2. Fæðingarár og staður
Hallgrímur Pétursson er
fæddur í Gröf á Höfðaströnd
árið 1614.
Hann var sonur hjónanna
Péturs Guðmundssonar og
konu hans, Solveigar
Jónsdóttur.
Hann flutti ungur að Hólum
í Hjaltadal með föður sínum
en þar var hann hringjari.
Hallgrímur þótti nokkuð
óþekkur í æsku og var látin
fara frá Hólum.
3. Uppvaxtarár
Hallgrímur er kominn
til Kaupmannahafnar
árið 1632.
En þá um haustið
kemst hann í Vorrar
frúar skóla.
Með hjálp Brynjólfs
Sveinssonar.
Síðar biskups.
4. Lærlingur í járnsmíði
Hallgrímur fór erlendis
og komst í þjónustu hjá
járnsmið.
Eða kolamanni, í
Glückstadt sem var í
Danmörku.
En er nú í Norður-
Þýskalandi.
5. Námsárin í
Kaupmannahöfn
Haustið 1636 er hann fenginn til að
hressa upp á kristindóm Íslendinga
þeirra sem leystir höfðu verið leyst úr
ánauð í Alsír eftir að hafa verið
herleiddir þangað eftir Tyrkjaránið 1627.
Var talið að þeir væru farnir að ryðga í
kristinni trú og jafnvel í móðurmálinu.
Þess vegna var fenginn íslenskur
námsmaður til þess að fara yfir fræðin
með þeim og varð Hallgrímur fyrir
valinu.
Í þessum hópi var kona nokkur frá
Vestmannaeyjum, Guðríður
Símonardóttir, gift kona.
6. Hallgrímur og Guðríður
Urðu Hallgrímur og
Guðríður ástfangin og
æxluðust mál þannig að
hann yfirgaf námið.
Og hann yfirgaf
Danmörku og fór til
Íslands með Guðríði.
Þegar hópurinn var
sendur heim.
Guðríður var 16 árum
eldri en Hallgrímur.
7. Hjónaband og
barneignir
Komu þau til lands í Keflavík
snemma vors 1637 og var
Guðríður þá ófrísk að fyrsta barni
þeirra.
Þau settust að í smákoti, sem hét
Bolafótur og var hjáleiga frá Ytri-
Njarðvík, og gerðist Hallgrímur
vinnumaður hjá dönsku
kaupmönnunum í Keflavík.
Einhverja sekt mun hann hafa
orðið að greiða, vegna þess að
þegar þau komu til Íslands var
Guðríður ófrísk, gift kona, en
reyndar hafði maður hennar dáið
árið 1636.
En það vissu þau hjúin ekkert um
og voru því ótvírætt brotleg.
8. Starf hans sem prestur
Einhvern veginn kastaðist í kekki
á milli Hallgríms Torfa
Erlendsson, sýslumanns á
Stafnesi og munu þeir aldrei hafa
litið hvor annan réttu auga.
Árið 1644 losnaði embætti prests
á Hvalsnesi.
Þá ákvað Brynjólfur
Sveinsson, biskup í Skálholti, að
vígja Hallgrím til þessa
embættis, þrátt fyrir það að hann
hafði ekki lokið prófi.
Hann mun samt hafa verið
fyllilega jafn vel menntaður og
flestir þeir sem voru vígðir
prestar á Íslandi þá.
9. Hallgrímur og Torfi
Er sagt að þegar hann var vígður og
tók við prestsembættinu á Hvalsnesi
hafi Torfi Erlendsson, sem þá var
orðinn nágranni hans sagt: „Allan
andskotann vígja þeir.“
Einnig er sagt að Hallgrímur hafi
verið að yrkja um Torfa er hann kvað:
Áður en dauður drepst úr hor
drengur á rauðum kjóli,
feginn verður að sleikja slor
slepjugur húsgangs dóli.
Sýna þessi ummæli Torfa og
kveðskapur Hallgríms að þeim hefur
verið lítt til vina.
10. Prestur
Hann var prestur á
Hvalsnesi og saurbæ.
Árið 1651 fékk séra
Hallgrímur veitingu
fyrir Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd.
Og fluttust þau hjón
þangað.
Talið er að þar hafi
Hallgrími líkað betur.
11. Ævilok Hallgríms
Síðustu ár sín bjó
Hallgrímur á Kalastöðum og
loks á Ferstiklu á
Hvalfjarðarströnd og dó þar.
Hann hefur þá verið farinn
að þjást af sjúkdómnum sem
dró hann til dauða, en það
var holdsveiki.
Þau Guðríður áttu nokkur
börn.
En aðeins eitt þeirra komst
upp og var það Eyjólfur,
elsta barnið.
12. Ljóð
Hallgrímur Pétursson var mjög virkt
ljóðskáld en meðal hans frægustu
verka eru Passíusálmarnir svokölluðu,
50 talsins, sem hann skrifaði á árunum
1656 – 1659.
Sem dæmi um önnur verk hans má
nefna sálminn Um dauðans óvissan
tíma (oft nefnt Allt eins og blómstrið
eina eða einfaldlega Sálmurinn um
blómið sem er einmitt nafn á bók eftir
Þórberg Þórðarson).
Hallgrímur var undir miklum
áhrifum píetismans.
Til eru nokkrar þjóðsögur um
Hallgrím þar sem hann er sagður vera
kraftaskáld.
13. Kirkjur
Margar kirkjur eru kenndar við
Hallgrím Pétursson:
Hallgrímskirkja í Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd (byggð 1954 –
1957)
Og Hallgrímskirkja á
Skólavörðuholti í Reykjavík
(byggð 1945 – 1986).
Einnig er lítil en falleg kirkja:
Hallgrímskirkja Vindáshlíðar í
Kjós.
Sú kirkja var áður í Hvalfirði en
var flutt eftir að
Vindáshlíðarkonur höfðu mikið
beðið fyrir að fá kirkju.
14. Þjóðsagan
Ein þjóðsagan segir frá því að hann
var við guðsþjónustu og hafi
skyndilega litið út um litla
trégluggann og sá tófu bíta fé.
Þá orti hann þessa vísu:
Þú sem bítur bóndans fé,
bölvuð í þér augun sé,
stattu nú sem stofnað tré,
steindauð á jörðunni.
Við þetta féll tófan niður dauð og
segir sagan að þar hafi hann misst
skáldgáfuna vegna þess að hann
misnotaði hana með þessum hætti í
miðri guðsþjónustu.
Samkvæmt sögunni fékk hann hana
aftur þegar hann hóf að semja
Passíusálmana 1656-1659.