Dementie is een woord waar we liever niet teveel van horen. Wanneer we zelf, of onze ouders, weleens wat vergeten, denken we daar zelden echt over na. Maar wanneer is het naar de keuken lopen en vergeten wat je ging halen onschuldig, en wanneer is er meer aan de hand?
Presentatie Poco Loco @ Lunch & Learnbijeenkomst gemeente LeidenMarieke Sweens
Wat is een psychische aandoening? Hoeveel mensen hebben een psychische aandoening? Kloppen de vooroordelen? En hoe ga je om met een medewerker, collega e.d. met een psychische stoornis?
Dementie is een woord waar we liever niet teveel van horen. Wanneer we zelf, of onze ouders, weleens wat vergeten, denken we daar zelden echt over na. Maar wanneer is het naar de keuken lopen en vergeten wat je ging halen onschuldig, en wanneer is er meer aan de hand?
Presentatie Poco Loco @ Lunch & Learnbijeenkomst gemeente LeidenMarieke Sweens
Wat is een psychische aandoening? Hoeveel mensen hebben een psychische aandoening? Kloppen de vooroordelen? En hoe ga je om met een medewerker, collega e.d. met een psychische stoornis?
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeechuitvaartspeech
Een rouwspeech is een belangrijk moment in de tijd. Het is een moment voor een toespraak waarbij je de overledene recht wilt doen. Tegelijk zijn er nog zoveel dingen die geregeld moeten worden! Veel meer dan alleen de afscheidsspeech schrijven. Meestal komt het overlijden toch nog onverwacht en is er geen kant-en-klare speech. In deze presentatie staan nuttige aanbevelingen en tips die u kunnen helpen naar een mooiere afscheidsspeech. Van de makers van uitvaartspeech.nl
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?Kees Spapens
Wat is armoede? Wat doet Vincentius er aan?
Wat merkt een middelgrote stad als Roermond van armoede bij de groep 18 tot 24 jarigen?
Opvangmogelijkheden en casus
6. Activiteiten voor
mensen met dementie
Eigenlijk wat je normaal ook met hem
zou doen
Alleen neemt hij nu geen initiatief
Dat moet dus van buiten af
aangereikt.
7. Wat en hoe!?
Daarvoor moet je wat van dementie weten
Maatwerk, want iedere mens is anders
Dus ook wanneer een mens dement wordt.
9. Wat is dementie 1
Stoornis in ten minste twee cognitieve
domeinen:
- geheugen
- oriëntatie
- aandacht / concentratie
- planning
- taalfunctie
- oordelen
- abstract denken
- handelingen
10. Wat is dementie 2
Progressieve stoornis in het geheugen
en andere cognitieve functies
Begint tussen de 40 en 90 (meestal na
65)
Geen andere lichamelijke kwaal.
11. Wat is dementie: 3
Achteruitgang van
- taal,
- doelgericht handelen
- inzicht en
- kennen
13. Wat is dementie: 4
Stoornis in doen van alledaagse
dingen en gedragsverandering
Komt vaak in de familie meer
voor
Meer zeker, als bepaalde medische
onderzoeken de diagnose
ondersteunen.
14. Verloop door de tijd
Begint onopgemerkt
Langzame achteruitgang
Negatieve invloed op het alledaagse
(lastig)
Leidt vaak tot spanningen in de
omgeving
Levensverwachting: max. 12 tot 15
jaarna ontstaan
16. Omgaan met taalproblemen
Geduld hebben
Herhaal wat je begrepen hebt
Afleiding vinden
Praten over het alledaagse
Aanpassen
- stel gesloten vragen; geen open
vragen
- kort; niet complex
18. Omgaan met oriëntatieproblemen
Duidelijke kalender met datum en dag
Plan voor de dag
Heldere klok (www.seniorenklok.nl)
Spullen op dezelfde plaats
Samen zinvolle dingen doen
19. Onhandigheid (apraxie en agnosie)
Omdat het niet lukt, kom je er ook
niet toe.
Creatief in volgorde van bv. Aankleden
Diskussie vermijden
20. Problemen met het denken
Complexe situaties lukken niet meer
Verminderde creativiteit
Minder initiatief
Minder besluitvaardig
Minder planmatig
21. Omgaan met denkproblemen
Een opdracht in delen opknippen
TV kan als werkelijkheid worden
ervaren
Helpen met onderscheiden wat
belangrijk is.
Afleiden bij ongepaste
reacties
22. Tips en trucks
Uit de Magische wereld
van Alzheimer
Auteur: Huub Buijsen
Uitg.: Spectrum
23. Weet wat dementie is
Praat over vroeger
Bespaar je welles nietes diskussies
Benut de spiegel in het brein
Let op hóé je iets zegt
Boos op de situatie: niet echt op jou.
24. Het verhaal wordt kloppend gemaakt
Langzaam gaat het snelst
Reageer niet op de inhoud, maar op
het gevoel
Humor maakt het leven lichter
Geen kritiek graag
25. Liever geen verrassingen
Iedereen wil nuttig zijn
Behoefte aan liefde!
Wie wil me troosten?
Waardeer hun creativiteit
Doseer prikkels
26. Dank voor uw aandacht
Presentatie te vinden op
gz-psycholoog.blogspot.nl
(zonder www!!)
of:
www.slideshare.net/fimk
Editor's Notes
Voorstellen.
Naam functie GZ psycholoog, bezig met diagnostiek van dementie en persoonlijkheid en met advies, begeleiding en behandeling van mensen, die met dementie van doen hebben.
Zoon dementerende vader, die in 2000 op de eerste lentedag, voordat hij zijn menselijke waardigheid verloor is overleden na een opname in een zorgcentrum van anderhalf jaar.
Wat gaan we doen:
Hoe kom je de momenten dat je samen bent goed door.
Tips en trucks.
Dat moet dus gaan over alledag. Want als mantelzorger ga je 24 uur om met je man of vrouw, vader, moeder, opa of oma, beste vriend of vriendin. (In de lezing heb ik het steeds over partner.) Zeker, wanneer er een omkering van het dag/nachtritme is.
Natuurlijk biedt dagbesteding wat soelaas. Dan heb je 6, 7 uur even tijd voor jezelf. Maar daarna sta je er weer alleen voor.
We gaan het samen doen.
Ik heb zo mijn ervaringen met mijn vader, met mijn cliënten. U met uw partner.
Ik heb wat situaties opgetekend, die wil ik u voorleggen.
U hebt ongetwijfeld ook uw vragen.
U geeft uw suggesties. Ik de mijne en daaraan voeg ik toe uit mijn hulpverleningservaring en vanuit de toepasbare wetenschap.
Mw Aalscholver, 84. Heer jaartje ouder, onlangs gediagnostiseerd met een Alzheimerdementie, wil dat niet weten. Hij loopt haar steeds achterna. Kon hij vroeger nog wel eens wegduiken in de krant, of verderbouwen aan zijn miniatuurtreinemplacement op zolder, nu loopt hij haar zelfs achterna, wanneer zij de keuken in loopt om een vies zakdoekje in de vuilnisemmer te deponeren. Ze wordt er stapelgek van. Ze kan niks meer voor zichzelf doen, of hij bemoeit zich ermee.
Mw. Bergeend, weer thuis na een operatie aan haar rug. Echtgenoot (beginnend dement) is toen even op een logeeradres geweest in een zorgcentrum, maar vond het maar niks tussen al die dementerenden daar. Hij is nu boos op vrouw en dochter, dat hij daar moest blijven. Hij vond, dat hij goed alleen thuis had kunnen blijven.
Mijn vader, 87 jaar oud. Verveelt zich dood in de huiskamer van kleinschalig wonen. Niemand zegt wat, behalve de verzorgster, die af en toe door de ruimte loopt op weg naar een “bel”. Slaapverwekkend. En zo treffen we hem dan ook vaak aan.
De heer Casuaris mag al een jaar of twee niet meer autorijden. Een straf voor een vertegenwoordiger in drogisterijartikelen, die 40.000 km. Per jaar reed. Nu is hij ook nog gevallen met de fiets. Daar zal duizeligheid en slecht zien ook wel mee te maken hebben. Hij mag alleen nog wandelen. Zijn vrouw echter heeft een spierziekte en kan 200 m. lopen op zijn hoogst. Het blijkt al gauw, dat hij in het buitengebied vlak bij zijn huis de weg kwijt raakt.
Mijnheer Duif. Hij zei me, dat de kwaliteit van de relatie sinds ze vergeetachtig was flink was veranderd. Hij kon niet meer met haar praten, zoals hij gewend was. Ze was steeds kwijt, waarover het ging. Mw. Duif ergerde zich aan hem. Als hij haar onrust en desoriëntatie probeerde te kalmeren zei hij vaak: “Rustig maar, je hebt toch alle tijd!” Maar dat was het hem nou net, meende mw. Duif. Ze was juist de tijd kwijt! En daardoor werd ze onrustig. En mijnheer Koning was dan dicht in de buurt om de oorzaak van die onrust op te projecteren.
Mijn vader kwam dat weekend volgens rooster een dagje naar ons. Het is voor hem al heerlijk om het ritje van Geldrop naar Roermond te maken en dan liefst via secundaire wegen. Daar is van alles te zien en wanneer hij maar aan het rijden is, is hij tevreden.
Om vast te stellen of iemand dement is let ik als psycholoog op de geheugenfunctie van de oudere. Maar die bepaalt niet alleen of er sprake is van dementie. Zo krijgt het echtpaar Ekster achter het stuur van de auto, steevast ruzie. Hij wil perse rijden. Zij heeft geen rijbewijs en moet dus maar meegaan, maar heetgebakerd als hij is kan hij het niet waarderen, wanneer zij hem de weg wijst of op mogelijk gevaar wijst. Hier zit zijn persoonlijkheid meer in de weg, dan dat hij al als beginnend dement moet worden gezien. Hij rijdt binnen het dorp nog redelijk veilig rond en heeft pas zijn rijbewijs weer voor een jaar verlengd gekregen.
Maar ook invloed hebben natuurlijk hersenziektes als CVA en tumor. Maar ook of er sprake is van een schildklierstoornis, of suikerziekte misschien, zit het in de familie? etc. En ook de levensgeschiedenis kan van invloed zijn. Zo lijkt het, dat opleiding een beetje een beschermende factor is voor vergeetachtigheid.
Aangetoond is inmiddels, dat sensorische deprivatie, dat is op je gemak uren achtereen in de stoel zitten, doof en blind voor je omgeving, niet een oorzaak van dementie is (de Vught), maar zorg toch maar voor een goed gehoor en een goed zicht, want dan kùn je tenminste gebruik maken van je hersenvaardigheden als je er aan toe bent.
En als je alleen bent, zul je sneller in de problemen komen, dan wanneer je een partner hebt (plots dement, na dood partner)
Het betreft hier primair de ziekte van Alzheimer. Andere beelden als vasculaire dementie, Frontaalsyndroom (FTD) of lewy-body dementie lijken er sterk op.
Die stoornis moet progressief zijn. Langzaam verergerend. Bijvoorbeeld de oriëntatie in tijd gaat vervolgens gepaard met een desoriëntatie in plaats. Eerst buiten niet goed andere dan bekende weg weten. Mijn vader reed enig jaar als een spookrijder in de stad de verkeerde baan op. Maar later ook je eigen partner niet meer herkennen: een cliënte herkende haar eigen man niet meer als zodanig en werd tegen half elf wat onrustig. Haar man kreeg vervolgens te horen, dat hij zich niets in zijn kop moest halen en maar gewoon naar huis moest gaan, want dat ze immers getrouwd was en geen zin had in gedonder.
De vroege dementie staat erg in de belangstelling, maar komt relatief weinig voor. Maar als het je treft is het een ramp. Voor jezelf, je partner en je vaak nog jonge kinderen. Maar meestal komt een Alzheimer dementie pas op gevorderde leeftijd rond het 70ste levensjaar aan het licht.
En vergis je niet: we hadden het er al over: als er iets anders aan de hand is: een of andere ziekte, dan moet die eerst behandeld worden. Normaal gesproken is een dementerende eigenlijk niet ziek.
Waarschijnlijk Alzheimer wordt ondersteund door:
En als je dan ook nog ziet, dat de taalfunctie minder wordt… Ik doe testonderzoek bij dementerenden en een van de testonderdelen is: “wilt u op dit vel een korte zin opschrijven?”
Ik werd verrast met de volgende zin: vlg dia
Over gedragsveranderingen dadelijk nog een dia.
Dementie is een ziekte, waarbij enige erfelijkheid een rol speelt. Je hebt net wat meer kans dement te worden wanneer meer familieleden dement geworden zijn. Maar het erft niet persé over.
Medische onderzoeken: ruggeprik, scan,
Fases in achteruitgang:begeleidings; verzorgings en verpleegbehoeftig
Familie krijgt ruzie; overmatige belasting van de mantelzorger
Mantelzorger blijft hangen in de standaardoplossingen, die hij altijd heeft gebruikt. Alleen gelden die nu niet meer.
1. Tip of the Tongue
2. Omschrijven: Huizen op elkaar voor flat bijv.
3. Verkeerde woord: draaier voor mixer
4. Traag; kwartje wil niet vallen.
5. Korte zinnen
Tot 10 tellen.
Afleiding; wanneer de partner zich er niet op focust, dan kan het spontaan komen het woord.
Alledaagse: Daar gaat aandacht en warmte van uit. Kies onderwerpen waarvan je weet, dat die zullen interesseren.
Praat over dingen, die hij tevens kan zien, ruiken, proeven
Aanpassen
Niks veranderen
Nuttige dingen hebben positieve invloed op het zelfvertrouwen
Als je bezig bent geweest: goed slapen ook.
In latere fase: aansluiten bij gevoels- en belevingswereld; terughalen naar dagelijkse realiteit
Het lijkt dan op weigering.
Leg spullen in goede volgorde klaar; Klitteband ipv knopen
Verband tussen koud en verwarming is uit wordt niet meer gelegd.
Bij hard lachen op een begrafenis bv. de partner toch maar afleiden.
Spiegel: de dementerende spiegelt jouw gedrag; kom je zelf vrolijk de kamer in: dan trek je de dementerende mee in de sfeer.
Het is de toon, die de muziek maakt.
Toen mijn vader tijdens de maaltijd een stuk van de kaas probeerde te bijten reageerde ik impulsief met : “Hé Pa, niet zo maar in de kaas bijten!” Ik kreeg toen als reactie natuurlijk: “Dat maak ik zelf wel uit! Bemoei je er niet mee!” Iets meer begrip in mijn taalgebruik had zijn boosheid voorkomen.
De agressie is vaak vanwege de dementie; maar gericht op jou. Jij bent immers in de buurt!
Confabuleren. Heet dat.
Wanneer je op wilt schieten lukt dat vaak niet. Je doet er goed aan je tempo aan te passen aan de persoon met de dementie.
Ik heb dat als zeer aangenaam ervaren. Mijn levenstempo werd ook langzamer door de denktrant van mijn vader.
Verhaaltje over de merels op het dak.
Inhoud / gevoel
“Ik wil naar huis, naar mijn moeder toe.”
Niet: “Maar je moeder is toch al lang dood!”
Maar: “Je voelt je mogelijk hier niet helemaal op je gemak; over een kwartier gaan we naar je dochter; gaan we terug naar Geldrop….”, etc etc.
Kritiek:
We willen allemaal graag trots kunnen zijn op onszelf: zelfwaardering hebben. Kritiek, hoe terecht ook vaak bij dementie, helpt niet aan het in stand houden van je zelfachting. Verpak de kritiek in een suggestie of advies.