1) Vertical angles are pairs of non-adjacent angles formed when two lines intersect. They are always congruent.
2) When two lines intersect, they form four pairs of vertical angles. The measures of vertical angles always add up to 180 degrees.
3) Vertical angles have a common ray but different vertices. Statements about vertical angles being congruent or having measures that add to 180 degrees are true, while having a common vertex is false.
Het broedseizoen is voorbij en vele vogels zijn alweer op trek, maar een aantal blijft in Nederland overwinteren. Gedurende deze workshop voor beginnende vogelkijkers gaan we aan de slag met het herkennen van de Friese overwinterende watervogels. Hierbij leer je ook meer over de ecologie van deze vogels; waar komen ze voor, hoe overwinteren ze, welke gaan eventueel nog op trek of zijn juist naar Nederland getrokken? We sluiten de workshop af met leuke watervogelquiz!
1) Vertical angles are pairs of non-adjacent angles formed when two lines intersect. They are always congruent.
2) When two lines intersect, they form four pairs of vertical angles. The measures of vertical angles always add up to 180 degrees.
3) Vertical angles have a common ray but different vertices. Statements about vertical angles being congruent or having measures that add to 180 degrees are true, while having a common vertex is false.
Het broedseizoen is voorbij en vele vogels zijn alweer op trek, maar een aantal blijft in Nederland overwinteren. Gedurende deze workshop voor beginnende vogelkijkers gaan we aan de slag met het herkennen van de Friese overwinterende watervogels. Hierbij leer je ook meer over de ecologie van deze vogels; waar komen ze voor, hoe overwinteren ze, welke gaan eventueel nog op trek of zijn juist naar Nederland getrokken? We sluiten de workshop af met leuke watervogelquiz!
Met het najaar in het vooruitzicht zullen de ganzen langzamerhand Fryslân weer bezoeken vanuit hun broedgebied. Maar welke soorten ganzen zijn er waar in Fryslân te verwachten en in welke hoeveelheid?
In deze workshop worden diverse soorten ganzen uitgelicht en gaan we oefenen met de herkenning en het tellen van (grote) groepen ganzen. Leuk om te doen!
Vogels hebben net als mensen slaap nodig om te functioneren. Dit wordt buiten het broedseizoen door veel vogelsoorten in groepen gedaan op zogenaamde slaapplaatsen. Voor slaapplaatstellers is dit een uitgelezen mogelijkheid om onder andere de aantallen in kaart te brengen. Waarom vogels samen slapen op een slaapplaats, wat het tellen van slaapplaatsen aan informatie oplevert en hoe u zelf mee kunt doen zal in deze lezing ten gehore worden gebracht.
Voor stichting Anemoon hebben we dit jaar weer de Zeggenkorfslak en de Platte schijfhoren in Friesland in kaart gebracht. Voor de wetenschap en eigen studie hebben we de andere soorten korfslak ook geïnventariseerd.
Dit jaar is gewerkt aan een nieuwe lijst met soorten van Fries belang. Ook de vlinders zijn daarin meegenomen en voor het eerst ook de nachtvlinders. De lijsten zijn nog niet definitief, maar toch zullen we er al een presentatie over geven. Behalve de lijsten zelf zal er uitgebreider worden ingegaan op een paar ‘Friese’ vlinders. Hoe gaat het daarmee, en wat kunnen we doen om ze te helpen? Uiteraard wordt de presentatie verluchtigd met schitterende foto’s.
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxSovon Vogelonderzoek
Het coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) is een landelijk bolwerk voor een aantal houtwalspecialisten onder de broedvogels. Maar de samenstelling en dichtheid van de broedvogelgemeenschap van singels en wallen is in de NFW wel anders dan in Zuidoost-Fryslân. Dat heeft te maken met de samenstelling van de singels en wallen en met het landschap. Waar het verschil in zit, ga ik vertellen in de presentatie. Uit de habitatanalyse leid ik ook beheeraanbevelingen af voor de agrarische collectieven.
Insecten komen bij de provincie Fryslân steeds hoger op de agenda en de argusvlinder is zelfs uitgeroepen tot provinciale doelsoort. In de Argustelling worden de argusvlinder en de groene glazenmaker door vrijwilligers in beeld gebracht. Hoe dat werkt en wat de resultaten zijn, komt in deze lezing aan de orde. Ook hoe we de komende jaren gaan inzetten op bredere insectenmonitoring en hoe u daarbij kunt helpen.
Sinds 2017 monitoren Altenburg & Wymenga en de Zoogdiervereniging samen de Noordse woelmuis in Fryslân. De monitoring vindt plaats door op vaste locaties keutels te zoeken en te verzamelen. Middels DNA-analyse kan vastgesteld worden van welke soorten de keutels afkomstig zijn. Op deze manier kan de verspreiding van de Noordse woelmuis en die van concurrerende soorten woelmuizen in beeld gebracht worden. Sinds 2017 is de toch al beperkte verspreiding van de Noordse woelmuis in Fryslân verder afgenomen en is de soort waarschijnlijk uit een aantal leefgebieden verdwenen. In de presentatie wordt ingegaan op de factoren die hiervoor verantwoordelijk zijn. Op 2 september vindt een excursie plaats naar de Grutte en Lytse Griene in het Sneekermeergebied, waarbij we laten zien hoe die keutels gevonden kunnen worden. Tevens wordt dan ingegaan op verbetermaatregelen die in het gebied worden getroffen voor de Noordse woelmuis.
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Sovon Vogelonderzoek
Ook vogels moeten zich zien aan te passen aan klimaatverandering. Bijvoorbeeld vrouwtjes van de Bonte Vliegenvanger. Zij brengen de laatste jaren soms twee broedsels achter elkaar groot, met twee verschillende mannetjes.
Met het najaar in het vooruitzicht zullen de ganzen langzamerhand Fryslân weer bezoeken vanuit hun broedgebied. Maar welke soorten ganzen zijn er waar in Fryslân te verwachten en in welke hoeveelheid?
In deze workshop worden diverse soorten ganzen uitgelicht en gaan we oefenen met de herkenning en het tellen van (grote) groepen ganzen. Leuk om te doen!
Vogels hebben net als mensen slaap nodig om te functioneren. Dit wordt buiten het broedseizoen door veel vogelsoorten in groepen gedaan op zogenaamde slaapplaatsen. Voor slaapplaatstellers is dit een uitgelezen mogelijkheid om onder andere de aantallen in kaart te brengen. Waarom vogels samen slapen op een slaapplaats, wat het tellen van slaapplaatsen aan informatie oplevert en hoe u zelf mee kunt doen zal in deze lezing ten gehore worden gebracht.
Voor stichting Anemoon hebben we dit jaar weer de Zeggenkorfslak en de Platte schijfhoren in Friesland in kaart gebracht. Voor de wetenschap en eigen studie hebben we de andere soorten korfslak ook geïnventariseerd.
Dit jaar is gewerkt aan een nieuwe lijst met soorten van Fries belang. Ook de vlinders zijn daarin meegenomen en voor het eerst ook de nachtvlinders. De lijsten zijn nog niet definitief, maar toch zullen we er al een presentatie over geven. Behalve de lijsten zelf zal er uitgebreider worden ingegaan op een paar ‘Friese’ vlinders. Hoe gaat het daarmee, en wat kunnen we doen om ze te helpen? Uiteraard wordt de presentatie verluchtigd met schitterende foto’s.
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxSovon Vogelonderzoek
Het coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) is een landelijk bolwerk voor een aantal houtwalspecialisten onder de broedvogels. Maar de samenstelling en dichtheid van de broedvogelgemeenschap van singels en wallen is in de NFW wel anders dan in Zuidoost-Fryslân. Dat heeft te maken met de samenstelling van de singels en wallen en met het landschap. Waar het verschil in zit, ga ik vertellen in de presentatie. Uit de habitatanalyse leid ik ook beheeraanbevelingen af voor de agrarische collectieven.
Insecten komen bij de provincie Fryslân steeds hoger op de agenda en de argusvlinder is zelfs uitgeroepen tot provinciale doelsoort. In de Argustelling worden de argusvlinder en de groene glazenmaker door vrijwilligers in beeld gebracht. Hoe dat werkt en wat de resultaten zijn, komt in deze lezing aan de orde. Ook hoe we de komende jaren gaan inzetten op bredere insectenmonitoring en hoe u daarbij kunt helpen.
Sinds 2017 monitoren Altenburg & Wymenga en de Zoogdiervereniging samen de Noordse woelmuis in Fryslân. De monitoring vindt plaats door op vaste locaties keutels te zoeken en te verzamelen. Middels DNA-analyse kan vastgesteld worden van welke soorten de keutels afkomstig zijn. Op deze manier kan de verspreiding van de Noordse woelmuis en die van concurrerende soorten woelmuizen in beeld gebracht worden. Sinds 2017 is de toch al beperkte verspreiding van de Noordse woelmuis in Fryslân verder afgenomen en is de soort waarschijnlijk uit een aantal leefgebieden verdwenen. In de presentatie wordt ingegaan op de factoren die hiervoor verantwoordelijk zijn. Op 2 september vindt een excursie plaats naar de Grutte en Lytse Griene in het Sneekermeergebied, waarbij we laten zien hoe die keutels gevonden kunnen worden. Tevens wordt dan ingegaan op verbetermaatregelen die in het gebied worden getroffen voor de Noordse woelmuis.
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Sovon Vogelonderzoek
Ook vogels moeten zich zien aan te passen aan klimaatverandering. Bijvoorbeeld vrouwtjes van de Bonte Vliegenvanger. Zij brengen de laatste jaren soms twee broedsels achter elkaar groot, met twee verschillende mannetjes.
10. • Stap 1: determineer geslacht en/of leeftijd
• Niet alle (slanke) kieken kan je op naam brengen
■ Kleed in goed licht
■ Combineer verschillende kenmerken
■ Jizz is niet genoeg
• Focus op hand- en armpennen, koppatroon
• Probeer foto’s te nemen
• Leer van elke kiek
Vuistregels
12. Ruipatroon, juveniel kleed
1 jan
geboorte
Najaars-
trek
Voorjaars-
trek
1ste kj 2de kj
Winter
verblijf
Zomer
verblijf
Vers kleed zonder
tekenen van rui
beide soorten
13. - Juveniel kleed
gebandeerde handpennen
contrasterend
koppatroon
Geen of weinig
streping
“ringtail”
“tweekleurige”
vleugel
27 sept 2008,
14. - Juveniel kleed
halsband breed
en onduidelijk
donkere vingers
donkere
achterrand
Bandering tot in de
top
lichtere
achterrand
halsband even
smal, duidelijk
bleke basis
handpennen
“boomerang”
(niet altijd!)
Grauwe kiekendief Steppekiekendief
fijne bandering
(vaak) tot aan de
basis
27 Aug 2013, Batumi
20. - Ruipatroon, tweede kalenderjaar
1 jan
geboorte
Najaars-
trek
Voorjaars-
trek
1ste kj 2de kj
Winter
verblijf
Zomer
verblijf
meer rui lichaamsveren,
nog geen vliegveren
amper lichaamsveren,
geen vliegveren geruid
Grauwe kiekendief
Steppekiekendief
Najaars-
trek
1 jan
21. Grauwe kiekendief Steppekiekendief
- Ruipatroon, voorjaar immatuur (2e kj)
25 May 2011, UK 16 Apr 2012, France
veel lichaamsveren
geruid
gaaf (gebleekt)
gesleten verenkleed
22. 1 jan
geboorte
Najaars-
trek
Voorjaars-
trek
1ste kj 2de kj
Winter
verblijf
Zomer
verblijf
Najaars-
trek
1 jan
Rui van alles, zowel
lichaam- als vliegveren
Rui van lichaamsveren,
binnenste handpennen
en enkele armpennen
- Ruipatroon, tweede kalenderjaar
Grauwe kiekendief
Steppekiekendief
23. - Najaar immatuur man (2e kj)
streep
duidelijk
3 a 4
handpennen
nog niet geruid
combinatie van
juveniele &
nieuwe
armpennen
alle
vliegveren
geruid
contrast tussen
grijze kopkap en
witte buik
vuil ogende
ondervleugel
grijze
achter-
rand
Grauwe kiekendief Steppekiekendief
27. - Najaar immatuur vrouw (2e kj)
zelden
nog een
ongeruide
armpen
Meestal onmogelijk te
onderscheiden van volwassen
3-4 handpennen
ongeruid
combinatie van
juveniele &
nieuw geruide
armpennen
alle
handpennen
geruid
Grauwe kiekendief Steppekiekendief
32. twee duidelijke
witte banden
gevlekte of
effen
okselveren
geen
halsband
geen
donkere
rand
hand
donkere
rand
hand
gebandeerde okselveren
een witte
band
halsband
(niet altijd
aanwezig)
Grauwe kiekendief Steppekiekendief
37. • Stap 1: determineer geslacht en/of leeftijd
• Niet alle (slanke) kieken kan je op naam brengen
■ Kleed in goed licht
■ Combineer verschillende kenmerken
■ Jizz is niet genoeg
• Focus op hand- en armpennen, koppatroon
• Probeer foto’s te nemen
• Leer van elke kiek
Vuistregels
38.
39. - Met veel dank aan
● Batumi Raptor Count vrijwilligers en fotografen
● Roofvogel bijbel van Dick Forsman
● Illustraties Nicolas van Overmeeren
● Raad en bijstand Frank Haven