താണ്.
 2018 -19 െല േലബ ബ ജ ി വിവിധ ജി കളിലായി െക ിട നി ാണ
സാമ ിക ആവശ വയായി 967 ിക ഉ െ ിയി ്.
 ംബ ീ മിഷന് േകരള ി നിലവി 48 നി ാണ ക
വ ി ്. ഈ കളിെല ഏതാ ് എ ാ അംഗ ം െതാഴി കാ ഡ്
ഉ വരായ െകാ ് ഈ നി ാണ ക െട േസവന ം
ഉപേയാഗി ാ താണ്.
 മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ി കേ ാ ് ണി ിെ ഘടന, ാമീണ
ച ക , സംഭരണ ശാലക , അംഗ വാടിക , സി ിസ ഇ ഫ േമഷ
േബാ ക എ ീ നി ാണ ിക ംബ ി മിഷെ നി ാണ
കെള ഉ െ ി നട ാ താണ്.
3. സ യം സഹായ സംഘ അടി ാന സൗകര :- േദശീയ ാമീണ
ഉപജീവന മിഷ (NRLM) നിബ ന അ സരി ് വ ി സ യം സഹായ
സംഘ ് അടി ാന സൗകര െമാ തിന് െതാഴി റ ് നിയമം അ വദി .
വ ് െഷഡ്, മീണ ച ക , വിളെവ ിന് േശഷം ഉ ം ി തിനാവശ മായ
സൗകര എ ിവ സ യം സഹായ സംഘ ം അ െട െഫഡേറഷ ക
എ ിവ ് ന കാ താണ്. കഴി ര ദശാ ാലമായി േകരള ി ംബ ി
അയ ളി െട ം, അവ െട ാ യായ ഏരിയാ ഡവല ്െമ ് െസാൈസ ി,
ക ണി ി ഡവല ്െമ ് െസാൈസ ി എ ിവ െട വ ന ി െട ം ഖ ാതി
േനടിെയ ി താണ്. ൈമേ ാ ഫിനാ സ് , ൈമേ ാ െ ഡി ് വ ന ്
റേമ കാ ഷിക േമഖലയി ം, സംരംഭ വ ന ളി ം ംബ ി
ഇടെപ ്. അ െകാ ് തെ ാമീണ ച ക , വ ് െഷ ക എ ി െന
സൗകാര , ഒ േ ത് ഇ രം സംരംഭ െട വള ് അത ാേപ ിതമാണ്.
രം അടി ാന സൗകര ളെട നി ാണം 2018 – 19 െല വ ിക െട
ആ ണ ി ഉ െ ാ താണ്
 ഇതിെ ഭാഗമായി ാമ പ ായ കളി നി ് എ .ആ .എ .എം. െ
മാ നി േ ശ അ സരി ് വ ി സയം സഹായ സംഘ ്
ആവശ മായ 357 അടി ാന സൗകര ിക കെ ിയി ്.
 2018 – 19 വ ഷെ േലബ ബ ജ ി ഉ െ ിയ ിക ് റേമ
ഓേരാ ാമ പ ായ ി ം ആവശ മായ ാമീണ ച ക േട ം വ ്
െഷ ക െട ം നി യം മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എസ്. െതാഴി റ ്
മിഷ ം ംബ ീ സം ാന മിഷ ം േച ് കെ ണം.
 ഈ വ ഷം 50 ാമീണ ച ക െട നി ാണ ിന് െതാഴി റ ് മിഷ
തീ മാനി ി ്, ംബ ീ മിഷ ഇതി േവ ലം കെ ിയി ്.
െജ.പി.സി.മാ ംബ ീ മിഷ നി േ ശി ലം പരിേശാധി ് റിേ ാ ്
ന കണം.
 ഈ സാധ താ നി യ ിെ അടി ാന ി 2018-19 േല അധിക
ക പ തി ത ാറാ ണം.

19. 18
4. ൈലഫ് പ തിയി ഉ െ ി ൈവദ വികസനം :- െതാഴി റ ് പ തിയി
രജി െച ് 15 ദിവസെമ ി ം അവിദ കായിക െതാഴി െച െതാഴിലാളിക ്
അവ െട അഭി ചി സരി ് വിവിധ േ കളി വിദ െതാഴി പരിശീലനം ന കി
ത ദിവസം െതാഴി ം െമ െ വ മാന ം ഉറ വ തിന് േക സ ാ ദീന
ദയാ ഉപാ ായ ാമീ െകൗശ േയാജന(DDUGKY) യി ഉ െ ി
ആവി രി ി പ തിയാണ് LIFE (Livelihood in Full Employment). മഹാ ാഗാ ി
േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയി ം, മ ് േക –സം ാന സ ാ
പ തികളി ം വിദ കായിക െതാഴിലാളി െട ാമം േനരി തിന് ഈ പ തി ഒ
പരിഹാരമാകാം.
5. വന വ രണ ികളിെല സംേയാജനം :- ഹരിത േകരളം മിഷെ ഭാഗമായി ര
േകാടി ഫല ൈ ക െവ ് പിടി ി ക ം േന റി ത ാറാ ക ം െച ക എ ത്
എ ാ ാമ പ ായ ക ം ഏെ വ നമാണ്. ന ഫല ൈ ക െട
സംര ണം ഉറ ് വ േ ത് ധാനമാണ്. ഇതിനായി ൈ ക െട
ഇനമ സരി ് മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ി ഉ െ ി 3 ത 5 വ ഷം
വെര പരിപാലി ാ ംബ ീ അയ െള ഉപേയാഗി ് സംവിധാനം
ഉ ാ ാ താണ്.(സ ല നം.പി.എസ്.2/288/2018 /ത.സ .ഭ.വ., തി തി
29/05/2018).

20. 19
െസഷ 5
നീ ടാധി ിത വികസനം – ആശയം, സമീപനം - നീ ടാധി ിത മാ ാ
ത ാറാ തിനാവശ മായ നടപടി മ
`qanbn Poh³ nen¡p¶Xv {]IrXnbpsS HuZmcyw sIm­pam{XamWv.
CXnpÅ tijn {]IrXn DÄs¡m­ncn¡p¶X,v AXnsâ hnhn[
LSI§fnepwAhX½nepÅ KpW]ctam ]cnamW]ctam [À½]ctam Bb
ØnXnkmlNcy§fnepamWv. {]IrXnbnse C¯cw LSI§sf s]mXpsh ap¡v
{]IrXnhn`h§Ä F¶v hnfn¡mw. ta ]d-ª-h-bn Pehpw [mXp-¡fpw hfsc {][m--am-
Wv. h³IcIfn n¶pw kap{Z¯nte¡pÅ agshůnsâ aS¡bm{X Aan-X-tXm-
XnemImXncn¡pI F¶Xpw AXntmsSm¸w h³IcIfn n¶v [mXp¡Ä {IamXoXambn
]pd¯pt]mImXncn¡pI F¶Xpw h³IcIfnse Pohcq]§fpsS nen¸npw
kpØnXn¡pw AXy´mt]£nXamWv.
agshÅw h³IcIfn n¶v njv{Ian¡p¶Xv CXnv Aan-X-n-c¡nembmÂ, an¡
`q{]-X-e-§fpw {ItaW CuÀ¸clnXhpw Dujchpw PohcminbpsS nen¸nv
AptbmPyaÃm¯Xpw Bbn¯ocpw. C¯cw Hcp hn]¯v D­mImXncn¡p¶Xnv
h³IcIfnse oscmgp¡v Hmtcmhrãn{]tZi¯nsâbpw kzXÊn²amb {]IrX§Ä¡v
ApkrXambncnt¡­Xp­v. F¶mÂ, h³IcIfpsS ]e`mK¯papÅ
`qhn`hhnntbmKcoXnIÄ Cu n_Ôsb ewLn¡p¶ coXnbnepÅXmsW¶XmWv
bmYmÀ°yw.Cu ØnXn XpScp¶Xv {ItaW ]cn:ØnXnbpsS XIÀ¨, Pe£maw,
`t£ym¸¶§fpsS ZuÀe`yw F¶nhbnte¡pw kÀÆmi¯nte¡pw DÅ
hgnXpd¡emhpw. C§s kw`hn¡mXncn¡p¶Xnv klmbIamb
ZoÀLho£Wt¯msSbpÅ Hcp hnIk kao]w apjyv Anhmcyambncn¡p¶p.
BtKmfXe¯n Xs¶ Cu kao]¯nsâ {]kàn th­hn[w
Xncn¨dnªpIgnªn«p­v.temIPkwJybpsS GItZiw Bdnsemcp `mKw
A[nhkn¡p¶ `mcXhpw ISp¯ `qhn`h£maapÅ tIcfhpw hfsc IcpXtemsS Cu
hnjbw ]cn-K-Wn-¡-s¸-SWw.
C¡m-cy-¯n ap¡v Ap-hÀ¯n-¡m-hp¶ Gähpw ^e-{]-Z-amb H¶mWv oÀ¯S
(hm«ÀsjUv) ASnØm¯nepÅ `qhn`hkwc£WþhnIk kao]w.{]IrXnbpsS
ZoÀLImes¯ {]hÀ¯^eambn `q{]Xe¯n cq]s¸«n«pÅ taÂa®nsâ
KpWtijnIÄ¡v tZmjIcaÃm¯hn[¯n Hmtcm oÀhmÀ¨m{]tZi¯pw e`yam¡p¶
agshůnsâ D]-cn-Xe Hgp¡ns nb{´Whnt[bam¡pIbpw XZzmcm `qhn-`-h-§sf
Ømbnbmb{]Imc¯n D¸mZ]cambn {]tbmPs¸Sp¯pIbpwsN¿pI F¶XmWv Cu
kao]¯nsâ Du¶Â. ]cn:ØnXnhn`h§fpsSbpw ]cn:ØnXnbpsSbpw kwc£Ww
kmaqlyhnIk¯nsâ ASn¯dbmIp¶p F¶XmWnXnsâ khntijX.]cn:ØnXn
nba¯nse "]ckv]cm{ibXzw' F¶ XXzs¯ th­{]m[myt¯msS
DbÀ¯n¸nSn¡p¶XmWv Cu ImgvN-¸mSv.

21. 20
oÀ¯S(hm«ÀsjUv) AXnÀ¯nIÄ; {]IrXn IÂ]nXw
Hcp oÀ¯S¯nsâ AXnÀ¯nbmWv dnUvPv tcJ. Cu AXnÀ¯n {]IrXn I¸nXat{X.
Cu AXnÀ¯nhyh-kvYsb k¼qÀ®ambn Apkcn¨psIm­pam{Xta ]²Xn
Bkq{XWhpw nÀÆlWhpw GsäSp¡m³ ]mSpÅp. hnIkmÀYw Hcp oÀ¯Sw
nÝbn¡s¸«p Ignbp¶tXmsS AXnpÅnse aäv AXnÀhc¼pIÄ hnkvacn¡s¸SWw.
oÀ¯SmXnÀ¯n¡pÅn s]bvXphogp¶ agshÅhpw AXnv njv{Ian¡p¶XnpÅ
am²yaambn {]hÀ¯n¡p¶ `q{]Xehpw Ahbpambn _Ôs¸« hn`h§fpw km²yXIfpw
am{Xw ap³ nÀ¯nbpÅ Hcp kao]w am{Xta icnbmb oÀ¯S ]cn]me ]²XnIfnepw
]cn]mSnIfnepw ]n³Xp-S-cmhq. adn¨mbm oÀ¯S¯nsâ {]IrXn_²amb hnIk
km²yXIÄ ]mgmbnt¸mIpw.
Cu imkv{Xob XXz-¯nsâ ]Ým¯e¯nÂ, oÀ¯S ]cn]me ]cn]mSnIfnÂ
apjyIev]n-Xm-XnÀ¯nIfn ]cnanXs¸«pn¡p¶ k¦pNnXNn´IÄ ]qÀWambpw
Hgnhm¡phm³ _Ôs¸«hscÃmw {]tXyIw {i²n¡pIbpw oÀ¯S¯nsâ k¼qÀWhpw
ka{Khpamb hnIk¯nv Hä atÊmsS Nn´n¡pIbpw {]hÀ¯n¡qIbpw thWw.
{]IrXn hn`h kwc£Ww
oÀ¯S¯nsâ tijnItfsdbpw DÄs¡mÅp¶ AYhm DÄs¡mtÅ­ LSI§fmWv
AXnse `qhn`h§Ä. oÀ¯S¯nse taÂa®vþagshÅwþssPhk¼¯v F¶
hn`h{XbamWv oÀ¯S¯nsâ PohkÔmcWtijn nÀ®bn¡p¶Xv. Cu
hn`h§Ät¡Â¡p¶ £Xtam mitam oÀ¯S¯nsâ PoÀWXbv¡vv ImcWambn Xocpw.
PoÀ®X _m[n¨ oÀ¯S¯nse ]cn:ØnXn, Pohsâ nen¸nv ApIqeamIpIbnÃ.
C¯cw PoÀ®Xbn n¶v oÀ¯S¯ns c£n¡p¶Xnmbn AXnepÅ `qhn`h§sf
kwc£n¡p¶Xnpw ]cnt]mjn¸n¡p¶Xnpw kwtbmPnX hm«ÀsjUv hnIk]²Xn
ap´nb ]cnKW ÂIp¶p.
oÀ¯S hnIk¯npÅ ASn¯dbmWv Cu {]hÀ¯¯neqsS
_eh¯mIp¶Xv. IrjnbnS§fnepw ImÀjntIXc`qanbnepw sNdpXpw hepXpamb
NmepIfnepw agshůnsâ Hgp¡ns nb{´n¨v taÂa®nsâbpwCXc `qhn`h§fpsSbpw
ãw ]camh[n Ipd¡phmpÅ {]hÀ¯§fmWnXn DÄs]«n«pÅXv. IqSmsX,
oÀ¯S¯nse ImhpIÄ, Ipf§Ä, DdhIÄ, s]mXp`qan, ]mgv`qan F¶nhbpsSbpw
kwc£Ww CtXmsSm¸w GsäSp¯ncn¡Ww. agshÅs¯, AXv ]Xn¡p¶ Øm¯v
Xs¶ ]camh[n kwc£n¡phm³ {i²n¡p¶Xmbncn¡pw Gsd {]tbmP{]Zw.
IÀjnIþImÀjntIXc `qanbnse a®vþPekwc£W{]hÀ¯§Ä
ktam¨tcJbneqsS sN¿phmpw {i²n¡Ww. agshůnsâ D]cnXe Hgp¡ns Gähpw
^e{]Zambn nb{´n¡phmpw LSIfpsS {]hÀ¯£aXbpw BbpÊpw
hÀ²n¸n¡phmpw CXv klmbIamWv. _­pIÄ nÀ½n¡pt¼mÄ Ahbv¡p]n¶n henb
tXmXn shÅw sI«n n¡p¶ kmlNcyw Hgnhm¡Ww. _­pIfpsS Dbcw Iq«n

22. 21
shÅs¯ XSªp hbv¡eà ktam¨tcJm _­pIfpsS {]mYanI ZuXyw. D]cnXe
Hgp¡nsâ {]thKw nb{´n¡p¶XnpÅ D]m[nIÄ F¶ nebnemWv Ah {][mambpw
]cnKWn¡s¸Sp¶Xv.
apIfn n¶v Xmtg¡vv F¶ {Iaw
oÀ¯S hnIk ]²XnIfpsS `mKambn a®vþPekwc£W {]hr-¯n-IÄ
GsäSp¡pt¼mÄ A¯cw {]hr¯nIÄ oÀ¯S¯nsâ DbÀ¶ Øm§Ä apX Xmtg¡v
F¶ {Ia¯n hym]n¸n¡phm³ (dnUvPv äp hmen kao]w) {]tXyIw {i²n¡Ww.
hm«ÀsjUnsâ DbÀ¶ `mK§fn agshůnsâ Hgp¡v {Ias¸Sp¯p¶Xntm AXns
a¬]mfnIfneqsS kw{Ian¸n¡p¶Xntm Bhiyamb kmlNcy§Ä
D­mIm¯XpsIm­mWv DbÀ¶ {]tZi§Äs¡m¸w NcnhpIfnepw Xmgvhmc§fnepw
Pekw_Ônbmb {]iv§Ä DSseSp¡p¶Xv. Cu AhØ ZqcoIcn¡p¶Xnmbn«mWv
oÀ¯S hnIk ]²XnIfnse a®vþPekwc£W{]hr¯nIÄ apI-fn n¶v Xmtg¡v
F¶ {Ia¯n S¸nem¡Ww F¶v njvIÀjn¡s¸«ncn¡p¶Xv.
DbÀ¶ `mK§fnse Hgp¡v nb{´n¡p¶XneqsS¯s¶ Xmgv¶ {]tZi§fnse
shÅs¡«v, tXmSpIfpsS XIÀ¨, DdhIfnse F¡Ânt£]w F¶o {]iv§Ä
Imcyamb tXmXn eLqIcn¡s¸Spw. BIbm ]²XnbpsS XpS¡¯n Gähpw DbÀ¶
`mK§fnepw XpSÀ¶v a²ytaJeIfnepw Ahkm ]mZ¯n XmgvhcIfnepw F¶
{Ia¯n `qhn`h kwc£W{]hr¯nIÄ S¸nem¡p¶ Hcp {Iaw Gähpw
AptbmPyambncn¡pw. F¶mÂ, A]qÀÆamb kmlNcy§fn Xmgvhmc§fnse
GsX¦nepw {]hr¯n BZy]mZ§fn GsäSpt¡­Xps­¶v ‘kmt¦XnIambn’
hyàamIp¶ ]£w AXv GsäSp¡p¶Xn XSÊanÃ.
kwc£WLSIfpsS BbpÊ,v Imcy£aX, ^e{]m]vXn, F¶nh ]camh[n
hÀ²n¸n¡p¶Xnpw ]²XnbpsS sNehvþt«(tImÌv _^näv) Ap]mXw
sa¨s¸Sp¯p¶Xnpw "dnUvPv äp hmen' kao]w klmbIamWv.
GsäSp¡mhp¶ {][m {]hr¯nIÄ
oÀ¯S¯nsâ Øe]camb LSsb Irjn `qan, ImÀjntIXc `qan,
oscmgp¡pNmepIÄF¶n§saq¶mbn Xncn¡mw. CXnseÃmw Xs¶ Bhiyamb
kwc£W {]hr¯nIÄ S¸nem¡Ww. Hmtcm Øms¯bpwoscmgp¡v,
kkyk¼¯v,`qhnntbmKwF¶nhbpsS ASnØm¯n am{Xta AhntSbv¡v Bhiyamb
{]hr¯nIÄ nÝbn¡mhq. hm«ÀsjUv hnIk Soansâ klmbt¯msS CXnmbn
hniZamb Øe ]cntim[S¯Ww.
ImÀjnIþImÀjntIXc `qanbpsS kwc£Ww
ImÀjnIþImÀjntIXc `qanbnsea®vþPe kwc£W{]hr¯nIÄ IgnhXpw
ktam¨tcJJm{Iaw Apkcn¨v thWw sN¿phm³. LSIfpsS {]hÀ¯£aX
Dd¸m¡phm³ th­nbmWnXv.a®v Pe kwc£W {]hr¯nIÄ Ft¸mgpw DbÀ¶

23. 22
taJeIfn XpS§n AhnsSn¶pw Xmtgbv¡v F¶ {Ia¯nembncn¡Ww
S¸nemt¡­Xv. am{XhpaÃ, kwc£W{]hr¯nIÄ ASp¯Sp¯pÅ `qanIfn Hcp
XpSÀ¨bmbn sNbvXm am{Xta AXpsIm­v Dt±in¡p¶ {]tbmPw e`n¡pIbpÅp.
agshůnsâ D]cnXe Hgp¡v nb{´n¡p¶XneqsS Irjn`qanbn n¶pÅ
taÂa®nsâ ãw nb{´n¡phmpw `qanbpsS CuÀ¸ne ]camh[n
Irjn¡ptbmPyam¡n nenÀ¯mpw ImÀjntIm¸mZhpw `qanbpsS
ImÀjntIm¸mZ£aXbpw Ømbnbmbn sa¨s¸Sp¯mpw `qKÀ`PehnXmw
DbÀ¯phmpw C{]Imc¯nepÅ a®v Pe kwc£W{]hÀ¯§Ä D]Icn¡pw.
sXmgnepd¸v ]²Xnbn GsäSp¡mhp¶ {]hr¯nIÄ
1. a¬I¿me/a¬XnSnÂ:-Ncnhv Ipdª `qanbnepw ]pdt¯bv¡v Ncnª
coXnbnepÅ X«pIfmbn ImWs¸Sp¶ Øe§fnepw a¬ XnSnepIÄ
nÀ½n¡mw. CXv sNehv Ipdª Hcp kwc£W amÀ¤amWv. BhiympkcWw
hen¸¯nepÅ XnSnepIÄ nÀ½n¡mhp¶XmWv. tcnb NcnhpÅ `qanbnÂ
Ncnhns am{Xw ASnØmam¡msX,`qhn`hkwc£WmÀ°w ]d¼pIsf
sNdpJÞ§fm¡p¶Xnpw a¬_­pIÄ nÀ½n¡mw. Ncnhv IqSpXepÅ (>20%)
Øm§fn a¬ hc¼pIÄ D­m¡m¯XmWv ÃXv.
2. agshÅkwc£W¸m¯n:- henb NcnhnÃm¯ `qanbnÂ, D]cnXeqgp¡ns
]nSn¨pnÀ¯phm³ Ignbp¶ hn[¯n ktam¨tcJbneqsS ]d¼nepw apä-¯nsâ
Hmcw tNÀ¶pw nÀ½n¡p¶ ]m¯nbmWnXv. icmicn 1.5 aoäÀ hsc hoXnbpw 70
skâoaoäÀ apX Hcp aoäÀ hsc icmicn BghpapÅ ]m¯nIfmWv A`nImayw.
`qhnntbmKw AphZn¡p¶{X of¯n ]m¯nIÄ D­m¡mhp¶XmWv.
]m¯nbn n¶v FSp¡p¶a®,v ]m¯nbpsS Xmsg AXncn ]Wbmtbm
XnSnemtbm cq]s¸Sp¯nsbSp¡mw. Cu ]WbnÂ/XnSnen Xoä¸pÃv, ssIX,
Huj[kky§Ä, ]¨¡dnhnfIÄ F¶nh «v ]nSn¸n¡mw.h³ tXmXnÂ
agshffs¯ kwc£n¡phm³ D]Icn¡p¶ Hcp {]hr¯nbmWnXv. A[nIw ofw
AphZn¡m¯ coXnbnepÅ `qhnntbmKw nen¡p¶ Øm§fn ofw
Ipdª ]m¯nIfpw nÀ½n¡mhp¶XmWv. Ncnhv IqSpXepÅ (>20%)
Øm§fnepw shf-f-s¡«v {]tZ-i-§-fnepw ag-¸m¯nIÄ Hgn-hm-¡p-¶-XmWv ÃXv.
3. IÃv I¿me:- kmamyamb NcnhpÅXpw hÀ²n¨tXmXn D]cnXe
Hgp¡pÅXpambØm§fn ktam¨tcJbneqsS Im«pIÃv ]Xn¸n¨ I¿meIÄ
nÀ½n¡mw. BhiympkcWw a®nf¡n IrjnS¯m³ Ignbm¯ hn[¯n IÃp
ndªn«pÅ `qanbpsS ]pcp²mcW¯npw Cu LSIÄ klmbIamWv.
{]mtZinIambn IÃv e`yamIp¶ Øe§fn CXv hfsc sNehv IpdªXpw
Ømbnbmbn CuSpn¡p¶Xpw Bb {]hr¯nbmWv. 20 skâoaoäÀ t_kvsaâv
sImSp¯psIm­v ta `mKt¯¡v t]mIpt´mdpw DÅnte¡vAÂ]w
NcnthmSpIqSnbmWv Cu I¿me nÀ½n¡pI. Hcp aoäÀ hsc DbcapÅ
IÃpI¿meIÄ Apt]£Wobamb Øm§fn nÀ½n¡mhp¶XmWv.
I¿mebpsS ta nc¸v `qnc¸n n¶v A[nIw DbÀ¶v n¡mXncn¡phm³

24. 23
{i²n¡Ww. henb NcnhpÅ (>30%) Øm§fn Cu {]hr¯n GsäSp¡phm³
]mSpÅXÃ.
4. tkm¡v ]näv:- hm«ÀsjUnsâ DbÀ¶ `mK§fnepÅ Ncnhv Ipdª Irjn
Øe§fn ØmmptbmPyamb hen¸¯nepÅ IpgnIÄD­mIpIbpw
AXnpÅn acs¸mSntbm NIncnt¨mtdm ssPhmhinã§tfm nd¨v
CuÀ¸kwc£W¯nv kuIcysamcp¡pIbpwsN¿p¶ {]hr¯nbmWnXv. NIncn-
t¨mdv ac-s¸mSn F¶nh nd-bv¡p¶ tkm¡v ]näp-I-fpsS F®w IqSp-X-em-hm-¯-XmWv
¶v. C¯cw ^nÃ-dp-I-fn AS-§n-bn-«p-ff Smn³ t]mep-ff LS-I-§Ä Gdnb
tXmXn Bbm a®n-sâbpw Pe-¯n-sâbpw KpW-n-e-hm-c-¯nv tZmj-I-c-amWv
F¶-XmWv ImcWw.
5. tkm¡vv {S©v:----- CXv ofw IqSnb( 10-15 aoäÀ) tkm¡v ]näv Xs¶-bm-Wv. CXn Iyjn-
bn-S-§-fn n¶p-ff ssPhm-h-jn-jvS-§Ä nd-bv¡p-¶-XmWv DNnXw. Cu ^nÃÀ
PoÀ®n-¡p¶ apdbv¡v IqSp-X nd-bv¡m-hp-¶-Xm-Wv. ta a®nsâ Bh-iy-¯n-p-]-
I-cn-¡p¶ Pemwiw Iyjn-bn-S-§-fn ne-nÀ¯m³ klm-b-I-amb Hcp amÀ¤-am-Wn-Xv.
6. ]pÂhc¼pIÄ:- Ncnhv Ipdª ]d¼pIfnÂ, Ncnhnv IpdpsI nÝnX
AIe§fn Ht¶m ct­m ncIfmbn Xoä¸pÃv «p]nSn¸n¡p¶XneqsS
]pÂhc¼pIÄ nÀ½n¡mw. ]d¼pIfn D­m¡p¶ XnSnepIÄ, I¿meIÄ,
kwc£W`n¯nIÄ F¶nhbpsS aosXbpw IpgnIfpsSbpw Ipf§fpsSbpw
NmepIfpsSbpw hi§fnepw ]d¼pIfpsS AXncpIfnepw ]pdt¼m¡v Øe§fnepw
FÃmw Xs¶ ]pÂhc¼pIÄD­m¡mw. cma¨w, tImwtKm knáÂ, kn.H.4, kn.H.5
t]msebpÅ ]pÃn§Ä tbmPn¨XmWv. CXneqsS, oÀ¯S¯n th­{X Xoä¸pÃv
e`yamIpsa¶Xpw {it²bamWv.]p¡SIÄ X½nÂ25þ30 skâoaoäÀ AIew
D­mbncn¡Ww.
7. ssPhthen:-AptbmPyamb Cw kky§Ä h¨p]nSn¸n¨v ]d¼pIfn thenIÄ
cq]s¸Sp¯mhp¶XmWv. Ipf§fpsSbpw s]mXpØe§fpsSbpw {Ku­pIfpsSbpw
AcnIpIfn C{]Imc¯n kkythenIÄ nÀ½n¡mw. ioas¡m¶, then]cp¯n,
ac¨on¡¼v, apcn§¡¼v, ISemhW¡v,]¨¨oc F¶nh CXnmbn D]tbmKn¡mw.
ImenXoäbmbpw ]¨nehfambpw D]tbmKn¡m³ Ignbp¶ C§Ä
sXcsªSp¯m IqSpX ¶v. oÀ¯S¯nse kq£vaImemhØ
sa¨s¸Sp¶Xnpw kkysshhn²yhnImk¯npw CXv klmbIambncn¡pw.
8. ag¡pgn:- ]d¼pIfnse D]cnXe Hgp¡ns kwc£n¡phm³ ]änbhn[¯nÂ
]ehen¸¯nepÅ IpgnIÄ nÀ½n¡mhp¶XmWv. IpgnXpd¡p¶Xnv ap³]v IpgnIÄ
D­m¡p¶ D]cnXe¯n n¶pw IpgnbpsS hnkvXmc¯n 20 skâoaoäÀ
Bg¯n taÂa®v o¡nsbSp¯v ]cnkc¯pÅ Irjn`qanbn hnXdmhp¶XmWv.
IpgnnÀ½n¡pt¼m ASna®v tNÀ¶v ^e]pãnbpÅ taÂa®v
tamis¸SmXncn¡p¶XnmWv C{]Imcw sN¿p¶Xv. hfsc Ncnhv Ipdª
`q{]Xe§fnemWv ag¡pgnIÄ/F¡Â IpgnIÄ Gähpw
kpc£nXambncn¡pI.agshůnsâHgp¡p]mXIfnembncn¡Ww ag¡pgnIÄ
nÀ½nt¡­Xv. Ncnhv IqSpXepÅ Øm§fnepw shf-f-s¡«v {]tZ-i-§-fnepw

25. 24
ag¡pgnIÄ nÀ½n¡cpXv. It¼mÌv nÀ½mW¯npÅ IpgnIfmbpw Chsb
D]tbmKs¸Sp¯mw. sXmgnepd¸v ]²Xnbn CXnv henb km²yXbmWpÅXv.
henb ag¡pgnIÄ¡v Npänepw kkythenIÄ nÀ½n¡Ww. IpgnIfnÂ
kw`rXamIp¶ F¡Â, ImemIme§fn tiJcn¨v AXXv ]d¼pIfnÂ
nt£]n¡phmpw {i²n¡Ww. IqSmsX, ]²Xn{]tZis¯ sI«nS§fpsS
ta¡qcIfn n¶v apä¯v hogp¶ agshÅw _Ôs¸« sI«nS§Ä¡v
kao]¯pXs¶ D­m¡p¶ IpgnIfntes¡mgp¡n AXns henb tXmXnÂ
`qKÀ`Pet¯mSv tNÀ¡pIbpamhmw.
9. ssPhASnbW:- agkab¯pam{Xw s]bv¯pshÅw HgpIp¶ sNdnb
NmepIfnÂ,Ah BhnÀ`hn¡p¶ Øm§Ä¡v sXm«pXmsgbmbn Nmenv Bgw
hbv¡p¶Xnv taÂ`mK¯v Ht¶m ct­m Øm§fn ssPh ASnbWIÄ
nÀ½n¡m³ Ignbpw.Hgp¡pZnibv¡v IpdpsI CSp§nbXpw 1 aoäÀ Xmgv¨bpÅXpamb
]m¯n Xpd¡pIbpw 75þ80 skâoaoäÀ of¯n apdn¨ Ihp§n³ ]mfItfm
hmg¯SItfm ]m¯nbpsS Xmgvhis¯ DÄ`n¯ntbmSv tNÀ¯v ncbmbn Nmcn
nÀ¯ns¡m­v ]m¯n a®n«v aqSnbm hfsc efnXamb Hcp ssPh ASnbW
X¿mdm¡mw. ]mfbv¡v ]Icw CuÀ¡n o¡w sNbvX 80 skâoaoäÀ of¯nÂ
apdn¨ sX§v/Ihp§v HmeIÄ D]tbmKn¨pw CXv nÀ½n¡mw. a®nSnbnÂ
nenÀ¯p¶ C¯cw ssPh XSIÄ¡v aotX 20- þ 25 skâoaoäÀ a¬Iw
nenÀt¯­XmWv.
10. InWÀ doNmÀÖnwKv:- hm«ÀsjÍSnØm¯nepÅ a®vþPekwc£W
{]hÀ¯§Ä oÀ¯S¯nsâ s]mXp`qPehnXms¯ DbÀ¯n {]mtZinI
Pee`yX¡v hgnsXfn¡psa¦nepw ½psS {]tZi§fn [mcmfw sI«nS§Ä DÅ
kmlNcyw nen¡p¶Xnm ta¡qcIfn n¶pÅ agshÅs¯
]cnkc¯pÅ InWdnv kao]¯p­m¡p¶ IpgnIfn F¯n¨v InWÀ
doNmÀÖnwKnpÅ km²yXIÄ {]tbmPs¸Sp¯p¶ amÀ¤amWnXv. InWdnÂ
n¶pw nÝnX AIe¯n CXnmbn IpgnIÄ nÀ½n¡mw. km²yamb
Øm§fn nÝnX AIe¯n InWdns hebw sN¿p¶ coXnbnÂ
hr¯mIrXnbntem AÀ²hr¯mIrXnbntem DÅ {S©pIfpw nÀ½n¡mw.
A]ISkm²yX Hgnhm¡p¶Xnmbn C¯cw IpgnIfpw Npäpw DÅ {S©pIfpw NcÂ,
s_uÄUÀ, sXm­v, CãnI¯p­pIÄ F¶nh sIm­v ndbv¡mw.
C{]Imc¯nepÅ IpgnIfnepw {S©pIfnepw F¯n¡p¶ shÅw InWdnte¡v
tcn«v ]Icp¶Xv kpc£nXaà F¶Imcyw {i²n¡Ww. shÅw IpgnbnÂn¶pw
a¬ ]mfnIfneqsS Acn¨v kpc£nXamb `qPeambn cq]s¸«psImÅpw.
Pet¯msSm¸w GsX¦nepw Xc¯nepÅ eoameny§Ä InWdn tcn«v
Iecp¶XnpÅ ]gpXpIÄ Hgnhm¡phm³ {]mtXyIw {i²n¡Ww.
11. Ipf§Ä:- sXmgnepd¸v ]²XnbpsS `mKambn s]mXp`qanbn DNnXamb
Øm§fn ]pXnb Ipf§Ä nÀ½n¡phmpw PoÀ®mhØbnepÅ Ipf§Ä
hoIcn¡phmpw Ignbpw. F¶mÂ, kzImcy`qanbn ]pXnb ^mw t]m­pIÄ
nÀ½n¡p¶XnpÅ AphmZw am{XamWpÅXv. Ipf§fpsS ]mÀiz§fnÂ

26. 25
AptbmPyamb hr£§fpw CXc kky§fpw (Xoä¸pÃv, cma¨w, ssIX,
Huj[kky§Ä CXymZn)«p]nSn¸n¡mw.
12. ImÀjnI h h¡-cWw:- Irjnbn-S-§-fn hnf-IÄs¡m¸w-Xs¶ ]cn-]m-en-¡m³
Ign-bp¶ h-hy-£-§fpw «v ]nSn-¸n-¡p¶ amÀ¤-am-WnXv. aqey-hÀ²nX h hn`-h-
§Ä Dev]m-Zn-¸n-¡p-¶-Xnpw ]g-§Ä hndIv, XSn F¶n-h-bpsS e`yX krjvSn-¡p-¶-
Xnpw An-tbm-Py-amb kky-C--§Ä Xnc-sª-Sp-¡m-hp-¶-Xm-Wv.
aäp]²XnIfntem `qDSaIÄ¡v kz´amtbm GsäSp¡mhp¶ {]hr¯nIÄ
13. hr£¯Sw:- taem¸nÂ]Xn¡p¶ agshÅw kwc£n¡phm³ ]cym]vXamb
hn[¯n Hmtcm ac¨ph«nepw Bhiy¯nv hnkvXmc¯n XSw nÀ½n¡p¶Xv
hfsc ^e{]Zamb Pekwc£W {]hr¯nbmWv. Ipdª sNehn [mcmfw Pew
kwc£n¡m³ D]Icn¡p¶ amÀ¤amWnXv.Ncnhv Ipdª `qanbn Cu {]hr¯n
S¸nem¡mw. hÀjmhÀjw XS§fpsS AäIpä¸WnIÄ S¯n Ahsb
{]hÀ¯£am¡n kq£n¡phm³ `qDSaIsf NpaXes¸Sp¯Ww.
14. ]pXbnSÂ:- ssPhmhinã§Ä hnXdn kkymhcWanÃm¯ `q{]Xe§sf
]pX¸n¡p¶ coXnbmWnXv. Irjn`qanbn n¶v _mjv]oIcWw hgn Peãw
D­mImXncn¡mpw a®ns hpÅXm¡n nÀ¯phmpw a®n KpWImcnIfmb
kq£vaPohnIÄ¡v BhmkhyhØ Hcp¡phmpw Cu S]Sn {]tbmPs¸Spw. If-
I-fpsS nb-{´-W-¯npw CXv ^e-{]-Z-am-Wv.
15. ]pÂhn¯nsâ A[nIhnX (HmhÀ koUnwKv):- a®nsâ Bgw s¶
Ipdªpt]mbn«pÅ DbÀ¶Øm§fn km[mcWbnÂn¶pw mtem At©m
Cc«n F¶ tXmXn ]p hn¯v hnXdn¡nfnÀ¸n¨v A¯cw Øe§sf
kwc£n¡p¶ amÀ¤amWnXv.Bhiy¯nv NmWItam It¼mtÌm tNÀ¯v
sImSp¯m ]pÃnsâ iàamb HcmhcWw AhnsS cq]s¸«psImÅpw. {]tZi¯v
hÀ²n¨tXmXn Xoä¸pÃv e`yam¡p¶Xnpw CXp]Icn¡pw.
16. XcnÈv ncbn-SÂ:- Ncn-hp-ff Iyjn-`q-an-bn nÝnX AI-e-¯n Ncn-hnv
IpdpsIbpff ncIfn Irjn S-¯msX Xcniv CSp¶ coXnbmWnXv. Cu nc-I-fnÂ
{]mtZ-in-I-amb kzm`m-hnI kky hfÀ¨v Ap-h-Zn-¡-Ww. Ncnhv IqSp-X-ep-ff Øe-§-
fn Cu coXn as®m-en¸v nb-{´n¡pw
17. kotdm SntÃPv:- hnf-sh-Sp¸v Ignª `qan-bn as®m-cp-¡msX Xs¶ hn¯n«v hnfhv
]cn-]m-en-¡p¶ coXn-bmWv kotdm SntÃ-Pv. as®men¸v XSbmpw a®nsâ KpW ne-
nÀ¯mpw klm-b-I-am-Wv.

27. 26
18. Bh-cWhnf:- kkymhc-W-§-fn-Ãm¯ `q{]-X-e-§-fn new-]än hf-cp¶ hnf-IÄ
]cn-]m-en-¡p-¶Xv a®vPe kwc-£-W-¯nv D]-I-cn¡pw. ]bÀ hÀ¤-§Ä Xoä-]pÃv
C-§Ä Huj[ kky-§Ä F¶nh CXn-mbn D]-tbm-Kn¡mw.
{]tXyI{i²bv¡v
DcpÄ s]m«enpw a®nSn¨nenpw km²yXbpÅ Øe§fn hÀ²nXamb tXmXnÂ
PemKncW¯npÅ {]hr¯nIÄ GsäSp¡m³ ]mSpÅXÃ.A¯cw Øm§fnÂ
Bhiyamb oÀhmÀ¨bv¡p]Icn¡p¶ {]hr¯nIfmWv S¸nemt¡­Xv. C¯cw
Øm§fn hnhn[Xc¯nepÅ hr£§Ä «q]nSn¸n¡m³ {]tXyIambn {i²n¡Ww.
നീർ ാലുകളിെല ഇടെപടലുകൾ:-

28. 27

29. 28

30. 29

31. 30

32. 31

33. 32

34. 33

35. 34

36. 35

37. 36

38. 37

39. 38

40. 39

41. 40

42. 41

43. 42

44. 43

45. 44

46. 45

47. 46

48. 47

49. 48

50. 49

51. 50

52. 51

53. 52

54. 53

55. 54

56. 55

57. 56
െസഷ 6
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തിയി സാധന
വാ തിനാവശ മായ നടപടി മ
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് പ തി െട ലക്ഷ ം ാമ
േദശ ളിെല ംബ ് 100 ദിവസെ െതാഴി ഉറ ാ ക വഴി അവ െട ജീവ
സ ാരണ ിന് അധിക വ മാനം ി േതാെടാ ം ായിയയ ം ഉ പാദന മ മായ
സാ ഹ ആ ിക െട നി ാണ ിന് സാധന സാമ ിക െട വിനിേയാഗം അത ാവശ മാണ്
എ ് സ ാരിന് േബാധ െ തിനാ സാധന സാമ ിക െട വാ ം, സംഭരണ ം,
വിനിേയാഗ ം സംബ ി വിശദമായ മാ ഗേരഖ 31/03/2012 – സ.ഉ.(ൈക) നം.93/2012
/ത.സ .ഭ.വ. എ ഉ രവായി റ ിറ ിയി ് . 15/12/2017 െല സ.ഉ.(ൈക.)നം. 254 /2017
ത.സ .ഭ.വ. കാരം ത മാ േരഖ ാണ് ാബ ത് .
സാധന സാമ ിക െട വാ മായി ബ െ ് വെട തിപാദി സ ാ ഉ ര ക ,
സ ല ക , പ സ് മാന എ ിവ ബാധകമാണ് .
 സ.ഉ (ൈക) നം. 93/2012/തസ ഭവ തീയതി 31/3/2012
 സ.ഉ (ൈക) നം. 284/2012/തസ ഭവ തീയതി 3/11/2012
 Annual Master Circular 2018-19
 G.O. (P) 259/2010/LSGD dated 8.11.2010 (LSGD Procurement manual)
 Revised Store Purchase Manual 2013
സാധന സാമ ിക -
1. െപാ വായ സാമ ിക
മണ ,ഇ ിക,െവ ക ്,പാറ, െമ ,ൈപ ് , സിമ ്
2. നീ ടാധി ിത വ ിക ് ആവശ മായവ
ള,ഈറ, വയ െമഷ്, ചാ ്, െതാ ് ,ചകിരി, ഓല, ിന , മര ി, കാ ക ്
ട ിയവ
സംഘടനാ സംവിധാനം-
1. െ ാക െമ ് ക ി ി :-
എ ് –ഒഫീേഷ ാ അംഗ
1. ാമ പ ായ ് സിഡ ് (അ )
2. െസ റി (ക വീന )
3. ധനകാര ാ ിംഗ് ക ി ി െചയ മാ
4. വികസന ാ ിംഗ് ക ി ി െചയ മാ
5. MGNREGS ാമപ ായ ് തല സാേ തിക സമിതി െചയ േപ

58. 57
6. ഷി ഓഫീസ
7. വി.ഇ.ഒ.
8. അ ഡി ഡ് എ ജിനീ / ഓവ സീ
9. േ ാ ് പ ായ ിെല ഒ എ ഷ ഓഫീസ
10. സി.ഡി.എസ്. െചയ േപ
േനാമിേന ഡ് അംഗ
11. സാ ിക വ ഷം ഏ ം ത ദിവസം െതാഴി ലഭി
ംബ ളിെല േപ
12. 12ര േമ മാ
13. 13വാതല ിെല വിജില സ് & േമാണി റിംഗ് ക ി ി െട ര ്
െചയ േപ മാ
14. 14പ ായ ് േദശ ് സ തനായ ഒ വ ി
 െതാഴിലാളിക ,േമ മാ , വിജില സ് & േമാണി റിംഗ് ക ി ി െട
െചയ േപ മാ എ ിവ െട കാലാവധി ആറ് മാസം .കാലാവധി
കഴി േ ാതിയ അംഗ
 േകാറം 1/3. എ ാ ാമ പ ായ ് സിഡ ് , െസ റി , അസി .
എ ജിനീ , വി .ഇ.ഒ. , േ ാ ് പ ായ ിെല എ ഷ ഓഫീസ
എ ിവ െട ഹാജ നി ബ ം
2. സബ് ക ി ി:-
െ ാക െമ ് ക ി ിെയ സഹായി കയാണ് സബ് ക ി ി െട ലക്ഷ ം
ഘടന
ക വീന - ാമ പ ായ ് െസ റി
അംഗ - ് തല സാേ തിക സമിതി െചയ േപയപ ാാമ
േ ാ ് പ ായ ിെല ഒ എ ഷ ഓഫീസ
വി.ഇ.ഒ.
അ ഡി ഡ് എ ജിനീയ / ഓവ സിയ
 ഉ രവാദ ം േ ാ ് േ ാ ് േ ാ ാം ഓഫീസ ്
 േനാമിേന ഡ് അംഗ െട പ ിക പ ായ ് ത ാറാ ി ന ണം
 ണേഭാ ാ െട തിനിധികെള ണിേ ഉ രവാദ ം ാമപ ായ ്
െസ റി ്

59. 58
3. േ ാ ് തല ക ി ി:-
ഘടന
േ ാ ് പ ായ ് സിഡ ് )െചയ േപ(
ബി .പി.ഓ)ക വീന(
അംഗ
േ ാ ് പ ായ ് െസ റി
അസി .എ ി.എ ജിനീ
ഷി .അസി.ഡയറ
േജാ .ബിഡിഓ
അസി .എക്. എ ജിനീ )PWD/Road)
അസി .എക്.എ ജിനീ (irrigation)
താ ് മ ് സംര ണ ഓഫീസ
താ ് ഓഫീസ )ഇ േണാമി ് & ാ ി ി ്(
താ ് ഉപേഭാ ത സംര ണ സമിതി സിഡ ്
േ ാ ് തല ക ി ി – മതലക :-
 വിവിധ പ ായ കളിെല േ ാക െമ ് ക ി ിക നി യി
സാധനസാമ ിക െട വില ം അവിദ ധ െതാഴിലാളിക െട ലി ം പരിഗണി ് േ ാ ്
തല ി ബാധകമായ െപാ വായ നിര ് നി ണയി
 േ ാ ് തല നിര ക അ ിമമായി അംഗീകരി ക ം ജി ാ തല നവിര നി ണയ
ക ി ി ് സമ ി ക ം െച ക
4. ജി ാ തല ക ി ി
ഘടന
 ജി ാ കള )അ(
 െജ .പി.സി , (ക വീന (
 എക് .എ ജിനീ)ത.സ.ഭ.വ(
 എക് .എ ജിനീ)പി.ഡ ി.ഡി , േറാ സ്(
 എക് .എ ജിനീ)പി.ഡ ി.ഡി , െക ിട വിഭാഗം(
 എക് .എ ജിനീ)ഇറിേഗഷ(
 െമ െസ റി, ജി ാ നി ിതി േക ം
ജി ാ തല ക ി ി െട ധാന ദൗത ം സാധന സാമ ിക െട ജി ാ തല നിര ക
നി യി ലാണ്

60. 59
ാമ പ ായ ് തല ിെല െ ാ വ ന :-
 േലബ ബജ ്, വാ ഷിക ക പ തി എ ിവ െട െപാ െ
 അ വാ ഷിക കാലഘ ി നി ഹണം നടേ വ ിക െട െതരെ ്
 എ ിേമ ് , അ വാ ഷിക അടി ാന ി െ ാക െമ ് ാ ത ാറാ
 എ ിേമ ി നി ം ഓേരാ മാസ ം ആവശ മായ സാധന സാമ ിക െട
ഇനം,അളവ്, െപസിഫിേ ഷ എ ിവ അ ബ ം 1 ,അ ബ ം 2 സ ക ി ി
ത ാറാ ണം
 െ ാക െമ ് ക ി ി അ ബ ം 3 ത ാറാ ണം
 െ ാക െമ ് ാ
 പ ായ ് ക ി ി അംഗീകാരം (െഫ 20, ൈല 20 ന് ്)
 െ ാക െമ ് ാനിെ അടി ാന ി വാ , സംഭരണം ,വിനിേയാഗം എ ിവ
ാമ പ ായ ് െസ റി നി ഹി ണം
സാധന സാമ ിക െട വാ :-
േനരി വാ - 5000 പ വെര
െക ാേ ഷ - 20000 പ വെര
മ രാധി ിത െട - 20000 പ ് േമ
വിതരണ ാരെ േയാഗ തക :-
 സ മായി വാഹനം (അഭിലഷണീയം)
 ിയത് 2 വ ഷെ പരിചയം ഉ വ ് ഗണന
 കരി ികയി ഉ െ ിയ ആ ആയിരി ത്
 പ ായ ് അംഗേമാ അംഗ ിെ ബ േവാ പ ായ ിെല ഉേദ ാഗ േനാ ആക ത്
െകാേ ഷ രീതി-
 വില െട 2.5 % നിരത വ ം
 7 ദിവസെ സമയ പരിധി
 െ ാക യ െമ ് ക ി ിയി റ ് പരിേശാധന
 േപ െമ ് അ വദനീയമ
െട :-
 ജി ി ചാര ഒ േദശീയ പ ി പരസ ം
 7 ദിവസം സമയ പരിധി
 2.5 % നിരദ വ ം
 െട ഫാറ വില –ധന വ ിെ നിര ് കാരം

61. 60
 50000 പ വെര – പ. 300+ GST
 50000-10 ല ം - ല ിെ 0.2% (100 െ ണിത ) ിയത്
പ 500+ GST
 10 ല ം – 1 േകാടി - പ 2500 + GST
 G.O.(P) No. 429/15/Fin Dated, Thiruvananthapuram, 28.09.2015 എ
സ ാ ഉ രവ് ബാധകം
 െ ാക യ െമ ് ക ി ി - റ ് പരിേശാധന
 ാമ പ ായ ് ക ി ി അംഗീകാരം
 െപ േഫാമ സ് െസക രി ി
 കരാ ( പ വില- Rs. 1/- for every Rs.1000/- or part subject to a minimum Rs.
200/- and maximum 1 lakhs)
 സേ കാലാവധി 6 മാസം
െപാ നിബ നക :-
 ഒ മാസകകാലേ ് ആവശ മായ സാധനസാമ ിക െട അളവ് മാസം
ആരംഭി തിന് 10 ദിവസ ് ് അ . എ ജിനീ സബ് ക ി ി ന ണം
 സ ക ി ി ാപനം തിരി പ ിക െ ാക യ െമ ് ക ി ി െട അ മതിേയാെട
െസ റി ് ന ണം
 െ ാക യ െമ ് ക ി ി െട അ മതിേയാേടാ െസ റി സാധന സാമ ിക വാ ണം
 െ ാക യ െമ ് ാ അ സരി ് വ ന േരാഗമി എ ് െസ റി
ഉറ ാ ണം
 ഓേരാ മാസ ം അവസാന ആ തെ െസ റി വിതരണ ാരന് അറിയി ് ന ണം(
സാധനസാമ ി െട അളവ്, െപസിഫിേ ഷ ,എ ിേ ലം ,തീയതി എ ിവ
സഹിതം)
 നിബ നക പാലി ാ ഏജ സിക കരിംപ ികയി
വിതരണം, ഏ വാ :-
 ഏ വാ മതല- അ ഡി ഡ് എ ജിനീ യ/തസ ഭവ എ ജിനീ
 വാഹന ി ന ം േമാഡ ം െസ റി ് റിേ ാ ് െച ണം
 സാധന ിെ െടക് നി െപസിഫിേ ഷ ഉറ ാേ ഉ രവാദ ം
എ ജിനീയ ്
 സാധന നിരസി (അ ബ ം 4)

62. 61
േ ാജ ് മീ ിംഗ്:-
 സാധന സാമ ിക ഉപേയാഗി വ ിക െട േ ാജ ് ഇനിഷിേയഷ
മീ ിം കളി െതാഴിലാളികേളാെടാ ം വ ിെകാ ് േനരി ് ണം ലഭി
വ ികെള ം പെ ിേ താണ്
സംഭരണം:-
 സാധന സാമ ിക േമ ിന് ൈകമാറണം- ൈക ് രസീത് അ ബ ം 5
 ാ ിംഗ് മതല വിതരണ ാരന്
 ര ിതമായ ി ്
 േമ ് ഏ വാ തിെ േഫാേ ാ MIS upload െച ണം
 േ ാ ് രജി അ ബ ം 6
 ആവശ െമ ി റി വാടക െ ് സാധന ി ാം
 സാധന സാമ ിക ൈസ ിേല ് അവി /വിദ െതാഴിലാളികെള ഉപേയാഗി ാം
 ലി സാധന ഘടക ി നി ം
ഉ രവാദ ം:-
 ഒ വ ി ായി സ മാ ിയി സാധന ത വ ി തെ
വിനിേയാഗി എ ് േമ ് ഉറ ാ ണം
 എ ിേമ ് കാരം സാധന സാമ ിക വ ി ് ഉപേയാഗി എ ് എ ജിനീയ
ഉറ ാ ണം
 മി ം വ സാധന സാമ ിക േമ ് എ ജിനീയ ് ൈകമാറണം
 എ ജിനീയ ഈ സാധന അ സമാന വ ി െട േമ ിന് ൈകമാറണം
വിതരണ ാരന് േപ െമ ് ന ക :-
 ൈക ് രസീത് എ ജിനീയ െസ റി ് ന ി 7 ദിവസ ി
 അഡ ാ സ് േപ െമ ് ഇ
േത കം ി ക:-
 എ ാ വാ ക െട ം വിവര MIS ഉ െ ണം
 വ ിഗത ണേഭാ ാ നടീ വ സ ാ അംഗീ ത ന റികളി
നി ം നി ിത നിര ി േനരി ് വാ ാം
 സ കാര മിയിെല നി മമാണ വ ന ് (ഫാം േപാ ് കിണ , IHHl )
സാധന സാമ ിക ണേഭാ ാ ് േനരി ് സ ാ നി യി നിര ി GST
രജിേ ഷ െവ റി നി ം വാ ാം

63. 62
താര ത:-
 സ ക ി ി, െ ാക െമ ് കമമി ി എ ിവ െട വിശദാംശ ,നടപടിക എ ിവ
െവ ൈസ ി ം പ ായ ് േനാ ീസ് േബാ ഡി ം സി ീകരി ണം
 എ ാ േരഖക ം െപാ േരഖക
 വിജില സ് & േമാണി റിംഗ് ക ി ി, േസാഷ ഓഡി ് പരിേശാധന ് വിേധയം

64. 64

65. 1
65

66. 2
66

67. 3
67

68. 4
68

69. 5
69

70. െസഷൻ 7
േസാഷ ആഡി ് – സ ി ം രീതിശാ ം
മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ് നിയമ ിെ വ ് 17(2) കാരം പ തിയിെല
ഓേരാ ി ം ാമസഭ േസാഷ ഓഡി ിന് വിേധയമാ ണെമ ് നി ഷി ി ്. ഇതിെ
അടി ാന ി സം ാന സ ാ 31/01/2007 െല ജി.ഒ. (ആ . ി.)2952/07 /എ . എസ്.ജി.ഡി.
ഉ രവ് കാരം എ െന േസാഷ ആഡി ് നട ണം എ ് നി ഷി ി ്. 2011 30 ന്
േക സ ാ മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ മീണ െതാഴി റ ് പ തി േസാഷ ആഡി ് ച (Audit
of Scheme Rules 2011) വി ാപനം െച . ഇതി മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ െതാഴി റ ്
പ തി ായി ഒ സ ത േസാഷ ആഡി ് ണി ് ഉ ാ ണെമ ് േക സ ാ നി ഷി .
അതിെ അടി ാന ി 30/12/2015 െല സ.ഉ.(ആ .ടി.) നം. 3906/2015/ത.സ .ഭ.വ, കാരം
േകരള ി ം ഒ സ ത േസാഷ ആഡി ് ണി ് ാപി ി ്. ഈ സ ത േസാഷ ആഡി ്
ണി ് ആയിരി ം മഹാ ാ ഗാ ി േദശിയ മീണ െതാഴി റ ് പ തി വ ന േസാഷ
ആഡി ിന് വിേധയമാ ക. ഈ സ ത േസാഷ ആഡി ് 1955 െല ണി ് ാവ െകാ ി
ചാരി ബി െസാൈസ ി ആ ് അ സരി ് രജി െച ിരി . മഹാ ാ ഗാ ി േദശീയ ാമീണ
െതാഴി റ ് പ തിയി േസാഷ ആഡി ് നട തി േവ എ ാ വ ന ം ഈ
െസാൈസ ിയാണ് ൈകെയ ത്. േസാഷ ആഡി ് വ നിയ ി തിന്
സം ാന, ജി ാ, ാമ പ ായ ് തല ളി േസാഷ ആഡി ് ണി ിന് സംവിധാന ്.
സം ാന തല ി േസാഷ ആഡി ് േസാൈസ ി ് േന ത ം ന ത് ഡയറ ആണ്.
േസാഷ ഡവല ്െമ ്റ് െപഷ ലി ്, േ ാ ാം ഓഫീസ (േസാഷ ആഡി ്), 3 േസാഷ ആഡി ്
എ േ ്സ് എ ിവ േസാഷ ആഡി ് വ ന െള േമാണി െച ക ം, ജി ാ റിേസാ ്
േപ മാ , േ ാ ് റിേസാ ് േപ മാ , വാ ഡ് തല േസാഷ ആഡി ് െഫസിലിേ മാ എ ിവെര
പരിശീലി ി ക ം െച . മഹാ ാ ഗാ ി എ .ആ .ഇ.ജി.എ ിെ െചലവ് േതാത് അ സരി ് 1
ത 3 വെര ജി ാ േസാഷ ആഡി ് റിേസാ ് േപ മാ ഉ ായിരി ം. ഒ വ ഷമാണ് ഇവ െട
കാലാവധി. ഓേരാ 3 ാമ പ ായ ക ് ഒ േ ാ ് റിേസാ ് േപ ഉ ായിരി ം. വാ ഡ് തല
േസാഷ ആഡി ് െഫസിലിേ മാെര കെ ക ം പരിശീലി ി ക ം െച തിന് ജി ാ റിേസാ ്
േപ മാെര സഹായി കയാണ് ഇവ െട േജാലി. േസാഷ ആഡി ് െഫസിലിേ മാെര
കെ ത് അ ാമ പ ായ ി നി മാണ്. ഒ ാമ പ ായ ി 6 ത 8 വെര
േസാഷ ആഡി ് െഫസിലിേ മാ ാ ം. ഒേരാ വാ ഡി ം 3 േസാഷ ആഡി ്
െഫസിലിേ മാ ാ ം. എ ാ പരിേശാധനക ം ിയാ ി േസാഷ ആഡി ് റിേ ാ ്
ത ാറാ ക ം ാമ സഭയി അവതരി ി ക ം െചേ ത് ഇവരാണ്.
70