2. Elvin PAŞAYEV
HƏDƏF
MALİYƏT
MENECMENTİ
(TARGET COST
MANAGEMENT)
STATEJİ MALIYƏT
28/12/2012
VƏ KAR PLANLAMA METODU
OLARAQ
3. Hədəf Maliyət Menecmenti
(HMM) anlayışı
» Tarixi, Hədəf maliyetleme ilk olaraq 1970-cı illərdə Yaponiyada
xərclərin idarə edilməsi ilə əlaqədar ortaya çıxmış bir metod
olaraq açıqlanır (Bonzemba və Okano, 1998, 3; Zengin və Ada,
2009, 5594)
» HMM-i birinci növbədə müştəri arzularını, ümidlərini analiz
edərək təyin etməkdə və məhsulun gələcək xərclərini
hesablamaktadır (Glaser, 2006: 215.; Götze,2004: 271). HMM-nin
hərəkət nöqtəsini, davamlı dəyişən və şiddətlənən rəqabət
şəraitində bütün müəssisə fəaliyyətlərinə uyğun bir şəkildə strateji
idarəetmə təşkil etməkdir. Bu da ancaq, müştəri istəklərinə
əsaslanan bazara uyğun məhsullar istehsal etmək reallaşdırıla bilər
(Sibbel, Hartmann, 2005: 79).
4. Ənənəvi qiymətqoyma yanaşmasında (Cost Plus
Pricing)
Q = X+ p Q: Qiymət, X: Xərc,
p: Mənfəət miqdarı
Hədəf maliyətləmə yanaşması isə;
X=Q–p
bərabərliyinə əsaslanır. Bu bərabərliyi
Hədəf Xərc = Hədəf Qiymət - Gözlənilən Kar
5. Yeni məhsullarda Hədəf Maliyət Sisteminin Tətbiqetmə Prosesi
Hədəflənən Hədəflənən Qəbul edilən
Başlanğıc
satış qiyməti KAR marjı Maliyət(Xərc)
Xərcləri aşağı salma
məqsədləri
Müştəri SON ?
(sədaqət ) Müəssisə
(strateji
məqsəd)
Rəqiblər Təxmini
Sərmayədar
(təklif)
(gözlənilən Maliyət(Xərc)
gəliri)
Funksional
Maliyətlər
(Xərclər)
Məhsul parçalarının
Maliyətləri Tədarükçülər
(Xərcləri)
Mənbə: Cokins, G. (2002). “Integrating target costing and ABC” Journal of Cost
Management(July/August): s:21’dən yararlanılaraq hazırlanmışdır.
6.
7. HMM-nin müddətini belə yekunlaşdıra bilərik
(Karakaya, 2004: 585-586).
» 1. Çıxarılması düşünülən məhsulla əlaqədar bazar araşdırması edilər.
» 2. Təyin olunan funksiyalara və bunlara verilən əhəmiyyət dərəcələri də
diqqətə alınaraq məhsul meydana gətirən parçalar təyin olunar.
» 3. Satışlardan gözlənilən minimum karlılıq təyin olunur.Karlılıq nisbətinə
görə hədəf kar/qazanc hesablanar.
» 4. Hesablanan hədəf kar satış qiymətindən çıxılır hədəf xərc (maliyət)
təyin olunar. Bu xərc "Qəbul Edilə bilər Maksimum Xərc" mənasını verər.
» 5. Məhsulu meydana gətirən hər parçanın istehsal xərci hesablanır.
Təxmini xərc bir uzaqgörənlik xərc olub, hər hansı bir hədəf deyildir.
» 6. Təxmini istehsal xərci, qəbul edilə bilər maksimum istehsal xərcindən
böyük isə bu nöqtədə xərc salıcı texnikalardan faydalanılar
» 7. Təxmini istehsal xərcinin qəbul edilə bilər xərc səviyyəsinə
endirilməsiylə hədəf xərcin uyğunluğu təmin edilmiş olar.
8. HMM-nin Məqsədi
» Maliyət (Xərc) salma: Qalıcı və ən
yüksək keyfiyyətdə, cəmi xərcləri
azaltmaqdır.
» Strateji Kar Planlama: İstehsal ,dizayn
və satış məlumatlarının analizi yolu ilə
strateji kar planlarını hazırlamaqdadır
10. » Yaponiyanın ən böyük avtomobil istehsalçısı
olan Toyota firması hədəf maliyəti (xərcləri )
sistemini 1960-cı ildən ilk olaraq inkişaf etdirən
müəssə olmuşdur.
» Toyota hər bir avtomobil modeli üçün bir hədəf
maliyəti (xərcləri ) hesablayır.
11. Məhsul Planlaması
» Toyotada hədəf maliyətləmə məhsulun bazara
təqdim edilməsindən 3 il əvvəl başlayır.
» Yeni məhsul düşüncəsi ilə əlaqədar işlər dizayn
verən baş mühəndis və yeni məhsul qurumu
( təşkilatı ) tərəfindən həyata keçirilir.
» Yeni məhsulun qiyməti köhnə modelə əlavə
olunan dəyərlərə baxılaraq və marketinq
bölməsinin köməyi ilə həyata keçirilir.
12. Məhsul Dizaynı
» Baş mühəndisin idarə etdiyi bir ortaq qurul
tərəfindən ( tərkibinda satınalma, məhsul
mühəndisliyi , məhsul inkişafı bölmələrində
işləyənlər ) həyata keçirilir.
13. Ön İstehsal Mərhələsi
» Test məhsullarının istehsalı ilə başlayır .
» Toyota hədəf maliyətini ( xərclərini ) istehsala
yaxın hesablayır. Əgər təxmini maliyət hələ
də hədəf maliyətindən yüksəkdirsə :
» Hədəf maliyətinə çatmaq üçün məhsulda və
ya istehsal prosesində dəyişikliklər edilir.
» Hədəf maliyətinə çatmadan yeni bir məhsul
istehsalına başlana bilməz.
14. İstehsal Mərhələsi
» İstehsalın başlaması ilə maliyətin ( xərclərin )
təqibi dövrü başlamışdır.
» Bu mərhələdə hədəf maliyətləmə rəsmi olaraq
sona çatmış olsa da,
» İki səbəbə görə əhəmiyyəyini hələ də davam
etdirir.
1. Standart xərclər sistemində istifadə olunan
xərclərdən biri hədəf maliyətidir ( xərcləridir ).
2. Ortaya çıxan məhsulun həqiqi dəyəri ilə yeni
istehsal olunacaq məhsulun maliyətini
hesablayarkən
