1. HUMANA GENETIKA
Autori:
Mr Aleksandra Orendi
Mr Viktorija Orendi
DNA - U eukariotskim organizmimama većina DNA je smještena u staničnoj jezgri.
Deoksiribonukleinska kiselina - skraćeno DNK je nukleinska kiselina u obliku
dvostruke spiralne zavojnice. Predstavlja polimer nukleotida koji su građeni od
pentoze deoksiriboze, fosfatne skupine i dušične baze koja kod DNA može biti
adenin, timin, guanin, citozin (ATGC). Osnovna je molekula nasljeđivanja i sadrži
genetsku informaciju te kodira redoslijed aminokiselina u proteinima rabeći trostruki
niz nukleotida.
PRINCIPI SU:
Komplementarnost između dva lanca: Svaka baza jednog mora biti sparena s
komplementarnom bazom drugog lanca i to tako da se adenin s dvije vodikove veze
uvijek spaja s timinom i citozin uvijek s guaninom preko tri vodikove veze.
Vodikove veze između lanaca u dvostrukoj uzvojnici su dovoljno slabe da lanci mogu
biti razdvojeni enzimima.
Antiparalelnost: Naspram 3’ kraja jednog lanca nalazi se 5’ kraj drugog.
Semikonzervativnost: Svaka od novih molekula DNA se sastoji od jednog
originalnog lanca i jednog lanca koji je novosintetiziran.
Replikacija: Proces replikacije odvija se u tri stupnja: inicijacija, elongacija i
terminacija. Tri su osnovna stupnja replikacija DNA-a: odmatanje i razdvajanje
polinukleotidnih lanaca DNA uzvojnice, komplementarno sparivanje baza i
polimerizacija nukleotida.
U sintezi sudjeluju enzimi: DNA primaza, DNA i RNA polimeraze, egzonukleaze,
DNA ligaza, topoizomeraza i helikaza. Enzimi helikaze kidaju vodikove veze
između dušičnih baza dvaju lanaca u molekuli DNA. Odmotavanje lanca pomaže
SSB protein koji drži lance odmotane da se ponovno ne vežu.
Replikacijska viljuška: DNA primaza stvara RNA početnice, kratke segmente od
30-ak nukleotida čije prisustvo je uvjet za djelovanje DNA polimeraze. DNA
polimeraza, od roditeljskog lanca 5' - 3' smjera, koji služi kao predložak, sintetizira
novi antiparalelni lanac u smjeru 3' - 5', tzv. vodeći lanac. Roditeljski lanac DNA
koji je 3' - 5' smjera je tzv. zaostajući lanac te služi kao predložak za sintezu kratkih
dijelova novog lanca DNA, Okazakijevih fragmenata, koje enzim DNA ligaza
spaja u potpuni lanac DNA.
RNA
RNA za razliku od DNA:
- umjesto ATGC baze su AUGC tj uracil umjesto timina
2. - šećer tj pentoza je riboza, a ne dezoksiriboza
Translacija:
i RNK - sadrži informaciju za sintezu proteina
t RNK - transportuje aminokiseline do ribozoma
r rnk - ulazi u sastav ribozoma
