Cleaner Technology

1. ความก้าวหน้าการดาเนินงานเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาด
สาหรับโรงงานอุตสาหกรรมในพื้นที่ภาคกลางในช่วงครึ่งแรกของแผนพัฒนา
เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11
(Implementation Progress on Cleaner Technology for Industries in
Central Region of Thailand during the First Half of the 11th
National
Economic and Social Development Plan)
โดย
เชิญ ไกรนรา
Choen Krainara
สานักพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมภาคกลาง
สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
23 กรกฎาคม 2557

2. ความก้าวหน้าการดาเนินงานเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดสาหรับโรงงาน
อุตสาหกรรมในพื้นที่ภาคกลางในช่วงครึ่งแรกของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม
แห่งชาติฉบับที่ 11
(Implementation Progress on Cleaner Technology for Industries in
Central Region of Thailand during the First Half of the 11th
National
Economic and Social Development Plan)
1.เทคโนโลยีการผลิตที่สะอาด หมายถึงการปรับปรุงหรือเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิตหรือผลิตภัณฑ์เพื่อให้
การใช้วัตถุดิบ พลังงานและทรัพยากรธรรมชาติเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โดยให้เปลี่ยนเป็นของเสียน้อยที่สุด
หรือไม่มีเลย จึงเป็นการลดมลพิษที่แหล่งก้าเนิด รวมทั้งการเปลี่ยนวัตถุดิบ การใช้ซ้้าและการน้ากลับมาใช้ใหม่
ซึ่งช่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและลดต้นทุนการผลิตไปพร้อมกัน กรมโรงงานอุตสาหกรรมได้ส่งเสริมการ
ด้าเนินงานเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดส้าหรับโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งโรงงานอุตสาหกรรมที่ได้รับ
ใบรับรองเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดได้รับการยอมรับเทียบเท่าโรงงานที่ได้รับใบรับรองอุตสาหกรรมสีเขียว
ระดับที่ 2 โดยระหว่างปี 2555-2557 ได้จัดท้า 4 โครงการหลัก มีโรงงานเข้าร่วมโครงการ รวมทั้งสิ้น 104
โรงงาน โดยด้าเนินการแล้วเสร็จจ้านวน 86 โรงงาน ท้าให้สามารถลดปริมาณการใช้น้้ารวมทั้งสิ้น 1,749,272
ลบ.ม.ต่อปี และสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านน้้า สารเคมีและพลังงานรวมเป็นเงินทั้งสิ้น 78.38 ล้านบาท/ปี
สามารถลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 1,172,917 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี และ
มีโรงงานที่อยู่ระหว่างการด้าเนินการในปี 2557 จ้านวน 18 โรงงาน โดยมีรายละเอียดความก้าวหน้าการ
ด้าเนินงานดังนี้
1.1 โครงการถ่ายทอดเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดสาหรับโรงงานอุตสาหกรรม โดยมุ่งเน้น 4 อุตสาหกรรม
เป้าหมาย คือ (1) อุตสาหกรรมเครื่องปรับอากาศ (2) อุตสาหกรรมผักและผลไม้บรรจุกระป๋อง
(3) อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์อาหาร และ (4) อุตสาหกรรมโลหะ (อยู่ระหว่างการด้าเนินการในปี 2557 ) มี
โรงงานเข้าร่วมโครงการรวมทั้งสิ้น 28 โรงงาน ภายหลังจากโรงงานจากกลุ่มอุตสาหกรรมที่ (1)- (3) จ้านวน
19 โรงงานน้าทางเลือกเพื่อการปรับปรุงกระบวนการผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดไปปฏิบัติจริง ท้าให้
สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านวัตถุดิบ พลังงานไฟฟ้า เชื้อเพลิงและน้้ารวมเป็นเงินทั้งสิ้น 9.68 ล้านบาท/ปี
รวมทั้งสามารถลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 1,152,517 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อ
ปี ซึ่งสามารถจ้าแนกความก้าวหน้าของการด้าเนินงานของรายอุตสาหกรรมเป้าหมายได้ดังนี้
1) อุตสาหกรรมเครื่องปรับอากาศ มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 8 โรงงาน แบ่ง
ออกเป็น จังหวัดปทุมธานีจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดสมุทรปราการจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดนนทบุรีจ้านวน 2
โรงงาน จังหวัดชลบุรีจ้านวน 1 โรงงาน และกรุงเทพมหานครจ้านวน 1 โรงงาน ภายหลังจากโรงงานดังกล่าว
น้าทางเลือกเพื่อการปรับปรุงกระบวนการผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดไปปฏิบัติจริง ท้าให้สามารถ
ประหยัดค่าใช้จ่ายด้านวัตถุดิบ พลังงานไฟฟ้า เชื้อเพลิงและน้้ารวมเป็นเงินทั้งสิ้น 2 .39 ล้าน บาทต่อปี รวมทั้ง
สามารถลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 143,662 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี

3. 2) อุตสาหกรรมผักและผลไม้บรรจุกระป่อง มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 3
โรงงาน แบ่งออกเป็น จังหวัดกาญจนบุรีจ้านวน 2 โรงงาน และจังหวัดชลบุรีจ้านวน 1 โรงงาน ภายหลังจาก
โรงงานดังกล่าวน้าทางเลือกเพื่อการปรับปรุงกระบวนการผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดไปปฏิบัติจริง
ท้าให้สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านวัตถุดิบ พลังงานไฟฟ้า เชื้อเพลิงและน้้ารวมเป็นเงินทั้งสิ้น 1 .29 ล้านบาท
ต่อปี รวมทั้งสามารถลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ 65 ,093 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่า
ต่อปี
3) อุตสาหกรรมบรรจุภัณฑ์อาหาร มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 8 โรงงาน โดย
แบ่งออกเป็น จังหวัดสมุทรปราการจ้านวน 4 โรงงาน จังหวัดสมุทรสาครจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดปทุมธานี
และจังหวัดนครปฐม แห่งละ 1 โรงงาน ภายหลังจากโรงงานดังกล่าวน้าทางเลือกเพื่อการปรับปรุงกระบวนการ
ผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดไปปฏิบัติจริง ท้าให้สามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านวัตถุดิบ พลังงานไฟฟ้า
เชื้อเพลิงและน้้ารวมเป็นเงินทั้งสิ้น 6 ล้านบาทต่อปี รวมทั้งสามารถลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้
943,762 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี
4) อุตสาหกรรมโลหะ มีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 9 โรงงาน แบ่งออกเป็น
จังหวัดปทุมธานีจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดระยองจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดฉะเชิงเทราจ้านวน 2 โรงงาน
จังหวัดปราจีนบุรี จังหวัดสมุทรปราการและจังหวัดชลบุรี แห่งละจ้านวน 1 โรงงาน ขณะนี้อยู่ระหว่าง
ด้าเนินการในปี 2557
1.2 โครงการลดมลพิษโรงงานอุตสาหกรรมนอกเขตพื้นที่นิคมอุตสาหกรรมจังหวัดระยองปี 2555 มีโรงงาน
อุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 18 โรงงาน ภายหลังโรงงานดังกล่าวน้าทางเลือกเพื่อการ
ปรับปรุงกระบวนการผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดไปปฏิบัติจริง ท้าให้สามารถลดปริมาณการใช้น้้ารวม
ทั้งสิ้น 70,164 ลบ.ม.ต่อเดือน หรือ 814 ,968 ลบ.ม.ต่อปี หรือคิดเป็นร้อยละ 12.93 ของปริมาณการใช้น้้า
ทั้งหมด และสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านน้้า สารเคมีและพลังงานรวมเป็นเงินทั้งสิ้น 30.90 ล้านบาท/ปี
1.3 โครงการศึกษาศักยภาพในการลดปริมาณการใช้น้าในอุตสาหกรรมที่มีการใช้น้ามาก มีโรงงาน
อุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 19 โรงงาน แบ่งออกเป็น จังหวัดสมุทรปราการจ้านวน 6
โรงงาน จังหวัดสมุทรสาครและจังหวัดนครปฐม แห่งละจ้านวน 3 โรงงาน จังหวัดชลบุรีและจังหวัดปทุมธานี
แห่งละจ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดนนทบุรี จังหวัดสิงห์บุรีจังหวัดประจวบคีรีขันธ์แห่งละจ้านวน 1 โรงงาน
ภายหลังจากจาก โรงงานดังกล่าวน้าทางเลือกเพื่อการปรับปรุงกระบวนการผลิตของเทคโนโลยีการผลิตที่
สะอาดไปปฏิบัติจริง ท้าให้สามารถลดปริมาณการใช้น้้ารวมทั้งสิ้น 934,304 ลบ.ม.ต่อปี หรือคิดเป็นร้อยละ
23.50 ของปริมาณการใช้น้้าทั้งหมด และสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายด้านน้้า สารเคมีและพลังงานรวมเป็นเงิน
ทั้งสิ้น 37.80 ล้านบาท/ปี และขณะนี้อยู่ระหว่างด้าเนินการในปี 2557 ซึ่งมีโรงงานอุตสาหกรรมขนาดใหญ่เข้า
ร่วมโครงการจ้านวน 9 โรงงาน แบ่งออกเป็น จังหวัดฉะเชิงเทรา จังหวัดปทุมธานีและจังหวัดระยอง แห่งละ
จ้านวน 2 โรงงาน จังหวัดชลบุรี จังหวัดปราจีนบุรีและจังหวัดสมุทรปราการแห่งละจ้านวน 1 โรงงาน
1.4 โครงการพัฒนาระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมสาหรับโรงงานอุตสาหกรรมในพื้นที่ลุ่มน้าหลัก
ประกอบด้วยลุ่มน้้าเจ้าพระยา ลุ่มน้้าบางปะกง ลุ่มน้้าท่าจีน ลุ่มน้้าแม่กลองและพื้นที่ใกล้เคียง มีจ้านวนโรงงาน

4. ที่เข้าร่วมโครงการจ้านวน 60 โรงงาน โดยมี โรงงานที่ผ่านการตรวจประเมินและรับรองระบบการจัดการ
สิ่งแวดล้อมจ้านวน 49 โรงงาน พนักงานในโรงงานได้รับความรู้เกี่ยวกับการจัดการสิ่งแวดล้อมจ้านวน 927 คน
สามารถลดปริมาณบีโอดี ซีโอดีโหลดและสารแขวนลอย ได้จ้านวน 348 ตัน/ปี และสามารถลดปริมาณก๊าซ
เรือนกระจกได้จ้านวน 20,400 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี
2.ปัญหาและอุปสรรคในการดาเนินการเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดสาหรับโรงงานอุตสาหกรรม พบว่า
จ้านวนโรงงานอุตสาหกรรมที่ให้ความสนใจยังมีค่อนข้างจ้ากัดเนื่องจากโรงงานอุตสาหกรรมและบุคลากรยัง
ขาดความรู้และความเข้าใจ ส่งผลให้โรงงานอุตสาหกรรมเหล่านั้นไม่มีนโยบายในการด้าเนินการพัฒนา
เทคโนโลยีสะอาด ตลอดทั้งขาดแคลนงบประมาณเพื่อปรับปรุงกระบวนการผลิตสู่เป้าหมายเทคโนโลยีสะอาด
และขาดการสนับสนุนและการสนับสนุน จากหน่วยงานภาครัฐ ขณะเดียวกันหน่วยงานภาครัฐก็ประสบปัญหา
ขาดแคลนผู้เชี่ยวชาญในเรื่องเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาด
3.ข้อเสนอแนะสาหรับการส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดสาหรับโรงงานอุตสาหกรรมในช่วง
ครึ่งหลังของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ 11 (2557-2559)
ผลักดันให้โรงงานอุตสาหกรรมด้าเนินการพัฒนากระบวนการผลิตโดยใช้เทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดเพื่อเป็น
ฐานส้าหรับการมุ่งไปสู่การพัฒนาอุตสาหกรรมสีเขียวอย่างยั่งยืน โดยภาครัฐควรสนับสนุนความช่วยเหลือที่
จ้าเป็นต่อการปรับตัวของผู้ประกอบการโรงงานอุตสาหกรรม เช่น การฝึกอบรม และให้ความช่วยเหลือทาง
วิชาการแก่ผู้ประกอบการ การสนับสนุนเครื่องมือ และเครื่องจักรที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยี การผลิตที่สะอาด
การสนับสนุนการลดมลพิษในโรงงาน และการติดตามผลการด้าเนินงานเทคโนโลยีสะอาดอย่างต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
กรมโรงงานอุตสาหกรรม 2557 ความก้าวหน้าการด้าเนินงานเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาด
สยาม อรุณศรีมรกต และ วรพร สังเนตร ไม่ระบุปี การติดตามผลศักยภาพการน้าเทคโนโลยีการผลิตที่สะอาด
ไปปฏิบัติเพื่อการป้องกันมลพิษในโรงงานอุตสาหกรรมยางพารา
สุกัญญา บรรณเภสัช ไม่ระบุปี เทคโนโลยีการผลิตที่สะอาดในภาคอุตสาหกรรม