Bài viết được thực hiện trong khuân khổ dự án "Thúc đẩy thực hành trách nhiệm xã hội trong ngành thủy sản Việt Nam" được triển khai bởi Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS), Hội nghề cá Việt Nam (VINAFIS), Hỗ trợ bởi OXFAM ICAFIS - Corporate social responsibility in fisheries (CSR)

1. THỰC HÀNH TRÁCH NHIỆM
XÃ HỘI TRONG THỦY SẢN VÀ
XU THẾ THỊ TRƯỜNG

2. CSR và Phát triển bền vững:
“Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Corporate Social
Responsibility – CSR) là sự cam kết của doanh nghiệp đóng
góp vào việc phát triển kinh tế bền vững, thông qua những
hoạt động nhằm nâng cao chất lượng đời sống của người lao
động và các thành viên gia đình họ, cho cộng đồng và toàn
xã hội, theo cách có lợi cho cả doanh nghiệp cũng như phát
triển chung của xã hội”
(Theo Nhóm phát triển kinh tế tư nhân, Ngân hàng thế giới)

3. BỐI CẢNH
Ngành Thuỷ sản Việt Nam đóng một vai trò quan trọng
trong sự phát triển kinh tế đất nước.
Tốc độ tăng trưởng bình quân của sản lượng thủy sản đạt
6.17%/năm (Nguồn: Bộ NN&PTNT, 2009). Nếu năm
1985, sản lượng thủy sản đạt 1.161 triệu tấn đã tăng lên
trên 4.6 triệu tấn (tăng gần 4 lần) ở năm 2008 (Nguồn:Bộ
NN&PTNT, 2009). Trong đó, khai thác hải sản tăng 2.35
lần, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 3.79%/năm; nuôi
trồng thủy sản tăng lên gần 8.82 lần, tốc độ tăng trưởng
bình quân đạt 9.99%/năm. Năm 2014 vừa qua ngành thủy
sản đã đạt được con số xuất khẩu kỷ lục 7.9 tỷ USD
(Nguồn:VASEP)

5. Kim ngạch xuất khẩu Thủy sản Việt Nam giai đoạn
2000-2013 (năm 2014 là 7,92 tỷ USD)
Ngu n: VASEPồ

6. Cơ cấu sản xuất thủy sản chính (tính
đến 15/11/2014

8. Ngu n: Hồ Đ
Stirling

9. Phát triển kinh tế thủy sản đã thu hút lao động khoảng gần 5
triệu người năm 2007.
Khai thác: Tính đến năm 2006, số hộ trực tiếp khai thác thủy
sản trong cả nước có khoảng gần 1.4 triệu người. Tính đến năm
2013 toàn ngành thuỷ sản có khoảng gần 123.125 tàu thuyền.
Nuôi trồng: Toàn quốc có trên 1 triệu ha nuôi thủy sản, Sản
lượng thuỷ sản nuôi trồng cả năm 2014 ước đạt 3413,3 nghìn
tấn;
Chế biến: Cả nước hiện có 568 doanh nghiệp chế biến TS;
trong đó trên 250 doanh nghiệp chế biến xuất khẩu , giải quyết
việc làm cho trên 4 triệu lao động ; sản phẩm thủy sản đã xuất
khẩu đi 164 quốc gia trên cả nước,

10. Một số vấn đề gặp phải
Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến uy tín và chất lượng
thủy sản Việt Nam khi bán ra thị trường thế giới

11. MỘT SỐ THÁCH THỨC CỦA NGÀNH
THỦY SẢN
(1) Số lượng tàu thuyền khai thác thủy sản tăng nhanh, năm
2001 là 74.495 chiếc, năm 2013 là 123.125 chiếc .
(2) Nguồn lợi thủy sản bị khai thác tận diệt: Tình trạng
đánh bắt cá con trong mùa sinh sản tăng, khai thác tận dụng
còn phổ biến, tỉ lệ cá tạp ngày càng cao, chiếm khoảng
40% - 80% sản lượng đánh bắt tuỳ theo từng loại nghề

12.  (3) Ô nhiệm môi trường: Sản lượng khai thác
đã tiệm cận với giới hạn cho phép (2,2 triệu
tấn/năm), nhiều nguồn lợi hải sản đã có dấu
hiệu tổn thương; nuôi thủy sản còn gây nhiều
hệ lụy về môi trường; quản lý xả thải của nhà
máy chế biến còn chưa thực sự tốt

13. (4) Việc áp dụng các mô hình đồng quản lý, quản lý có sự
tham gia của cộng đồng trong ngành thủy sản còn hạn
chế…
(5) Mối liên kết giữa các nhân tố, các bên tham gia trong
chuỗi sản xuất, cung ứng thủy sản yếu, các “mắt xích”
trong chuỗi thường bị “ngắt đoạn”.
(6) Tuân thủ các quy định quản lý hoạt động khai thác
thủy sản còn hạn chế, nhiều ngư cụ cấm, nghề cấm vẫn
được sử dụng, khai thác trái vùng theo quy định của Nghị
định 33/2010/NĐ-CP còn phổ biến.

14. (7) Quản lý lao động nghề cá còn rất yếu, chủ yếu là hợp đồng
miệng, mang tính thời vụ, ngắn hạn, chưa thực hiện đầy đủ trách
nhiệm xã hội đối với người lao động, thuyền viên
(8) Thiếu nguyên liệu cho chế biến XK: Đa số các nhà máy chế
biến phải nhập nguyên liệu để phục vụ cho sản xuất

15. (9) Thách thức về chất lượng, VSATTP và năng
lực cạnh tranh : Càng ngày, các thị trường NK
càng yêu cầu thêm nhiều quy định về VSATTP.
Do đó, việc đảm bảo kiểm soát VSATTP toàn
chuỗi sản xuất của DN và các bên tham gia chuỗi
nhằm đạt chất lượng, VSATTP và năng lực cạnh
tranh cao đang là thách thức lớn đối với ngành
thủy sản.

16. (10) Thách thức về phát triển thị trường XK : sức
ép suy giảm kinh tế toàn cầu, các nước gia tăng
bảo hộ sản xuất trong nước, đưa ra ngày càng
nhiều các rào cản thương mại, kể cả truyền thông
bôi xấu. Chưa kể đến các hệ thống chứng nhận
của nước mua hàng và nhà mua hàng

17. THỰC HÀNH TRÁCH NHIỆM
XÃ HỘI (CSR) VÀ XU THẾ THỊ
TRƯỜNG

18. HỘI NHẬP TPP VÀ CSR
Cơ hội từ TPP
• Hiệp định của thế kỷ 21
dự báo sẽ mang lại nhiều
cơ hội hơn cho các DN
XK thủy sản
• Thuế ưu đãi đối với thủy
sản Việt Nam nhập khẩu
vào các quốc gia thành
viên TPP

19. VASEP nhận định: Các nước thành viên tham gia
TPP sẽ được giảm 90% các loại thuế xuất nhập khẩu
hàng hóa và cắt giảm bằng 0% từ năm 2015

20. CSR vấn đề nóng bỏng trong TPP
Trong 14 vấn đề
được đàm phán và
cam kết ở các lĩnh
vực, đã có nguyên
hai mục mang đậm
nội hàm CSR, chưa
kể ở các mục “tinh
thần” CSR cũng đòi
hỏi dày đặc

21. Hiệp định cũng đưa ra các quy định mới về quy tắc xuất
xứ nhằm hỗ trợ chuỗi cung ứng của toàn khu vực.
Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao an ninh lương thực
và hỗ trợ việc làm cho người nông dân và chủ trại nuôi
gia súc của các nước TPP.
Kinh doanh trung thực: nâng cao tính minh bạch hóa
liên quan đến việc vận hành DN thương mại nhà nước XK

22. YÊU CẦU HÀNG CSR TRÊN THỊ
TRƯỜNG
Các thị trường xuất khẩu thủy sản lớn như Mỹ, Châu Âu, Nhật Bản…
ngày càng đề cao việc thực hành trách nhiệm xã hội.
Công ty đa quốc gia xây dựng bộ quy tắc ứng xử và yêu cầu thực
hiện trong chuỗi cung ứng của mình: WALMART, COSTCO,
SMETA, METRO…

23. Theo rà soát của ICAFIS có khoảng 18 chứng
nhận liên quan về CSR trong thủy sản: SA8000,
BSCI, ASC, GLOBALGAP, BAP,
VIETGAP…….
Tuy nhiên việc thực hiện mới bước đầu tập trung
ở các nhà máy chế biến thủy sản (khoảng 30% số
nhà máy) và gần như bỏ ngỏ đối với lĩnh vực nuôi
trồng và khai thác thủy sản.

24. CSR xu thế phát triển của thị trường

26. GIÁ TRỊ MÀ CSR MANG LẠI
CSR và thương
hiệu
- Các tập đoàn lớn sử
dụng CSR như một
công cụ HỮU HIỆU
trong xây dựng
thương hiệu:
Microsoft, Google,
BMW, Walmart,
Metro….

27. Doanh thu tăng:
CSR giúp công ty Microsoft tăng
doanh thu đạt mức 73,7 triệu
USD, tăng 37,6 triệu USD so với
năm 2011
CSR giúp Doanh số bán hàng
của BMW đã tăng đến 9%.
24 DN trong Dệt may và Da
giày Việt Nam Doanh thu tăng
25%
Vinamilk Doanh thu tăng hơn
31.000 tỉ đồng so với 2012

28. Nâng cao năng suất lao
động:
DN trong Dệt may và Da
giày Việt Nam: Năng suất
lao động tăng từ 34,2% lên
35,8%

29. Giữ vững và mở rộng thị
trường xuất khẩu
DN trong Dệt may và Da giày:
Tỉ lệ hàng XK tăng từ 94%
lên 97,4% (2013)

30. VẬY Ở NGÀNH THỦY SẢN THÌ
SAO ?

31. CHÂN THÀNH CẢM ƠN!
Đinh Xuân Lập – 0985024307
Email: lap.dinhxuan@icafis.vn
TRUNG TÂM HỢP TÁC QUỐC TẾ NUÔI TRỒNG VÀ KHAI THÁC
THỦY SẢN BỀN VỮNG
Số 10, Nguyễn Công Hoan, Ba Đình, Hà Nội