SlideShare a Scribd company logo
Alzheimercafé Weert 15 januari
2014
Hoe kom ik de dag
door met een
dementerende partner

Kees Spapens, GZ psycholoog
Wat gaan we behandelen
 Hoe kom je de momenten dat je
samen bent goed door
 Tips en trucks.
Casus
Casus 2
Activiteiten voor
mensen met dementie
 Eigenlijk wat je normaal ook met hem
zou doen
 Alleen neemt hij nu geen initiatief
 Dat moet dus van buiten af
aangereikt.
Wat en hoe!?

 Daarvoor moet je wat van dementie weten
 Maatwerk, want iedere mens is anders
Dus ook wanneer een mens dement wordt.
Waarmee hangt dementie samen








Denken en geheugen
Persoonlijkheid
Levensgeschiedenis
Lichamelijke kenmerken / ziektes
Communicatiemogelijkheden
Belevingskenmerken
Sociale omgeving
DSA schema Bakker
Wat is dementie 1
 Stoornis in ten minste twee cognitieve
domeinen:
- geheugen
- oriëntatie
- aandacht / concentratie
- planning
- taalfunctie
- oordelen
- abstract denken
- handelingen
Wat is dementie 2
 Progressieve stoornis in het geheugen
en andere cognitieve functies
 Begint tussen de 40 en 90 (meestal na
65)
 Geen andere lichamelijke kwaal.
Wat is dementie: 3
 Achteruitgang van
- taal,
- doelgericht handelen
- inzicht en
- kennen
Ik heb geen zin meer!
Wat is dementie: 4
 Stoornis in doen van alledaagse
dingen en gedragsverandering
 Komt vaak in de familie meer
voor
 Meer zeker, als bepaalde medische
onderzoeken de diagnose
ondersteunen.
Verloop door de tijd
 Begint onopgemerkt
 Langzame achteruitgang
 Negatieve invloed op het alledaagse
(lastig)
 Leidt vaak tot spanningen in de
omgeving
 Levensverwachting: max. 12 tot 15
jaarna ontstaan
Taalproblemen






Dinges zeggen
Woordvind-problemen
Verwisselingen
Moeilijk kunnen begrijpen
Taalverarming
Omgaan met taalproblemen






Geduld hebben
Herhaal wat je begrepen hebt
Afleiding vinden
Praten over het alledaagse
Aanpassen
- stel gesloten vragen; geen open
vragen
- kort; niet complex
Oriëntatie
 Tijd
 Plaats
 Persoon
Omgaan met oriëntatieproblemen
 Duidelijke kalender met datum en dag
 Plan voor de dag
 Heldere klok (www.seniorenklok.nl)

 Spullen op dezelfde plaats
 Samen zinvolle dingen doen
Onhandigheid (apraxie en agnosie)
 Omdat het niet lukt, kom je er ook
niet toe.
 Creatief in volgorde van bv. Aankleden
 Diskussie vermijden
Problemen met het denken






Complexe situaties lukken niet meer
Verminderde creativiteit
Minder initiatief
Minder besluitvaardig
Minder planmatig
Omgaan met denkproblemen
 Een opdracht in delen opknippen
 TV kan als werkelijkheid worden
ervaren
 Helpen met onderscheiden wat
belangrijk is.
 Afleiden bij ongepaste
reacties
Tips en trucks

 Uit de Magische wereld
van Alzheimer
Auteur: Huub Buijsen
Uitg.: Spectrum
 Weet wat dementie is
 Praat over vroeger
 Bespaar je welles nietes diskussies
 Benut de spiegel in het brein
 Let op hóé je iets zegt
 Boos op de situatie: niet echt op jou.
 Het verhaal wordt kloppend gemaakt
 Langzaam gaat het snelst
 Reageer niet op de inhoud, maar op
het gevoel
 Humor maakt het leven lichter
 Geen kritiek graag
 Liever geen verrassingen
 Iedereen wil nuttig zijn
 Behoefte aan liefde!
 Wie wil me troosten?
 Waardeer hun creativiteit
 Doseer prikkels
Dank voor uw aandacht
 Presentatie te vinden op
 gz-psycholoog.blogspot.nl
(zonder www!!)
of:
 www.slideshare.net/fimk

More Related Content

What's hot

Neurologie Presentatie
Neurologie PresentatieNeurologie Presentatie
Neurologie Presentatie
srgirard
 
Deel 4 faalangst
Deel 4 faalangstDeel 4 faalangst
Deel 4 faalangst
sofie
 
Deel 4 stemmingsstoornissen
Deel 4 stemmingsstoornissenDeel 4 stemmingsstoornissen
Deel 4 stemmingsstoornissen
sofie
 
Kleur Houden in je Leven
Kleur Houden in je LevenKleur Houden in je Leven
Kleur Houden in je Leven
Kees Spapens
 
Deel 4 adhd
Deel 4 adhdDeel 4 adhd
Deel 4 adhd
sofie
 
Presentatie scholing poh wat is een beroerte
Presentatie scholing poh wat is een beroertePresentatie scholing poh wat is een beroerte
Presentatie scholing poh wat is een beroerteCVA-Zorgketen Leeuwarden
 
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1meesterniezen
 
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1GerritvanIpkens
 
Alcohol & drugs
Alcohol & drugsAlcohol & drugs
Alcohol & drugsmissvanv
 
Deel 4 ass
Deel 4 assDeel 4 ass
Deel 4 ass
sofie
 

What's hot (10)

Neurologie Presentatie
Neurologie PresentatieNeurologie Presentatie
Neurologie Presentatie
 
Deel 4 faalangst
Deel 4 faalangstDeel 4 faalangst
Deel 4 faalangst
 
Deel 4 stemmingsstoornissen
Deel 4 stemmingsstoornissenDeel 4 stemmingsstoornissen
Deel 4 stemmingsstoornissen
 
Kleur Houden in je Leven
Kleur Houden in je LevenKleur Houden in je Leven
Kleur Houden in je Leven
 
Deel 4 adhd
Deel 4 adhdDeel 4 adhd
Deel 4 adhd
 
Presentatie scholing poh wat is een beroerte
Presentatie scholing poh wat is een beroertePresentatie scholing poh wat is een beroerte
Presentatie scholing poh wat is een beroerte
 
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1
Ziektekunde Verstandelijke Beperking Les 1
 
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1
Inleiding in de zorg voor verstandelijk gehandicapten deel 1
 
Alcohol & drugs
Alcohol & drugsAlcohol & drugs
Alcohol & drugs
 
Deel 4 ass
Deel 4 assDeel 4 ass
Deel 4 ass
 

Viewers also liked

Les dementie
Les dementie Les dementie
Les dementie
MarijeHoek
 
Presentatie dementie definitief
Presentatie dementie definitiefPresentatie dementie definitief
Presentatie dementie definitief
Dionnevanrooij
 
Dementie Test
Dementie TestDementie Test
Dementie Test
pellynl
 
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht Nieuws
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht NieuwsResultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht Nieuws
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht NieuwsRinie Altena
 
Dementie Experience
Dementie ExperienceDementie Experience
Dementie Experience
Jan Rietsema
 

Viewers also liked (6)

Dementie en ik
Dementie en ikDementie en ik
Dementie en ik
 
Les dementie
Les dementie Les dementie
Les dementie
 
Presentatie dementie definitief
Presentatie dementie definitiefPresentatie dementie definitief
Presentatie dementie definitief
 
Dementie Test
Dementie TestDementie Test
Dementie Test
 
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht Nieuws
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht NieuwsResultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht Nieuws
Resultaatgericht Leidinggeven 10 Slecht Nieuws
 
Dementie Experience
Dementie ExperienceDementie Experience
Dementie Experience
 

Similar to Hoe kom ik de dag door met iemand met dementie

C:\Fakepath\Autisme Op School
C:\Fakepath\Autisme Op SchoolC:\Fakepath\Autisme Op School
C:\Fakepath\Autisme Op School
Anton Horeweg
 
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouders
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouderspresentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouders
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun oudersanja wagener
 
ADHD/ODD Proefversie deel 2
ADHD/ODD Proefversie deel 2ADHD/ODD Proefversie deel 2
ADHD/ODD Proefversie deel 2
Anton Horeweg
 
Arbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
Arbeidsintegratie (Deel Nah) NspohArbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
Arbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
Heliomare
 
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
Being Authentic
 
Acceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapyAcceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapy
Ellen Excelmans
 
151105 praktijkmiddag weert creatief denken hokjesoefening
151105 praktijkmiddag weert  creatief denken hokjesoefening151105 praktijkmiddag weert  creatief denken hokjesoefening
151105 praktijkmiddag weert creatief denken hokjesoefening
KING
 
Geheugen verbeteren
Geheugen verbeterenGeheugen verbeteren
Geheugen verbeteren
Gezondheid Acties
 
Folder Pentabalans Weerbaarheid
Folder Pentabalans WeerbaarheidFolder Pentabalans Weerbaarheid
Folder Pentabalans WeerbaarheidTamara ter Veen
 
2003 Alcd - The art of Creative Thinking
2003 Alcd - The art of Creative Thinking2003 Alcd - The art of Creative Thinking
2003 Alcd - The art of Creative Thinking
woepwoep
 
Les 1, verschil mag er zijn
Les 1, verschil mag er zijnLes 1, verschil mag er zijn
Les 1, verschil mag er zijnCollin Koenen
 
Afasie
AfasieAfasie
ADHD in de klas! Wat nu?
ADHD in de klas! Wat nu?ADHD in de klas! Wat nu?
ADHD in de klas! Wat nu?Jan Vanthomme
 
Adhd uitgelegd 2011
Adhd uitgelegd 2011Adhd uitgelegd 2011
Adhd uitgelegd 2011
Anton Horeweg
 
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvier
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvierHb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvier
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduviermewmvandenhurk
 
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maartLeren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
Ingeborg Van Rooij
 
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
Utrecht
 
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010Jan Vanthomme
 
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
uitvaartspeech
 
Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)
Being Authentic
 

Similar to Hoe kom ik de dag door met iemand met dementie (20)

C:\Fakepath\Autisme Op School
C:\Fakepath\Autisme Op SchoolC:\Fakepath\Autisme Op School
C:\Fakepath\Autisme Op School
 
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouders
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouderspresentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouders
presentatie communictie met kinderen met Ass en hun ouders
 
ADHD/ODD Proefversie deel 2
ADHD/ODD Proefversie deel 2ADHD/ODD Proefversie deel 2
ADHD/ODD Proefversie deel 2
 
Arbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
Arbeidsintegratie (Deel Nah) NspohArbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
Arbeidsintegratie (Deel Nah) Nspoh
 
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
Demo Puzzle DISC & Driving Forces (Ensize International)
 
Acceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapyAcceptance and commitment therapy
Acceptance and commitment therapy
 
151105 praktijkmiddag weert creatief denken hokjesoefening
151105 praktijkmiddag weert  creatief denken hokjesoefening151105 praktijkmiddag weert  creatief denken hokjesoefening
151105 praktijkmiddag weert creatief denken hokjesoefening
 
Geheugen verbeteren
Geheugen verbeterenGeheugen verbeteren
Geheugen verbeteren
 
Folder Pentabalans Weerbaarheid
Folder Pentabalans WeerbaarheidFolder Pentabalans Weerbaarheid
Folder Pentabalans Weerbaarheid
 
2003 Alcd - The art of Creative Thinking
2003 Alcd - The art of Creative Thinking2003 Alcd - The art of Creative Thinking
2003 Alcd - The art of Creative Thinking
 
Les 1, verschil mag er zijn
Les 1, verschil mag er zijnLes 1, verschil mag er zijn
Les 1, verschil mag er zijn
 
Afasie
AfasieAfasie
Afasie
 
ADHD in de klas! Wat nu?
ADHD in de klas! Wat nu?ADHD in de klas! Wat nu?
ADHD in de klas! Wat nu?
 
Adhd uitgelegd 2011
Adhd uitgelegd 2011Adhd uitgelegd 2011
Adhd uitgelegd 2011
 
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvier
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvierHb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvier
Hb ass workshop 13 november 2012 mvd h eduvier
 
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maartLeren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
Leren lezen en dyslexie in een ntc setting voor webinar 12maart
 
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
Utrecht/Kenniscongres/38/ X. Moonen/Het palet van kinderen en jongeren met ee...
 
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010
Nieuwsbrief aan(ge)dacht 32 september 2010
 
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
10 aanbevelingen voor een mooiere rouwspeech
 
Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)Demo The Boomerang (Ensize International)
Demo The Boomerang (Ensize International)
 

More from Kees Spapens

Moreel beraad voor mentoren v 8
Moreel beraad voor mentoren v 8Moreel beraad voor mentoren v 8
Moreel beraad voor mentoren v 8
Kees Spapens
 
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
Kees Spapens
 
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
Kees Spapens
 
Ouder worden en weerbaar blijven
Ouder worden en weerbaar blijven Ouder worden en weerbaar blijven
Ouder worden en weerbaar blijven
Kees Spapens
 
Ouder en vergeetachtiger RABO lezing
Ouder en vergeetachtiger RABO lezingOuder en vergeetachtiger RABO lezing
Ouder en vergeetachtiger RABO lezing
Kees Spapens
 
Kroniek van de dementie van Jan Spapens
Kroniek van de dementie van Jan Spapens Kroniek van de dementie van Jan Spapens
Kroniek van de dementie van Jan Spapens
Kees Spapens
 
Geen Probleem als je maar Communiceert
Geen Probleem als je maar CommuniceertGeen Probleem als je maar Communiceert
Geen Probleem als je maar Communiceert
Kees Spapens
 
Psychotherapie met Ouderen
Psychotherapie met OuderenPsychotherapie met Ouderen
Psychotherapie met Ouderen
Kees Spapens
 

More from Kees Spapens (8)

Moreel beraad voor mentoren v 8
Moreel beraad voor mentoren v 8Moreel beraad voor mentoren v 8
Moreel beraad voor mentoren v 8
 
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
Vincentius Roermond. Armoede ook voor 18 - 24 jarigen?
 
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
Vincentius roermond Ben je ooit arm geweest?
 
Ouder worden en weerbaar blijven
Ouder worden en weerbaar blijven Ouder worden en weerbaar blijven
Ouder worden en weerbaar blijven
 
Ouder en vergeetachtiger RABO lezing
Ouder en vergeetachtiger RABO lezingOuder en vergeetachtiger RABO lezing
Ouder en vergeetachtiger RABO lezing
 
Kroniek van de dementie van Jan Spapens
Kroniek van de dementie van Jan Spapens Kroniek van de dementie van Jan Spapens
Kroniek van de dementie van Jan Spapens
 
Geen Probleem als je maar Communiceert
Geen Probleem als je maar CommuniceertGeen Probleem als je maar Communiceert
Geen Probleem als je maar Communiceert
 
Psychotherapie met Ouderen
Psychotherapie met OuderenPsychotherapie met Ouderen
Psychotherapie met Ouderen
 

Hoe kom ik de dag door met iemand met dementie

  • 1. Alzheimercafé Weert 15 januari 2014
  • 2. Hoe kom ik de dag door met een dementerende partner Kees Spapens, GZ psycholoog
  • 3. Wat gaan we behandelen  Hoe kom je de momenten dat je samen bent goed door  Tips en trucks.
  • 6. Activiteiten voor mensen met dementie  Eigenlijk wat je normaal ook met hem zou doen  Alleen neemt hij nu geen initiatief  Dat moet dus van buiten af aangereikt.
  • 7. Wat en hoe!?  Daarvoor moet je wat van dementie weten  Maatwerk, want iedere mens is anders Dus ook wanneer een mens dement wordt.
  • 8. Waarmee hangt dementie samen        Denken en geheugen Persoonlijkheid Levensgeschiedenis Lichamelijke kenmerken / ziektes Communicatiemogelijkheden Belevingskenmerken Sociale omgeving DSA schema Bakker
  • 9. Wat is dementie 1  Stoornis in ten minste twee cognitieve domeinen: - geheugen - oriëntatie - aandacht / concentratie - planning - taalfunctie - oordelen - abstract denken - handelingen
  • 10. Wat is dementie 2  Progressieve stoornis in het geheugen en andere cognitieve functies  Begint tussen de 40 en 90 (meestal na 65)  Geen andere lichamelijke kwaal.
  • 11. Wat is dementie: 3  Achteruitgang van - taal, - doelgericht handelen - inzicht en - kennen
  • 12. Ik heb geen zin meer!
  • 13. Wat is dementie: 4  Stoornis in doen van alledaagse dingen en gedragsverandering  Komt vaak in de familie meer voor  Meer zeker, als bepaalde medische onderzoeken de diagnose ondersteunen.
  • 14. Verloop door de tijd  Begint onopgemerkt  Langzame achteruitgang  Negatieve invloed op het alledaagse (lastig)  Leidt vaak tot spanningen in de omgeving  Levensverwachting: max. 12 tot 15 jaarna ontstaan
  • 16. Omgaan met taalproblemen      Geduld hebben Herhaal wat je begrepen hebt Afleiding vinden Praten over het alledaagse Aanpassen - stel gesloten vragen; geen open vragen - kort; niet complex
  • 18. Omgaan met oriëntatieproblemen  Duidelijke kalender met datum en dag  Plan voor de dag  Heldere klok (www.seniorenklok.nl)  Spullen op dezelfde plaats  Samen zinvolle dingen doen
  • 19. Onhandigheid (apraxie en agnosie)  Omdat het niet lukt, kom je er ook niet toe.  Creatief in volgorde van bv. Aankleden  Diskussie vermijden
  • 20. Problemen met het denken      Complexe situaties lukken niet meer Verminderde creativiteit Minder initiatief Minder besluitvaardig Minder planmatig
  • 21. Omgaan met denkproblemen  Een opdracht in delen opknippen  TV kan als werkelijkheid worden ervaren  Helpen met onderscheiden wat belangrijk is.  Afleiden bij ongepaste reacties
  • 22. Tips en trucks  Uit de Magische wereld van Alzheimer Auteur: Huub Buijsen Uitg.: Spectrum
  • 23.  Weet wat dementie is  Praat over vroeger  Bespaar je welles nietes diskussies  Benut de spiegel in het brein  Let op hóé je iets zegt  Boos op de situatie: niet echt op jou.
  • 24.  Het verhaal wordt kloppend gemaakt  Langzaam gaat het snelst  Reageer niet op de inhoud, maar op het gevoel  Humor maakt het leven lichter  Geen kritiek graag
  • 25.  Liever geen verrassingen  Iedereen wil nuttig zijn  Behoefte aan liefde!  Wie wil me troosten?  Waardeer hun creativiteit  Doseer prikkels
  • 26. Dank voor uw aandacht  Presentatie te vinden op  gz-psycholoog.blogspot.nl (zonder www!!) of:  www.slideshare.net/fimk

Editor's Notes

  1. Voorstellen. Naam functie GZ psycholoog, bezig met diagnostiek van dementie en persoonlijkheid en met advies, begeleiding en behandeling van mensen, die met dementie van doen hebben. Zoon dementerende vader, die in 2000 op de eerste lentedag, voordat hij zijn menselijke waardigheid verloor is overleden na een opname in een zorgcentrum van anderhalf jaar. Wat gaan we doen: Hoe kom je de momenten dat je samen bent goed door. Tips en trucks.
  2. Dat moet dus gaan over alledag. Want als mantelzorger ga je 24 uur om met je man of vrouw, vader, moeder, opa of oma, beste vriend of vriendin. (In de lezing heb ik het steeds over partner.) Zeker, wanneer er een omkering van het dag/nachtritme is. Natuurlijk biedt dagbesteding wat soelaas. Dan heb je 6, 7 uur even tijd voor jezelf. Maar daarna sta je er weer alleen voor. We gaan het samen doen. Ik heb zo mijn ervaringen met mijn vader, met mijn cliënten. U met uw partner. Ik heb wat situaties opgetekend, die wil ik u voorleggen. U hebt ongetwijfeld ook uw vragen. U geeft uw suggesties. Ik de mijne en daaraan voeg ik toe uit mijn hulpverleningservaring en vanuit de toepasbare wetenschap.
  3. Mw Aalscholver, 84. Heer jaartje ouder, onlangs gediagnostiseerd met een Alzheimerdementie, wil dat niet weten. Hij loopt haar steeds achterna. Kon hij vroeger nog wel eens wegduiken in de krant, of verderbouwen aan zijn miniatuurtreinemplacement op zolder, nu loopt hij haar zelfs achterna, wanneer zij de keuken in loopt om een vies zakdoekje in de vuilnisemmer te deponeren. Ze wordt er stapelgek van. Ze kan niks meer voor zichzelf doen, of hij bemoeit zich ermee. Mw. Bergeend, weer thuis na een operatie aan haar rug. Echtgenoot (beginnend dement) is toen even op een logeeradres geweest in een zorgcentrum, maar vond het maar niks tussen al die dementerenden daar. Hij is nu boos op vrouw en dochter, dat hij daar moest blijven. Hij vond, dat hij goed alleen thuis had kunnen blijven. Mijn vader, 87 jaar oud. Verveelt zich dood in de huiskamer van kleinschalig wonen. Niemand zegt wat, behalve de verzorgster, die af en toe door de ruimte loopt op weg naar een “bel”. Slaapverwekkend. En zo treffen we hem dan ook vaak aan.
  4. De heer Casuaris mag al een jaar of twee niet meer autorijden. Een straf voor een vertegenwoordiger in drogisterijartikelen, die 40.000 km. Per jaar reed. Nu is hij ook nog gevallen met de fiets. Daar zal duizeligheid en slecht zien ook wel mee te maken hebben. Hij mag alleen nog wandelen. Zijn vrouw echter heeft een spierziekte en kan 200 m. lopen op zijn hoogst. Het blijkt al gauw, dat hij in het buitengebied vlak bij zijn huis de weg kwijt raakt. Mijnheer Duif. Hij zei me, dat de kwaliteit van de relatie sinds ze vergeetachtig was flink was veranderd. Hij kon niet meer met haar praten, zoals hij gewend was. Ze was steeds kwijt, waarover het ging. Mw. Duif ergerde zich aan hem. Als hij haar onrust en desoriëntatie probeerde te kalmeren zei hij vaak: “Rustig maar, je hebt toch alle tijd!” Maar dat was het hem nou net, meende mw. Duif. Ze was juist de tijd kwijt! En daardoor werd ze onrustig. En mijnheer Koning was dan dicht in de buurt om de oorzaak van die onrust op te projecteren. Mijn vader kwam dat weekend volgens rooster een dagje naar ons. Het is voor hem al heerlijk om het ritje van Geldrop naar Roermond te maken en dan liefst via secundaire wegen. Daar is van alles te zien en wanneer hij maar aan het rijden is, is hij tevreden.
  5. Om vast te stellen of iemand dement is let ik als psycholoog op de geheugenfunctie van de oudere. Maar die bepaalt niet alleen of er sprake is van dementie. Zo krijgt het echtpaar Ekster achter het stuur van de auto, steevast ruzie. Hij wil perse rijden. Zij heeft geen rijbewijs en moet dus maar meegaan, maar heetgebakerd als hij is kan hij het niet waarderen, wanneer zij hem de weg wijst of op mogelijk gevaar wijst. Hier zit zijn persoonlijkheid meer in de weg, dan dat hij al als beginnend dement moet worden gezien. Hij rijdt binnen het dorp nog redelijk veilig rond en heeft pas zijn rijbewijs weer voor een jaar verlengd gekregen. Maar ook invloed hebben natuurlijk hersenziektes als CVA en tumor. Maar ook of er sprake is van een schildklierstoornis, of suikerziekte misschien, zit het in de familie? etc. En ook de levensgeschiedenis kan van invloed zijn. Zo lijkt het, dat opleiding een beetje een beschermende factor is voor vergeetachtigheid. Aangetoond is inmiddels, dat sensorische deprivatie, dat is op je gemak uren achtereen in de stoel zitten, doof en blind voor je omgeving, niet een oorzaak van dementie is (de Vught), maar zorg toch maar voor een goed gehoor en een goed zicht, want dan kùn je tenminste gebruik maken van je hersenvaardigheden als je er aan toe bent. En als je alleen bent, zul je sneller in de problemen komen, dan wanneer je een partner hebt (plots dement, na dood partner)
  6. Het betreft hier primair de ziekte van Alzheimer. Andere beelden als vasculaire dementie, Frontaalsyndroom (FTD) of lewy-body dementie lijken er sterk op.
  7. Die stoornis moet progressief zijn. Langzaam verergerend. Bijvoorbeeld de oriëntatie in tijd gaat vervolgens gepaard met een desoriëntatie in plaats. Eerst buiten niet goed andere dan bekende weg weten. Mijn vader reed enig jaar als een spookrijder in de stad de verkeerde baan op. Maar later ook je eigen partner niet meer herkennen: een cliënte herkende haar eigen man niet meer als zodanig en werd tegen half elf wat onrustig. Haar man kreeg vervolgens te horen, dat hij zich niets in zijn kop moest halen en maar gewoon naar huis moest gaan, want dat ze immers getrouwd was en geen zin had in gedonder. De vroege dementie staat erg in de belangstelling, maar komt relatief weinig voor. Maar als het je treft is het een ramp. Voor jezelf, je partner en je vaak nog jonge kinderen. Maar meestal komt een Alzheimer dementie pas op gevorderde leeftijd rond het 70ste levensjaar aan het licht. En vergis je niet: we hadden het er al over: als er iets anders aan de hand is: een of andere ziekte, dan moet die eerst behandeld worden. Normaal gesproken is een dementerende eigenlijk niet ziek.
  8. Waarschijnlijk Alzheimer wordt ondersteund door: En als je dan ook nog ziet, dat de taalfunctie minder wordt… Ik doe testonderzoek bij dementerenden en een van de testonderdelen is: “wilt u op dit vel een korte zin opschrijven?” Ik werd verrast met de volgende zin: vlg dia
  9. Over gedragsveranderingen dadelijk nog een dia. Dementie is een ziekte, waarbij enige erfelijkheid een rol speelt. Je hebt net wat meer kans dement te worden wanneer meer familieleden dement geworden zijn. Maar het erft niet persé over. Medische onderzoeken: ruggeprik, scan,
  10. Fases in achteruitgang:begeleidings; verzorgings en verpleegbehoeftig Familie krijgt ruzie; overmatige belasting van de mantelzorger Mantelzorger blijft hangen in de standaardoplossingen, die hij altijd heeft gebruikt. Alleen gelden die nu niet meer.
  11. 1. Tip of the Tongue 2. Omschrijven: Huizen op elkaar voor flat bijv. 3. Verkeerde woord: draaier voor mixer 4. Traag; kwartje wil niet vallen. 5. Korte zinnen
  12. Tot 10 tellen. Afleiding; wanneer de partner zich er niet op focust, dan kan het spontaan komen het woord. Alledaagse: Daar gaat aandacht en warmte van uit. Kies onderwerpen waarvan je weet, dat die zullen interesseren. Praat over dingen, die hij tevens kan zien, ruiken, proeven Aanpassen
  13. Niks veranderen Nuttige dingen hebben positieve invloed op het zelfvertrouwen Als je bezig bent geweest: goed slapen ook. In latere fase: aansluiten bij gevoels- en belevingswereld; terughalen naar dagelijkse realiteit
  14. Het lijkt dan op weigering. Leg spullen in goede volgorde klaar; Klitteband ipv knopen
  15. Verband tussen koud en verwarming is uit wordt niet meer gelegd. Bij hard lachen op een begrafenis bv. de partner toch maar afleiden.
  16. Spiegel: de dementerende spiegelt jouw gedrag; kom je zelf vrolijk de kamer in: dan trek je de dementerende mee in de sfeer. Het is de toon, die de muziek maakt. Toen mijn vader tijdens de maaltijd een stuk van de kaas probeerde te bijten reageerde ik impulsief met : “Hé Pa, niet zo maar in de kaas bijten!” Ik kreeg toen als reactie natuurlijk: “Dat maak ik zelf wel uit! Bemoei je er niet mee!” Iets meer begrip in mijn taalgebruik had zijn boosheid voorkomen. De agressie is vaak vanwege de dementie; maar gericht op jou. Jij bent immers in de buurt!
  17. Confabuleren. Heet dat. Wanneer je op wilt schieten lukt dat vaak niet. Je doet er goed aan je tempo aan te passen aan de persoon met de dementie. Ik heb dat als zeer aangenaam ervaren. Mijn levenstempo werd ook langzamer door de denktrant van mijn vader. Verhaaltje over de merels op het dak. Inhoud / gevoel “Ik wil naar huis, naar mijn moeder toe.” Niet: “Maar je moeder is toch al lang dood!” Maar: “Je voelt je mogelijk hier niet helemaal op je gemak; over een kwartier gaan we naar je dochter; gaan we terug naar Geldrop….”, etc etc. Kritiek: We willen allemaal graag trots kunnen zijn op onszelf: zelfwaardering hebben. Kritiek, hoe terecht ook vaak bij dementie, helpt niet aan het in stand houden van je zelfachting. Verpak de kritiek in een suggestie of advies.