2. Κρίσιμη καμπή
για την εξέλιξη της Μικρασιατικής εκστρατείας
αποτέλεσαν οι εκλογές του 1920.
Το αποτέλεσμα των εκλογών, μέσα σε συνθήκες
Εθνικού Διχασμού και
δυσαρέσκειας του ελληνικού λαού
για την παρατεταμένη παραμονή
των ελληνικών στρατευμάτων στην Μικρά Ασία,
ήταν καθοριστικό
για την μετέπειτα ιστορία του Ελληνικού Έθνους.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος
ηττήθηκε στις εκλογές από τον Δημήτριο Γούναρη.
Μόλις ένα μήνα πριν,
ο φιλο-Ανταντικός Βασιλιάς Αλέξανδρος
πέθανε αιφνιδίως
από το διάσημο δάγκωμα του Μακάκου.
3. Το Νοέμβριο του 1920,
ο Κωνσταντίνος Α΄ επέστρεψε στο θρόνο ύστερα από Δημοψήφισμα.
Ο Κωνσταντίνος ήταν εξαιρετικά αντιπαθής στις Συμμαχικές δυνάμεις
-οι οποίες ήδη ήταν πολύ διστακτικές ως προς τη προέλαση του ελληνικού
στρατού στην ενδοχώρα-
για την ουδετερότητα που προσπάθησε να κρατήσει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αγγλία, Γαλλία και Ιταλία,
είχαν προειδοποιήσει την νέα κυβέρνηση
για το τι θα σήμαινε μια πιθανή επιστροφή του Κωνσταντίνου
στις σχέσεις τους με αυτή,
βρήκαν την πρόφαση που χρειάζονταν για να απαγκιστρωθούν από
την εκστρατεία
και παρέδωσαν διακοινώσεις με τις οποίες
δεν αναγνώριζαν τον Κωνσταντίνο
ως αρχηγό του κράτους.
Μόνο η Αγγλία συνέχισε πλέον,
αν και μόνο σε διπλωματικό επίπεδο,
να υποστηρίζει την Ελλάδα στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.
4. Μερικούς μήνες αργότερα το σκηνικό
αλλάζει ριζικά.
Η Τουρκία με ηγέτη τον Κεμάλ Ατατούρκ
καταφέρνει να συνθηκολογήσει
μετά την Γαλλία, Ρωσία και με την Ιταλία
και να επιτύχει
την προμήθεια του Τουρκικού στρατού
με πολεμικό υλικό
από τις προαναφερόμενες χώρες.
Ο Κεμάλ ως αρχιστράτηγος του τουρκικού στρατού
με μυστική συμφωνία με τους Γάλλους
(Συνθήκη της Αγκύρας, 20 Οκτωβρίου του 1921)
ακύρωσε τη συνθήκη των Σεβρών,
ενώ παράλληλα οι Γάλλοι εγκατέλειψαν την Κιλικία
αφήνοντας άφθονο πολεμικό υλικό
στα χέρια των Τούρκων Συνθήκη των Σεβρών
5. Από τον Σεπτέμβριο του 1921
ο κύριος όγκος των δυνάμεων του Ελληνικού στρατού
είχε συγκεντρωθεί στο Αφιόν Καραχισάρ.
Οι ανώτεροι αξιωματικοί πίστευαν ότι ελέγχοντας
το Αφιόν Καραχισάρ
μπορούσαν να ανακόψουν την τροφοδοσία
του τουρκικού στρατού.
Η ανώτερη ηγεσία του ελληνικού στρατού
είχε υποτιμήσει τα στρατιωτικά σώματα του Κεμάλ,
με αποτέλεσμα να παραμελήσει την άμυνα των συνόρων
και να αρχίσει να καταστρώνει
σχέδια κατάληψης της Κωνσταντινούπολης.
Ο τουρκικός στρατός
είχε φροντίσει να εφοδιαστεί
με καινούρια ανεπτυγμένα πυροβόλα,
τα οποία τελικά έκριναν
την έκβαση της μάχης στο Αφιόν Καραχισάρ.
6. • Στις 4:30 π.μ. της 6 Αυγούστου του 1922,
ο τουρκικός στρατός επιχείρησε δύο ανεξάρτητες μεταξύ τους
ενέργειες που είχαν διερευνητικό χαρακτήρα,
προσβάλλοντας ευάλωτα σημεία των ελληνικών γραμμών άμυνας.
• Τα ξημερώματα (ώρα 4:00 π.μ.) της 13ης Αυγούστου του 1922
ο τουρκικός στρατός, επιτέθηκε
από δύο πλευρές στις ελληνικές δυνάμεις του Αφιόν Καραχισάρ,
που τις αποτελούσαν 9 Μεραρχίες πεζικού.
• Η επίθεση των Τούρκων, την οποία διεύθυνε ο ίδιος ο Κεμάλ ήταν
αναμενόμενη, όμως παρόλ' αυτά αιφνιδίασε με την σφοδρότητά της
την ηγεσία του Ελληνικού στρατού, που περίμενε να αντιμετωπίσει
άτακτα σώματα.
7. • Δύο μέρες αργότερα ο ελληνικός στρατός
είχε αυτοκαταστραφεί.
• Στον νότο είχαν εγκλωβιστεί δύο σώματα
στρατού, του Αθανασίου Φράγκου και του
Νικολάου Τρικούπη.
• Στις 17 Αυγούστου ο στρατός
του Νικολάου Τρικούπη
περικυκλώθηκε από τους Τούρκους
και σταδιακά διασπάστηκε με αποτέλεσμα
στις 20 Αυγούστου
ο Τρικούπης και η φάλαγγα του,
να παραδοθούν.
Στις 24 Αυγούστου η στρατιωτική ηγεσία
συγκεντρώθηκε στη Σμύρνη
και εξέδωσε διαταγές.
Όμως οι διαταγές δεν είχαν ουσιαστικό αποδέκτη
αφού όχι μόνο οι επικοινωνίες είχαν διακοπεί
αλλά και οι στρατιώτες δεν υπάκουαν.
Η αμυντική τακτική ήταν αδύνατη
αφού τα σώματα στρατού είχαν αποκοπεί και
κατευθύνονταν στα παράλια της Μικράς Ασίας.
8. Στις 5 Σεπτεμβρίου
τα τελευταία τμήματα του Γ’ Σώματος Στρατού
εγκατέλειψαν την Μικρά Ασία από το λιμάνι της Αρτάκης
αφήνοντας τους ανυπεράσπιστους Μικρασιάτες στο έλεος των Τούρκων, οι οποίοι ιδίως
στην περιοχή της Σμύρνης
μέχρι τέλους διαβεβαιώνονταν από τις Ελληνικές Αρχές
ότι δεν υπήρχε κίνδυνος και λόγος ανησυχίας.
Μάλιστα δε, δια στόματος του υπουργού Στρατιωτικών Νικόλαου Θεοτόκη
οι Σμυρνιοί διαβεβαιώνονται πως
"η Σμύρνη δεν θα εγκαταλειφθή".
Τέσσερις μέρες αργότερα η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη παραιτείται και ύστερα από
προσπάθειες του Παλατιού σχηματίζεται κυβέρνηση υπό τον Ν. Τριανταφυλλάκο.
Στις 8 Σεπτεμβρίου οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες μπήκαν στη Σμύρνη
και στις 13 ξεκίνησε η Καταστροφή.
Την ίδια μέρα τα τελευταία Ελληνικά στρατεύματα αποχωρούν από τα Προύσα,
βάζοντας φωτιά στην πόλη φεύγοντας.
Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης
(Ιανουάριος 1860 - 15 Νοεμβρίου 1922
10. ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗΣ ΤΟΥ
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ
Οι λόγοι της κατάρρευσης του μικρασιατικού μετώπου ήταν:
Το τέλος του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1918-22,
η φυγή από την Τουρκία της ελληνικής διοίκησης, που είχε
εγκατασταθεί στα δυτικά μικρασιατικά παράλια, κατά τη Συνθήκη των
Σεβρών,
όπως και η σχεδόν άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού μετά
την κατάρρευση του μετώπου
και η γενικευμένη πλέον εκδίωξη μεγάλου μέρους του ελληνικού και
χριστιανικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία.
11. Η συνθήκη της Λωζάνης
Η Μικρασιατική Καταστροφή θεωρείται από τις μεγαλύτερες,
αν όχι η μεγαλύτερη, συμφορά του ελληνισμού διαχρονικά.
Με την Συνθήκη της Λωζάνης και την υποχρεωτική
ανταλλαγή πληθυσμών ,
ο ελληνισμός της Ανατολής εξαφανίστηκε ύστερα
από δύο χιλιάδες χρόνια και
περίπου 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες
ήρθαν υπό άθλιες συνθήκες στην Ελλάδα.
Το σχεδόν χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος έπρεπε τάχιστα να
στεγάσει και να περιθάλψει αυτόν τον τεράστιο πληθυσμό.
12. Η μεγάλη Ιδέα
Παράλληλα, με την αποχώρηση
μουσουλμάνων στο θρήσκευμα από την ελληνική επικράτεια,
η Ελλάδα κατέστη περισσότερο εθνικά και θρησκευτικά ομοιογενής,
αλλά η Μεγάλη Ιδέα
-κύριος συνεκτικός δεσμός της κοινωνίας και ο κύριος στόχος της
ελληνικής εξωτερικής πολιτικής για σχεδόν 100 χρόνια-
έλαβε τέλος.
13. Η καταστροφή
Η Καταστροφή του 1922 θα επιφέρει βαθιές τομές
εντός της ελληνικής κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα:
οικονομικό (δημιουργία πολυπληθούς εργατικής τάξης
στα μεγάλα αστικά κέντρα),
πολιτικό (ριζοσπαστικοποίηση των πολιτικών δυνάμεων),
καθώς και πολιτισμικό (νέα μουσικά ακούσματα, κουζίνα,
νέες πνευματικές αναζητήσεις και λογοτεχνικά ρεύματα,
όπως η γενιά του ’30 κτλ).