De herfst luidt elk jaar het begin van de jacht in. Dat is ook zo op het koninklijke domein van Ciergnon. Daar worden vanaf eind september jachtpartijen georganiseerd door de Civiele Lijst. Jagers beweren dat ze dat doen om de populatie in evenwicht te houden. Michel Vandenbosch van Gaia vindt dat onzin: ‘Ik kan me moeilijk inbeelden dat Ciergnon een onwaarschijnlijke overpopulatie van hinden of reeën heeft’, zegt hij in TV Familie. ‘Jagers zullen altijd zeggen dat ze het doen om de natuur te beschermen. En daar zal wel iets van waarheid in zitten, maar het blijft toch gewoon weerloze dieren afknallen, hé. Het is spijtig dat de koning dat promoot.’
Het broedseizoen is voorbij en vele vogels zijn alweer op trek, maar een aantal blijft in Nederland overwinteren. Gedurende deze workshop voor beginnende vogelkijkers gaan we aan de slag met het herkennen van de Friese overwinterende watervogels. Hierbij leer je ook meer over de ecologie van deze vogels; waar komen ze voor, hoe overwinteren ze, welke gaan eventueel nog op trek of zijn juist naar Nederland getrokken? We sluiten de workshop af met leuke watervogelquiz!
De herfst luidt elk jaar het begin van de jacht in. Dat is ook zo op het koninklijke domein van Ciergnon. Daar worden vanaf eind september jachtpartijen georganiseerd door de Civiele Lijst. Jagers beweren dat ze dat doen om de populatie in evenwicht te houden. Michel Vandenbosch van Gaia vindt dat onzin: ‘Ik kan me moeilijk inbeelden dat Ciergnon een onwaarschijnlijke overpopulatie van hinden of reeën heeft’, zegt hij in TV Familie. ‘Jagers zullen altijd zeggen dat ze het doen om de natuur te beschermen. En daar zal wel iets van waarheid in zitten, maar het blijft toch gewoon weerloze dieren afknallen, hé. Het is spijtig dat de koning dat promoot.’
Het broedseizoen is voorbij en vele vogels zijn alweer op trek, maar een aantal blijft in Nederland overwinteren. Gedurende deze workshop voor beginnende vogelkijkers gaan we aan de slag met het herkennen van de Friese overwinterende watervogels. Hierbij leer je ook meer over de ecologie van deze vogels; waar komen ze voor, hoe overwinteren ze, welke gaan eventueel nog op trek of zijn juist naar Nederland getrokken? We sluiten de workshop af met leuke watervogelquiz!
Met het najaar in het vooruitzicht zullen de ganzen langzamerhand Fryslân weer bezoeken vanuit hun broedgebied. Maar welke soorten ganzen zijn er waar in Fryslân te verwachten en in welke hoeveelheid?
In deze workshop worden diverse soorten ganzen uitgelicht en gaan we oefenen met de herkenning en het tellen van (grote) groepen ganzen. Leuk om te doen!
Vogels hebben net als mensen slaap nodig om te functioneren. Dit wordt buiten het broedseizoen door veel vogelsoorten in groepen gedaan op zogenaamde slaapplaatsen. Voor slaapplaatstellers is dit een uitgelezen mogelijkheid om onder andere de aantallen in kaart te brengen. Waarom vogels samen slapen op een slaapplaats, wat het tellen van slaapplaatsen aan informatie oplevert en hoe u zelf mee kunt doen zal in deze lezing ten gehore worden gebracht.
Voor stichting Anemoon hebben we dit jaar weer de Zeggenkorfslak en de Platte schijfhoren in Friesland in kaart gebracht. Voor de wetenschap en eigen studie hebben we de andere soorten korfslak ook geïnventariseerd.
Dit jaar is gewerkt aan een nieuwe lijst met soorten van Fries belang. Ook de vlinders zijn daarin meegenomen en voor het eerst ook de nachtvlinders. De lijsten zijn nog niet definitief, maar toch zullen we er al een presentatie over geven. Behalve de lijsten zelf zal er uitgebreider worden ingegaan op een paar ‘Friese’ vlinders. Hoe gaat het daarmee, en wat kunnen we doen om ze te helpen? Uiteraard wordt de presentatie verluchtigd met schitterende foto’s.
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxSovon Vogelonderzoek
Het coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) is een landelijk bolwerk voor een aantal houtwalspecialisten onder de broedvogels. Maar de samenstelling en dichtheid van de broedvogelgemeenschap van singels en wallen is in de NFW wel anders dan in Zuidoost-Fryslân. Dat heeft te maken met de samenstelling van de singels en wallen en met het landschap. Waar het verschil in zit, ga ik vertellen in de presentatie. Uit de habitatanalyse leid ik ook beheeraanbevelingen af voor de agrarische collectieven.
Insecten komen bij de provincie Fryslân steeds hoger op de agenda en de argusvlinder is zelfs uitgeroepen tot provinciale doelsoort. In de Argustelling worden de argusvlinder en de groene glazenmaker door vrijwilligers in beeld gebracht. Hoe dat werkt en wat de resultaten zijn, komt in deze lezing aan de orde. Ook hoe we de komende jaren gaan inzetten op bredere insectenmonitoring en hoe u daarbij kunt helpen.
Sinds 2017 monitoren Altenburg & Wymenga en de Zoogdiervereniging samen de Noordse woelmuis in Fryslân. De monitoring vindt plaats door op vaste locaties keutels te zoeken en te verzamelen. Middels DNA-analyse kan vastgesteld worden van welke soorten de keutels afkomstig zijn. Op deze manier kan de verspreiding van de Noordse woelmuis en die van concurrerende soorten woelmuizen in beeld gebracht worden. Sinds 2017 is de toch al beperkte verspreiding van de Noordse woelmuis in Fryslân verder afgenomen en is de soort waarschijnlijk uit een aantal leefgebieden verdwenen. In de presentatie wordt ingegaan op de factoren die hiervoor verantwoordelijk zijn. Op 2 september vindt een excursie plaats naar de Grutte en Lytse Griene in het Sneekermeergebied, waarbij we laten zien hoe die keutels gevonden kunnen worden. Tevens wordt dan ingegaan op verbetermaatregelen die in het gebied worden getroffen voor de Noordse woelmuis.
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Sovon Vogelonderzoek
Ook vogels moeten zich zien aan te passen aan klimaatverandering. Bijvoorbeeld vrouwtjes van de Bonte Vliegenvanger. Zij brengen de laatste jaren soms twee broedsels achter elkaar groot, met twee verschillende mannetjes.
Met het najaar in het vooruitzicht zullen de ganzen langzamerhand Fryslân weer bezoeken vanuit hun broedgebied. Maar welke soorten ganzen zijn er waar in Fryslân te verwachten en in welke hoeveelheid?
In deze workshop worden diverse soorten ganzen uitgelicht en gaan we oefenen met de herkenning en het tellen van (grote) groepen ganzen. Leuk om te doen!
Vogels hebben net als mensen slaap nodig om te functioneren. Dit wordt buiten het broedseizoen door veel vogelsoorten in groepen gedaan op zogenaamde slaapplaatsen. Voor slaapplaatstellers is dit een uitgelezen mogelijkheid om onder andere de aantallen in kaart te brengen. Waarom vogels samen slapen op een slaapplaats, wat het tellen van slaapplaatsen aan informatie oplevert en hoe u zelf mee kunt doen zal in deze lezing ten gehore worden gebracht.
Voor stichting Anemoon hebben we dit jaar weer de Zeggenkorfslak en de Platte schijfhoren in Friesland in kaart gebracht. Voor de wetenschap en eigen studie hebben we de andere soorten korfslak ook geïnventariseerd.
Dit jaar is gewerkt aan een nieuwe lijst met soorten van Fries belang. Ook de vlinders zijn daarin meegenomen en voor het eerst ook de nachtvlinders. De lijsten zijn nog niet definitief, maar toch zullen we er al een presentatie over geven. Behalve de lijsten zelf zal er uitgebreider worden ingegaan op een paar ‘Friese’ vlinders. Hoe gaat het daarmee, en wat kunnen we doen om ze te helpen? Uiteraard wordt de presentatie verluchtigd met schitterende foto’s.
Broedvogels singels en wallen_Friese vrijwilligersdag-3 sept 2022.pptxSovon Vogelonderzoek
Het coulisselandschap van de Noardlike Fryske Wâlden (NFW) is een landelijk bolwerk voor een aantal houtwalspecialisten onder de broedvogels. Maar de samenstelling en dichtheid van de broedvogelgemeenschap van singels en wallen is in de NFW wel anders dan in Zuidoost-Fryslân. Dat heeft te maken met de samenstelling van de singels en wallen en met het landschap. Waar het verschil in zit, ga ik vertellen in de presentatie. Uit de habitatanalyse leid ik ook beheeraanbevelingen af voor de agrarische collectieven.
Insecten komen bij de provincie Fryslân steeds hoger op de agenda en de argusvlinder is zelfs uitgeroepen tot provinciale doelsoort. In de Argustelling worden de argusvlinder en de groene glazenmaker door vrijwilligers in beeld gebracht. Hoe dat werkt en wat de resultaten zijn, komt in deze lezing aan de orde. Ook hoe we de komende jaren gaan inzetten op bredere insectenmonitoring en hoe u daarbij kunt helpen.
Sinds 2017 monitoren Altenburg & Wymenga en de Zoogdiervereniging samen de Noordse woelmuis in Fryslân. De monitoring vindt plaats door op vaste locaties keutels te zoeken en te verzamelen. Middels DNA-analyse kan vastgesteld worden van welke soorten de keutels afkomstig zijn. Op deze manier kan de verspreiding van de Noordse woelmuis en die van concurrerende soorten woelmuizen in beeld gebracht worden. Sinds 2017 is de toch al beperkte verspreiding van de Noordse woelmuis in Fryslân verder afgenomen en is de soort waarschijnlijk uit een aantal leefgebieden verdwenen. In de presentatie wordt ingegaan op de factoren die hiervoor verantwoordelijk zijn. Op 2 september vindt een excursie plaats naar de Grutte en Lytse Griene in het Sneekermeergebied, waarbij we laten zien hoe die keutels gevonden kunnen worden. Tevens wordt dan ingegaan op verbetermaatregelen die in het gebied worden getroffen voor de Noordse woelmuis.
Aanpassingen broedgedrag als reactie op klimaatverandering (Christiaan Both)Sovon Vogelonderzoek
Ook vogels moeten zich zien aan te passen aan klimaatverandering. Bijvoorbeeld vrouwtjes van de Bonte Vliegenvanger. Zij brengen de laatste jaren soms twee broedsels achter elkaar groot, met twee verschillende mannetjes.
18. Net als gierzwaluwen,
zijn huiszwaluwen echte hoogvliegers!
En voor hun voedsel
afhankelijk van de insecten
geproduceerd over een groot areaal
Foto:EwindeVink
19. Net als gierzwaluwen, overwinteren
huiszwaluwen boven het Afrikaanse regenwoud
Foto:TheunisPiersma
31. 1968 1975 1982 1990 2000 2010
350
300
250
200
150
100
50
0
Indexaantal(1990=100)
tijdens ‘vrije val’ 70% verlies
van 1968 tot 1980, daarna
‘stabilisering’
32. wat speelde zich vóór de
vrije val van 1968 tot
1980 af?
tijdens ‘vrije val’ 70% verlies
van 1968 tot 1980, daarna
‘stabilisering’
33. Rond 1965 vertelde de landarbeider
Derek Warren uit Suffolk: “...er
waren altijd de huiszwaluwen. In
ieder huis woonden mensen en aan
ieder huis nestelden zwaluwen.”
In het dorp Selborne van Gilbert
White broedden in 1785 vast 100en
paren. In 1965 waren er nog 11, in
2008 nog 1, sindsdien 0.
Bij twee, nu nog steeds uitermate
geschikte, bruggen bij Oxford
verdwijnen tussen 1965 en 1980 alle
100en huiszwaluw-nesten.
34. Rond 1965 vertelde de landarbeider
Derek Warren uit Suffolk: “...er
waren altijd de huiszwaluwen. In
ieder huis woonden mensen en aan
ieder huis nestelden zwaluwen.”
In het dorp Selborne van Gilbert
White broedden in 1785 vast 100en
paren. In 1965 waren er nog 11, in
2008 nog 1, sindsdien 0.
Bij twee, nu nog steeds uitermate
geschikte, bruggen bij Oxford
verdwijnen tussen 1965 en 1980 alle
100en huiszwaluw-nesten.
Factor >1,000
Factor ca. 10
Factor >1,000
Sinds de Tweede Wereldoorlog zijn we
>95% van onze huiszwaluwen kwijtgeraakt!
35. In the House
Martin, decline
has become most
evident in the
southeast of
Britain, and less
marked towards
the north and
west where
agriculture is
less intense.
38. Hoorzitting Biodiversiteit Tweede Kamer, afgelopen woensdag
maar wanneer vielen de
klappen?
J.W.Erisman,LouisBolkInstituut,websiteNERN
39. Hoorzitting Biodiversiteit Tweede Kamer, afgelopen woensdag
J.W.Erisman,LouisBolkInstituut,websiteNERN
ruilverkavelingen
na de oorlog
40.
41. 4 The Great Thinning
“The headlight beams of a speeding car on a summer’s night in the
countryside, turning the moths into snowflakes and crowding them
together the faster you went, in the manner of a telephoto lens, meant
that the true startling scale of their numbers was suddenly apparent…
(I know there are many other insects active at night, but let the moths
stand as a proxy for the rest.)”
42. 4 The Great Thinning
“The headlight beams of a speeding car on a summer’s night in the
countryside, turning the moths into snowflakes and crowding them
together the faster you went, in the manner of a telephoto lens, meant
that the true startling scale of their numbers was suddenly apparent…
(I know there are many other insects active at night, but let the moths
stand as a proxy for the rest.)”
Hoorzitting Biodiversiteit Tweede Kamer, afgelopen woensdag
43. 4 The Great Thinning
“The headlight beams of a speeding car on a summer’s night in the
countryside, turning the moths into snowflakes and crowding them
together the faster you went, in the manner of a telephoto lens, meant
that the true startling scale of their numbers was suddenly apparent…
(I know there are many other insects active at night, but let the moths
stand as a proxy for the rest.)”
“I remember in the fifties driving from Norfolk to London and having
to stop to wipe the windscreen and the headlights two or three times
during every journey.”
“It was still the case in the late 1960s, but not after that. Now there
have been evenings when I have commented that we’ve seen a moth.
It’s almost literally that – one or two moths in a journey. That’s a
completely different kind of situation from when I was growing up.”
53. 1
2010
20 1 10 20 30
2000
1990
1980
10
augustus september
BEGIN
WEGTREK
EINDE
WEGTREK
54. Huiszwaluwen:
bedreigde vissers
van het aero-plankton
Theunis Piersma (RUG/NIOZ)
Schildering:CaryAkroyd
- huiszwaluwen zijn hoogvliegers, ze
leven van steigende insecten en zijn
dus afhankelijk van een groot areaal
- sinds de Tweede Wereldoorlog zijn
in West Europa >95% van de
huiszwaluwen verdwenen
CONCLUSIES - HYPOTHESEN
- de Mansholt doctrine ‘nooit meer
honger’ (voor mensen) leidde via
intensivering landgebruik tot grote
honger en afnames bij de zwaluwen
- vanaf ca. 1980 werden zwaluwenn
afhankelijk van de insectenproductie
van water, oevers en rietlanden
- het lage percentage 2e broedsels,
de recente lokale afnames en de
steeds vroegere wegtrek geven aan
dat inmiddels de insecten-productie
van de wetlands ook daalt
- ruimtelijke patronen in trends en
tweede broedsels, geinterpreteerd in
samenhang met regional land- en
insecticidengebruik, zullen helpen bij
het ‘lezen’ van de zwaluwverhalen:
DOE VOLGEND JAAR MEE!