สรุปผลการประชุมวิชาการ : นโยบายและยุทธศาสตร์เรื่องพืชกระท่อม. และสารเสพติดที่มี ส่วนผสมของพืชกระท่อม. วันที่12 พฤษภาคม 2551 http://nctc.oncb.go.th/new/images/stories/conclusion/_%20.pdf

1. สรุปผลการประชุมวิชาการ : นโยบายและยุทธศาสตรเรื่องพืชกระทอม
และสารเสพติดที่มีสวนผสมของพืชกระทอม
วันที่ 12 พฤษภาคม 2551 เวลา 08.30-16.30 น.
ณ โรงแรมปริ๊นสตั้น พารค สวีท เขตดินแดง กรุงเทพฯ
----------------------------------------------
“กระทอม” จัดเปนพืชเสพติดที่มีการใชโดยชาวบานและผูใชแรงงานในภูมิภาคตางๆ
ของไทยมานาน ผลกระทบทางลบของการเสพพืชกระทอมที่สําคัญคือโทษพิษภัยของไมตราจินีน
(Mitragynien) ซึ่งมีฤทธิ์กระตุนประสาท เมื่อเสพไประยะหนึ่งสามารถทําใหเกิดการเสพติด
ซึ่งสงผลตอรางกายและจิตใจของผูเสพ กฎหมายของประเทศไทยกําหนดใหพืชกระทอมเปน
ยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 5 ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดใหโทษ พ.ศ.2522 ซึ่งในทางปฏิบัติ
จะไมคอยมีการบังคับใชกฎหมายในคดีเสพ สวนคดีที่เกี่ยวของกับการผลิต การคา เริ่มสูงมากขึ้น
ตั้งแต พ.ศ.2550 เปนตนมา และเริ่มเปลี่ยนแปลงไปในมิติตางๆ โดยมีการนําพืชกระทอมไปใช
เปนสวนผสมของสารเสพติดที่ใชกันแพรหลายในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใตมีการนําใบกระทอม
ที่ขึ้นตามพื้นที่หัวไรปลายนาและพื้นที่เขตอุทยานแหงชาติ เขตปาสงวน มาลําเลียง-คา ในภูมิภาค
ตางๆ มากขึ้น ทั้งในรูปใบกระทอมสดและพืชกระทอมแปรรูป รวมทั้ง มีการปลูกพืชกระทอมเพื่อ
การคาในหลายพื้นที่แมแตในเขตกรุงเทพฯ และปริมณฑล
ความเปนมา
เมื่อปลายป 2550 มีการนําเสนอประเด็นการขยายตัวของปญหาพืชกระทอมจากภาคใต
เขามายังศูนยอํานวยการตอสูเพื่อเอาชนะยาเสพติด (ศอ.ปส.) เพื่อใหพิจารณานโยบายการแกไข
ปญหาพืชกระทอม โดยใหทบทวนสถานการณปญหา ผลการดําเนินงานแกไขปญหา กฎหมาย
นโยบายและขอสั่งการตางๆ ที่เกี่ยวของ ซึ่งที่ประชุม ศอ.ปส. ไดพิจารณาในประเด็นดังกลาว
อยางกวางขวางทั้งในสวนของขอเสนอการปรับปรุงมาตรการทางกฎหมาย เชน การเพิ่มโทษ
ในฐานความผิดที่เกี่ยวกับการผลิต การคา ซึ่งมีทั้งขอดีและขอเสีย การเพิ่มความเขมขนของ
การดําเนินงานตามมาตรการอื่นที่มีอยู ทั้งดานการเผยแพรขอมูลขาวสาร การใหความรูแกเยาวชน
และประชาชนเพื่อตระหนักถึงโทษพิษภัยของพืชกระทอม ฯลฯ นอกจากนี้ยังไดมอบหมายให
สํานักงาน ป.ป.ส. หารือกับหนวยงานที่เกี่ยวของใหรอบคอบกอนที่จะนําเสนอเปนขอเสนอทาง
นโยบายและยุทธศาสตรตอไป
สํานักงาน ป.ป.ส. จึงเห็นควรจัดการประชุมวิชาการครั้งนี้ขึ้น เพื่อทบทวนสถานการณ
และแนวโนมปญหาพืชกระทอม ผลการดําเนินงานปองกันและแกไขปญหาพืชกระทอมตาม
นโยบายและมาตรการที่มีอยูในปจจุบัน ขอมูลวิชาการ ผลการศึกษา วิจัยที่เกี่ยวของ และจัดทํา
เปนขอเสนอทางนโยบาย ยุทธศาสตร ตลอดจนแนวทางการดําเนินงาน เพื่อใหการปองกันและ
แกไขปญหาพืชกระทอมมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นตอไป

2. 2
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
1. เพื่อแลกเปลี่ยนขอมูล องคความรู สถานการณ กฎหมายที่เกี่ยวของ รวมทั้ง
ผลการปฏิบัติงานดานการปองกันและแกไขปญหาพืชกระทอม และสารเสพติดที่มีสวนผสม
วัตถุประสงค
ของพืชกระทอม
2. เพื่อพัฒนาขอเสนอเชิงนโยบายและยุทธศาสตรดานการปองกันและแกไขปญหา
พืชกระทอมและสารเสพติดที่มีสวนผสมของพืชกระทอม
นักวิชาการ นักวิจัย ผูแทนหนวยงานภาคี ผูบริหารและเจาหนาที่ของสํานักงาน ป.ป.ส.
ทั้งสวนกลางและสวนภูมิภาค นําเสนอขอมูล องคความรูตางๆ ที่เกี่ยวของ และผูเขาประชุมได
อภิปรายแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ตลอดจนใหขอเสนอเชิงนโยบาย โดยมี นายพิทยา จินาวัฒน
รองเลขาธิการ ป.ป.ส. เปนประธานผูนําการประชุม
รูปแบบการประชุม
ประเด็น/หัวขอเรื่องในการนําเสนอและแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
1. สถานการณปญหาและแนวโนม
2. การศึกษาวิจัย และองคความรูที่เกี่ยวของ (พ.ศ.2546-2550)
3. การทบทวนนโยบาย ยุทธศาสตร และมาตรการในการปองกันและแกไขปญหา
พืชกระทอมในปจจุบัน
4. ขอเสนอเชิงนโยบาย ยุทธศาสตร และแนวทางการดําเนินงานตอไป
5. สรุปผลการประชุมในภาพรวม
สรุปขอมูลที่สําคัญจากการประชุม
◘
มีดังนี้
■
สถานการณปญหาและแนวโนม
1. การผลิต
สถานการณปญหาพืชกระทอมในปจจุบัน
การผลิตมี 2 ลักษณะ คือ ลักษณะแรกเปนการเก็บใบกระทอมจากการที่พืช
กระทอมขึ้นตามธรรมชาติ อาทิ ในพื้นที่หัวไรปลายนา พี้นที่เขตปาสงวนฯ เขตอุทยานฯ ฯลฯ
สวนลักษณะที่สอง คือ การปลูกพืชกระทอมเพื่อการคา อาทิ ในเขตหนองจอก เขตประเวศ
เขตสวนหลวง ซึ่งเปนพื้นที่เขตรอบนอกของกรุงเทพฯ ฯลฯ แนวโนมของการผลิตแบบปลูก
พืชกระทอมเพื่อการคา อาจมีเพิ่มมากขึ้น หากไมมีมาตรการปองปราม และมาตรการที่เขมงวด
รุนแรง อาทิ การเพิ่มโทษ การยึดทรัพยผูผลิต ฯลฯ
2. การคา
พืชกระทอมที่ใชในการคาพบวามีทั้ง ใบกระทอมสด ใบกระทอมแหง และใบ
กระทอมบดละเอียดเปนผง รูปแบบการคาพบวามีการคาสงเพิ่มมากขึ้น โดยตลาดของพืช
กระทอมเริ่มขยายตัวจากตลาดทองถิ่น เปนตลาดตางพื้นที่ และตลาดตางประเทศ กลุมการคา

3. 3
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
มีทั้งคาพืชกระทอมอยางเดียว และคายาเสพติดหลายชนิด การลําเลียงสวนใหญนิยมใชการขนสง
ทางบกโดยรถบรรทุก (pick up)
3. การแพรระบาด
การแพรระบาดของพืชกระทอมมีการขยายตัวเพิ่มมากขึ้นในพื้นที่ตางๆ อาทิ
ภาคใต ภาคกลาง ซึ่งสวนใหญเปนพื้นที่ในชนบท กลุมผูเสพมีความหลากหลายเพิ่มมากขึ้น
เดิมสวนใหญผูเสพคือกลุมผูใชแรงงาน เกษตรกร แตปจจุบันขยายเปนกลุมผูขับรถบรรทุก/
รถมอเตอรไซค/รถแท็กซี่ในกรุงเทพฯ วัยรุนในภาคใต และกลุมผูวางงาน ฯลฯ
จากการศึกษาพบวา ผูเสพกระทอมสวนใหญเปนเพศชาย การศึกษาไมสูงนัก
ฐานะทางเศรษฐกิจอยูในระดับยากจน อายุเฉลี่ยเริ่มลดลง วัตถุประสงคของการเสพเปลี่ยนแปลงไป
คือจากเดิมเพื่อใหทํางานกลางแดดไดทนนาน เปลี่ยนเปนการเสพเพื่อความสนุกสนานเพิ่มมากขึ้น
รูปแบบการเสพ มีทั้งเสพใบกระทอมอยางเดียวโดยการเคี้ยว การชงน้ําดื่ม การสูบ ตลอดจน
เสพใบกระทอมเพื่อทดแทนยาเสพติดชนิดอื่นที่หายากและมีราคาแพง และการเสพกระทอมตาม
สูตรผสมตางๆ โดยตั้งชื่อตางๆ กันไป อาทิ สี่คูณรอย วันทูคอล ฯลฯ ซึ่งพบมากในจังหวัด
ชายแดนภาคใต
สถิติการจับกุม ระหวาง พ.ศ. 2546-2550 พบวา พืชกระทอมมีจํานวนคดี
ที่จับกุมและปริมาณของกลางสูงขึ้นมากใน พ.ศ.2550 คดีสวนใหญเกิดขึ้นในพื้นที่ภาคใต
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง และกรุงเทพฯ สวนพื้นที่จังหวัดพบวามีการจับกุมเพิ่มขึ้น
จาก 7 จังหวัดใน พ.ศ.2546 เปน 20 จังหวัด ใน พ.ศ. 2550
สถิติการบําบัดรักษา ระหวาง พ.ศ. 2546-2550 พบวา ผูใชพืชกระทอมเขารับ
การบําบัดรักษาปละไมเกิน 500 คน สวนใหญเปนเพศชาย และสวนใหญมาจากภาคใต
การศึกษาสถานภาพการใชสารเสพติด พืชกระทอม พ.ศ.2550 โดยเครือขาย
องคกรวิชาการสารเสพติด พบวา ประชากรภาคใตรายงานวาเคยใชสูงที่สุด รองลงมาคือ
กรุงเทพฯ ภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคเหนือ ตามลําดับ โดยผูเคยใชในระยะ
1 ป มีจํานวน 378,214 คน และผูเคยใชใน 30 วัน มีจํานวน 264,522 คน
พืชกระทอมมีแนวโนมการแพรระบาดขยายตัวเพิ่มมากขึ้น ทั้งในมิติดานพื้นที่
และจํานวนผูเสพ โดยมีสาเหตุที่สําคัญคือ ผูเสพมีทัศนคติที่ดีตอพืชกระทอม ราคาไมแพง
โทษพิษภัยไมรุนแรง และโทษตามกฎหมายนอย
◘
■
การศึกษาวิจัย และองคความรูที่เกี่ยวของ (พ.ศ.2546-2550)
จากการรวบรวมขอมูลพบวา การศึกษาวิจัย และองคความรูที่เกี่ยวของกับพืชกระทอม
ระหวาง พ.ศ.2546-2550 ที่สําคัญมีดังนี้
การศึกษา วิจัย และองคความรูที่เกี่ยวของ
1. มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร, ชุดโครงการวิจัย การศึกษาทางเภสัชวิทยาและพิษวิทยา
ของใบกระทอม, 2548-2552 (ขณะนี้อยูระหวางดําเนินการวิจัยและมีการนําเสนอผลการศึกษา
เบื้องตนของโครงการวิจัยยอยบางโครงการไปบางแลวในการประชุมวิชาการสารเสพติดระดับชาติ
ครั้งที่ 4 ณ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร ระหวางวันที่ 3-5 กรกฎาคม 2550)

4. 4
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
ชุดโครงการดังกลาวประกอบดวยโครงการวิจัยยอย 7 โครงการ คือ
1) ฤทธิ์ลดน้ําตาลในเลือดของสารสกัดหยาบใบกระทอม
2) ผลของสารสกัดใบกระทอมตอระบบทางเดินอาหาร
3) การพัฒนาวิธีวิเคราะหและศึกษาเภสัชจลนศาสตรของมิทรากัยนีนในหนูขาว
4) ผลของสารสกัดใบกระทอมตอเสนประสาทและรอยตอบริเวณปลายประสาท
กลามเนื้อลาย
5) การศึกษาแนวโนมความเปนสารเสพติดของสารสกัดจากพืชกระทอม
6) การศึกษาพิษเรื้อรังของสารสกัดใบกระทอม
7) ผลของการสกัดจากใบกระทอมตอพฤติกรรมและการดื้อยาตอฤทธิ์แกปวด
ในสัตวทดลอง
2. สํานักยุทธศาสตร สํานักงาน ป.ป.ส., เอกสารเผยแพรเรื่อง ผลการศึกษาสี่คูณรอย,
2551
3. กองนิติการ สํานักงาน ป.ป.ส., เอกสารเผยแพรเรื่อง กฎหมายควบคุมพืชกระทอม
ของตางประเทศ, 2551
4. สุนทรี วิทยนารถไพศาล, กฎหมายเกี่ยวกับพืชกระทอมในสังคมไทย, 2550
5. จุฑารัตน สถิรปญญา และวัลลภา คชภักดี, การใชกระทอมในกลุมเกษตรกร :
กรณีศึกษาพื้นที่ อ.ปาพยอม จ.พัทลุง, 2550
6. มีนา นุยแนบ, การใชพืชกระทอมในผูปวยที่เขารับบริการโรงพยาบาลจิตเวชสงขลา
นครินทร, 2550
7. กอบกูล จันทวโร, เอกสารเผยแพรเรื่อง มาตรการทางกฎหมายในการแกไขปญหา
พืชกระทอม, 2550
8. สํานักงาน ป.ป.ส., หนังสือเรื่อง พืชกระทอมในสังคมไทย, 2548
ในหนังสือดังกลาวไดรวบรวมขอมูลการศึกษา วิจัย ของนักวิชาการเกี่ยวกับ
พืชกระทอมในสังคมไทย ทั้งดานวัฒนธรรม พฤติกรรม สุขภาพ วิทยาศาสตร และกฎหมาย
ไดแก
1) การศึกษารวบรวมขอมูลองคความรูของหมอพื้นบานที่ใชพืชกระทอมในการ
บําบัดรักษาโรค โดย อรุณพร อิฐรัตน และคณะ
2) การศึกษาเกี่ยวกับพฤติกรรม การรับรู อาการ หรือปรากฏการณลักษณะอื่นๆ
ที่เกิดขึ้นในคนผูที่มีประสบการณใชพืชกระทอม โดย สาวิตรี อัษณางคกรชัย และคณะ
9. บุญศิริ จันศิริมงคล, การศึกษาภาวะของผูเสพพืชกระทอม อําเภอพุนพิน จังหวัด
สุราษฎรธานี, 2546

5. 5
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
■
ผลการศึกษา วิจัย และองคความรูที่นาสนใจ ไดแก
ผลการศึกษา วิจัย และองคความรู ที่นาสนใจ
1. ฤทธิ์ตานอาการทองเสียของใบกระทอมสามารถยับยั้งอาการถายเหลวชนิดรุนแรงและ
ลดปริมาณของอุจจาระไดดีใกลเคียงกับยามาตรฐาน
2. จากการทดลอง โดยให total alkaloids ในใบกระทอมกับหนูทดลอง พบวาสารสกัด
จากพืชกระทอมอาจไมมีแนวโนมความเปนสารเสพติด เนื่องจากสารสกัดจากพืชกระทอม ไมมีผล
อยางมีนัยสําคัญตอการกระตุนการหลั่งสารโดปามีน แตมีผลตอกานสมองที่สงผลตอการหลั่งสาร
ซีโรโทนีน อยางไรก็ตามยังตองทําการทดสอบโดยวิธีการอื่นๆ เพื่อยืนยันผลการศึกษาใหมีความ
ครอบคลุมเพิ่มมากขึ้น (รวมทั้งการทดลองทําในสัตวทดลอง ซึ่งมีความเปนไปไดที่ปฏิกิริยาของ
มนุษยที่มีตอสารสกัดจากพืชกระทอมอาจสงผลตางจากสัตวทดลอง)
3. จากการตรวจพิสูจนองคประกอบทางเคมีใน สี่คูณรอย พบวา สวนผสมหลักสวนใหญ
คือ คาเฟอีน ไดเฟนิลไฮดรามีน และพืชกระทอม นอกจากนี้ยังมีสวนผสมอื่นๆ เชน ยาแกไอ
ยาแกอาเจียน ยาลดน้ํามูก ยาแกปวด ยากันยุง และสารที่พบในฟาทลายโจร เปนตน
4. จากการสัมภาษณผูเสพ สี่คูณรอย เมื่อ พ .ศ.2550 ในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต
พบวา มีสวนผสมอื่นๆ ใน สี่คูณรอย เชน เครื่องดื่มชูกําลัง กาแฟกระปอง วัตถุออกฤทธิ์ (อัลปรา
โซแรม, มาโน) สปารค (ยาฆาหญา) กัมมอคโซน น้ํายาซักผาขาวไฮเตอร ผงสีขาวในไสหลอด
ฟลูออเรสเซนส เปนตน ทําใหสี่คูณรอยมีผลออกฤทธิ์แบบผสมผสาน ทั้งทําใหเกิดอาการมึนเมา
คึกคัก บาบิ่น หงุดหงิด งวงซึม ฯลฯ แลวแตสูตรผสมที่ใช
6. เมื่อศึกษาถึงภูมิปญญาและความนิยมใชกระทอมของหมอพื้นบานโดยวิเคราะหจาก
ความถี่ของโรคที่หม อพื้นบานนิยมใชกระทอมรักษาโรค พบวา มีการใชกระทอมในการรักษา
อาการทองรวงมากที่สุด รองลงมาคือ รักษาโรค เบาหวาน แกปวดเมื่อย แกไอ และขับพยาธิ
ตามลําดับ ทัศนคติของหมอพื้นบานยังเห็นวา หากใชพืชกระทอมใหถูกวิธีจะมีคุณคามากกวาโทษ
7. ผูใชใบกระทอมรายงานวา เคย มีอาการเมากระทอมเกิดขึ้นเมื่อลองใชครั้งแรกๆ หรือ
เมื่อเคี้ยวใบกระทอมปริมาณมากติดตอกัน โดยมีลักษณะอาการ ออนเปลี้ย แขนขาออนแรง
มือสั่น ตัวสั่น แนนหนาอก เวียนศีรษะ และปวดศีรษะ จึงอาจใชขอมูลเรื่องอาการเหลานี้เพื่อบอก
เตือนผูใชใบกระทอมใหระมัดระวังความเสี่ยงตออุบัติเหตุ ที่อาจเกิดขึ้นหากตองขับรถหรือใช
เครื่องจักรยนตเมื่อมีอาการเมาหรือภาวะเปนพิษจากใบกระทอมได ผูที่ใชใบกระทอมเปนประจํา
เมื่อหยุดใชจะมีภาวะถอนยาเกิดขึ้น โดยสามารถพบไดในผูใชประจํามากกวาในผูใชเปนครั้งคราว
อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ อาการที่เกิดขึ้นเมื่อหยุดใชใบกระทอมคือ ความรูสึกอยากใชใบ
กระทอมอยางรุนแรง รวมกับอาการ 4 กลุมใหญๆ คือ กลุมอาการทางดานกลามเนื้อกระดู กและ
ขอ (ปวดเมื่อย กลามเนื้อกระตุก ) กลุมอาการทางระบบประสาทอัตโนมัติ (หาวมาก น้ําตาไหล
ใจสั่น หัวใจเตนแรง รูสึกเหมือนเปนไขรอนๆ หนาวๆ ) กลุมอาการทางอารมณซึมเศรา
(เพลีย หดหูเศราหมอง ) กลุมอาการดานความรูสึกวิตกกังวล (เครียด หงุดหงิดโมโหง าย
กระวนกระวาย)

6. 6
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
◘ การทบทวนนโยบาย ยุทธศาสตร และมาตรการในการปองกันและแกไขปญหา
■
พืชกระทอมในปจจุบัน
1. นโยบายระดับประเทศ
นโยบาย
นโยบายเรื่องพืชกระทอมปรากฏอยูในนโยบายยาเสพติดโดยทั่วไปของรัฐบาล
ซึ่งมียุทธศาสตรการดําเนินงาน ไดแก
1) ดานการลดความตองการ เนนการบําบัดรักษาฯ ดวยระบบสมัครใจ
2) ดานการลดปริมาณ เนนการปราบปราม สกัดกั้นการลําเลียงพืชกระทอมจาก
ภาคอื่นๆ ลงไปยังภาคใตตอนลาง
3) ดานการปองกัน เนนการปองกันกลุมเสี่ยง
4) ดานการบริหารจัดการ ไมมีโครงสราง ระบบงาน กลไกการแกไขปญหา
พืชกระทอมเปนพิเศษ ยกเวนในภาคใตซึ่งใชโครงสราง ระบบงาน กลไกเสริม เพื่อชวยใหสงผล
ตอการแกไขปญหาพืชกระทอมใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใตไดมากยิ่งขึ้น
2. นโยบายระดับพื้นที่
มียุทธศาสตรการแกไขปญหาเชิงพื้นที่ โดยเฉพาะในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดน
ภาคใต และโครงสรางระบบงาน กลไกเสริม
3. นโยบายดานกฎหมาย
ยังคงกําหนดใหเปนยาเสพติดใหโทษประเภทที่ 5 ตามพระราชบัญญัติยาเสพติด
ใหโทษ พ.ศ.2522
■ ขอคิดเห็นตอเนื้อหาของนโยบาย
ขอคิดเห็นตอเนื้อหาของนโยบายแกไขปญหาพืชกระทอมที่สําคัญ สรุปไดดังนี้
1. ปญหาการใชพืชกระทอมอยางเดียวมีไมมากนัก เพราะเปนการใชตามวิถีชีวิตเดิมของ
คนในทองถิ่น แตปญหาที่พบมากคือการนําพืชกระทอมไปเปนสวนผสมรวมกับสารอื่นตามสูตร
ตางๆ เพื่อเสพและมีการนําไปสัมพันธกับปญหาความมั่นคงจึงทําใหปญหานี้ไดรับความสนใจ
เปนอยางมาก ดังนั้นจึงควรดําเนินการแกไขปญหาพืชกระทอมตามกฎหมายที่มีอยูเดิมไปกอน
จนกวาจะมีการปรับปรุงกฎหมายใหม
2. ควรทบทวนมาตรการทางกฎหมาย โดยเทียบเคียงพืชกระทอมกับกัญชา และกัญชง
(Hemp)
3. ในการทบทวนมาตรการทางกฎหมายพืชกระทอม ควรนําบทเรียนเรื่องผลกระทบของ
การแกกฎหมายจากยามาเปนยาบามาพิจารณารวมดวย เนื่องจากมีการเพิ่มโทษ แตไมสามารถ
แกปญหาใหบรรลุตามเจตนารมณของกฎหมายได

7. 7
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
■
การดําเนินงานตามนโยบายแกไขปญหาพืชกระทอมในภาพรวมยังประสบ
ความสําเร็จไมมากนักในระดับของผลกระทบ (Outcome) กลาวคือการใชพืชกระทอม
ผลของการดําเนินงานตามนโยบาย
ในลักษณะเชิงเดี่ยวและผสมกับสารอื่นลดนอยลง อยางไรก็ตามพบวามีการพัฒนาทั้งในระดับ
Input-Process-Output ดังนี้
ระดับปจจัยนําเขา
(Input)
- ใหความสําคัญกับขอมูลวิชาการเพิ่มมากขึ้น
- เนนสื่อเพื่อประชาสัมพันธและรณรงคแกไขปญหาพืชกระทอมในพื้นที่
3 จังหวัดชายแดนภาคใต
ระดับกระบวนการ
(Process)
- เนนการเฝาระวัง การสืบสวนหาขาว และการสกัดกั้นเพิ่มมากขึ้น
- มีการเผยแพรขอมูลขาวสารและดําเนินการปองกันแกไขปญหา
- มีการตรวจพิสูจนองคประกอบของสารเสพติดที่มีพืชกระทอมเปน
สวนผสม
ระดับผลผลิต
(Output)
- มีการปราบปรามแหลงผลิตพืชกระทอม โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ
และปริมณฑลอยางจริงจังและเปนรูปธรรม
- มีผลงานการสกัดกั้น จับกุม การลักลอบคาพืชกระทอมในพื้นที่ตางๆ
มากขึ้น
- ผูเขารับการบําบัดรักษาฯ การเสพติดพืชกระทอมมีนอย ซึ่งอาจ
มีสาเหตุมาจากหลายประการ เชน รางกายและจิตใจของผูเสพยังไม
ทรุดโทรมมากนัก ทัศนคติที่ดีตอพืชกระทอมโดยเฉพาะคนในพื้นที่
ภาคใตซึ่งเห็นวาพืชกระทอมเปนยารักษาโรคมากกวาเปนยาเสพติด
เขารับการบําบัดรักษาฯ เนื่องจากอันตรายที่เกิดจากสารเสพติดตัวอื่น
ที่ใชรวมกับพืชกระทอม ฯลฯ
◘
■
ขอเสนอเชิงนโยบาย ยุทธศาสตร และแนวทางการดําเนินงานตอไป
1. ควรเนนการใชหลักนิติศาสตรกับกลุมผูผลิต-ผูคารายใหญ และใชหลักรัฐศาสตรกับ
กลุมผูใชพืชกระทอมตามวิถีชีวิตเดิม (ใชเพื่อทํางานกลางแจง ใชรักษาโรค)
ขอเสนอเชิงนโยบาย
2. ควรเนนการปองกันกลุมผูใชรายใหมซึ่งเปนกลุมวัยรุนและกลุมอาชีพที่ไมเคยใชยา
เสพติดชนิดใดมากอน และปองปรามกลุมนักคารายใหม
3. ควรนํามาตรการตรวจสอบทรัพยสินตามกฎหมายฟอกเงินและมาตรการภาษีมาใชกับ
กลุมผูผลิตและผูคา
5. ควรเพิ่มโทษในฐานความผิดเกี่ยวกับการผลิต การแปรรูป การจําหนาย ใหสูงขึ้นโดย
เทียบเคียงกับกัญชา

8. 8
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
6. ควรใหผูเสพติดพืชกระทอมเขารับการบําบัดรักษาฯ โดยเนนการบําบัดรักษาในระบบ
สมัครใจมากกวาระบบบังคับบําบัด
7. ควรศึกษาทางเลือกเชิงนโยบายในแนวทางตางๆ ตลอดจนผลกระทบที่อาจเกิดจาก
นโยบายนั้นๆ (ตัดฟนทําลายพืชกระทอมโดยไมใหมีเลย/ มีพืชกระทอมไดแตตองมีการควบคุม/
อนุญาตใหใชพืชกระทอมในทางสมุนไพร/มีนโยบายเพิ่มเติมเฉพาะพื้นที่ ฯลฯ)
■
1. ควรพัฒนาบุคลากรดานการปราบปรามยาเสพติด ใหมีทัศนคติ ความรู และทักษะใน
การปฏิบัติงานตรวจคน สกัดกั้น ลักลอบลําเลียงพืชกระทอม โดยเฉพาะการนําไปจําหนายในพื้นที่
ภาคใตตอนลาง
ขอเสนอในการปรับปรุงมาตรการดําเนินงาน
2. ควรพัฒนาชุดทดสอบเพื่อตรวจหาสารเสพติดของพืชกระทอมในรางกาย
3. ควรเพิ่มความเขมขน จริงจังในการปราบปรามขบวนการคายาเสพติดจําพวกพืชกระทอม
4. ควรสํารวจพื้นที่เสี่ยงที่มีการปลูกพืชกระทอมมาก และเพิ่มความเขมขนของการ
เฝาระวังในพื้นที่ที่มีพืชกระทอมขึ้นอยูตามธรรมชาติ เชน เขตปาสงวนฯ เขตอุทยานฯ เขตรักษา
พันธุสัตวปาฯ
5. ควรมีแนวปฏิบัติที่ชัดเจนเกี่ยวกับการจับกุมผูเสพสารเสพติดที่มีสวนผสมของ
พืชกระทอม (สี่คูณรอย วันทูคอล ฯลฯ) โดยคํานึงถึงความครบถวนขององคประกอบของฐาน
ความผิด
6. ควรมีแนวปฏิบัติที่ชัดเจนเกี่ยวกับวิธีการชั่งน้ําหนักพืชกระทอมของกลางที่จับได
(เชน ไมนับรวมน้ําหนักของลําตน)
7. ควรรวบรวม วิเคราะหผลการศึกษา วิจัย พืชกระทอมเพิ่มเติม โดยเฉพาะเรื่อง
เกี่ยวกับสารออกฤทธิ์ที่มีอยูในพืชกระทอมที่สงผลตอรางกายมนุษยเพื่อนํามาใชเปนขอมูล
ประกอบการพัฒนานโยบายการแกไขปญหาพืชกระทอมตอไป
8. ควรวิจัยเชิงเปรียบเทียบระหวางผลกระทบของพืชกระทอมกับยาเสพติดอื่นๆ
9. ควรพัฒนายุทธศาสตรการแกไขปญหาเชิงพื้นที่ รวมทั้งกลไกการดําเนินงานโดยให
องคกรปกครองสวนทองถิ่น และองคกรภาคประชาชน เขามามีสวนรวมในการเฝาระวังปญหา
เพื่อใหการแกไขปญหาระดับพื้นที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
◘
■
สรุปผลการประชุมในภาพรวม
เรื่องที่ตองดําเนินการโดยเรงดวน
เรื่องที่ตองดําเนินการโดยเรงดวน (พฤษภาคม - กันยายน 2551) มีดังนี้
1. ตองติดตามสถานการณปญหาพืชกระทอมอยางใกลชิด ทั้งดานการปลูกเพื่อคา
การแปรรูป การคา และการเสพ

9. 9
สวนวิชาการดานยาเสพติด
สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส.
2. ปรับปรุงการดําเนินงานภายใตกรอบนโยบายเดิม โดยนําขอมูล และผลการศึกษา วิจัย
ที่มีอยูไปใชประโยชนในทางปฏิบัติ ไดแก
- การเฝาระวัง การสืบสวนหาขาวกลุมผูผลิต ผูคารายสําคัญ และการสกัดกั้น
มิใหลักลอบลําเลียงไปคาในพื้นที่ภาคใตตอนลาง
- กําหนดหลักเกณฑ/แนวทาง/วิธีการตรวจหาสารเสพติดในรางกาย
วัตถุตองสงสัย และของกลาง
- บังคับใชกฎหมายอยางเขมงวดกับผูผลิต/ผูแปรรูป/ผูจําหนาย
- ปองกันผูเสพรายใหม
3. ปรับปรุงองคประกอบดานโครงสราง-ระบบงาน-ขอมูล-บุคลากร-อุปกรณ เพื่อสนับสนุน
การดําเนินงานแกไขปญหาพืชกระทอมอยางมีประสิทธิภาพ
■
1. สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน ป.ป.ส. เปนแกนกลาง
อํานวยการรวบรวม วิเคราะหผลการศึกษา วิจัย พืชกระทอมเพิ่มเติม โดยเฉพาะเรื่องเกี่ยวกับ
สารออกฤทธิ์ที่มีอยูในพืชกระทอมเพื่อนํามาใชเปนขอมูลประกอบการพัฒนานโยบายการแกไข
ปญหาพืชกระทอมและวางแนวทางการวิจัยพืชเสพติดตอไป
เรื่องที่ตองดําเนินการในระยะตอไป
2. สํานักยุทธศาสตร สํานักงาน ป.ป.ส. เปนแกนกลางกําหนดประเด็น และหาหนวยวิจัย
เพื่อดําเนินการศึกษาทางเลือกเชิงนโยบายตลอดจนผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น
3. สํานักยุทธศาสตร และ สํานักพัฒนาการปองกันและแกไขปญหายาเสพติด สํานักงาน
ป.ป.ส. รวมกันดําเนินการพัฒนาขอเสนอทางนโยบายใหมีความเหมาะสมตอไป
---------------------------------------
นายบัณฑิต คงเกลี้ยง/ น.ส.ปยะธิดา เหลืองอรุณ ผูจดบันทึก
นางจันทรา สุยสุวรรณ ผูสรุปผลการประชุม
นายสุนทร ชื่นศิริ ผูตรวจ