Recommended
Recommended
More Related Content
Featured
Featured (20)
Jet lag
- 1. JET LAG • Jet Lag Nedir? • Nedenleri ve Belirtileri • Korunma Yöntemleri • Sirkadiyen Ritim • Sportif Performansa Etkisi
- 2. Jet Lag Hava yoluyla yapılan hızlı seyahatler sonucunda yaşanan ve sirkadiyen ritimdeki uyuşmazlıklar ortaya çıkartan duruma denir. Bir başka ifadeyle Jet Lag; uçakla seyahat esnasında dünyanın zaman dilimleri geçilirken insan vücudunun bu hızlı zaman değişimine adapte olamamasıdır.
- 3. Nedenleri • Zaman dilimlerinin geçilmesi esnasında vücut saati diyebileceğimiz iç ritmin bu duruma uyumsuzluğu. • Uykusuzluk ve stresli durumlar. • Uzun uçuşlardaki hareketsizliğin oluşturduğu olumsuzluklar. • Güney ve kuzey yönlü uçuşlar ne kadar uzun olurlarsa olsunlar jet lag’a neden olmazlar. Ancak doğu batı yönlü uçuşlarda 4-5 saatlik bir uçuş jet lag’a neden olur. • Ne kadar fazla zaman dilimi geçilirse vücut ritminde o kadar fazla sapma olur.
- 4. Belirtileri • Aşırı yorgunluk • Uykusuzluk • Mide ve baş ağrıları • Sinirlilik • Hafif depresyon • Kabızlık ya da ishal • Kas krampları • Uyum sorunu • İştahsızlık • Düzensiz kalp atışları • Koordinasyon bozukluğu
- 5. Korunma Yöntemleri • Seyahat öncesi hafif beslenmek gereklidir. • Protein açısından zengin kahvaltı ve karbonhidrat açısından zengin akşam yemeği yemek de yine yardımcı olacaktır. • Doğu yönüne uçuyorsanız, gidiş gününüzden 2-3 gün öncesinden normal yatış sürenizi 1 saat öne, batıya uçuyorsanız 1 saat geç saate almanızda fayda vardır. • Kan dolaşımını hızlandırmak adına stretching hareketleri, kısa süreli uçak içi yürüyüşleri yapılmalıdır. Bazı bireyler için uçuş öncesi 1 adet aspirin alınması faydalı olabilir. • Uçağa biner binmez saatinizi gideceğiniz yerin yerel saatine göre ayarlayın ve o saate göre yeme-içme ve uyuma durumlarınızı ayarlamaya çalışın. • Melatonin desteği.
- 7. Melatonin Melatonin epifiz bezinin pineolasit adı verilen hücrelerinden salgılanır. Sirkadiyen ritim üzerinde etkilidir. Pineolasit hormonlar ışığa duyarlıdırlar. Melatonin, kişiden kişiye değişse de yaklaşık olarak 23:00 ile 05:00 saatleri arasında salgılanan bir hormondur. Hormonun temel görevi vücudun biyolojik saatini koruyup ritmini ayarlamaktır. Bunun haricinde melatoninin güçlü salgılanmasının kansere karşı koruyucu etkisi vardır. Bu nedenle lösemi ve diğer kansere yakalananların kesinlikle karanlık ortamlarda yatırılmaları istenmektedir. Yapılan son araştırmalara göre hormonun yaşlanmayı geciktirici etkisi de vardır. 2005 yılında yapılan bir çalışmada 0.3 mg melatonin desteği insanların uyku sorunlarını aşmasına yardımcı olmaktadır. Jet lag’ın yaşandığı ilk gün alınarak jet lag etkilerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Ancak bir çok kişi için tavsiye edilmemektedir.
- 12. Sirkadiyen Ritim Sirkadiyen Ritim; Vücudumuzun muhtelif fizyolojik fonksiyonları günün 24 saatlik süresi içinde farklılıklar gösterirler. Bu günlük ritim değişikliklerine sirkadiyen ritim denir. Örneğin; uyku, uyanıklık hali, periyodik sosyal ilişkiler gibi. Uçaklarla kısa sürede uzun mesafeler kat eden sporcularda sirkadiyen ritim bozulur. Sirkadiyen ritim başka bir ifadeyle vücut saatini ifade eder. Epifiz bezinden salgılanan melatonin vücut saatinin ayarlanmasında baş rol oynamaktadır. Bununla ilgili bir çalışmada 17 adet denek San Fransisco’dan Londra’ya yolculuk yapmışlardır. Bu yolculuk 8 saat dilimi uzaklıktadır. Yolculardan 8 tanesi 5 mg melatonin alırken kalan 9 yolcu plasebo etkisine maruz bırakıldı.
- 14. Sportif Performansa Etkisi Transmeridyen hızlı uçuşlar günümüz sporcuları için sık karşılaşılan bir unsurdur ve performans üzerinde oldukça olumsuz etkileri olduğu varsayılmaktadır. Uyku ve duygulanım durumundaki bozukluklar bu varsayımın en önemli destekçileridir. Optimal performans için fizyolojik ve psikolojik olarak en üst seviyede olmak gerekliliği uzun hava yolculuklarının bunu olumsuz etkileyebileceği olasılığını yükseltmektedir. Ancak bu konuda olduk az çalışma vardır. Jet lag etkisinin ne kadar süreceği optimal olarak hesaplanmalı ve müsabaka için gidilecek olan yere alışılabilinmesi için en uygun zaman seçilerek yolculuk planlanmalıdır. Yolculuktan sonraki ilk gün hafif antrenmanlar yapılmalıdır. Bu antrenmanların amacı jet lag etkisini yok etmek amaçlıdır.