Khkhzkh book

ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ
ÑÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ
ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ
ÝÌÕÝÒÃÝË

Ýìõýòãýñýí:
Ò.ÓÓÃÀÍÁÀÒ
Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ
Õîðîîíû Ãýðýý, ýðõ ç¿éí ìýðãýæèëòýí
Õÿíàñàí:
Ò.НАРАНМАНДАХ /Ph.D./
ÕХЗХ-íû хуралдааны
нарийн бичгийн дарга
Ã.ÎÞÓÍÖÝÖÝÃ
ÕÕÇÕ-íû Ýðõ ç¿é, ìýäýýëýë,
çàõèðãààíû àëáàíû äàðãà
Ö.ÌªÍÕÇÓË
ÕÕÇÕ-íû Ýðõ ç¿é, ìýäýýëýë,
çàõèðãààíû àëáàíû àõëàõ ìýðãýæèëòýí
Ýõ áýëòãýë:
ÍÎÌÓÍ ÅÐªªË ÕÕÊ
МӨНХИЙН ҮСЭГ ХХК
Õàÿã: Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Õîðîî
Ìîíãîë Óëñ, Óëààíáààòàð õîò 14201
Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã, Ñ¿õáààòàðûí ãóäàìæ 13
Ìåòðî Áèçíåñ òºâ, 5 äàâõàð
Öàõèì õóóäàñ: www.crc.gov.mn
Èìýéë: info@crc.gov.mn
Õîëáîî áàðèõ:
Óòàñ: 976 11 304257,
976 11 304258,
1800-1858
Ôàêñ: 976 11 366040

Энэхүү эмхэтгэлийг бэлтгэхэд оролцсон:
Г.ОЮУНЦЭЦЭГ даргатай Эрх зүй, мэдээлэл, захиргааны албаны ахлах мэргэжилтэн,
мэргэжилтэн, захиргааны ажилтнууд;
З.АМГАЛАН даргатай Радио давтамж зохицуулалт, хяналтын албаны ахлах
мэргэжилтэн, мэргэжилтэн, инженерүүд;
Л.ГАНТУЛГА даргатай Зохицуулалтын албаны ахлах мэргэжилтэн, мэргэжилтнүүд;
А.ЛУВСАН-ОЧИР даргатай Зах зээл, үнэ тарифын албаны ахлах мэргэжилтэн,
мэргэжилтнүүд;
Б.АНХБААТАР даргатай Шуудангийн албаны ахлах мэргэжилтэн, мэргэжилтнүүд;
© ХХЗХ 2015
ХАРИЛЦАА ХОЛБООНЫ ЗОХИЦУУЛАХ ХОРОО
Бүх эрх хуулиар хамгаалагдсан болно. Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны
бичгээр өгсөн зөвшөөрөлгүйгээр энэхүү эмхэтгэлийг эхсүл аль нэг хэсгийг, ямар
нэгэн хэлбэрээр дахин хэвлэх, хуулбарлах, олшруулахыг хориглоно.

ªìíºõ ¿ã
Ìîíãîë Óëñûí ñòðàòåãèéí ÷óõàë ñàëáàðûí íýã áîëñîí õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí
õºãæëèéí áîäëîãî, òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëýý òîäîðõîéëîí, òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíý îëîëò,
øèíý÷ëýëò ýð÷èìòýé íýâòýð÷ áóé ýíý ¿åä çîõèöóóëàëòûí òààòàé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ íü
óëàì á¿ð à÷ õîëáîãäîëòîé áîëæ áàéíà.
Тус хорооноос зîõèöóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààã çàõ çýýë, òåõíèê òåõíîëîãèéí øààðäëàãàä
íèéöñýí, èë òîä, íýýëòòýé, çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷ãèéã îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä
íèéö¿¿ëýí áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, øèíý÷ëýõ, á¿õ òàëóóäûí àøèã ñîíèðõîëä íèéöñýí
áèçíåñèéí îð÷èí áèé áîëãîõ, ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, íºõöºë øààðäëàãûã õàíãóóëàõ
àæëûã øèíý øàòàíä ãàðãàõ çýðýã çîðèëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.
Бид сàëáàðûí õýìæýýíä çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä á¿õèé ë òàëààð
äýìæèã÷, õàìòðàã÷ áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷ íàðò
çîðèóëñàí õýëýëö¿¿ëýã óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëàõ, ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí çºâëºãºº äýìæëýã
¿ç¿¿ëýõ, õîðîîíû õóðàëäààíû øèéäâýðèéã îëîí íèéòýä ñóðòàë÷ëàõ, õ¿ðòýýìæòýé áîëãîõ
чиглэлээр àæèëëàæ èðëýý.
Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí õýìæýýíä 2014 îíûã “Ýðõç¿éí øèíý÷ëýëòèéí æèë”
áîëãîí çàðëàñàíòàé õîëáîîòîéãîîð òóñ õîðîî íü ä¿ðýì æóðàì, íºõöºë øààðäëàãà,
çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë, áàðèìò áè÷ã¿¿ääýý õîëáîãäîõ íýìýëò, ººð÷ëºëòèéã îðóóëàí
øèíý÷ëýí áàòëààä áàéíà. Òóñ õîðîîíîîñ áàòëàí ãàðãàäàã ýðõç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿äèéí
80 гаруй õóâüä íü íýìýëò, ººð÷ëºëò îðæ øèíý÷ëýãäýí áàòëàãäààä áàéãàà áºãººä
öààøèä çîõèöóóëàëòûí ýðõç¿éí îð÷èíã óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõ ÷èãëýëýýð îëîí ¿éë
àæèëëàãàà çîõèîí áàéãóóëàõààð òºëºâëºí àæèëëàæ áàéíà.
Äýýðõ çîðèëò, àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä ñàëáàðûí õýìæýýíä õ¿÷èí òºãºëäºð
ìºðäºãäºæ áóé õóóëü, ýðõ ç¿éí áàðèìò áè÷ã¿¿ä áîëîí õàðèëöàà õîëáîî, ðàäèî
äàâòàìæ, øóóäàíãèéí çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë, ä¿ðýì æóðàì, íºõöºë øààðäëàãóóäûã
áàãòààñàí ýíýõ¿¿ ýìõýòãýëèéã áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä, çîõèöóóëàã÷èä áîëîí òºð,
õóâèéí õýâøëèéí аж ахуйн нэгж, байгууллага, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä, òóñãàé
çºâøººðºë ýçýìøèã÷, õýðýãëýã÷ íàðòàà энэ онд тохиож буй Харилцаа холбооны
салбарт зохицуулах байгууллага үүсч хөгжсөний 20 жилийн ойг тохиолдуулан ºðãºí
áàðüæ áàéíà.
Áèäíèé ãàðãàñàí ýíýõ¿¿ ýìõýòãýë íü òà á¿õíèé ºäºð òóòìûí àæèëä ¿ð ºãººæºº ºã÷,
øèðýýíèé òàíü íîìûí òîîã íýãýýð íýìíý ãýäýãò èòãýëòýé áàéíà.
Ñàéí ¿éëñ бүхэн äýëãýðýõ áîëòóãàé.
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ
ÕÎÐÎÎÍÛ ÄÀÐÃÀ
Á.ÁÀËÃÀÍÑ¯ÐÝÍ

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
II Á¯ËÝÃ
ÁÎÄËÎÃÛÍ ×ÈÃËÝË, ÆÓÐÀÌ
III Á¯ËÝÃ
ÆÓÐÀÌ
IV Á¯ËÝÃ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ
V Á¯ËÝÃ
ÍªÕÖªË ØÀÀÐÄËÀÃÀ
13
387
433
653
821
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÝÌÕÝÒÃÝË íü 5 á¿ëãýýñ á¿ðäýíý.
Á¯ËÝÃ ÕÓÓÄÀÑ

ÃÀÐ×ÈÃ ÕÓÓÄÀÑ
I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé
Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé
Ðàäèî äîëãèîíû òóõàé
Øóóäàíãèéí òóõàé
Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé
Õýâëýë ìýäýýëëèéí ýðõ ÷ºëººíèé òóõàé
Çàð ñóðòàë÷èëãààíû òóõàé
Çàñãèéí ãàçðûí òóñãàé ñàíãèéí òóõàé
Ìýäýýëëèéí èë òîä áàéäàë áà ìýäýýëýë àâàõ ýðõèéí òóõàé
ªðñºëäººíèé òóõàé
Òºðèéí áîëîí îðîí íóòãèéí ºì÷èéí õºðºíãººð áàðàà, àæèë,
¿éë÷èëãýý õóäàëäàí àâàõ òóõàé
Êîíöåññûí òóõàé
Õºäºëìºðèéí òóõàé
Хөрөнгө оруулалтын тухай
Төрийн хяналт шалгалтын тухай
Олон нийтийн радио, телевизийн тухай
14
34
52
63
76
93
94
112
154
170
190
242
273
327
349
368

II Á¯ËÝÃ
ÁÎÄËÎÃÛÍ ×ÈÃËÝË, ÆÓÐÀÌ
Ìîíãîë Óëñàä õºäºëãººíò õîëáîîíû GSM ñèñòåìèéã
íýâòð¿¿ëýõ òàëààð áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí ñèñòåìýýð
äàìæóóëàõàä áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä õºäºëãººíò õîëáîîíû CDMA-450
òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõ òàëààð áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä õºäºëãººíò õîëáîîíû 3 äàõü ¿åèéí
ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëýõ òàëààð áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä èíòåðíåò ïðîòîêîëä ñóóðèëñàí òåëåâèç
(IPTV)-èéí ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí
ñèñòåìýýð äàìæóóëàõàä áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä ðàäèî ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä
øèëæ¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä õºäºëãººíò òåëåâèçèéí ¿éë÷èëãýýã
íýâòð¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ ÷èãëýë
Ìîíãîë Óëñàä äàðàà ¿åèéí õºäºëãººíò õîëáîîíû
ñèñòåìèéã íýâòð¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ áîäëîãûí ÷èãëýë
Ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëòûí íýãäñýí á¿ðòãýë õºòëºõ
æóðàì
Ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûã òºëºâëºõ, àøèãëàõ æóðàì
III Á¯ËÝÃ
ÆÓÐÀÌ
Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ
çºâøººðëèéí æóðàì
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã
õÿíàõ æóðàì
388
392
397
402
408
411
414
416
419
422
428
434
460

Ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ áîëîí ñ¿ëæýý õîîðîíäûí õàðèëöàí
õîëáîëòûí åðºíõèé æóðàì
Óëñ õîîðîíäûí øóóäàíãèéí èëãýýìæèéã ãààëèéí õèëýýð
íýâòð¿¿ëýõ æóðàì
Õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé òàðèôыã õÿíàõ æóðàì
Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéã õàìòðàí
àøèãëàõ æóðàì
Øóóäàíãèéí ¿íäñýí áîëîí áóñàä ñ¿ëæýýíä õîëáîãäîõ,
õàðèëöàí õîëáîëòûí æóðàì
Öàõèëãààí õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé äóãààð îëãîõ æóðàì
Á¿ñ÷ëýëèéí êîä îíîîõ áîëîí øóóäàíãèéí íýãäñýí êîäûã
îëãîõ, ìýäýýëëèéí ñàíã á¿ðä¿¿ëýõ æóðàì
Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò ðàäèî ñîíèðõîã÷èéí ýðõèéí
áè÷èã îëãîõ æóðàì
Óòàñã¿é õîëáîîíû íýâòð¿¿ëýõ áîëîí õ¿ëýýí àâàõ àíòåíû
áàéãóóëàìæèéã á¿ðтãýëæ¿¿ëýõ æóðàì
Òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä ¿ç¿¿ëýõ çîõèöóóëàëòûí
¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé õýìæýýã òîãòîîõ æóðàì
“Òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä ¿ç¿¿ëýõ çîõèöóóëàëòûí
¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé õýìæýý”
Ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðèéí
õýìæýý òîãòîîõ æóðàì
Ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé
òºëáºðèéí õýìæýý
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû áàòàëãààæñàí òîíîã
òºõººðºìæèä òîõèðëûí òýìäýã îëãîõ æóðàì ×ÒÆ011-2014
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèä
òîõèðëûí òýìäýã õýðýãëýõ çààâàð ÀÇ002-2014
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèéí
çàãâàðûã áàòàëãààæóóëàõ æóðàì ×ÒÆ005-2014
Áàòàëãààæóóëàëòûí ãýð÷èëãýý îëãîõ, õàäãàëàõ, õóãàöàà
ñóíãàõ, öóöëàõ æóðàì ×ÒÆ006-2013
474
494
502
506
512
522
531
534
545
549
552
559
563
574
579
587
606

Монгол Улсын цахим гарын үсгийн нийтийн түлхүүрийн
дэд бүтцийн журмууд
IV Á¯ËÝÃ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ
Õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý, òàðèô òîãòîîõ
çºâëºìæ àðãà÷ëàë
Èíòåðíеò ïðîòîêîë àøèãëàñàí ÿðèàíû çîõèöóóëàëò
Ìîíãîë Óëñàä 2700-2900 ÌÃö äàâòàìæèéí çóðâàñûí
çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë
Ìîíãîë óëñàä òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýãò àøèãëàõ
470-690 МГö-èéíäàâòàìæèéí çóðâàñûí çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë
Ìîíãîë óëñàä òîîí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëýãò àøèãëàõ
470-690 МГö-èéí äàâòàìæèéí çóðâàñûí хуваарилалт
Ñàíñðûí õºäºëãººíò õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëò
Ìîíãîë óëñûí ìýäýýëýë, õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé çîõèöóóëàëò
Óëüòðà õýò áîãèíî äîëãèîíû (UHF) 340-350 ÌÃö
äàâòàìæèéí çóðâàñûí çîõèöóóëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë
øààðäëàãà
äàâòàìæèéí çóðâàñûí õóâààðèëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë
øààðäëàãà
äàâòàìæèéí çóðâàñûí õóâààðèëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë
øààðäëàãà
2400-2483.5 ÌÃÖ-èéí ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûí
çîõèöóóëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë øààðäëàãà
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèä
áàòàëãààæóóëàëò õèéõ òºëáºðèéí õýìæýý
Òóñãàé äóãààð àøèãëàñàí ÿðèàíû ¿éë÷èëãýýíèé
çîõèöóóëàëò
613
654
663
670
673
679
703
718
725
730
736
742
749
754

Áàãà îâðûí ñàíñðûí õîëáîîíû ñèñòåìèéí
(VSAT) çîõèöóóëàëò
Òóñãàé äóãààðò ìåññåæíèé ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëò
Õàðèëöààíû òîîí ðàäèî òðàíêèíã ñòàíöàä òàâèãäàõ
òåõíèêèéí áîëîí àøèãëàëòûí íºõöºë øààðäëàãà, ðàäèî
äàâòàìæèéí 342.0-344.5 / 347.0-349.5 ÌÃö çóðâàñûí
çîõèöóóëàëò
Òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîãè ñèñòåìèéã òîîí
òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõýä áàðèìòëàõ çîõèöóóëàëò
Òîîí ðàäèî ðåëåéíä àøèãëàãäàõ äàâòàìæèéí çóðâàñ
õóâààðèëàëò áà àøèãëàëò
Улаанбаатар хотын нутаг дэвсгэрт тоон телевизийн
өргөн нэвтрүүлэгт ашиглах радио давтамжийн зурвасын
зохицуулалт, сувгийн хуваарилалт
Радио давтамжийн 136-174 МГц цараанд ажиллах газрын
хөдөлгөөнт үйлчилгээний сувгийн төлөвлөлт
V Á¯ËÝÃ
ÍªÕÖªË ØÀÀÐÄËÀÃÀ
5 ÃÃц ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûí çîõèöóóëàëò,
òåõíèêèéí íºõöºë øààðäëàãà
Á¿õ íèéòèéí ¿¿ðýãò ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò,
òåõíèêèéí íàõöàëä òàâèãäàõ øààðäëàãà
Èíòåðíеòèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí òóñãàé
íºõöºë øààðäëàãà
Êîíòåíò нийлүүлэх үйлчилгээний òóñãàé çºâøººðëèéí
íºõöºë øààðäëàãà
Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийг дамжин өнгөрөх улс
хоорондын транзит урсгал дамжуулах үйлчилгээ эрхлэхэд
тавигдах нөхцөл шаардлага
Ìýäýýëýë, õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òýö áàéãóóëàõ òóñãàé
çºâøººðëèéí òóñãàé íºõöºë øààðäëàãà
761
778
783
794
803
806
809
822
831
839
842
845
847

Ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí
åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãà
Õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýý, äýä á¿òöèéí ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð
¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà
Øóóäàíãèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ, ò¿¿íèéã àøèãëàõ “À” àíãèëëûí
òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà
Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ “Á” àíãèëëûí òóñãàé
çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà
ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí çîõèöóóëàëò, íºõöºë øààðäëàãà
Òîîí êîíòåíòûí ¿éë÷èëãýýíèé çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë
øààðäëàãà
Ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà
Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò àøèãëàõ õàðèëöààíû ðàäèî
ñòàíöàä òàâèãäàõ òåõíèêèéí áîëîí àøèãëàëòûí íºõöºë
øààðäëàãà
ßðèàíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë
шаардлага
854
859
862
867
874
904
913
916
919

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Õóóäàñ 14-386

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
14ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÝÌÕÝÒÃÝË
Á¯ËÝÃ
I
2001 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäºð
Óëààíáààòàð õîò
ÀÆ ÀÕÓÉÍ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒÓÑÃÀÉ
ÇªÂØªªÐËÈÉÍ ÒÓÕÀÉ
ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ
ÍÈÉÒËÝÃ ¯ÍÄÝÑËÝË
1 дүгээр зүйл. Хуулийн зорилт
1.1. Энэ хуулийн зорилт нь нийтийн ашиг сонирхол, хүний эрүүл мэнд,
хүрээлэн байгаа орчин, улс орны аюулгүй байдалд хохирол учруулж
болзошгүй, тодорхой нөхцөл, нарийн мэргэжил шаардах аж ахуйн зарим
үйл ажиллагааг эрхлэхэд тусгай зөвшөөрөл олгох, түдгэлзүүлэх, хүчингүй
болгохтой холбоотой харилцааг зохицуулахад оршино.
2 дугаар зүйл. Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн
тухай хууль тогтоомж
2.1. Аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрлийн тухай хууль тогтоомж
нь Иргэний хууль, энэ хууль болон тэдгээртэй нийцүүлэн гаргасан хууль
тогтоомжийн бусад актаас бүрдэнэ.
2.2. Монгол Улсын олон улсын гэрээнд энэ хуульд зааснаас өөрөөр заасан
бол олон улсын гэрээний заалтыг дагаж мөрдөнө.
2.3. Газар, байгалийн баялгийг ашиглахтай холбогдож олгох зөвшөөрлийг
Газрын тухай, Газрын хэвлийн тухай, Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн
тухай, Байгалийн ургамлын тухай, Амьтны тухай, Ойн тухай, Усны тухай,
Ховордсон амьтан, ургамал, тэдгээрийн гаралтай эд зүйлийн гадаад
худалдааг зохицуулах тухай, Ашигт малтмалын тухай, Цөмийн энергийн
тухай, Хувиргасан амьд организмын тухай хуулиар тус тус зохицуулна.
/Энэ хэсэгт 2006 оны 7 дугаар сарын 8-ны өдрийн хуулиар нэмэлт
оруулсан/
оруулсан/

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ÝÐÕ Ç¯ÉÍ ÁÀÐÈÌÒ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÝÌÕÝÒÃÝË 15
Á¯ËÝÃ
I
оруулсан/
/Энэ хэсэгт 2012 оны 05 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт
оруулсан/
3 дугаар зүйл. Хуулийн нэр томъёо
3.1. Энэ хуульд хэрэглэсэн дараахь нэр томъёог дор дурдсан утгаар
ойлгоно:
3.1.1.” аж ахуйн үйл ажиллагааны тусгай зөвшөөрөл” /цаашид “тусгай
зөвшөөрөл” гэх/ –гэж тодорхой төрлийн аж ахуйн үйл ажиллагааг
тогтоосон хугацаа, нөхцөл, шаардлагын дагуу эрхлэн явуулах эрхийг
иргэн, ашгийн ба ашгийн бус хуулийн этгээдэд эрх бүхий байгууллагаас
олгосон албан ёсны баримт бичгийг;
3.1.2. “тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч “ гэж тодорхой төрлийн үйл
ажиллагаа эрхлэхээр эрх бүхий байгууллагаас тусгай зөвшөөрөл авсан
этгээдийг.
ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ
ТУСГАЙ ЗӨВШӨӨРЛИЙГ ОЛГОХ, ТҮДГЭЛЗҮҮЛЭХ, ХҮЧИНГҮЙ БОЛГОХ
4 дүгээр зүйл. Тусгай зөвшөөрлийн агуулга
4.1. Тусгай зөвшөөрөлд дор дурдсан зүйлийг тусгана:
4.1.1. тусгай зөвшөөрлийг олгосон байгууллагын нэр;
4.1.2. тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн нэр, хаяг;
4.1.3. эрхлэх аж ахуйн үйл ажиллагааны төрөл;
4.1.4. тусгай зөвшөөрлийн хугацаа;
4.1.5. тусгай зөвшөөрлөөр эрхлэх аж ахуйн үйл ажиллагаанд тавих
нөхцөл, шаардлага;
4.1.6. тусгай зөвшөөрлийн дугаар, олгосон он, сар, өдөр;
4.1.7. тусгай зөвшөөрөл олгосон байгууллагын эрх бүхий албан
тушаалтны гарын үсэг, тамга /тэмдэг/.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
5 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрлийн үйлчлэх хүрээ
5.1. Тусгай зөвшөөрөл шаардах аж ахуйн үйл ажиллагааг хэрэв тусгайлан
заасан бол тухайн нутаг дэвсгэрт явуулна.
5.2. Тусгай зөвшөөрөл шаардахаас бусад төрлийн аж ахуйн үйл ажиллагааг
хууль тогтоомж, стандарт шаардлагад нийцүүлэн, зөвхөн татварын
байгууллагад бүртгүүлсний үндсэн дээр чөлөөтэй эрхэлж болно.
/Энэ хэсэгт 2015 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөлт
оруулсан/
5.3. Тусгай зөвшөөрлийг хуульд зааснаас бусад тохиолдолд бусдад
худалдах, бэлэглэх, барьцаалах зэргээр шилжүүлж үл болно.
5.4. Тусгай зөвшөөрөл шаардагдах үйл ажиллагааг эрхлэх эрх энэ хуульд
заасны дагуу тусгай зөвшөөрлийг авсан өдрөөс үүснэ.
/Энэ хэсгийг 2002 оны 7 дугаар сарын 4-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
6 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрлийн хугацаа, түүнийг сунгах
6.1. Хуульд өөрөөр заагаагүй бол тусгай зөвшөөрлийг 3 жилээс доошгүй
хугацаагаар олгоно.
6.2. Тусгай зөвшөөрлийг хуульд өөрөөр заагаагүй бол анх олгосон
хугацаанаас нь доошгүй хугацаагаар сунгаж болно.
6.3. Хэрэв хуульд өөрөөр заагаагүй, энэ хуулийн 13.1-д заасан нөхцөл
байдал илрээгүй тохиолдолд зөвхөн зөвшөөрөл эзэмшигчийн өргөдлийг
үндэслэн 3 хоногийн дотор тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгана.
6.4. Тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл, шаардлагыг зөрчсөн тохиолдолд тусгай
зөвшөөрлийн хугацааг сунгахгүй.
7 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгох журам
7.1. Энэ хуулийн 15 дугаар зүйлд заасан тусгай зөвшөөрлийг хуульд өөрөөр
заагаагүй бол төрийн захиргааны холбогдох төв байгууллага олгоно.
7.2.Хуульд заасан бол хүнсний чиглэлийн үйл ажиллагааг зөвшөөрөл
авсны үндсэн дээр эрхэлнэ.
/Энэ хэсгийг 2012 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн
найруулсан/

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
7.3. Тухайн төрлийн аж ахуйн үйл ажиллагаанд хамаарах тусгай
зөвшөөрөлтэй холбоотой нарийвчилсан журмыг тус тусын хуулиар
зохицуулна.
7.4. Эрх бүхий байгууллага шаардлагатай гэж үзвэл сонгон шалгаруулалтын
үндсэн дээр тусгай зөвшөөрөл олгож болно.
8 дугаар зүйл. Хориглох аж ахуйн үйл ажиллагаа
8.1. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт дараахь төрлийн аж ахуйн үйл ажиллагаа
эрхлэхийг хориглоно:
8.1.1. хар тамхи, хуульд өөрөөр заагаагүй бол мансууруулах бодис
үйлдвэрлэх, импортлох, худалдах;
/Энэ заалтад 2002 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн хуулиар нэмэлт
оруулсан/
8.1.2. садар самуун явдлыг зохион байгуулах, түүнийг аливаа хэлбэрээр
сурталчлах, дэмжих;
8.1.3. казиногийн үйл ажиллагаа эрхлэх;
8.1.4. олон шатлалт маркетинг буюу пирамид тогтолцооны замаар
хууран мэхэлж ашиг хонжоо олох үйл ажиллагаа.
8.2. Энэ хуулийн 8.1.3 дахь заалт нь чөлөөт бүсийн тухай хууль тогтоомжид
хамаарахгүй
/Энэ хэсгийг 2002 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
9 дүгээр зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгоход баримтлах зарчим,
шаардлага
9.1. Эрх бүхий байгууллага тусгай зөвшөөрөл олгохдоо дараахь зарчмыг
баримтална:
9.1.1. улс орныг батлан хамгаалах болон аюулгүй байдлыг хангах,
нийтийн эрх ашиг, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах;
9.1.2. аж ахуй эрхлэх таатай орчныг бүрдүүлэх;
9.1.3. ил тод, шуурхай байх ;
9.1.4. зөвхөн хуульд заасан тохиолдолд тусгай зөвшөөрөл олгох .

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
10 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгох байгууллагын эрх
10.1. Тусгай зөвшөөрөл олгох эрх бүхий байгууллага нь дараахь эрхтэй :
10.1.1. хуульд заасан нөхцөл, журмын дагуу тусгай зөвшөөрөл олгох;
10.1.2. тусгай зөвшөөрлийг бүртгэх;
10.1.3. тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл, шаардлагыг биелүүлж байгаад
хяналт тавих;
10.1.4. тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх, сэргээх;
10.1.5. тусгай зөвшөөрлийг сунгах, хүчингүй болгох.
11 дүгээр зүйл. Тусгай зөвшөөрөл авахад бүрдүүлэх баримт бичиг
11.1. Тусгай зөвшөөрөл хүсэгч дараахь бичиг баримтыг бүрдүүлнэ :
11.1.1. тусгай зөвшөөрөл хүссэн өргөдөл /эрхлэх үйлдвэрлэл,
үйлчилгээний төрөл, хугацааг тодорхой дурьдах/;
11.1.2. тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь хуулийн этгээд бол улсын бүртгэлийн
гэрчилгээ;
11.1.3.тусгай зөвшөөрөл хүсэгч нь иргэн бол иргэний үнэмлэхийн
хуулбар /баримт бичгийг хүлээн авч байгаа эрх бүхий этгээд хуулбарыг
эх хувьтай нь тулгаж, хуулбар үнэн зөв болох тухай тэмдэглэгээг үнэ
төлбөргүй хийнэ/, хэрэв шуудангаар ирүүлсэн бол нотариатчаар
гэрчлүүлсэн хуулбар;
/Энэ заалтыг 2011 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн
11.1.4. улсын тэмдэгтийн хураамж төлсөн баримт;
11.1.5. тухайн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний онцлогоос шалтгаалан хуульд
заасан бусад баримт бичиг;
11.1.6. энэ хуулийн 15.5.7; 15.5.8; 15.6.1-15.6.3; 15.6.5; 15.8.3; 15.8.8;
15.8.18; 15.8.20; 15.10.4.-15.10.6; 15.10.14; 15.11.1; 15.11.2; 15.12.1-15.12.6-д.
заасан аж ахуйн үйл ажиллагааг эрхлэхэд аймаг, нийслэлийн Засаг
даргын саналыг авсан байна.
/Энэ заалтад 2005 оны 7 дугаар 1-ний өдрийн хуулиар нэмэлт оруулсан/
11.2. Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаас бусад баримт бичиг, төлбөр,
хураамж шаардаж болохгүй.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
11.3.Энэ хуулийн 15.10.5, 15.10.6-д заасан аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэх
тусгай зөвшөөрөл олгоход аймаг, нийслэлийн Засаг дарга саналаа 30
хоногийн дотор Геологи, уул уурхайн асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны
байгууллагад ирүүлээгүй бол зөвшөөрсөн гэж үзнэ.
12 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгох
12.1. Тусгай зөвшөөрөл олгох эрх бүхий байгууллага нь тусгай зөвшөөрөл
хүссэн өргөдөл, холбогдох бусад баримт бичгийг хянан үзэж, тусгай
зөвшөөрөл олгох эсэх тухай асуудлыг хуульд өөрөөр заагаагүй бол
өргөдөл хүлээн авснаас хойш ажлын 21 хоногийн дотор шийдвэрлэнэ.
12.2. Тусгай зөвшөөрөл олгохоос татгалзсан бол татгалзсан үндэслэлийг
зааж бичгээр хариу өгнө.
12.3. Тусгай зөвшөөрөл олгох эрх бүхий байгууллага нь шаардлагатай бол
өргөдөл гаргагчийн баримт бичгийг холбогдох байгууллагаар нягтлан
шалгуулах, магадлан шинжилгээ хийлгэх эрхтэй.
12.4. Магадлан шинжилгээ хийлгэх тохиолдолд өргөдлийг шийдвэрлэх
хугацааг 14 хоногоор сунгаж болно.
12.5.Энэ хуулийн 15.10.17-д заасан тусгай зөвшөөрлийг холбогдох
мэргэжлийн холбооны гишүүн хуулийн этгээдэд олгоно.
13 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлэх
13.1. Тусгай зөвшөөрлийн хугацаа, нөхцөл, шаардлагыг зөрчсөн
тохиолдолд мэргэжлийн хяналтын байгууллагын дүгнэлтийг үндэслэн
тусгай зөвшөөрлийг олгосон байгууллага түүнийг 3 сар хүртэл хугацаагаар
түдгэлзүүлж болно.
13.2. Тусгай зөвшөөрлийг олгосон эрх бүхий байгууллага нь түдгэлзүүлсэн
шийдвэрийн талаар тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч болон харьяалах татварын
албанд 3 хоногийн дотор бичгээр мэдэгдэнэ.
13.3. Тусгай зөвшөөрлийг олгосон байгууллага нь тусгай зөвшөөрлийн
үйлчлэлийг түдгэлзүүлсэн нөхцөл арилсан тохиолдолд уул зөвшөөрлийг
сэргээнэ.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
14 дүгээр зүйл. Тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох
14.1. Тусгай зөвшөөрлийг олгосон байгууллага нь дараахь тохиолдолд
тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгоно:
14.1.1. тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч хүсэлт гаргасан;
14.1.2. хуулийн этгээд татан буугдсан;
14.1.3. тусгай зөвшөөрлийг авахдаа хуурамч бичиг баримт бүрдүүлсэн
нь тогтоогдсон ;
14.1.4. тусгай зөвшөөрлийн нөхцөл, шаардлагыг удаа дараа буюу
ноцтой зөрчсөн;
оруулсан/
14.1.5. тусгай зөвшөөрлийг түдгэлзүүлсэн хугацаанд зөрчлийг арилгах
талаар тавьсан шаардлагыг биелүүлээгүй.
14.1.6.стратегийн ач холбогдол бүхий салбарт үйл ажиллагаа явуулж
байгаа аж ахуйн нэгжид гадаадын хөрөнгө оруулалтыг зохицуулах
тухай хууль тогтоомжийг зөрчсөн.
/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 17-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
/Энэ заалтыг 2013 оны 10 дугаар сарын 03-ны өдрийн хуулиар хүчингүй
болсонд тооцсон/
14.2. Тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгосон тухай шийдвэрийн талаар
тусгай зөвшөөрөл олгосон байгууллага нь шийдвэр гарснаас хойш 3
хоногийн дотор тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч болон харьяалах татварын
албанд бичгээр мэдэгдэнэ.
15 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөлтэйгээр эрхлэх аж ахуйн үйл
ажиллагааны төрөл
15.1. Энэ зүйлд заасан үйл ажиллагааг тусгай зөвшөөрөлтэйгээр эрхэлнэ.
15.2. Банкны үйл ажиллагааны чиглэлээр:
15.2.1. банк байгуулах, банкны үйл ажиллагаа эрхлэх.
15.2.2.Энэ заалтыг 2005 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар
хүчингүй болсонд тооцсон/
15.3. Банкнаас бусад санхүүгийн үйл ажиллагааны чиглэлээр:
15.3.1. банк бус санхүүгийн үйл ажиллагаа эрхлэх;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.3.2. арилжааны даатгалын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.3.3. даатгалын мэргэжлийн оролцогчийн үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.3.4. банкнаас бусад этгээд хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагаа
эрхлэх;
15.3.5.үнэт цаасны зах зээлд зохицуулалттай үйл ажиллагаа эрхлэх.
/Энэ заалтыг 2013 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн
15.3.6.хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаас гаргах;
/Энэ заалтыг 2010 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
15.3.7.барьцаат үнэт цаасны хөрөнгийн багцын бүртгэлийг хянагчийн
үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.3.8.хөрөнгөөр баталгаажсан үнэт цаастай холбоотойгоор хөрөнгө
итгэмжлэн удирдах үйл ажиллагаа эрхлэх.
15.3.9.зээлийн мэдээллийн үйл ажиллагаа эрхлэх.
/Энэ хэсгийг 2005 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн
15.4. Санхүү, эдийн засгийн чиглэлээр:
15.4.1. нийгмийн даатгалын үйл ажиллагаа эрхлэх;
/Энэ заалтад 2005 оны 11 дүгээр сарын 17-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт
оруулсан/
15.4.2. аудитын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.4.3. үнэт цаас үйлдвэрлэх;
15.4.4. эд мөнгөний хонжворт сугалаа гаргах.
15.4.5./Энэ заалтыг 2008 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн хуулиар
15.4.7. гаалийн зуучлагчийн үйл ажиллагаа эрхлэх;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.4.8. гаалийн баталгаат бүсэд үйл ажиллагаа эрхлэх;
/Энэ заалтад 2008 оны 5 дугаар сарын 20-ны өдрийн хуулиар өөрчлөлт
оруулсан/
15.4.9. хөрөнгийн үнэлгээ хийх.
15.4.10.татварын мэргэшсэн зөвлөх үйлчилгээ эрхлэх.
15.5.Хууль зүйн чиглэлээр:
15.5.1.нотариатын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.5.2.галт зэвсэг, сум импортлох, нийтэд худалдах;
15.5.3.галт зэвсэг, галт зэвсэгтэй адилтгах хэрэгсэл үйлдвэрлэх;
15.5.4.галт зэвсгийн сум үйлдвэрлэх, дахин цэнэглэх;
15.5.5.галт зэвсгийн сум импортлох, нийтэд худалдах;
15.5.6.галт зэвсэг, сум ашиглан спорт-сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.5.7.хуулийн этгээд харуул хамгаалалтын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.5.8.төлбөрт таавар, бооцоот тоглоомын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.5.9.тамга, тэмдэг үйлдвэрлэх.
/Энэ хэсгийг 2015 оны 08 дугаар сарын 07-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн
15.6. Байгаль орчны чиглэлээр:
15.6.1. озон задалдаг бодис, түүнийг агуулсан бүтээгдэхүүнийг
импортлох, худалдах, ашиглах;
15.6.2. тэсэрч, дэлбэрэхээс бусад химийн хорт болон аюултай бодис
үйлдвэрлэх;
оруулсан/
15.6.3. тэсэрч дэлбэрэхээс бусад химийн хорт болон аюултай бодис
импортлох, экспортлох, хил дамжуулан тээвэрлэх, ашиглах, худалдах,
устгах;
оруулсан/

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
оруулсан/
/Энэ заалтад 2013 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн хуулиар нэмэлт
оруулсан/
15.6.4/Энэ заалтыг 2005 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдрийн хуулиар
15.6.5. стандартаар хүлцэх хэмжээг нь тогтоогоогүй бохирдуулах бодис
агаарт гаргах;
15.6.6. байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын нарийвчилсан үнэлгээ хийх;
15.6.7.байгаль орчинд онцгой хор хөнөөл учруулж болзошгүй нөлөө
бүхий химийн хорт болон аюултай бодис импортлох, худалдах,
үйлчилгээ эрхлэх.
15.7. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны чиглэлээр:
15.7.1.их сургууль, дээд сургууль, коллежийн үйл ажиллагаа эрхлэх;
/Энэ заалтыг 2015 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн
15.7.2. магистр, докторын зэрэг олгох сургалт эрхлэх;
15.7.3. түүх, соёлын хосгүй үнэт, үнэт дурсгалт зүйлсийг улсын хилээр
нэвтрүүлэх;
15.7.4.дээд боловсролын шинэ мэргэжлээр сургалт явуулах;
15.7.5.мэргэжлийн боловсрол, сургалтын үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.7.6.мэргэжлийн боловсрол, сургалтын шинэ мэргэжлээр сургалт
явуулах;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.7.7.гадаад улсад боловсрол эзэмшүүлэх, сургалтад хамруулахад
зуучлах үйлчилгээ.
/Энэ заалтыг 2012 оны 01 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
15.7.8.олон улсын хөтөлбөрийн сургалттай ерөнхий боловсролын
сургууль болон ерөнхий боловсролын лаборатори сургуулийг
байгуулах;
/Энэ заалтыг 2012 оны 5 дугаар сарын 9-ний өдрийн хуулиар нэмсэн/
15.7.9.гадаадын хөрөнгө оруулалттай цэцэрлэг, сургууль байгуулах.
15.7.10.соёлын өвийг сэргээн засварлах, палеонтологи, археологийн
хайгуул, малтлага, судалгаа хийх.
15.8. Түлш, эрчим хүчний чиглэлээр:
15.8.2. эрчим хүчний эх үүсвэр, шугам сүлжээ барьж байгуулах;
15.8.3. эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, диспетчерийн зохицуулалт
хийх, түгээх, хангах, борлуулах үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.8.4./Энэ заалтыг 2005 оны 7 дугаар сарын 1-ний өдрийн хуулиар
15.8.5. зуух, даралтат сав, шугам хоолойн угсралт, засвар үйлчилгээ
эрхлэх.
/Энэ хэсэгт 2003 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн хуулиар нэмэлт
оруулсан/
/Энэ хэсгийг 2005 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн хуулиар өөрчлөн
15.9. Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөр эрхлэлтийн чиглэлээр:
15.9.1. гадаадад ажиллах хүч гаргах, гадаадаас ажиллах хүч авах,
хөдөлмөр эрхлүүлэх талаар иргэдэд зуучлах үйлчилгээ эрхлэх.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.10. Үйлдвэрлэл, худалдааны чиглэлээр:
15.10.1./Энэ заалтыг 2011 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн хуулиар
15.10.2. үнэт металл, эрдэнийн чулуугаар эдлэл хийх үйлдвэрлэл эрхлэх;
15.10.4.тэсэрч дэлбэрэх бодис, тэсэлгээний хэрэгсэл импортлох,
экспортлох, худалдах үйлдвэрлэх, тэсэлгээний ажил явуулах;
оруулсан/
оруулсан/
оруулсан/
оруулсан/
15.10.5. ашигт малтмалын хайгуул хийх;
15.10.6. ашигт малтмал ашиглах;
15.10.11. газрын тостой холбогдсон үйл ажиллагаа явуулах.
/Энэ заалтыг 2014 оны 07 дугаар сарын 01-ны өдрийн хуулиар хассан/
15.10.12. согтууруулах ундаа импортлох.
15.10.13. газрын тосны бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл эрхлэх;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
оруулсан/
15.10.14. тамхи импортлох;
15.10.15.төмөрлөг боловсруулах, машины үйлдвэрлэл эрхлэх.
15.10.16.үйлдвэрлэл, технологийн паркийн үйл ажиллагаа эрхлэх.
15.10.17.бүх төрлийн шатахууныг импортлох, бөөний болон
жижиглэнгийн худалдаа эрхлэх.
15.10.18.газрын тос хайх;
15.10.19.уламжлалт бус газрын тос хайх;
15.10.20.газрын тос ашиглах;
15.10.21.уламжлалт бус газрын тос ашиглах.
15.11. Хүнс, хөдөө аж ахуйн чиглэлээр:
15.11.1. тамхины ургамал тарих, тамхи үйлдвэрлэх;
15.11.2. сүүн бүтээгдэхүүнээр нэрсэн шимийн архинаас бусад согтууруулах
ундаа үйлдвэрлэх;
15.11.3. таримал ургамлын үр үйлдвэрлэх;
15.11.4. малын эм, эмнэлгийн хэрэгслийг үйлдвэрлэх, импортлох;
15.11.6. ургамал хамгаалахад ашиглах бодисыг импортлох, борлуулах;
15.11.7. шинээр зохион бүтээсэн болон гадаадаас авсан мал, амьтны
эм, үр, үр хөврөлийг үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд нэвтрүүлэх, гадаадаас

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
сайжруулагч мал, амьтан авах, үржлийн мал, амьтныг гадаадад гаргах;
15.11.8. /Энэ заалтыг 2011 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн хуулиар
15.12. Эрүүл мэндийн чиглэлээр:
15.12.2. хүний эм, эмнэлгийн хэрэгсэл,багаж, тоног төхөөрөмж, протез
үйлдвэрлэх, худалдах,импортлох;
оруулсан/
15.12.3. эмнэлгийн тусламж үзүүлэх бүх төрлийн үйлчилгээ эрхлэх;
15.12.4. мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бодис, тэдгээрийн
угтвар бодис болон эмийн үйлдвэрлэл, худалдаа эрхлэх, импортлох,
экспортлох;
оруулсан/
/Энэ заалтад 2011 оны 05 дугаар сарын 26-ны өдрийн хуулиар нэмэлт
оруулсан/
15.12.6. өвчин үүсгэгч нян, түүний хорыг өсгөвөрлөх, үржүүлэх,
хадгалах, нөөцлөх, тээвэрлэх, худалдах, улсын хилээр нэвтрүүлэх;
15.12.7./Энэ заалтыг 2002 оны 4 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хуулиар
15.12.8.ахуйн шавьж, мэрэгч устгах, халдваргүйжүүлэх үйлчилгээ эрхлэх;
15.12.9.биологийн идэвхт үйлчилгээтэй бүтээгдэхүүнийг импортлох,
үйлдвэрлэх, ханган нийлүүлэх үйлчилгээ эрхлэх;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.12.11.улсын хэмжээний болон гадаадын хөрөнгө оруулалттай эрүүл
мэндийн байгууллага мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулах.
15.13.Зохиогчийн эрх, патентийн чиглэлээр:
15.13.1. оюуны өмчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр ажиллах;
оруулсан/
15.13.2. /Энэ заалтыг 2010 оны 06 дугаар сарын 10-ны өдрийн хуулиар
/Энэ хэсгийг 2005 оны 1 дүгээр сарын 27-ны өдрийн хуулиар нэмсэн/
15.14. Барилга, хот байгуулалтын чиглэлээр:
15.14.3. цахилгаан шат, өргөх краны угсралт, засвар үйлчилгээ эрхлэх;
15.14.5. нийтийн аж ахуйн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх;
15.14.6. барилга байгууламжийн зураг төсөл боловсруулах, барилга
угсралтын ажил эрхлэх, барилгын материалын үйлдвэрлэл, өргөх
байгууламж, түүний эд ангийн үйлдвэрлэл, угсралт, засвар үйлчилгээ
эрхлэх;
оруулсан/
15.14.7. геодези, зураг зүйн үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхлэх;
15.15. Зам, тээвэр, аялал жуулчлалын чиглэлээр:
15.15.1. төмөр замын суурь бүтэц барих, ашиглах;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.15.2.иргэний нисэхийн үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.15.3. төмөр замын тээвэрлэлтийн үйл ажиллагаа эрхлэх;
15.15.4. автозам, замын байгууламжийг барих, засварлах ;
15.15.5. автотээврийн хэрэгсэлд техникийн хяналтын үзлэг хийх ажил
эрхлэх;
15.15.9. усан замын тээврийн үйлчилгээ эрхлэх;
15.15.11. төмөр замын суурь бүтэц, хөдлөх бүрэлдэхүүнийг үйлдвэрлэх,
угсрах, засварлах;
15.15.12.тээврийн хэрэгслийн улсын дугаар үйлдвэрлэх.
15.16. Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн чиглэлээр:
15.16.1. радио давтамж, радио давтамжийн зурвас ашиглах;
15.16.2.харилцаа холбооны үйлчилгээний сүлжээ байгуулах, түүний
ашиглалт, үйлчилгээ эрхлэх.
15.16.3.контентийн үйлчилгээ эрхлэх.
15.16.4.тоон гарын үсгийн гэрчилгээ олгох.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
15.17.Стандарчлал, хэмжил зүйн чиглэлээр:
15.17.1.хэмжих хэрэгслийг үйлдвэрлэх, суурилуулах, засварлах,
худалдах.
15.18.Цацраг идэвхт ашигт малтмал, цөмийн энергийн чиглэлээр:
15.18.1.цөмийн төхөөрөмж барих, өөрчлөх, шинэчлэх, ашиглалтаас
гаргах;
15.18.2.цөмийн төхөөрөмж ашиглах;
15.18.3.цөмийн бодис эзэмших, ашиглах;
15.18.4.цөмийн бодис импортлох, экспортлох, тээвэрлэх, хаягдлыг
булшлах;
15.18.5.цацраг идэвхт ашигт малтмал эрэх, хайх;
15.18.6.цацраг идэвхт ашигт малтмал ашиглах;
15.18.7.цацраг идэвхт ашигт малтмал импортлох, экспортлох, тээвэрлэх,
хаягдлыг булшлах, ашиглалтын дараа газар сэргээх;
15.18.8.цацрагийн үүсгүүрийг эзэмших, ашиглах, худалдах, угсрах,
байрлуулах, түрээслэх, үйлдвэрлэх, ашиглалтаас гаргах, задлах,
хадгалах, тээвэрлэх, импортлох, экспортлох, хаягдлыг булшлах,
аюулгүй болгох болон түүнтэй холбогдсон бусад үйл ажиллагаа.
16 дугаар зүйл. Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга,
мэргэжлийн хяналтын байгууллагаас зөвшөөрөл олгох аж ахуйн үйл
ажиллагааны төрөл
/Энэ зүйлийн гарчигт 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар өөрчлөлт
оруулсан/
16.1. Дараахь аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэхэд мэргэжлийн хяналтын
байгууллага тусгай зөвшөөрөл олгоно:
/Энэ хэсэгт 2002 оны 7 дугаар сарын 10-ны хуулиар өөрчлөлт оруулсан/
16.1.1/Энэ хэсгийг 2009 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдрийн хуулиар

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
16.2. Дараахь аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэхэд Аймаг, нийслэлийн Засаг
дарга тусгай зөвшөөрөл олгоно:
16.2.2. эрүүл мэндийн байгууллага мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулах;
16.2.4. ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэг байгуулах;
оруулсан/
16.2.5. согтууруулах ундаа худалдах, түүгээр үйлчлэх.
16.2.6.эмчилгээний гоо заслын үйлчилгээ.
16.2.7.түгээмэл тархацтай ашигт малтмал хайх, ашиглах.
16.3. Дараахь аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэхэд сум, дүүргийн Засаг дарга
тусгай зөвшөөрөл олгоно:
16.3.1. агаарт бохирдуулах бодис гаргадаг, физикийн хортой нөлөөлөл
үзүүлдэг үйлдвэрлэл эрхлэх, суурин эх үүсвэр ашиглах;
16.3.4. тамхи худалдах.
16.4.Чөлөөт бүсийн захирагч нь энэ хуулийн 16.2.2, 16.2.5, 16.2.6, 16.3.4-т
заасан тусгай зөвшөөрлийг олгоно.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ
БУСАД ЗҮЙЛ
17 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбогдсон маргааныг
шийдвэрлэх
17.1. Тусгай зөвшөөрөл олгохтой холбогдон гарсан маргааныг тусгай
зөвшөөрөл олгох эрх бүхий байгууллагын холбогдох дээд шатны
байгууллагад нь тавьж шийдвэрлүүлэх бөгөөд шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл
шүүхэд гомдол гаргаж болно.
18 дугаар зүйл. Тусгай зөвшөөрөл олгох тухай хууль тогтоомж
зөрчигчид хүлээлгэх хариуцлага
18.1. Энэ хуулийг зөрчсөн гэм буруутай этгээдэд эрүүгийн хариуцлага
хүлээлгэхээргүй бол шүүгч, эрх бүхий улсын байцаагч зөрчлийн шинж
байдлыг харгалзан дараахь захиргааны шийтгэл ногдуулна:
18.1.1. энэ хуулийн 15, 16 дугаар зүйлд заасан аж ахуйн үйл ажиллагааг
тусгай зөвшөөрөлгүйгээр эрхэлсэн бол хууль бусаар олсон орлогыг
хурааж, гэм буруутай иргэнийг 20000 - 50000, хуулийн этгээдийг
100000 – 250000 төгрөгөөр торгох ;
18.1.2. энэ хуулийн 7.2-ыг зөрчсөн бол хууль бусаар олсон орлогыг
хурааж, гэм буруутай иргэнийг 20000–50000, хуулийн этгээдийг
100000–250000 төгрөгөөр торгох;
18.1.3. энэ хуулийн 5.3-ыг зөрчсөн иргэнийг 20000-50000, албан
тушаалтныг 30000-60000, хуулийн этгээдийг 100000-250000 төгрөгөөр
торгож, тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгох;
18.1.4. хуурамч бичиг баримт бүрдүүлж тусгай зөвшөөрөл авсан бол
хууль бусаар олсон орлогыг хурааж, гэм буруутай иргэнийг 20000 –
50000, хуулийн этгээдийг 100000-250000 төгрөгөөр торгож, тусгай
зөвшөөрлийг хүчингүй болгох;
18.1.5. энэ хуулийн 6.3, 11.2, 12.1, 12.4, 13.2, 14.2-ыг зөрчсөн албан
тушаалтныг 30000-60000 төгрөгөөр торгох.
18.1.6.энэ хуулийн 15.10.17-д заасан тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч тусгай
зөвшөөрлийн нөхцөл, шаардлагыг зөрчсөн тохиолдолд 10000000-
20000000 хүртэл төгрөгөөр торгох.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
19 дүгээр зүйл. Хууль хүчин төгөлдөр болох
19.1. Энэ хуулийг 2002 оны 1 дүгээр сарын 1–ний өдрөөс эхлэн дагаж
мөрдөнө.
/Энэ хэсгийг 2001 оны 6 дугаар сарын 29-ний өдрийн хуулиар өөрчлөн
МОНГОЛ УЛСЫН
ИХ ХУРЛЫН ДАРГА
Л.ЭНЭБИШ

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
2001 îíû 10 äóãààð ñàðûí 18-íû ºäºð
Óëààíáààòàð õîò
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÒÓÕÀÉ /Øèíý÷èëñýí íàéðóóëãà/
ÍÝÃÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ
ÍÈÉÒËÝÃ ¯ÍÄÝÑËÝË
1 ä¿ãýýð ç¿éë.
Õóóëèéí çîðèëò 1.1. Ýíý õóóëèéí çîðèëò íü Ìîíãîë Óëñàä õàðèëöàà
õîëáîîíû ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ, ò¿¿íèéã àøèãëàõ, õàìãààëàõòàé õîëáîãäñîí
õàðèëöààã çîõèöóóëàõàä îðøèíî.
2 äóãààð ç¿éë. Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ
2.1. Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü ¯íäñýí õóóëü, ýíý õóóëü
áîëîí òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.
2.2. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíä ýíý õóóëüä çààñíààñ ººðººð çààñàí
áîë îëîí óëñûí ãýðýýíèé çààëòûã äàãàæ ìºðäºíº.
3 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí íýð òîìú¸îíû òîäîðõîéëîëò
3.1. Ýíý õóóëüä õýðýãëýñýí äàðààõ íýð òîìú¸îã äîð äóðäñàí óòãààð îéëãîíî:
3.1.1. ”øóãàì” ãýæ ìýäýýëýë íýâòð¿¿ëýõ, äàìæóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ
çîðèëãîîð áàéãóóëñàí àëèâàà äàìæóóëàã÷ îð÷èí /óòàñ, îðîí çàé
çýðýã/, òýäãýýðèéã õàìãààëàõàä õýðýãëýäýã òóñãààðëàã÷, ñóâàã÷ëàë,
áàãàíà, öàìõàã áîëîí áóñàä ç¿éëñèéí öîãöîëáîðûã;
3.1.2. ”ñ¿ëæýý” ãýæ õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õýðýãëýã÷èéí õîîðîíä
ìýäýýëýë íýâòð¿¿ëýõ, äàìæóóëàõ áîëîí õ¿ëýýí àâàõàä õýðýãëýõ
õîëáîîíû øóãàì, ò¿¿í÷ëýí øóóäàíãèéí èëãýýìæèéã õ¿ëýýí àâàõ, ÿëãàí

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
áîëîâñðóóëàõ, òýýâýðëýõ, ãàðäóóëàõàä çîðèóëàëòòàé òåõíèê õýðýãñëèéí
èæ á¿ðäëèéã;
3.1.3. ”àøèãëàëò” ãýæ õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé òîãòâîðòîé àæèëëàãààã
õàíãàõàä ÷èãëýñýí çàñâàð, õýìæèëò, òîõèðóóëãà õèéõ ¿éë àæèëëàãààã;
3.1.4. ”¿éë÷èëãýý” ãýæ õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýã àøèãëàí õýðýãëýã÷èéí
õîëáîî ìýäýýëëèéí õýðýãöýýã õàíãàõ ¿éë àæèëëàãààã;
3.1.5. “¿éë÷ëýã÷” ãýæ Àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí
òóõàé õóóëèéí 15.8.7-ä çààñàí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðºë
á¿õèé èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéã;
/Ýíý çààëòàä 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð
ººðëºëò îðóóëñàí/
3.1.6. “õýðýãëýã÷”ãýæõàðèëöààõîëáîîíû¿éë÷èëãýý¿ç¿¿ëýõãýðýýíä¿éë÷èëãýýã
õóäàëäàí àâàõ ýðõòýéãýýð îðîëöîæ áàéãàà èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäèéã;
3.1.7. “çààãëàõ öýã” ãýæ ¿éë÷ëýã÷, õýðýãëýã÷èéí øóãàì, ñ¿ëæýý õîîðîíäîî
õàðèëöàí õîëáîãäîõ öýãèéã;
3.1.8. ”á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðýã” ãýæ òºðèéí áîäëîãûí õ¿ðýýíä
øóóäàíãèéí áîëîí öàõèëãààí õîëáîîíû çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé
¿éë÷èëãýýã àëñëàãäñàí îðîí íóòàã áîëîí ¿éë÷èëãýý õ¿ðýýã¿é õ¿í àìä
áîäèò ¿íýýð õ¿ðãýõèéã;
/Ýíý çààëòàä 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò,
ººð÷ëºëò îðóóëñàí/
3.1.9. “á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàí” ãýæ á¿õ íèéòèéí
¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýýð òºâëºð¿¿ëñýí õºðºíãèéã;
/Ýíý çààëòûí äóãààðûã 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí
õóóëèàð ººð÷èëñºí/
3.1.10. ”õàðèëöàà õîëáîî” ãýæ öàõèëãààí õîëáîî, ðàäèî òåëåâèç,
øóóäàí, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí á¿õ òºðëèéã;
3.1.11. “öàõèëãààí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý” ãýæ öàõèëãààí õîëáîîíû
ñ¿ëæýýã àøèãëàí á¿õ òºðëèéí ìýäýýëýë äàìæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
3.1.12. “äóãààðëàëòûí íýãäñýí òºëºâëºãºº” ãýæ óëñ, õîò õîîðîíä, îðîí
íóòãèéí ñ¿ëæýý áîëîí ¿éë÷ëýã÷èéã ÿëãàæ òàíèõ, äóóäëàãûí ÷èãëýëèéã
òîäîðõîéëîõ òîîí èëýðõèéëëèéã.
3.1.13.“äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýý” ãýæ õýðýãëýã÷ íýã öàõèëãààí
õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èéí á¿ðòãýëýýñ ãàð÷ áóñàä öàõèëãààí
õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä á¿ðòã¿¿ëýí õýðýãëýã÷ áîëîõ ¿åäýý
îäîîãèéí àøèãëàæ áàéãàà äóãààðàà øèëæ¿¿ëýí õýðýãëýõ áîëîìæ îëãîõ
¿éë÷èëãýý.
/Ýíý çààëòûã 2014 îíû 07 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/
ÕÎ¨ÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÒÀËÀÀÐÕÈ ÒªÐÈÉÍ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÛÍ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕ
4 ä¿ãýýð ç¿éë. Óëñûí Èõ Õóðëûí á¿ðýí ýðõ
4.1. Óëñûí Èõ Õóðàë õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð òºðººñ áàðèìòëàõ
áîäëîãûã òîäîðõîéëíî.
5 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ
5.1. Çàñãèéí ãàçàð õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:
5.1.1. õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð áàðèìòëàõ òºðèéí áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëýõ,
õóóëü òîãòîîìæèéí áèåëýëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ;
5.1.2. Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî áàéãóóëàõ, ò¿¿íèé ä¿ðìèéã
áàòëàõ;
5.1.3. á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ, ò¿¿íèéã
çàðöóóëàõ æóðàì áàòëàõ.
6 äóãààð ç¿éë. Õàðèëöàà õîëáîîíû àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí
çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí á¿ðýí ýðõ
/Ýíý ç¿éëèéí ãàð÷èãò 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèàð
/Ýíý ç¿éëèéí ãàð÷èãò 2008 îíû 12 äóãààð ñàðûí 19-íèé ºäðèéí õóóëèàð

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
6.1. Õàðèëöàà õîëáîîíû àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà
äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:
/Ýíý õýñýãò 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/
/Ýíý õýñýãò 2008 îíû 12 äóãààð ñàðûí 19-íèé ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/
6.1.1. õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, Çàñãèéí ãàçðûí
øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ;
6.1.2. õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð áàðèìòëàõ áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ;
6.1.3. õàðèëöàà õîëáîîíû çàõ çýýëä ºðñºëäººí áèé áîëãîõ áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõ;
6.1.4. òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷äýä ¿ç¿¿ëýõ çîõèöóóëàëòûí
¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé õýìæýýã òîãòîîõ æóðìûã áàòëàõ;
6.1.5. ñ¿ëæýýíèé äóãààðëàëòûí íýãäñýí òºëºâëºãºº áàòëàõ;
6.1.6. á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí òàëààðõè áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæèëòýä íü õÿíàëò òàâèõ;
6.1.7. õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã íàéäâàðòàé, øóóðõàé, ÷àíàðòàé
áàéëãàõ, çàõèäàë õàðèëöààíû íóóöûí õàìãààëàëòàíä õÿíàëò òàâèõ;
/Ýíý çààëòûí äóãààðûã 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð
ººð÷èëñºí/
6.1.8. õàðèëöàà õîëáîîíû ìýðãýæèëòýé áîëîâñîí õ¿÷èí áýëòãýõ áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõ;
/Ýíý çààëòûí äóãààðûã 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð
ººð÷èëñºí/
6.1.9. òºðèéí ºì÷èéí ¿íäñýí ñ¿ëæýýíèé òîãòâîðòîé àæèëëàãààã õàíãàõ,
õºãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ òåõíèê, òåõíîëîãè, çîõèîí
áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýýã òºëºâëºæ ã¿éöýòãýõ, ýðäýì øèíæèëãýý,
ñóäàëãààíû àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ;
6.1.10. òºðèéí ºì÷èéí ¿íäñýí ñ¿ëæýýã ºðãºòãºí õºãæ¿¿ëýõ ñòðàòåãè
òºëºâëºãººíèé äàãóó òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ, õîëáîãäîõ òîîöîî, ¿íýëãýý,
ä¿í øèíæèëãýý õèéõ;
6.1.11. òºðèéí ºì÷èéí ¿íäñýí ñ¿ëæýýíèé õºðºíãº îðóóëàëòûã çîõèîí
áàéãóóëàõ, ñ¿ëæýý àøèãëàëòûí ãýðýýã ¿éë÷ëýã÷òýé áàéãóóëàõ;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
6.1.12. á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàíä õºðºíãº òºâëºð¿¿ëýí
çîðèóëàëòûí äàãóó çàðöóóëàõ, áèåëýëòèéã Åðºíõèé ñàéäàä òàéëàãíàõ;
6.1.13. õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð òºðººñ áàðèìòàëæ áóé áîäëîãûã
õýðýãæ¿¿ëýõýä çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí óäèðäëàãà,
õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ;
6.1.14. õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ¥;
/Ýíý çààëòûí äóãààðûã 2008 îíû 12 äóãààð ñàðûí 19-íèé ºäðèéí
6.2. Õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëæ áàéãàà òºðèéí ºì÷èéí
áîëîí òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé õóóëèéí ýòãýýäèéí óäèðäëàãûã
òîìèëîõ, ÷ºëººëºõäºº ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãà íü õàðèëöàà õîëáîîíû
àñóóäàë ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàòàé çºâøèëöºíº.
/Ýíý õýñýãò 2005 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðñîí/
7 äóãààð ç¿éë. Á¿õ øàòíû Çàñàã äàðãûí á¿ðýí ýðõ
7.1. Á¿õ øàòíû Çàñàã äàðãà õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã
õýðýãæ¿¿ëíý:
7.1.1. íóòàã äýâñãýðòýý õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ àðãà
õýìæýýã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëýõ;
7.1.2. àéìàã, íèéñëýë, ñóì, ä¿¿ðýã, áàã, õîðîîíû ãóäàìæ, òàëáàé,
áàðèëãà, îðîí ñóóö, õàøààã õàÿãæóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ;
7.1.3. ãýíýòèéí áóþó äàâàãäàøã¿é õ¿÷íèé øèíæòýé îíöãîé íºõöºë
áàéäàë ¿¿ññýíèé óëìààñ õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä ãàðñàí îñîë,
ãýìòëèéã àðèëãàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
7.1.4. ðàäèî, òåëåâèçèéí áîëîí õàðèëöàà õîëáîîíû áóñàä ñ¿ëæýý
áàéãóóëæ, àøèãëàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ, òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ;
7.1.5. õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.
8 äóãààð ç¿éë. Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî
8.1. ªì÷èéí á¿õ òºðëèéí àæ àõóéí íýãæ, èðãýí õàðèëöàà õîëáîîíû çàõ
çýýëä ¿ð àøèãòàé, øóäàðãà ºðñºëäºõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, õóóëüä çààñàí
òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, ìýðãýæëèéí ä¿ãíýëò, øèéäâýð ãàðãàõ ÷èã ¿¿ðýãòýé
Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîî /öààøèä “Çîõèöóóëàõ õîðîî” ãýõ/
àæèëëàíà.
/Ýíý õýñýãò 2011 îíû 12 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò îðóóëñàí/
8.2. Çîõèöóóëàõ õîðîî íü äàðãà, îðîí òîîíû áóñ 6 ãèø¿¿íýýñ á¿ðäýíý.
8.3. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà, ãèø¿¿íèéã Åðºíõèé ñàéä òîìèëíî.
/Ýíý õýñýãò 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèàð ººð÷ëºëò îðóóëñàí/
8.4. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà, ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà 6 æèë
áàéíà. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû ãèø¿¿äèéí àíõíû òîìèëãîîã 2,4,6 æèëýýð
õèéæ, öààøèä 6 æèëèéí õóãàöààãààð òîìèëíî.
8.5. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãûã íýã óäàà óëèðóóëàí òîìèëæ áîëíî.
8.6. Ìýðãýæëýýðýý 5-ààñ äîîøã¿é æèë àæèëëàñàí, äàðààõ øààðäëàãûã õàíãàñàí
Ìîíãîë Óëñûí èðãýíèéã Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà, ãèø¿¿íýýð òîìèëíî:
8.6.1. ýäèéí çàñàã, ìýäýýëýë õîëáîî, òåõíèê, õóóëü ç¿é, óäèðäëàãûí
äýýä áîëîâñðîëòîé, ºíäºð ìýðãýæèë, àæëûí òóðøëàãàòàé, óäèðäàí
çîõèîí áàéãóóëàõ ÷àäâàðòàé;
8.6.2. çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà, ãèø¿¿í íü ¿éë÷ëýã÷èéí ýíãèéí
õóâüöààíû 20 áóþó ò¿¿íýýñ äýýø õóâèéã äàíãààð ýçýìøèã÷, ýñõ¿ë
ò¿¿íòýé íýãäìýë ñîíèðõîëòîé ýòãýýä áàéæ áîëîõã¿é.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
8.7. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû äàðãà, ãèø¿¿ä õàðèëöàà õîëáîîíû óëñûí
áàéöààã÷èéí ýðõòýé áàéíà.
8.8. Çîõèöóóëàõ õîðîî íü àæëûí àëáàòàé áàéíà.
8.9. Çîõèöóóëàõ õîðîî íü îðîí íóòàãò îðîí òîîíû áóñ ãèø¿¿äýýñ á¿ðäýõ
ñàëáàð çºâëºëòýé áàéæ áîëíî.
8.10. Çîõèöóóëàõ õîðîî íü òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä ¿ç¿¿ëñýí
çîõèöóóëàëòûí ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ áîëîí ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàëò,
¿éë÷èëãýýíèé òºëáºðººñ ñàíõ¿¿æíý.
8.11. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû æèëèéí òºñâèéã Çàñãèéí ãàçàð áàòàëíà. Çîõèöóóëàõ
õîðîî íü àæëûí òàéëàí, òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéã Çàñãèéí ãàçàðò òàéëàãíàíà.
8.12. Çîõèöóóëàõ õîðîî íü ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãàà æèë á¿ð àóäèòààð
áàòàëãààæóóëæ, íèéòýëíý.
8.13.Зохицуулах хороо нь хуульд заасан зарим чиг үүргээ хэрэгжүүлэхдээ
гэрээний үндсэн дээр бусдаар гүйцэтгүүлж болно.
9 ä¿ãýýð ç¿éë. Çîõèöóóëàõ õîðîîíû á¿ðýí ýðõ
9.1. Çîõèöóóëàõ õîðîî äàðààõ á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý:
9.1.1. õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð òºðººñ áàðèìòàëæ áóé áîäëîãûí òàëààð
ñàíàë áîëîâñðóóëàõ, ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûã ìýäýýëëýýð õàíãàõ;
9.1.2. õàðèëöàà õîëáîîíû òàëààð áàðèìòàëæ áóé áîäëîãûí õ¿ðýýíä õóóëüä
çààñàí òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, ò¿¿íèéã ò¿äãýëç¿¿ëýõ, õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, òóñãàé
çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãûí áèåëýëòýä õÿíàëò òàâèõ, ãýðýý áàéãóóëàõ;
/Ýíý çààëòàä 2011 îíû 12 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò
îðóóëñàí/
9.1.3. õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé áîëîí õýðýãëýã÷èéí òîíîã
òºõººðºìæèéí òåõíèêèéí íºõöºë, øààðäëàãûã òîãòîîõ, áàòàëãààæóóëàõ;
9.1.4. ñ¿ëæýý õîîðîíä õàðèëöàí õîëáîëò õèéõ ãýðýýíèé åðºíõèé íºõöºë,
îðëîãî õóâààðèëàõ æóðìûã áàòëàõ;
9.1.5. õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé òàðèô òîãòîîõ àðãà÷ëàëûã
áàòëàõ, çàõ çýýëä äàâàìãàéëæ áóé ¿éë÷èëãýýíèé òàðèôûã õÿíàõ;
9.1.6. õàðèëöàà õîëáîîíû çàõ çýýëä øóäàðãà ºðñºëäºõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõ;
9.1.7. á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ;

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
9.1.8. õàðèëöàà õîëáîîíû ñòàíäàðò áîëîâñðóóëæ, ýðõ á¿õèé
áàéãóóëëàãààð áàòëóóëàõ, õýðýãæèëòýä íü õÿíàëò òàâèõ;
9.1.9. ñ¿ëæýýíèé äóãààðëàëòûí íýãäñýí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ;
9.1.10. ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñûã õóâààðèëàõ, õÿíàëò òàâèõ;
9.1.11. ýíý õóóëèéí 6.1.4-ä çààñàí æóðìûí äàãóó çîõèöóóëàëòûí
¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé õóâü õýìæýýã òîãòîîõ;
9.1.12. òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷, õýðýãëýã÷èéí õîîðîíä ¿¿ññýí
ìàðãààíûã ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä øèéäâýðëýõ;
9.1.13. äóãààðòàéãàà øèëæèõ ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõ, çîõèîí áàéãóóëàõ,
õýðýãæ¿¿ëýõ, óã ¿éë÷èëãýýòýé õîëáîîòîé çîõèöóóëàëòûí æóðàì áàòëàõ;
9.1.14. õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.
/Ýíý çààëòûí äóãààðò 2014 îíû 07 äóãààð ñàðûí 01-íèé ºäðèéí õóóëèàð
10 äóãààð ç¿éë. /Ýíý ç¿éëèéã 2008 îíû 12 äóãààð ñàðûí 19-íèé
õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí/
ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ
Á¯Õ ÍÈÉÒÈÉÍ ¯ÉË×ÈËÃÝÝÍÈÉ ¯¯ÐÃÈÉÍ ÑÀÍ
11 ä¿ãýýð ç¿éë. Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàí
11.1. Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé õàðèëöàà õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã àëñëàãäñàí îðîí
íóòàã áîëîí ¿éë÷èëãýý õ¿ðýýã¿é õ¿í àìä õ¿ðãýõ, øèíýýð ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ,
ºðãºòãºõ, øèíý÷ëýõ çîðèëãîîð øóóäàíãèéí áîëîí öàõèëãààí õîëáîîíû á¿õ
íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàíã òóñ òóñ á¿ðä¿¿ëæ, çàðöóóëíà.
/Ýíý õýñýãò 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìýëò, ººð÷ëºëò
îðóóëñàí/
11.2. Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàí äàðààõ ýõ ¿¿ñâýðýýñ á¿ðäýíý:
11.2.1. õàíäèâ, çýýë, òóñëàìæèéí õºðºíãº;
11.2.2. áóñàä õºðºíãº.

I Á¯ËÝÃ
ÕÓÓËÜ
Á¯ËÝÃ
I
11.3.Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéí ñàíã çºâõºí ýíý õóóëèéí 11.1-ä
çààñàí çîðèóëàëòààð çàðöóóëíà.
ÄªÐªÂÄ¯ÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ
ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂØªªÐªË
12 äóãààð ç¿éë. Òóñãàé çºâøººðºë
12.1. Çîõèöóóëàõ õîðîî Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò äàðààõ òºðëèéí ¿éë
àæèëëàãàà ýðõëýõ õóóëèéí ýòãýýä, èðãýíä òóñãàé çºâøººðºë îëãîíî:
12.1.1. àæ àõóéí ¿éë àæèëëàãààíû òóñãàé çºâøººðëèéí òóõàé õóóëèéí
15.8.7-ä çààñàí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ;
/Ýíý çààëòàä 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð ººðëºëò
îðóóëñàí/
12.1.2. ðàäèî äàâòàìæ, ðàäèî äàâòàìæèéí çóðâàñ àøèãëàõ;
12.1.3. /Ýíý çààëòûã 2003 îíû 05 äóãààð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð õ¿÷èíã¿éä
òîîöñîí/
12.2. Òóñãàé çºâøººðëèéã 20 õ¿ðòýë æèëèéí õóãàöààòàéãààð îëãîíî.
12.3. Ýíý õóóëèéí 12.1 äýõ õýñýãò çààñíààñ áóñàä õàðèëöàà õîëáîîíû
¿éëäâýðëýë, àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áàéãàà èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä
Çîõèöóóëàõ õîðîîíä á¿ðòã¿¿ëíý.
13 äóãààð ç¿éë. Òóñãàé çºâøººðºë àâàõàä á¿ðä¿¿ëýõ áàðèìò áè÷èã
13.1. Èðãýí, õóóëèéí ýòãýýä òóñãàé çºâøººðºë õ¿ññýí ºðãºäëèéã õóóëüä
çààñàí áàðèìò áè÷ãèéí õàìò Çîõèöóóëàõ õîðîîíä èð¿¿ëíý.
13.2. Òóñãàé çºâøººðºë õ¿ññýí ºðãºäºëä õóóëü òîãòîîìæèä çààñíààñ ãàäíà
äàðààõ áè÷èã áàðèìòûã õàâñàðãàíà:
13.2.1. ñàíõ¿¿-ýäèéí çàñàã, òåõíèêèéí ÷àäàâõè áîëîí ìýðãýæëèéí
áîëîâñîí õ¿÷íèé õàíãàëòûí òàëààðõè òîîöîî, ìýäýýëýë;
13.2.2. õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõè ìýäýýëýë
/¿éë÷èëãýýíèé õàìðàõ õ¿ðýý, áàéðøèë, òåõíîëîãè, ¿éë÷èëãýýíèé
òàðèôûí ñàíàë/.

Khkhzkh book

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Similar to Khkhzkh book

Similar to Khkhzkh book (20)

Khkhzkh book