EsP Grade 9 Modyul 6: Karapatan
Dignidad
Karapatan bilang Kapangyarihang Moral
6 na Uri ng Karapatang Hindi Maaalis ayon kay Sto Tomas de Aquino
Encyclical "Kapayapaan sa Katotohanan" Pacem in Terris
Source: Edukasyon sa Pagpapakatao 9: Modyul para sa Mag-aaral
Unang Edisyon 2015
ISBN: 978-971-9601-75-3
Ang kababaihan ng taiwan, grade 9 filipinoJenita Guinoo
Ang araling ito ay naglalahad ng isang sanaysay ng Taiwan na naging lunsaran sa pagtalakay sa pangatnig na magkatimbang at di-magkatimbang sa pagsulat ng editoryal na nagpapahayag ng sariling opinyon o pananaw.
Es p 9 Module 6 Karapatan at Tungkulin 2018Edna Azarcon
Outline ng pagtalakay sa mga konsepto sa "Pagpapalalim" ng aralin para sa EsP Grade 9. Sa mga kokopya nito, mangyaring maglagay ng komento para sa higit na ikagaganda ng mga susunod pang presentasyon. Salamat.
salik ng produksyon
Maibibigay ang kahulugan ng produksyon.
Masusuri ang mga salik ng produksyon.
Mapahahalagahan ang mga salik ng produksyon
at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay.
Primary stage – pagkalap ng mga hilaw na sangkap (raw materials)
Secondary Stage – pagproproseso ng hilaw na sangkap (refining process)
Final Stage – pagsasa-ayos ng mga tapos na produkto (packaging, labeling and distribution) para mapakinabangan ng tao.
Basahin ang slide
Input
Halimbawa ng fix input lupa
Halimbawa ng variable input lakas paggawa o labor
At Output naman ay mga kalakal o paglilingkod na resulta ng proseso ng produksyon.
Sa madaling salita, pinagsasama-sama ang mga input upang makapagprodyus ng output
Lupa bilang isang salik ng produksyon
Ang lupa ay hindi lamang tumutukoy sa tinataniman ng mga magsasaka o pinagtatayuan ng bahay. Kasama rin dito ang lahat ng yamang likas sa ibabaw at ilalim nito pati ang yamang tubig, yamang mineral at yamang gubat.
Hindi tulad ng ibang salik, ang lupa ay may naiibang katangian sapagkat ito ay FIXED o takda ang bilang.
Sa makatuwid, ang wastong paggamit ng lupa ay mahalaga Malaki man o maliit ang sukat nito.
So Kailangan nating tiyakin ang pagkakaroon ng produktibong paggamit nito.
Mayroon tayong tinatawag na Upa o renta
ito ang tawag sa kabayaran sa paggamit ng lupa.
Tandaan ha kung kayo ay mag b busines
Ang halaga ng lupa o renta ay tinatakda sa laki, gamit at lokasyon ng lupa.
Ang lakas-paggawa ay tumutukoy sa kakayahan ng tao sa produksiyon ng kalakal o serbisyo
Mahalaga ang ginagampanan ng mga manggagawa sa ating pang- araw- araw na pamumuhay sapagkat ang kanilang paggawa ng mga produkto at serbisyo ang tumutustos at tumutugon sa ating pangangailangan
Kabayarang natatanggap mula sa paggawa ay sahod o sweldo.
White-Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang mental. Ginagamit ang kanilang isip kaysa lakas ng katawan sa paggawa.
Halimbawa: mga propesyunal tulad ng doctor, abogado, inhinyero, guro at iba pa.
2. Blue Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang pisikal.
Mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa.
Halimbawa: karpintero, drayber, magsasaka, tubero, at iba pa
Uri ng Manggagawa
Skilled – may mataas na antas ng kaalaman, kasanayan at karanasan
Semi-skilled – ang kasanayan, kaalaman at karanasan ay higit na mababa kaysa sanay na manggagawa (skilled workers)
Unskilled – mga taong walang kaalaman, kasanayan at karanasan
White-Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang mental. Ginagamit ang kanilang isip kaysa lakas ng katawan sa paggawa.
Halimbawa: mga propesyunal tulad ng doctor, abogado, inhinyero, guro at iba pa.
2. Blue Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang pisikal.
Mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa.
Halimbawa: karpintero, drayber, magsasaka, tubero, at iba pa
Uri ng Manggagawa
Skilled – may mataas na antas ng kaalaman, kasanayan at karanasan
Semi-skilled
Ang kababaihan ng taiwan, grade 9 filipinoJenita Guinoo
Ang araling ito ay naglalahad ng isang sanaysay ng Taiwan na naging lunsaran sa pagtalakay sa pangatnig na magkatimbang at di-magkatimbang sa pagsulat ng editoryal na nagpapahayag ng sariling opinyon o pananaw.
Es p 9 Module 6 Karapatan at Tungkulin 2018Edna Azarcon
Outline ng pagtalakay sa mga konsepto sa "Pagpapalalim" ng aralin para sa EsP Grade 9. Sa mga kokopya nito, mangyaring maglagay ng komento para sa higit na ikagaganda ng mga susunod pang presentasyon. Salamat.
salik ng produksyon
Maibibigay ang kahulugan ng produksyon.
Masusuri ang mga salik ng produksyon.
Mapahahalagahan ang mga salik ng produksyon
at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay.
Primary stage – pagkalap ng mga hilaw na sangkap (raw materials)
Secondary Stage – pagproproseso ng hilaw na sangkap (refining process)
Final Stage – pagsasa-ayos ng mga tapos na produkto (packaging, labeling and distribution) para mapakinabangan ng tao.
Basahin ang slide
Input
Halimbawa ng fix input lupa
Halimbawa ng variable input lakas paggawa o labor
At Output naman ay mga kalakal o paglilingkod na resulta ng proseso ng produksyon.
Sa madaling salita, pinagsasama-sama ang mga input upang makapagprodyus ng output
Lupa bilang isang salik ng produksyon
Ang lupa ay hindi lamang tumutukoy sa tinataniman ng mga magsasaka o pinagtatayuan ng bahay. Kasama rin dito ang lahat ng yamang likas sa ibabaw at ilalim nito pati ang yamang tubig, yamang mineral at yamang gubat.
Hindi tulad ng ibang salik, ang lupa ay may naiibang katangian sapagkat ito ay FIXED o takda ang bilang.
Sa makatuwid, ang wastong paggamit ng lupa ay mahalaga Malaki man o maliit ang sukat nito.
So Kailangan nating tiyakin ang pagkakaroon ng produktibong paggamit nito.
Mayroon tayong tinatawag na Upa o renta
ito ang tawag sa kabayaran sa paggamit ng lupa.
Tandaan ha kung kayo ay mag b busines
Ang halaga ng lupa o renta ay tinatakda sa laki, gamit at lokasyon ng lupa.
Ang lakas-paggawa ay tumutukoy sa kakayahan ng tao sa produksiyon ng kalakal o serbisyo
Mahalaga ang ginagampanan ng mga manggagawa sa ating pang- araw- araw na pamumuhay sapagkat ang kanilang paggawa ng mga produkto at serbisyo ang tumutustos at tumutugon sa ating pangangailangan
Kabayarang natatanggap mula sa paggawa ay sahod o sweldo.
White-Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang mental. Ginagamit ang kanilang isip kaysa lakas ng katawan sa paggawa.
Halimbawa: mga propesyunal tulad ng doctor, abogado, inhinyero, guro at iba pa.
2. Blue Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang pisikal.
Mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa.
Halimbawa: karpintero, drayber, magsasaka, tubero, at iba pa
Uri ng Manggagawa
Skilled – may mataas na antas ng kaalaman, kasanayan at karanasan
Semi-skilled – ang kasanayan, kaalaman at karanasan ay higit na mababa kaysa sanay na manggagawa (skilled workers)
Unskilled – mga taong walang kaalaman, kasanayan at karanasan
White-Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang mental. Ginagamit ang kanilang isip kaysa lakas ng katawan sa paggawa.
Halimbawa: mga propesyunal tulad ng doctor, abogado, inhinyero, guro at iba pa.
2. Blue Collar Job – Ang mga manggagawang may kakayahang pisikal.
Mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa.
Halimbawa: karpintero, drayber, magsasaka, tubero, at iba pa
Uri ng Manggagawa
Skilled – may mataas na antas ng kaalaman, kasanayan at karanasan
Semi-skilled
Sa modyul na ito, pag-iisipan ng mga estudyante ang kanilang karapatan at kaakibat nitong tungkulin. Mahalagang maunawaan ito upang makilala ang kabuuang paraan sa tungkulin ng tao sa lipunan at epekto ng pagtupad o hindi pagtupad nito sa pagbuo ng kaniyang pagkatao.
Mahalagang masagot ng mga estudyante ang mga mahahalagang katanongan: Ano ang dapat gawin ng tao upang magkaroon ng tunay na kabuluhan ang karapatan? Bakit moral ng gawain ang pagtupad ng tungkulin? Ano-ano ang dalawang obligasyon na kaakibat ng karapatang pantao?
Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas ng mga estudyante ang sumusunod na kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
1. Natutukoy ang mga karapatan at tungkulin ng tao
2. Nasususri ang mga paglabag sa karapatang pantao na umiiral aa pamilya, paaralan, Barangay/pamayanan, o lipunan/bansa.
3. Naipapaliwanag ang batayang kosepto ng aralin
4. Naisasagawa ang mga angkop na kilos upang pukawin ang kamalayan ng kapuwa Pilipino tungkol sa mga nasaksihan, naobserbahan o napanood na paglabag sa mga karapatang pantao sa pamilya, paaralan, Barangay/pamayanan, o lipunan/bansa.
Aralin 1 Karapatan at Tungkulin ng Tao.
Kumpara sa iba pang nilikha, ang tao lamang ang mayroong higit na halaga kaysa sa ibang bunga ng pagkakalikha sapagkat siya ay nilikha ayon sa larawan at wangis ng Diyos, at siyang paraan na rin ng paghahayag nang Kaniyang sarili sa tao. 1 Ang halagang ito o value ay tinatawag na dignidad na siyang pinakamatibay na dahilan kung bakit ang bawat tao ay mayroong karapatan. Umuusbong ang karapatan mula sa dignidad2 sapagkat ang bawat karapatan ay pagpapakita nang pagkamahalaga ng tao.
Ang karapatan ay tumutukoy sa mga prinsipyo na nagsisilbing gabay sa mga pananaw ng tao na may kinalaman sa kung papaano niya itrato ang kanyang kapuwa at sa kanyang dignidad bilang tao. Ito ay itinuturing na kapangyarihang moral sapagkat ang paggamit ng mga karapatan ay may kakayahang magdulot ng kaligayahan, kapayapaan, at pagkakaisa.
Ang pagkilala sa mga patas at hindi maaalis na karapatan ng bawat tao sa buong mundo na pinakikilos nang may kalayaan, katarungan at kapayapaan ay nangangailangan ng patas na pagbibigay-halaga sa karapatan at tungkulin upang makabuo ng batayang moral kung saan lahat ng lalake at babae ay mamumuhay ng mapayapa at makakamit ang kanilang kaganapan bilang tao. Ito ang dahilan kung bakit binuo rin ng United Nations ang Pangkalahatang Pagpapahayag ng Tungkulin ng Tao o Universal Declaration of Human Rights noong 1997.
Halimbawa:
Ang mga kababaihan noong unang panahon ay walang lugar sa politika ngunit hindi naglaon ay nabigyan na ang mga kababaihan ng karapatan upang mamuno sa lipunan. Ngunit inaasahan din sa kanya ang maayos na pamamalakad at paglilingkod.
Ang tungkulin ay ang mga bagay na inaasahang magagawa o maisasakatuparan ng isang tao. Kung maisasagawa mo nang maayos ang mga tungkuling paggawa ng mabuti sa kapuwa, maaaring magbigay ng kaligayahan at kaganapan kung sino at ano ka bilang tao dito sa mundo.
Tandaan ang bawat karapatan at ang kaakibat na tungkulin ng tao.
✓ Karapatang mabuhay
✓ Tungkulin ang pangalagaan ang sarili o pangalagaan ng mga magulang ang mga anak. Halimbawa: Sa babaeng nagdadalang-tao, tungkulin ng ina na pangalagaan ang kaniyang sarili upang masiguro ang kaligtasan ng sanggol.
✓ Karapatan magkaroon ng pribadong ari-arian
✓ Tungkulin na gawing legal ang pag-aari, mapayabong ang mga ito at gamitin upang tulungan ang kapuwa at paunlarin ang pamayanan. Halimbawa: Pagtulong sa mga nasalanta ng baha sa pamamagitan ng pagbibigay ng pagkain, damit o pera, mga bagay na tunay nilang kailangan.
✓ Karapatang magpakasal o magkaroon ng pamilya
✓ Tungkulin na pangalagaan ang pamilya. Halimbawa: Pagiging isang mabuting halimbawa sa mga anak, pag-iwas sa eskandalo na magiging sanhi sa pagsira ng pangalan ng pamilya at pagsasabuhay ng mga birtud bilang isang pamilya.
✓ Karapatan sa pananampalataya
✓ Tungkulin na igalang ang ibang relihiyon o paraan ng pagsamba ng iba.
✓ Karapatang maghanapbuhay
✓ Tungkulin maghanapbuhay ng marangal
✓ Tungkulin ng bawat isa na magpunyagi sa t
12. Mga Uri ng Karapatan
4. Karapatang
pumunta sa
ibang lugar
13. Mga Uri ng Karapatan
5. Karapatang
sumamba o
ipahayag ang
pananampalataya
14. Mga Uri ng Karapatan
6. Karapatang
magtrabaho o
maghanapbuhay
15. 1. Karapatan sa buhay
2. Karapatan sa pribadong ari-
arian
3. Karapatang magpakasal
4. Karapatang pumunta sa ibang
lugar
5. Karapatang sumamba o
ipahayag ang pananampalataya
6. Karapatang magtrabaho o
maghanap-buhay