การดูแลและส่งเสริมสุขภาพของผู้ใหญ่วัยทองและสูงอายุ โดยคุณ มณีรัตน์ ลิงก์ถาวร ลิงก์ของตัวไฟล์:http://learners.in.th/file/maneerat_sjc/Health01.ppt

1. สื่อการสอนวิชาสุขศึกษา
เรื่องการดูแลและสงเสริมสุขภาพของผูใหญวัยทองและวัยสูงอายุ
จััดทําโดย
ํโ
นางสาวมณีรัตน สมภาค
ระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 3

2. การดูแลและสงเสรมสุขภาพของ
การดแลและสงเสริมสขภาพของ
ผูใหญวัยทองและวัยสูงอายุ

3. วัยทอง เปนชวงตอระหวางวัย
ผูใหญตอนตนและวัยสูงอายุ ประชากร
ชายและหญิงในชวงอายุ 40 หรือ 45 ป
ขึ้นไป รางกายจะมีการเปลี่ยนแปลง
โดยเฉพาะมีการผลิตฮอรโมนเพศลดลง
การเปลี่ยนแปลงของรางกายจะเปนแบบ
คอยเปนคอยไป เนื่องจากการลดลงของ
ฮอรโมนเพศชาย (Testosterone) ไมได
( )
ลดลงอยางเฉียบพลัน ผูชายบางคนก็
อาจมี หรือหยดทันทีเหมือนผหญิง
ุ ู ญ

4. ในทางตรงกนขาม วยทองหรอ
ในทางตรงกันขาม วัยทองหรือ
วัยหมดประจําเดือนของผูหญิงเปน
ชวงเวลาที่สิ้นสุดการมีประจําเดือน
แลว เนื่องจากรังไขหยดทํางาน ทํา
แลว เนองจากรงไขหยุดทางาน ทา
ใหฮอรโมนเอสโตรเจน (Estrogen)
ลดลง เกิดอาการตางๆ สงผลกระทบ
ตอสุขภาพในระยะยาว
ตอสขภาพในร ย ยาว

5. ผลการขาดฮอรโมนเอสโตรเจน
ผลการขาดฮอรโมนเอสโตรเจน
1. ชองคลอดมีขนาดเล็กลง
2. มลลูกมีีขนาดเล็็กลง
3.
3 เตานมมรูปรางขนาดและความตงตวลดลง
เตานมมีรปรางขนาดและความตึงตัวลดลง
4. กระดูกคอยๆ มการสูญเสยแคลเซยม
กระดกคอยๆ มีการสญเสียแคลเซียม
5. จะมีขนขึนตามรางกายมากขึ้น
้
6. ผิวหนังจะแหงเหี่ยวยน

6. อาการหรอโรคทเกด
อาการหรือโรคที่เกิด
จากการขาดฮอรโมนเอสโตรเจน
ในระยะแรกเริ่ม
1. อาการรอนวูบวาบตามตว
1 อาการรอนวบวาบตามตัว (hot flush)
2. ผนังชองคลอดบางและอักเสบ (atrophic vaginitis)
3. กลุมอาการของสตรีหมดประจําเดือน (menopausal syndrome)

7. ระยะยาว
1. ภาวะกระดูกพรุน (osteoporosis)

8. 2. ภาวะโรคของหลอดเลอดไปเลยงหวใจอุดตน
2 ภาวะโรคของหลอดเลือดไปเลี้ยงหัวใจอดตัน
(coronaryheartdisease)
3. ทางสมองจะมความจาเสอมลง
3 ทางสมองจะมีความจําเสื่อมลง

9. วัยทองในเพศชาย
หมายถง ผ ายทีสงอายุแลวอณฑะเสอม
หมายถึง ผูชายทสูงอายแลวอัณฑ เสื่อม
่
หนาทการผลตฮอรโมนแอนโดรเจน
หนาที่การผลิตฮอรโมนแอนโดรเจน (androgen)
มักเกิดกับ ผูชายที่สงอายุุ 40 ปขึ้นไปตรงกับภาวะ
ู ู
ทีเ่ รียกวา Partial Androgen Deficiency in
Aging Male (PADAM)

10. วยทองในเพศชาย
วัยทองในเพศชาย
1. ทําใหเกิดภาวะกระดูกพรุน
2. เสีี่ยงตอการเปนโรคหัวใ
ป โ ั ใจและหลอดเลืือด
3. เกิดอาการปวยเมื่อยและรอนวูบวาบตามตัว
ู
4. สมรรถภาพทางเพศเสื่อมลงเนื่องจาก
อัณฑะทํางานไดนอยลง

11. ลักษณะการเจริญเติบโ
โตและความเสืื่อมของผูใหญวัยทอง
ระบบรางกาย ลักษณะการเจริญเติบโตและความเสื่อม
ของผูใหญวัยทอง
1. ระบบสมองและ - หลงลืม ขาดสมาธิ
หลงลม ขาดสมาธ
สติปญญา
2. ระบบประสาทและ - รอนวูบวาบ เหงื่ออกมาก อารมณ
ประสาทสมผส
ประสาทสัมผัส แปรปรวน
3. ระบบผิวหนังและ - ผิวหนังขาดความชุมชื้น แหง เหี่ยว มี
ผม ไขมั
ไ นสะสมใตผิวหนัง

12. ระบบรางกาย ลักษณะการเจริญเติบโตและความเสื่อม
ของผู หญวยทอง
ของผใหญวัยทอง
4. ระบบกระดูก
ู - กระดูกบาง กระดูกพรุน
ู ู ุ
5. ระบบสืบพันธุ - เพศหญิงขาดหรือมีฮอรโมนเอสโตรเจนนอยลง
และฮอรโมน
แล ฮอรโมน - เพศชาย ลกอัณฑ เสื่อมทําใหสรางฮอรโมนนอยลง
ลูกอณฑะเสอมทาใหสรางฮอรโมนนอยลง
6. โรคที่มักพบ - เพศหญิง มะเร็งเตานม มะเร็งปากมดลูก โรคหัวใจ
และหลอดเลืือด โโรคเบาหวาน โโรคความดันโ ตสูง
โลหิ
- เพศชาย มะเร็งตอมลกหมาก มะเร็งปอด โรคหัวใจ
มะเรงตอมลูกหมาก มะเรงปอด โรคหวใจ
และหลอดเลือด โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง

13. คุณคาและแนวทางการปฎิิบัติตนทีเ่ี หมาะสม
 ป
1. ยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น
2. ดูแลรักษาสุขภาพรางกายและ
สุขภาพจตของตนเอง
สขภาพจิตของตนเอง
3. ตรวจรางกายอยางสม่ําเสมอ

14. ขอแนะนําในการปฏิบัติตวสําหรับผูใหญวัยทอง
ฏ ั ญ
1. ควรเตรียมตัวเตรียมใจรับการเปลี่ยนแปลง
ควรเตรยมตวเตรยมใจรบการเปลยนแปลง
2.
2 ควรตังใจจะมีชีวิตอยตอไป
ควรตงใจจะมชวตอยู อไป
้
3. ควรปลอยตัวเองใหสนุกสนานราเริง
ุ
4. ควรยึดหลักความเรียบงาย
5. ยืดหยุนใหมากขึ้นจะทําใหมสุขภาพจิตดี
ี
6. มีจดมุงหมายในชีวิตที่สรางสรรค
ุ
7. ควรฝกหายใจเขาออกลึกๆ ชาๆ
ฝ ใ  ึ 

15. 8. ดมนาใหมากพอ
8 ดืมน้ําใหมากพอ
่
9. ออกกําลังกายอยางเหมาะสม
10. รับประทานอาหารใหถูกสวน
11. สนุกสนานกับงานอดิเรก
12. สนใจศกษาธรรมใหมากขน
12 สนใจศึกษาธรรมใหมากขึ้น
13. หมันยกระดับจิตใจใหราเริง และสรางสรรคอยูเู สมอ
่
14. ชวนคูสมรสทํากิจกรรมคลาย ๆ กัน
15. ถายทอดประสบการณใหมีคา 
16. ใชเซลลสมองใหมากๆ
16 ใชเซลลสมองใหมากๆ

16. ปจจััยทีี่มผลกระทบตอการเจริิญเติบโต
ี  ิ โ
และพฒนาการของวยทองและวยสูงอายุ
และพัฒนาการของวัยทองและวัยสงอาย
1. พนธุกรรม
1 พันธกรรม
2. สิ่งแวดลอม
2.1 ปญหาเกี่ยวกับตนเอง
- สุขภาพทางกาย - สุขภาพทางจิต
2.2 ปญหาเกยวกบครอบครว
2 2 ปญหาเกี่ยวกับครอบครัว
2.3 ปญหาเกี่ยวกับสังคม

17. การปฏบตตอผู หญวัยทองของลกหลาน
การปฏิบัติตอผใหญวยทองของลูกหลาน
1. ทําความเขาใจ และยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เกิดกับ
ชวงวัย
2. สรางความสัมพันธท่ีดีกบผูใหญวัยทอง
 ั
3. ใหการดูแลชวยเหลอตางๆ อยางเหมาะสม
3 ใหการดแลชวยเหลือตางๆ อยางเหมาะสม

18. วัยสูงอายุ
วัยสูงอายุ หมายถึง ผูที่มีอายุ 60 ปขึ้นไป ทัง
 ้
เพศชายและเพศหญิง

19. ผูสูงอายุ แบงเปน 3 กลุมตามภาวะและสุขภาพดังนี้
1. ผูสูงอายุระดัับตน มีอายุระหวาง 60 - 70 ป
 ี 
2. ผู ูงอายุระดบกลาง มอายุระหวาง
2 ผสงอายระดับกลาง มีอายระหวาง 71 - 80 ป ป
3. ผูสูงอายุระดับปลาย มีอายุุระหวาง 80 ปขนไป
ู ุ ึ้

20. ลัักษณะการเจริิญเติบโตและความเสืื่อมของวััยสูงอายุ
ิ โ
ระบบรางกาย ลักษณะการเจริญเติบโ
โตและความเสืื่อมของวัยสูงอายุ
ดานกายภาพ
ดานกายภาพ
1. ระบบผิวหนังและผม -ผิวหนังบาง เหี่ยวยน ตกกระ หนาวงาย
-ผมรวง ผมเปลี่ยนเปนสีขาว
2. ระบบกระดููก ไขขอ - กระดูกเปราะงาย ปวดตามขอ
ู
และกลามเนื้อ
3. ระบบทางเดนหายใจ
3 ระบบทางเดินหายใจ - ปอดเสื่อม การยุบและขยายตวไมดี
ปอดเสอม การยบและขยายตัวไมด

21. ระบบรางกาย ลัักษณะการเจริิญเติิบโ
โตและความเสืื่อมของวััยสูงอายุ
4. ระบบทางเดนอาหาร
4 ระบบทางเดินอาหาร - เหงือกรน ฟนโยก ฟนหักงาย อาหารยอยยาก ทองผูก
เหงอกรน ฟนโยก ฟนหกงาย อาหารยอยยาก ทองผก
5. ระบบหัวใจและหลอด - กลามเนื้อหัวใจออนกําลังลง หลอดเลือดแข็งตัว หนา
เลืือด ขาดความยืืดหยุน 
6.
6 ระบบประสาท
ป - อวยวะรบความรูสกสมผสเสอม เชน หู ตา จมูก ลน
ั ั ึ ั ั ื่  ิ้
ประสาทสัมผัสและการ
ทรงตัว
ั

22. ระบบรางกาย ลัักษณะการเจริิญเติิบโ
โตและความเสืื่อมของวััยสูงอายุ
7. สมองแลละสตปญญา สมองเสอม เหี่ยว เล็กลง ความจาเสอม หลงลมงาย
7 สมองแลละสติปญญา - สมองเสื่อม เหยว เลกลง ความจําเสื่อม หลงลืมงาย
8. ระบบตอมไรทอและ - ตับออนหลั่งฮอรโมนอินซูลนนอยลง
ิ
ฮอรโมน
โ - ตอมใตสมองเสืื่อม ทําใหรูสึกออนเพลีย เบืื่ออาหาร
9.
9 ระบบสบพนธุและ
ื ั  - ตอมเพศ มการเปลยแปลงฮอรโมนเพศในหญง
 ี ป ี่ ป โ ใ ิ
ระบบปสสาวะ - การถายปสสาวะจะมีปริมาณลดลง แตบอยครั้ง


23. ระบบรางกาย ลักษณะการเจริญเติบโตและความเสื่อมของวัยสูงอายุ
ทางดานจิตใจ -สูญเสียบุคคลอันเปนทีรัก
่
-สญเสียสัมพัธภาพภายในครอบครัว
สูญเสยสมพธภาพภายในครอบครว
-สูญเสียความสัมพันธทางเศรษฐกิจและสังคม
-สูญเสียสมรรถภาพทางเพศ

24. ระบบรางกาย ลักษณะการเจริญเติบโตและความเสื่อมของวัยสูงอายุ
ทางดานสงคม
 ั - การเปลยนแปลงรูปแบบของสงคม
ป ี่ ป ั
- การเปลี่ยนแปลงสภาพของสังคม
- ความสูญเสีียและความคัับของใจทางสัังคม
ใ
- ความสัมพันธกับชุมชนลดลง

25. การเปลีี่ยนแปลงและสภาพปญหาทางรางกาย
ป ป ป
1. ภาวะสมองเสื่อม
อาการ
เกิดความบกพรองในการ
รับรู การเรียนรู การตัดสินใจ
การใชภาษา การทากจวตร
การใชภาษา การทํากิจวัตร
ประจําวัน บุคคลิกภาพ
เปลี่ยนไปจากเดิิม
ป ี ไป

26. 10 สัญญาณอันตราย...สมองเสื่อม!
1. สูญเสียความจําในระยะสั้น ทีกระทบตอการทํางาน
่
2. สิ่งที่เคยทําเปนประจําเริ่มทําไมเปน
สงทเคยทาเปนประจาเรมทาไมเปน
3. ปญหาดานภาษา เลือกคําพูดไมคอยถูก 
4. ไมรูเวลา และสถานที่
5. สูญเสียการตัดสินใจ
6. ไมคอยเขาใจความคิดที่เปนนามธรรม

7. วางของผดทแปลกๆ
7 วางของผิดที่แปลกๆ
8. อารมณหรือพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง
9. บคลิกภาพเปลี่ยนแปลง และ
บุคลกภาพเปลยนแปลง
10. สูญเสียความคิดริเริ่ม

27. ปจจัยเสี่ยง
การเกิดโรคตางๆ เชน โรคหลอดเลือดสมอง โรคความดัน-โลหิต
สูง โรคเบาหวาน หรือ พฤติกรรมการใชสารเสพติด
ู ฤ
การปฏิบัติตัวเพื่อปองกันภาวะสมองเสือม
ป ิ ื ั ื่
- ตรวจสขภาพตนเองอยางสม่ําเสมอ
ตรวจสุขภาพตนเองอยางสมาเสมอ
- สรางเสริมพฤติกรรมสุขภาพที่ดี
- หลีกเลี่ยงหรืองดการสูบบุหรี่ ดื่มสุราและการใชสารเสพติด
- เขารวมกิจกรรมกับครอบครัวและสังคม
เขารวมกจกรรมกบครอบครวและสงคม
- ใชสมองมาก ๆ

28. อาการเวยนศรษะจากการเสยการทรงตว
อาการเวียนศีรษะจากการเสียการทรงตัว
อาการ
เวียนศีรษะ ไมสามารถทรงตัวอยูได ซึ่งพบรอยละ 40 ใน
ผูสูงอายุซึ่งเปนสาเหตุทําใหเกิดการหกลม
การดูแลตนเองเพื่อปองกัน
1. ดูแลสุขภาพโดยรวม
2. เมอพบอาการผดปกต ควรรบพบแพทย
2 เมือพบอาการผิดปกติ ควรรีบพบแพทย
่
3. หมันบริหารศีรษะและคอ
่

29. โรคตาในผู ูงอายุ
โรคตาในผสงอาย
โรคตอกระจก
โรคตอกระจก
เกิดจากกการเสื่อมสลายของเลนสแกวตา เกิดการขุนมัว แสงผานไมได
อาการ
ตามัว มองไมชัด มองไมเห็น
การดูแลตนเอง
- พบแพทยเพืื่อรับการรักษา - ควบคุมนําตาลในเลืือด
้
- หลีกเลี่ยงการถูกแสงจา - หามซื้อยาหยอดตามาใชเอง

30. โรคต ิ
โ อหิน
เกิดจากการอุดตันการไหลเวียนของน้ําในลูกตา
ุ ู
ทําใหความดันในลูกตาสูงกวาปกติ แบงออกเปน 2 ชนิด
1. ตอหินชนิดเฉียบพลัน
2.  ิ ิ ื้ ั
2 ตอหนชนดเรอรง

31. ตอหินชนิดเฉียบพลัน
เกิดขึ้นทันทีโดยไมทราบสาเหตุ มีอาการปวด
ตามากคลื่นไส อาเจียน ตามัว มองเห็นแสงเปนสี
ตางๆ รอบดวงไฟ
 ไฟ
ตอหินชนิดเรื้อรัง
ความดันน้าในลูกตาคอยๆ เพิ่มขึ้นอยางชาๆ
ํ
ปวดไมรุนแรง มองเห็นแสงเปนสีตางๆ รอบ

ดวงไฟ
ไฟ

32. การดูแลตนอง
- รีบรักษาทันที
- ไ ควรซืื้อยาหยอดตามาใชเอง
ไม

33. โรคหูในผูสูงอายุ
รอยละ ผู อาย ปขนไป
รอยละ 30 ผที่อายุ 65 ปขึ้นไป
รอยละ ผู อาย ปขนไป
รอยละ 50 ผที่อายุ 75 ปขึ้นไป
สาเหตุ
เกิดจากความเสื่อมของประสาทสําหรับสงเสียงในหูชนใน
้ั

34. อาการ
ฟงไมชัด แยกที่มาของเสียงไมออก หูอื้อ หาก
รุนแรงจะสูญเสีียการไดยิน
ไ 
การดูแลรักษา
ลดเสยงรบกวน ไมตะโกนใสกน กรณีที่หตงมาก
ลดเสียงรบกวน ไมตะโกนใสกน กรณทหูตึงมาก
ั
ควรใชอุปกรณชวยฟง

35. โรคขอเขาเสอม
โรคขอเขาเสื่อม
สาเหตุ
- เกิดจากความเสื่อม
เกดจากความเสอม - น้ําหนักตัวมาก
นาหนกตวมาก
- เคยไดรบอบัตเหตุมากอน
เคยไดรบอุบติเหตมากอน
ั - ติดเชื้อบริเวณขอเขา
ตดเชอบรเวณขอเขา

36. อาการ
ปวดขอ ขอฝด ขอบวมผิดรูป มีปญหาเกี่ยวกับการใชขอ
ู
การดูแลตนเอง
การดแลตนเอง
- ใชความรอนประคบ
- บริหารกลามเนือใหแข็งแรง
้
- หลีกเลีี่ยงทาทางทีี่ไมเหมาะสม
ี 
- ใชไมเทาชวย และควบคมน้ําหนักตัว
ใชไมเทาชวย และควบคุมนาหนกตว

37. ทองผูก
สาเหตุ
- การเคลื่อนไหวของลําไสลดลง
- การรับยาตางๆ และการเจ็บปวยดวยโรคบางชนิด
การดูแลตนเอง
- รัับป
ประทานอาหารทีมกากใยมากๆ
ี่ ี ใ
- ออกกําลังกาย
- งดดื่มยา กาแฟ
- หากทองผกติดตอเปนเวลานานควรพบแพทย
ู

38. ปญหาเกยวกบการขบถายปสสาวะ
ป ี่ ั ั  ป
เกิดจากความเสื่อมของระบบปสสาวะ
การดูแลตนเอง
- ไมควรกลั้นยปสสาวะเปนเวลานาน
ไมควรกลนยปสสาวะเปนเวลานาน
- งดดืมชา กาแฟ เพราะเปนตัวกระตุนใหอยากถายปสสาวะ
่

39. นอนไมหลับ
ไ ั
สาเหตุ
- ธรรมชาติของวัยสูงอายุ จะมีระยะเวลาในการนอนสั้นลง
- การไดรับยาบางชนิด
การไดรบยาบางชนด
- ดื่มเครื่องดื่มประเภทชา กาแฟ สุรา
- การเจ็บปวย
- ภาวะดานจิตใจ
ภาวะดานจตใจ

40. การปฏิบัตตนเมื่อนอนไมหลับ
ฏ ิ
- ทําจิตใจใหสงบ
- พยายามออกกําลังกาย
- งดดืมชา กาแฟ และสุรา
ื่
- ไมควรนอนกลางวน
ไมควรนอนกลางวัน
- หากปฏบัตทั้งหมดดังกลาวแลวไมไดผลควรพบแพทย
 ิ

41. สุขภาพชองปาก
 ป
- ฟนสึก ใชและดแลรักษาฟนไมถกวิธี
ู ู
- ฟนผ
ฟนผุ ดูแลรกษาฟนไมถูกวธ
ดแลรักษาฟนไมถกวิธี
- โรคปริทันต
โรคปรทนต เปนปญหาทพบมาก
เปนปญหาที่พบมาก

42. การดูแลรกษาสุขภาพชองปากของผู ูงอายุ
การดแลรักษาสขภาพชองปากของผสงอาย
- รกษาความสะอาดของฟนและชองปาก
ั ฟ  ป
- เลอกรบประทานอาหารทมคุณคา
เลือกรับประทานอาหารที่มีคณคา
- เลือกใชเครื่องชวยทําความสะอาดฟน
- ตรวจสุขภาพฟนทุก 6 เดือน

43. อบัติเหตทีเ่ กิดกับผูสูงอายุ
ุ ุ
สาเหตุ การปองกัน
ป ั
โดยสวนใหญเกดจาก
โดยสวนใหญเกิดจาก - ระมัดระวังในการทํากิจกรรมตางๆ
ระมดระวงในการทากจกรรมตางๆ
การเปลี่ยนแปลงของ - จัดบานเรือนใหสะอาดเรียบรอย
รางกาย - เมื่อไดรับอุบัติเหตุตองแจงให

ลูกหลานทราบ
- ควรพบแพทยเพื่อตรวจสขภาพ
ควรพบแพทยเพอตรวจสุขภาพ
ประจําป

44. การเปลี่ยนแปลงทางดานจิตใจอารมณและสังคมในวัยสูงอายุุ
ู
- ความเครียด ความวิตกกังวลและความไมมนใจ
ั่
เกีี่ยวกับอนาคตของตนเอง
- ซึมเศรา มความคดฟุงซาน
ซมเศรา มีความคิดฟ ซาน
- ระแวง คิดซ้ําซาก ไมไววางใจผูอน
 ื่

45. แนวทางปองกนและแกไขปญหาสุขภาพจตในผู ูงอายุ
แนวทางปองกันและแกไขปญหาสขภาพจิตในผสงอาย
ตระหนักและระวังความรูสึก และความคิดของ
ตนเอง
คอยกระตุนเตือนตนเองใหกระทํากิจวัตรประจําวัน
ุ
เขารวมกิจกรรมทางสังคม
ทํางานอดิเรกที่ชื่นชอบ
สรางเสริิมสัมพันธภาพภายในครอบครััว
ั ั ใ
ฝกจตใหสงบ
ฝกจิตใหสงบ

46. แนวทางการปฏบตสาหรบผู ูงอายุ
แนวทางการปฏิบัติสําหรับผสงอาย
- ดูแลรักษาสุขภาพทางกาย
ใหแข็งแรง
- ดูแลรัักษาสุขภาพจิิตใ
ใจ
อารมณใหเปนปกต
อารมณใหเปนปกติ
- อยูในสังคมอยางเปนปกติ
ู
ไมแยกตัว

47. การปฏิิบัติตัวของลูกหลานตอผูสูงอายุ
ป 
- ดูแลชวยเหลือทางดานการสงเสริมและรักษา
สุขภาพทางดานรางกาย
- การสงเสริมดูแลสุขภาพจิต
- การสงเสรมทางดานสงคม
การสงเสริมทางดานสังคม

48. กิจกรรมทบทวนความรูู
1. จากการศึกษาเรื่องการดูแลและสงเสริมสุขภาพ
ของผูใหญวยทองและวยสูงอายุ ใ  ิ
 ั ั ใหวเคราะหปจจยทมี
ป ั ี่

ผลตอการเปลี่ยนแปลงดานตางๆ ของผูใหญวัยทองและ
วัยสูงอายุลงในหนังสือรียนวิชาสุขศึกษา หนา 36 - 40
(แบบฝกหดทายบทเรยน
(แบบฝกหัดทายบทเรียน)