SlideShare a Scribd company logo
Ungal n Wuccen
Tiririt $er tmedyazt : Ëusin Äerbawi
2013
Brahim Zellal
2
3
Ungal n Wuccen
4
Brahim Zellal
Ungal n Wuccen
Tiririt $er tmedyazt :
Ëusin Äerbawi
5
6
£ef temâayt
Timâayin n Bidpaï d timezwura i nessen deg uêric-agi. U
Bidpaï d abrahmane u d ane$laf amezwaru n tmurt n
Lhend. Ne$ yezmer ahat llant yakan uqbel-is. Ayen i$ef
ntebbet, d akken timâayin-agi n tmurt n Lhend
ttwateroment $er tutlayin irkel n Ccerq, tikal s yisem n
Bidpaï ne$ Pilpay, tikal-nniven s yisem n Lochman. Ssin
kecment tamurt n Legrik s yisem n timâayin n Esope. Phèdre
yemla-tent i Rruman. Deffir Phèdre, ddeqs n Ilaîiniyen,
Aphtonius, Avianus, Gabrias, i yuran timâayin.
Ssin $er da llan-d kra n yimyura atraren, am Faërne,
Abstémius, Camérarius, i yuran kra n wammuden s tlaîinit
di$en. Armi d taggara n lqern wis seîîac anida d-yekker
yiwen i mu qqaren Hégémon de Châlons-Sur-Saône, d$a
yura i tikelt tamezwarut timâayin s tutlayt tafransist. Lqern
mbeâd, ad d-ilêeq La Fontaine. U La Fontaine ad yeîîes
akk fell-asen. Belêara llan-d akka deffir-s kra n yimyura i
d-yeooan ismawen-nsen, alad$a : M De La Motte, Thomas
Yriarte lakked Jean-Pierre Claris De Florian (aneggaru-yagi
bitta yuklal adlis s timmad-is). Attayen tmacahut n
temâayt.
7
Brahim Zellal1
Brahim Zellat seg at Zellal anida tawacult-is tedder armi d
1850. Maca netta ilul Di taddart n at Äebdelkrim deg
Yiwaviyen. Mmi-s n Brahim Yettâawad-d d akken jeddi-s
tu$-it d amnafeq yessutren leânaya i at Äebdelkrim.
Belêara at Zellal s timmad-nsen yakan frurin-d seg at
Äeddac. D yiwet n twacult ye$ran (ideg yella yiwen
umrabev ameqran) u yiwen seg lejdud-is Lêao Brahim
(jeddi-s umaru-nne$ i “d-yeêya” d$a uneggaru-ya s yisem-is
lakked d tmusni-s yeddem) ta$-it maççi kan d axuni maca
d amnafeq di$en yettekkin di îîrad n Yicerriven n 1857.
Maca, xas akken baba-s n Brahim yellan di tazwara s ccan-
is d leqder-is, ad yu$al ssin $er da ad tetti yes-s ddunit
ilmend n umennu$-is $ef tmurt. Yettwa$leb, Lêao Brahim
te$li yes-s ddunit, u mmi-s, baba-s n umaru, ad yu$al d
afellaê. Maca dimi d-yerra s lexbar s lferq yettilin gar tegnit
deg yettidir d tin deg yedder baba-s, ad yeârev ad yefk i
mmi-s leqraya ur s-nettunefk ara i netta. : Brahim ileméi ad
yekcem d anelmad $er les pères blancs n at Äebdelkrim,
sakin deg at Mengellat. Mbeâd , ad yekcem $er u$erbaz
amagnu u ad d-yeffe$ d aselmad. Deg useggas 1914 ad yels
d aâsekri u ad d-yeffe$ deg useggas n 1918, anida ara
yettuâeyyen di Cercal. Ad iheyyi yiwet n turagt n tutlayt
taârabt u ad d-yessukkes yiwen n ugerdas aâlayan n tutlayt
tamazi$t. Deg useggas n 1928 ad yettuâeyyen d ccix n
taârabt di Blida.
1 Avris-a d tukkist si tezwart i terra Tseâdit Yasin i udlis anesli n
Wungal n Wuccen.
8
Ungal n Wuccen
A s-yekker Brahim Zellal deg useggas n 1920. Ad d-inadi
akk tamurt n Leqbayel s uêiwec. Ur yettaooa at Äisi, Tizi
Hibel, at Yanni, Iwaviyen. Di 1942, a t-ya$ lêal yekfa. Nnig
uêiwec i ten-id iêawec d tira ten-yura s yisekkilen n tlaîinit,
Brahim Zellal a ten-id yessuqel $er yiwet n tefransist
yetâeddan. Deg useggas n 1949 ad d-ff$en, acu n tuff$a, $er
les pères blancs di Larebâa n at Yiraten di le Fichier
périodique berbère. Ungal n Wuccen ad yettwifreq seddaw
ufus $ef kra n medden kan akka d kra n temnavin n tmurt
n Leqbayel. Deg useggas n 2010, s tejmilt n Tseâdit Yasin, a s-
yu$al wazal u ad d-yeffe$ s wudem yuklal $er teérigin n
Äeccab.
9
Tamâayt-iw ddem asagem
D awiziw $er teqbaylit
Wa d aneâmar ixeddem
Wannivnin nnger yif-it
Ini
-as i gma
ur nettagem
Yir cc$el telha t$imit
10
11
Uccen d yizem
12
Anejma n lewêuc
Di zzman zzman amenzu
Nnan nnejman lewêuc
S Rebbi mâahaden cfu
Wa
ur yettak deg wayev afus
Neîqen $e
r yizem : a Sidi
Fell-a$ d agellid tiliv
(Ay d agellid xas Rebbi !)
Nefren-ik d acu tenniv
Ressan tilas d inagan
Ar siwa tidet ay d sseê
Fkan lâahed akken llan
Ama texser ama terbeê
Izem yezde$ di teégi
D ayen ur d-qeîîâent wallen
Iqeddacen-is d wigi :
Tawtult d yilef d wuccen
A$yul d tfunast di$en
£ef w
akken i tt-id-ttawin
Rnu-d tayaéivt $er-sen
Akken akk i la yettilin
£ef w
akken i la d-tettwallas
Yal aqeddac s cc$el-is :
Ilef la yeggan fell-as
Si Mêemmed d taduli-yis
13
Tawtult nnan d tasumta-s
Abare$ la s-d-ittagem
Aman yesseqdac yal ass
I Sidi-s ma
ad yegdudem
Xas ar tayaéivt-nni
Teggar-as-d timellalin
Ma d tafunast d ayefki
Yeg Sidi tiwaracin
Deg u$yul-nni
ageswaê
La das-d-izeddem is$aren
I Sidi-s a t-yessefreê
Ad yesseêmu yeééiéen
Yafeg ccwal ters-d lehna :
Teksa ta$avt d wuccen
Di teégi
ur ten-yu$ wara
Kkes-d amcum yettasmen
Wagi d uccen bu txidas
I yerran d amôay-nsen
Nnan ivebber nnuba-s
Ulad netta gar-asen
Uccen ad yerrundu
inne$ni
S talwit-agi
i d-ye$lin
Yu$ lêal yu$ tanumi
La yekkat time$riwin
14
Mi d-yemmekti d zik-nni
D weksum-nni
azegzaw
Miga
a s-tu$al d tisselbi
Ugeswaê ad yessefraw
Ass-agi kra din yeêrem
Axi
ini
-as ad yettmettat
Ur yu$al a s-yini hrem
Ala
ayen iâeddan ifat
Lameâna ula
ay yexdem
Ad yeâsu izem yessen-it
I yixf-is ya$-as-d lhem
Accaren n wayrad weârit
D$a yedlu $ef u
saku-s
Ijebed-d seg tigad-is
Yebdu
asefre$ $ef u
qerru-s
Yessefra$ deg yi
rfiqen-is
Ma drus i yexdem ma drus
Awer yaf a mmi
iman-is
A kra yemmugen am ssus
D cciîan s timmad-is
15
Lmux n ubare$
Uccen itteklen tura
Iqeddacen akk $e
f ufus-is
Ala
abare$ bu têila
Niqal mmi-s n
âemmi-s
Abare$ yaki d wuccen
D tigad i s-d-ittheggi2
Yu$ lêal yessen-it dayen
Maççi armi d ass-agi
Lameâna
ayen ib$a Rebbi
Ad yevru êseb-it yevra
I yuran ard iâeddi
S ufus n bab n
lqevra
Yiwwas izem ihi
ad yaven
Ad yaven aîîan d afessas
Äni d abeêri
i t-yewwten
Yal asafar xedmen-as
Di tmellalin yeçç ticcert
Tizana yernu lqares
Rebbi s-yugin ad yekker
Ilaâi-d lewêuc $ur-s
2 Ittheggi ne$ ittheyyi.
16
Ad iciwer iqeddacen-is
D acu n
usafar s-ilaqen
Yal wa yefk-d tamusni-s
D abare$ i d-ineîqen :
Qqaren idammen n wuccen
Ulac a Sidi
i ten-icban
Acêal d win ssekren
Acêal d amuvin lawan
Imuqel yizem de
g w
uccen
Amcum ff$en ddaw-as
D acu
ara d-yini
iwakken
Ad yessinef lhem fell-as
Yini
-as : d tidet wayen
Nufa-d imenza nnan-a$
Maâna ma d nutni xellven
Di tfexrurin n
ubare$
Iâeddi yizem ad yewwet
Ikâeb3
i$vel-d lmux-is
Ad ye$li
ugeswaê yemmet
Ad iruê iâdem iri-s
Ad yejreê wuccen iman-is
Kan akka loerê afessas
Yesqudder-d kra de
g yi
dammen-is
Ad rren i wayrad ddwa-s
3 Ikâeb : Abare$.
17
Ad yenîeq wayrad : âeddi
Ddem a Mêemmed ad tneîlev
Xas fares madam nelli
Ad $eîîle$ tettmexmixev
Abare$ yawi-t wuccen
Alarmi d targa yeçç-it
Sseg-s ayen i d-yeqqimen
Ad as-i$iz inîel-it
Yefreê yini
-as deg w
ul-is :
Akkagi tura tefra
Si Mêemmed ad yaf iman-is
Ad yawev s kra
imenna
18
Uccen d tewtult
Attayen tezzi-d tefsut
Ccetwa
am tazart tquc
Tezzegzew tejjuooeg tmurt
Bdan ttarwen lewêuc
Ad iruê wuccen $e
r tewtult
I tgeswaêt a s-yewwet llir
Yini
-as : buh a taâeggunt
Yerra rray-is $er deffir
Ur as-t-id-teqlib tewtult
La d aârab la d aqbayli
I wul-is am tqeééult
Nnven-as lehdur-nni
Ad âeddin kra n wussan
Ad ta$ awal n wuccen
Ad truê $er yizem ur tuksan
Tini
-as ayen i tt-iqerêen
S tirgigit ad tenîeq :
Nekk ihi
a Sidi tura
Ad i-tanfev ad ruêe$
Äyi$ ur zmire$ ara
D iârev yizem a tt-id-yeîîef
Lemmer ad tu$al di lhedra-s
Iêiwet iêiwet tcennef
Tini
-as : awal tesliv-as
19
D$a a tt-yewwet yerreé-itt
Di lqaâa tres d rrekw
ma
Ddem a Ben Yeâqub nîel-itt
Mi d lalla akka
i teb$a
Ad yeddem wuccen yeçç-itt
Yessuk talaba $e
f yimi-s
Deg ul-is umcum yevs-itt
Ufuêan yewwev leb$i-s
20
Uccen d tyazivt
Iâeddi wayen iâeddan
R tyazivt yeânu wuccen
Yewwet-as izli n tyuzav
Yini
-as : a Rebbi
i kem-iwwten
Yessetma-m hatent akka
Deg yi
segw
nan-nsent zedlent
Mi ssefrurxent ya êesra
Ay amzun ifrax-nsent
Mi d-mmden akka
acemma
Bdunt aselqev deg-sen
Anisi
ur d-kkint ara
Timizar d y
iguduyen
Nutni kan
akken d imecîaê
D ibaêanen sçewçiwen
A yemma sfilliten i rrbeê
S te$zi n lâamur-nsen
Mi âyan di tikli d wexwav
Tayessawt ur
zmiren ara
Dayen yen$a-ten usemmiv
Inint-as : a tarwa yyaw
Ad kkrent a ten-jemâent
Tecqa-tent tasa n
uqelmun
£er seddaw wafriwen-nsent
Ad êmun ad steâfun
21
Imir-en ur as-t-id-terri
La merra$ la d amessas
Awal terr-it akkenni
Meâni tger-d tinexsas
Ad âeddin kra n wussan
Ad ta$ awal n wuccen
Ad teânu izem s amkan
Tini
-as s kra
i tt-iqerêen
S tergigit ad tenîeq :
Nekk ihi
a Sidi tura
Ad i-tanfev ad ruêe$
Äyi$ ur zmire$ ara
D iârev yizem a tt-id-yeîîef
Lemmer ad tu$al di lhedra-s
Iêiwet iêiwet tcennef
Tini
-as : awal tesliv-as
A tt-yewwet yizem yerreé-itt
Di lqaâa tres d rrekw
ma
Ddem a Ben Yeâqub mvel-itt
Mi d lalla akka
i teb$a
Ad yeddem wuccen yeçç-itt
Yessuk talaba $e
f yimi-s
£er daxel n wul-is yevs-itt
Ufuêan yewwev leb$i-s
22
Uccen d u$yul
Ad yebren wuccen s a$yul
D nnuba-as ad as-yini :
I keççini
a bu yi
meééa$
D acu la txeddmev dagi
Atma-k deg ugdal ksan
Di leêcic ar tâebbuvt
Rwan azir d usennan
Keçç siwa ma tettarguv-t
Jeââun kkaten s tiqqra
Yiwen ur asen-yettalas
Ttilin akken i sen-ihwa
Keçç dagi qim d axemmas
Uccen awal mi
ara t-yekfu
A$yul a s-yawi issusem-as
I yimeééa$-is yebru
Maâni yger-d tinexsas
Yiwen n
yiv s udem n ssbeê
Yargu zuni am w
akken
Deg ugdal yebdu
amerreê
D yiwen n
u$yul-nniven
23
La ttemyekmazen tuyat
La yettegliliz yid-s
Asmi tefrari tafat
Ad d-yaf iman-is weêd-s
Ad iruê s izem yini
-as :
Serreê-iyi ad ruêe$ âyi$
Nîerre$ ur lli$ labas
Maççi d tudert ideg lli$
D iârev yizem a t-id-yeîîef
Lemmer ad yu$al di lhedra-s
Iêiwet iêiwet icennef
Yini
-as : awal tesliv-as
A t-yewwet yizem yerreé-it
Di lqaâa yres d rrekw
ma
Ddem a Ben Yeâqub nîel-it
Imi
akka
i yeb$a ctata
Yessiker-it wuccen $e
r ye$éer
Alarmi d din yeqqim-as
D ussan fell-as la yfeîîer
Ad yekkes aqdim yehwa-yas
24
Mi d-yu$al yini
-as wayrad :
Ayen akka
a Mêemmed ayen
Nemmut teooiv-a$ i fad
Maççi
akka
i xeddmen medden
Ya$ lêal ussan-nni
D uccen i la sen-d-yettagmen
Si tala n at Buhetli
£ef w
akken i d-ttâawaden
Yerr-as Mêemmed : ur ufi$
Dayen maççi d nekkini
Armi d ass-agi
ay kfi$
Tanîelt n uhdum-nni
Mi s-nni$ mevle$ fettus
Miga ivher-d qejjir
A rrezg-iw yefkan afus
Mi nruê a naé nettwexxir
25
Uccen d yilef
Seg u$yul iruê wuccen
Ad iruê ad yeânu ilef
Yini
-as : a win i k-yewwten
Attayen twa$it îîef
Atma-k rwan abelluv
Deg wakal la ttfeggilen
La d-ssekfalen abeââuq
Kan akken d iâemmuren
Mi rwan s isegw
nan ânun
Ïîsen ard yali wass
Kkes-d d acu
ur ttargun
Yiwen ur asen-yettalas
Keççini
a k-id-tas teqriêt
Ur t-terbiêev ur t-tennulev
I Sidi-k izem a nnger-ik
D tagertilt i s-tu$alev
I yernu terniv lehdur
Terriv iman-ik d kra
Yili keçç siwa le$rur
Yettarra îîbel tiyita
26
D$a ad ixaq yilef
Ad yecxer fell-as yerwel
Yegw
ri-d iman-is yezâef
La yettkuffut yettawel
£er yizem ad iruê wuccen
Yini
-as : ha qareâ iman-ik
Ufi$-t-in bu wanfufen
Yettgalla deg leâqab-ik
Yini
-as yizem : d$a mel-iyi
Amek akkaga
ara t-âeqle$
D akken ibbu$edda fell-i
Mel-iyi
iwakken ad ére$
Yini
-as Mêemmed : cawef
Anyir-is ma di
ikmumes
(Xas ar anyir n yilef
Yezga kan lebda yekres !)
Ad yebren s ilef yini
-as :
Dmu $e
f yiman-ik a lhem
D ameééu$-agi sli$-as
La yettgalla deg-k yizem
Yini
-as yilef : d$a mel-iyi
Amek akkagi
ara t-âeqle$
D akken ibbu$edda fell-i
Mel-iyi
iwakken ad ére$
27
Yini
-as wuccen : $urek a lhem
Ccla$em-is ma la ceîêen
(Xas ar ccla$em n yizem
D lebda kan la reqsen !)
Alarmi wwven tameddit
Imuqel yizem de
g y
ilef
Iwala tekres tenyirt
Yeîîilli deg-s icennef
Imuqel yilef de
g y
izem
Di ccla$em-is a la reqsen
Ad yekker fell-as yeévem
Ad bdun ad ttna$en
Di sin ad msemlilen
S waccaren d tem$ilin
Uccen i asen-iêevren
Ugeswaê ineggez akin
Ssin iqqar-as akka :
Aha
a Mêemmed sseglef
A lêevra êevre$ ass-a
A dda izem a dda ilef
A t-iwwet yizem yerreé-it
Uccen a t-yezlu
a t-yeslex
D sslayeâ iâeddi
igzem-it
Geddac nutni d alexlex
28
Ad yefreê wuccen yini
-as
Deg w
ul-is : ussan yelhan
U$alen-d deg y
iwen n
wass
Ay ixf-iw wi
i as-yennan
29
Uccen d tfunast
Teqqim-d tura tfunast
Yekkat wuccen a tt-yessinef
Kkes-d tin ur s-d-yewwi
Abaden tugi
ad txalef
Tini
-as : tiégi tâeggec-iyi4
Izem yesêurmet fell-as
Ar ayefki yeîîev seg-i
Am win yeîîev $er yemma-s
£er yizem uccen ad yebren
Di tfunast ad as-yekkat
Yini
-as : ula wi
i tt-yen$en
Ur de
g-es telli tkeffart
Ad yenîeq yizem yerr-as
Yini
-as : êesbe$-tt am yemma
Tasa-w la tzeggw
i5
fell-as
Aêlil ur zmire$ ara
Iâewweq wuccen iâuggen
Ula
ay d-yini kfan-as
Ad kken acu ara kken
Yu$al-as s awal yini
-as :
4 Tâeggec ne$ tâeyyec.
5 Tzeggwi ne$ tzewwi.
30
D tidet a lmir n lewêuc
Tafunast ur
k-teâsi
ara
Lameâna a ddin n
ukerruc
Ulac ula
i teççev ara
Keçç ur telliv d llufan
Ad tidirev s uyefki
Yerna
a tiberra n yizan
Ni$ izem leâmer yeksi
Ma yrad-ak ad tellaéev
Ad fke$ aqerru-w fell-ak
Äemmde$-ak ad i-teççev
Aîas i teswa lhiba-ak
Lâahed iréen ma t-tjebrev
Lewêuc i k-t-ifkan âsan-k
Yessefk-ak ihi
ad tsegdev
Ne$ siwa laé ma yeçça-k
Maççi d aksum n tfunast
Ideg yi-teêsel lmeâna
D aglim-is ihi tgeswaêt
I$ef d-qqaren yelha
Yenna-yi
um$ar azemni
A ticifav-nni sseg-s
Wi
i te
nt-irran tekfa tikli
Yafeg deg yi
genni
i$ewwes
31
Ara tafev de
g uksum-is
Xas di tazwara
a k-t$av
Teqqim-d deg uglim-is
Seg-s ge$-ak-d ticifav
Nnig wul izem ad yeqbel
Tageswaêt d$a
a tt-nn$en
A tt-azun ççen-tt irkel
Deg uglim-is a t-fren
32
Ticifav n wuccen
Ay anebdu d-yessawven
D u$ammac iger tannart
Ad yeddem imelleê wuccen
Aglim-nni n tfunast
Ssakin6 a
d iîîef idhen-it
Idhen-it $ef yiman-is
I tili
iâeddi
ifser-it
Akken ad yeqqar s l$erv-is
Alarmi yeqqur dayen
Ad as-yeddem timqestin
Igzem-it akk d isriêen
D isriêen d tiyugiwin
D ifren snat n
lâali
Iqis-as-tent i yizem
Armi d-zgant swaswa
Yebdu lexyava
itellem
Seg uglim ihi n txudit
Mi d-yebbi yernu-d seg win
N yizem ixiv tineddict
A kra ittcuddun wer fettin7
6 D sakin di lasel, belêara nessed-it dagi ilmend n unayna
(rythme).
7 Fettin ne$ fessin.
33
Yal nnefda
isu$ yizem
Yini
-as wuccen : lâali-tent
Susem ay abeêri susem
Akken qerrêent ay nefâent
Yawi-t $er yiwet n tewrirt
Nnig n
yefri d ameqran
Ar din yerr-it tinegnit
Yini
-as : uêeq ayen yuran
Mekken ivarren-ik i rebâa
I yiîij xas a k-srunt
Akka
i d ticifav a gma
Arma qqurent ara lhunt
A tt-yewwet yizem dinna
Din i yiîij n ûûmayem8
Akkenni armi d tizwa9
Ad wwen ivarren-is yeâdem
Yeqqar fell-asen uglim
Am ééebra ma yu$al
Ad yekk fell-as ujejgim10
Iîîef kan rruê d uzzal
8 Acku llant ssmayem n wudem (traits) du visage.
9 Tizwa : Mi ara yerreé yiîij.
10 Ajejgim : Lêif ameqran.
34
Uccen ad as-d-izeg i tili
Mebâid a t-id-iqabel
Alamma d-yekker ubeêri
Yessiwel-as yini
-as : ffel
Neggez tura
ard ad twaliv
Ma
ur tettafgev am îîir
Äni d acu
i as-tenniv
Lec$al maççi d ttmesxir
D ineggez yizem ad iéer
Yegrireb-d $e
f qerru
ivarren
Armi d lqaâ n ye$éer
Ittazzal akk d idammen
Yendi-yas-tt wuccen a t-ine$
Akken a t-yeçç ulad netta
Armi t-iwala yemneâ
A leâyav a tarewla
Alarmi d lewhi n tmeddit
Ata-ya lferg n
usekkur
Ad d-ya$ i$éer d asawen
Yaf-d izem la yesnuddur11
11 Isnuddur : D udem-nniven n umyag inedder.
35
Ad neîqent d$a tsekkrin
Inint-as i yizem : amek
Äahed-a$ s Rebbi ur
$-teççiv
Di nkenti ar k-nsellek
Yini
-as yizem : âuhde$-kent
Buh buh d$a lemmer kan
A yessi
ad i-tessuksemt
Lxir-nkent d ameqran
D u$alent ad d-ttawint
Aman deg yi
qubab-nsent
Ad ttsubbunt ttalint
I tcifav a te
nt-slexsent
D imme$ yizem s leêrara
£ef tsekkurt issebleâ-itt
Yeré lâahed i sent-ifka
Taqbaylit yesle$éam-itt
Ad yu$al ifa teffe$-d
Seg uâebbuv-is d tamuddirt
D ddnub-nni
-ines ikfel-d
Abbuh a jjedr n
twaktirt
Ad iruê yizem $e
r yefri-s
Ad ileêêu la ynedder
Yewwet-itt d ives $e
f yiman-is
Alarmi
iâellem lefjer
36
Aîîan ur s-ixeddem ara
Anect i s-iga ufqaâ
Ini
ad terfuv tamara
A leêbab yewâer lexdeâ
37
Ttar n yizem
D ussan d izem wer d-iffi$
D tewwurt ur t-id-te
fki
Di lqaâa
ad yettemriri$
Yessiwel i lmut wer d-t
usi
D u$alen ivarren-is bezgen
Ïîrevqen d arsev meskin
Teoo-it tawla t-yetta$en
Ssin ad yewwet ikker akin
Mi
ara d-yemmekti d tevsa-
Nni
ivsa wuccen fell-as
Ddunit ur t-tewwi
ara
D tidderwect tu$al-as
Armi yettmuqul cwi
Yeffe$ inadi $ef u
fuêan
Fell-as am w
akka
ad d-yetti
Ddunit d wi
i tt-yuman
Yetti-d akk ur t-yufi
Alarmi d acu-t wass-en
Yessemlil-iten Rebbi
Deg yiwen n
umviq akken :
D a$alad ssya u ssya
N wuéru yerna yseggem
Iseggem-ak am trigla
Ma
ara
yeb$u Rebbi s lhem
38
Uccen ageswaê ad yeâweq
Tekfu fell-as ddunit
Iwali teêver-d mm lêeq
Ula wi
ittin tinegnit
A t-yewwet yizem am u
falku
Yemneâ izgel-it umcum
Deg uglan-is ad d-yeddu
Ad as-igzem ajeêlum
Uccen ya$ lêal yeqfez
Terna-yas tugdi lxeffa
Yali deg uéru ineggez
D iruê ur d-iban ara
Yawev ugeswaê $er lemna12
Yeqqim-as din yemterter
Qqaren ifadden-is yekfa
La yettergigi
am yifer
Deg w
uccen ayrad a t-yerki
Yesxenzer akk taseîîa-s
Amcum igzer irkelli
Ineéd ur yeddi d gma-s
12 Lemna : Si lemneâ.
39
A s-tiniv yekka de
g uqerdac
Am taduvt ma qqiment-as
Ne$ tacriêt d-gren yemcac
Alarmi d deqqal yini
-as :
A Mêemmed a tawa$it-ik
Cfu $ef y
imeslayen-iw
Xas eg leqrar i leâmer-ik
Lemmer a k-îîfen ifassen-iw
Ruê tikelt-agi tmenâev
Tikelt-nniven a k-îîfe$
Äelme$-k tura tettbanev
Anda teddiv a k-âeqle$
Ssin ad mfaraqen
Yal yiwen ya$ abrid-is
Wa $e
f u
kessar wa $ef u
sawen
Yal wa ad yeânu cc$el-is
40
Tame$rust n “êder bbwa“
Seg wasmi
i as-tettwagzem
Tseîîa d wuccen yuyes
Akkass netta d axemmem
Amek ara tevru yid-s
D iruê s am$ar azemni
Lemmer ad ivebber fell-as
D acu n us$ar-nni
Yefk-as-t-id yernu yini
-as :
Ax-n as$ar-agi n tme$rust
Ur d-te
cliâev ma yeqqur
Mi tewwvev s axxam ééu-t
Lhedda
ad yekker ad yim$ur
Yawi-t-id s axxam wuccen
Yawev-d yeééu-t di tniri
Lhedda yefteê dayen
Wi
ib$an lexrif iâeddi
A k-tefruri
a mmi tazart
Ad wwent tbexsisin
Ad d-ttususen ini$man
Di tefsut di tem$arin
Imir-en ad yendeh wuccen
Ilaâi-d akk atmaten-is
Asmi d-wwven twehmen
Caylelleh a Sidi Udris
41
Yini
-as : yyawat tewwa
Tame$rust n Belâejjuî
Aneggaru ur
ytett ara
Ur itessed taâebbuvt
£lin $ef tazart imir
La tetten ttemseççawen
Ad gren a
fettus a
qejjiir
Sekren ti$w
egga ttna$en
Ad yenîeq yini
-as wuccen :
Ay atmaten maççi
akka
Maççi
akka
i xeddmen medden
D lâib ur ilaq ara
Iwakken ad rwun irkel
Yal wa ad yeçç amur-is
Yerfed issers imuqel
Yini
-as : ihi
ata yixf-is
Yekker icudd-asen irkelli
Tiraîiwin s wemrar
R loedra n tme$rust-nni
Yini
-asen : yendeh wurar
Yebdu
imir asguccel deg-s
Tazart tin-ak aql-i da
Ad d-tebru i lxir-ines
Am w
akal deg lqaâa
42
Uccanen dhun la tetten
Netta mebâid i d-yezga
Deg yiwet n ti$ilt akken
Iâuss-iten-id ssyinna
Akken i ten-iwala dhan
Di cc$el-nsen stamnen
A tin i as-d-yusan
Yekkat yettâeggiv-asen :
£urwat ay atnin atnin
£urwat uccayen imnayen
Atnayen atnin ayendin
A Ben Yeâqub atnayen
Mxerwaâen wuccanen
Jebden atni d tarewla
Am lebraq nnetlaêen
Yal wa sanida yerra
D re
wle
n rren $ef u
sawen
Ayen maççi d akw
essar
Ar tijeêlam-nni-nsen
Ooen-tent-in deg umrar
43
Ad yefreê yezhu wuccen
Ar leb$i-s yewwev-it lhem
Uccanen akk kifkif-nsen
Ulamek i t-yeâqel yizem
44
NOTICE BIOGRAPHIQUE
lul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubiret). Ëusin
Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n
tmedyazt anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n
tmedyazt Si Muêend Umêend, i d-yellan deg unebdu n 1989 di Äin
Lêemmam lakked tfaska n tmedyazt n Bgayet anida d-yella d
inebgi n lêerma. Am wakken i d-yella di$en d inebgi, i snat n tikal,
n tedwilt “ Imru d Usefru ” n Rabeê Gerruj di Rradyu tis snat. Di
Decembre 2004, yessufe$-d adlis-is amenzu « Sophonisbe »
(tadyant tudyizt) s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a.
www.fichier-pdf.fr
www.calameo.com
www.yuscribe.com
www.issuu.com
www.scribd.com
www.slidshare.net
https://www.archive.org/
I

More Related Content

What's hot

Acara bona taon borsak sirumonggur
Acara bona taon borsak sirumonggurAcara bona taon borsak sirumonggur
Acara bona taon borsak sirumonggur
Sopian Dalton
 
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلی
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلیميزگرد خودكفايي در صنعت ریلی
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلیMajid Babaie, MBA, PMP
 
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیپایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
Kinh Dich
Kinh DichKinh Dich
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیتاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانینقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
Roya
RoyaRoya
Roya
Mahdi
 
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
عقيده اهل سنت و جماعت
عقيده اهل سنت و جماعتعقيده اهل سنت و جماعت
عقيده اهل سنت و جماعت
Islamhouse.com
 
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیافسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیآفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
alireza behbahani
 

What's hot (19)

Acara bona taon borsak sirumonggur
Acara bona taon borsak sirumonggurAcara bona taon borsak sirumonggur
Acara bona taon borsak sirumonggur
 
Dusun bible
Dusun bibleDusun bible
Dusun bible
 
Dusun bible
Dusun bibleDusun bible
Dusun bible
 
Int Year Soil-Khodaverdiloo
Int Year Soil-KhodaverdilooInt Year Soil-Khodaverdiloo
Int Year Soil-Khodaverdiloo
 
Kadazan bible
Kadazan bibleKadazan bible
Kadazan bible
 
Kadazan bible
Kadazan bibleKadazan bible
Kadazan bible
 
3 28 4
3 28 43 28 4
3 28 4
 
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلی
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلیميزگرد خودكفايي در صنعت ریلی
ميزگرد خودكفايي در صنعت ریلی
 
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مذهب اصالت عشق جلد ششم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیمبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
مبانی ریاضیات عرفانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیپایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
پایان فلسفه از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
Kinh Dich
Kinh DichKinh Dich
Kinh Dich
 
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیتاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
تاریخچه انقلاب ایرانی از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانینقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
نقد اندیشه مطلق از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
Roya
RoyaRoya
Roya
 
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
کتاب چیزها از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
عقيده اهل سنت و جماعت
عقيده اهل سنت و جماعتعقيده اهل سنت و جماعت
عقيده اهل سنت و جماعت
 
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیافسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
افسانه پسامدرنیزم از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانیآفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
آفرينش عرفانی - خلقت جديد از آثار منتشر نشده استاد علی اکبر خانجانی
 

Viewers also liked

Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazight
Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazightTizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazight
Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazightMaamar Abo
 
Tamsirt 8 addad amaruz
Tamsirt 8  addad amaruzTamsirt 8  addad amaruz
Tamsirt 8 addad amaruz
Idles Amazigh
 
Transport urbain
Transport urbainTransport urbain
Transport urbain
Nadia CHABANE
 
Tamsirt 4 tanzeγt n tuqqna ed- ( la préposition -ed- )
Tamsirt 4  tanzeγt n tuqqna  ed- ( la préposition -ed- )Tamsirt 4  tanzeγt n tuqqna  ed- ( la préposition -ed- )
Tamsirt 4 tanzeγt n tuqqna ed- ( la préposition -ed- )
Idles Amazigh
 
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
Idles Amazigh
 
Tamsirt 3 tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
Tamsirt 3  tazelγa n tilawt (particule prédicative d)Tamsirt 3  tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
Tamsirt 3 tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
Idles Amazigh
 
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
Idles Amazigh
 
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
Idles Amazigh
 

Viewers also liked (8)

Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazight
Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazightTizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazight
Tizi wwuccen-methode-multimedia-de-langue-tamazight
 
Tamsirt 8 addad amaruz
Tamsirt 8  addad amaruzTamsirt 8  addad amaruz
Tamsirt 8 addad amaruz
 
Transport urbain
Transport urbainTransport urbain
Transport urbain
 
Tamsirt 4 tanzeγt n tuqqna ed- ( la préposition -ed- )
Tamsirt 4  tanzeγt n tuqqna  ed- ( la préposition -ed- )Tamsirt 4  tanzeγt n tuqqna  ed- ( la préposition -ed- )
Tamsirt 4 tanzeγt n tuqqna ed- ( la préposition -ed- )
 
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
Tamsirt 5 imqimen udmawanen (les pronoms personnels)
 
Tamsirt 3 tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
Tamsirt 3  tazelγa n tilawt (particule prédicative d)Tamsirt 3  tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
Tamsirt 3 tazelγa n tilawt (particule prédicative d)
 
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
Tamsirt 2 imenzayen imezwura n tira(premiers principes de transcription)
 
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
Tamsirt 1 agemmay n tmaziɣt (l'alphabet amazigh)
 

H. Arbaoui. Ungal n Wuccen. (Extraits)

  • 1. Ungal n Wuccen Tiririt $er tmedyazt : Ëusin Äerbawi 2013 Brahim Zellal
  • 2. 2
  • 4. 4 Brahim Zellal Ungal n Wuccen Tiririt $er tmedyazt : Ëusin Äerbawi
  • 5. 5
  • 6. 6 £ef temâayt Timâayin n Bidpaï d timezwura i nessen deg uêric-agi. U Bidpaï d abrahmane u d ane$laf amezwaru n tmurt n Lhend. Ne$ yezmer ahat llant yakan uqbel-is. Ayen i$ef ntebbet, d akken timâayin-agi n tmurt n Lhend ttwateroment $er tutlayin irkel n Ccerq, tikal s yisem n Bidpaï ne$ Pilpay, tikal-nniven s yisem n Lochman. Ssin kecment tamurt n Legrik s yisem n timâayin n Esope. Phèdre yemla-tent i Rruman. Deffir Phèdre, ddeqs n Ilaîiniyen, Aphtonius, Avianus, Gabrias, i yuran timâayin. Ssin $er da llan-d kra n yimyura atraren, am Faërne, Abstémius, Camérarius, i yuran kra n wammuden s tlaîinit di$en. Armi d taggara n lqern wis seîîac anida d-yekker yiwen i mu qqaren Hégémon de Châlons-Sur-Saône, d$a yura i tikelt tamezwarut timâayin s tutlayt tafransist. Lqern mbeâd, ad d-ilêeq La Fontaine. U La Fontaine ad yeîîes akk fell-asen. Belêara llan-d akka deffir-s kra n yimyura i d-yeooan ismawen-nsen, alad$a : M De La Motte, Thomas Yriarte lakked Jean-Pierre Claris De Florian (aneggaru-yagi bitta yuklal adlis s timmad-is). Attayen tmacahut n temâayt.
  • 7. 7 Brahim Zellal1 Brahim Zellat seg at Zellal anida tawacult-is tedder armi d 1850. Maca netta ilul Di taddart n at Äebdelkrim deg Yiwaviyen. Mmi-s n Brahim Yettâawad-d d akken jeddi-s tu$-it d amnafeq yessutren leânaya i at Äebdelkrim. Belêara at Zellal s timmad-nsen yakan frurin-d seg at Äeddac. D yiwet n twacult ye$ran (ideg yella yiwen umrabev ameqran) u yiwen seg lejdud-is Lêao Brahim (jeddi-s umaru-nne$ i “d-yeêya” d$a uneggaru-ya s yisem-is lakked d tmusni-s yeddem) ta$-it maççi kan d axuni maca d amnafeq di$en yettekkin di îîrad n Yicerriven n 1857. Maca, xas akken baba-s n Brahim yellan di tazwara s ccan- is d leqder-is, ad yu$al ssin $er da ad tetti yes-s ddunit ilmend n umennu$-is $ef tmurt. Yettwa$leb, Lêao Brahim te$li yes-s ddunit, u mmi-s, baba-s n umaru, ad yu$al d afellaê. Maca dimi d-yerra s lexbar s lferq yettilin gar tegnit deg yettidir d tin deg yedder baba-s, ad yeârev ad yefk i mmi-s leqraya ur s-nettunefk ara i netta. : Brahim ileméi ad yekcem d anelmad $er les pères blancs n at Äebdelkrim, sakin deg at Mengellat. Mbeâd , ad yekcem $er u$erbaz amagnu u ad d-yeffe$ d aselmad. Deg useggas 1914 ad yels d aâsekri u ad d-yeffe$ deg useggas n 1918, anida ara yettuâeyyen di Cercal. Ad iheyyi yiwet n turagt n tutlayt taârabt u ad d-yessukkes yiwen n ugerdas aâlayan n tutlayt tamazi$t. Deg useggas n 1928 ad yettuâeyyen d ccix n taârabt di Blida. 1 Avris-a d tukkist si tezwart i terra Tseâdit Yasin i udlis anesli n Wungal n Wuccen.
  • 8. 8 Ungal n Wuccen A s-yekker Brahim Zellal deg useggas n 1920. Ad d-inadi akk tamurt n Leqbayel s uêiwec. Ur yettaooa at Äisi, Tizi Hibel, at Yanni, Iwaviyen. Di 1942, a t-ya$ lêal yekfa. Nnig uêiwec i ten-id iêawec d tira ten-yura s yisekkilen n tlaîinit, Brahim Zellal a ten-id yessuqel $er yiwet n tefransist yetâeddan. Deg useggas n 1949 ad d-ff$en, acu n tuff$a, $er les pères blancs di Larebâa n at Yiraten di le Fichier périodique berbère. Ungal n Wuccen ad yettwifreq seddaw ufus $ef kra n medden kan akka d kra n temnavin n tmurt n Leqbayel. Deg useggas n 2010, s tejmilt n Tseâdit Yasin, a s- yu$al wazal u ad d-yeffe$ s wudem yuklal $er teérigin n Äeccab.
  • 9. 9 Tamâayt-iw ddem asagem D awiziw $er teqbaylit Wa d aneâmar ixeddem Wannivnin nnger yif-it Ini -as i gma ur nettagem Yir cc$el telha t$imit
  • 10. 10
  • 12. 12 Anejma n lewêuc Di zzman zzman amenzu Nnan nnejman lewêuc S Rebbi mâahaden cfu Wa ur yettak deg wayev afus Neîqen $e r yizem : a Sidi Fell-a$ d agellid tiliv (Ay d agellid xas Rebbi !) Nefren-ik d acu tenniv Ressan tilas d inagan Ar siwa tidet ay d sseê Fkan lâahed akken llan Ama texser ama terbeê Izem yezde$ di teégi D ayen ur d-qeîîâent wallen Iqeddacen-is d wigi : Tawtult d yilef d wuccen A$yul d tfunast di$en £ef w akken i tt-id-ttawin Rnu-d tayaéivt $er-sen Akken akk i la yettilin £ef w akken i la d-tettwallas Yal aqeddac s cc$el-is : Ilef la yeggan fell-as Si Mêemmed d taduli-yis
  • 13. 13 Tawtult nnan d tasumta-s Abare$ la s-d-ittagem Aman yesseqdac yal ass I Sidi-s ma ad yegdudem Xas ar tayaéivt-nni Teggar-as-d timellalin Ma d tafunast d ayefki Yeg Sidi tiwaracin Deg u$yul-nni ageswaê La das-d-izeddem is$aren I Sidi-s a t-yessefreê Ad yesseêmu yeééiéen Yafeg ccwal ters-d lehna : Teksa ta$avt d wuccen Di teégi ur ten-yu$ wara Kkes-d amcum yettasmen Wagi d uccen bu txidas I yerran d amôay-nsen Nnan ivebber nnuba-s Ulad netta gar-asen Uccen ad yerrundu inne$ni S talwit-agi i d-ye$lin Yu$ lêal yu$ tanumi La yekkat time$riwin
  • 14. 14 Mi d-yemmekti d zik-nni D weksum-nni azegzaw Miga a s-tu$al d tisselbi Ugeswaê ad yessefraw Ass-agi kra din yeêrem Axi ini -as ad yettmettat Ur yu$al a s-yini hrem Ala ayen iâeddan ifat Lameâna ula ay yexdem Ad yeâsu izem yessen-it I yixf-is ya$-as-d lhem Accaren n wayrad weârit D$a yedlu $ef u saku-s Ijebed-d seg tigad-is Yebdu asefre$ $ef u qerru-s Yessefra$ deg yi rfiqen-is Ma drus i yexdem ma drus Awer yaf a mmi iman-is A kra yemmugen am ssus D cciîan s timmad-is
  • 15. 15 Lmux n ubare$ Uccen itteklen tura Iqeddacen akk $e f ufus-is Ala abare$ bu têila Niqal mmi-s n âemmi-s Abare$ yaki d wuccen D tigad i s-d-ittheggi2 Yu$ lêal yessen-it dayen Maççi armi d ass-agi Lameâna ayen ib$a Rebbi Ad yevru êseb-it yevra I yuran ard iâeddi S ufus n bab n lqevra Yiwwas izem ihi ad yaven Ad yaven aîîan d afessas Äni d abeêri i t-yewwten Yal asafar xedmen-as Di tmellalin yeçç ticcert Tizana yernu lqares Rebbi s-yugin ad yekker Ilaâi-d lewêuc $ur-s 2 Ittheggi ne$ ittheyyi.
  • 16. 16 Ad iciwer iqeddacen-is D acu n usafar s-ilaqen Yal wa yefk-d tamusni-s D abare$ i d-ineîqen : Qqaren idammen n wuccen Ulac a Sidi i ten-icban Acêal d win ssekren Acêal d amuvin lawan Imuqel yizem de g w uccen Amcum ff$en ddaw-as D acu ara d-yini iwakken Ad yessinef lhem fell-as Yini -as : d tidet wayen Nufa-d imenza nnan-a$ Maâna ma d nutni xellven Di tfexrurin n ubare$ Iâeddi yizem ad yewwet Ikâeb3 i$vel-d lmux-is Ad ye$li ugeswaê yemmet Ad iruê iâdem iri-s Ad yejreê wuccen iman-is Kan akka loerê afessas Yesqudder-d kra de g yi dammen-is Ad rren i wayrad ddwa-s 3 Ikâeb : Abare$.
  • 17. 17 Ad yenîeq wayrad : âeddi Ddem a Mêemmed ad tneîlev Xas fares madam nelli Ad $eîîle$ tettmexmixev Abare$ yawi-t wuccen Alarmi d targa yeçç-it Sseg-s ayen i d-yeqqimen Ad as-i$iz inîel-it Yefreê yini -as deg w ul-is : Akkagi tura tefra Si Mêemmed ad yaf iman-is Ad yawev s kra imenna
  • 18. 18 Uccen d tewtult Attayen tezzi-d tefsut Ccetwa am tazart tquc Tezzegzew tejjuooeg tmurt Bdan ttarwen lewêuc Ad iruê wuccen $e r tewtult I tgeswaêt a s-yewwet llir Yini -as : buh a taâeggunt Yerra rray-is $er deffir Ur as-t-id-teqlib tewtult La d aârab la d aqbayli I wul-is am tqeééult Nnven-as lehdur-nni Ad âeddin kra n wussan Ad ta$ awal n wuccen Ad truê $er yizem ur tuksan Tini -as ayen i tt-iqerêen S tirgigit ad tenîeq : Nekk ihi a Sidi tura Ad i-tanfev ad ruêe$ Äyi$ ur zmire$ ara D iârev yizem a tt-id-yeîîef Lemmer ad tu$al di lhedra-s Iêiwet iêiwet tcennef Tini -as : awal tesliv-as
  • 19. 19 D$a a tt-yewwet yerreé-itt Di lqaâa tres d rrekw ma Ddem a Ben Yeâqub nîel-itt Mi d lalla akka i teb$a Ad yeddem wuccen yeçç-itt Yessuk talaba $e f yimi-s Deg ul-is umcum yevs-itt Ufuêan yewwev leb$i-s
  • 20. 20 Uccen d tyazivt Iâeddi wayen iâeddan R tyazivt yeânu wuccen Yewwet-as izli n tyuzav Yini -as : a Rebbi i kem-iwwten Yessetma-m hatent akka Deg yi segw nan-nsent zedlent Mi ssefrurxent ya êesra Ay amzun ifrax-nsent Mi d-mmden akka acemma Bdunt aselqev deg-sen Anisi ur d-kkint ara Timizar d y iguduyen Nutni kan akken d imecîaê D ibaêanen sçewçiwen A yemma sfilliten i rrbeê S te$zi n lâamur-nsen Mi âyan di tikli d wexwav Tayessawt ur zmiren ara Dayen yen$a-ten usemmiv Inint-as : a tarwa yyaw Ad kkrent a ten-jemâent Tecqa-tent tasa n uqelmun £er seddaw wafriwen-nsent Ad êmun ad steâfun
  • 21. 21 Imir-en ur as-t-id-terri La merra$ la d amessas Awal terr-it akkenni Meâni tger-d tinexsas Ad âeddin kra n wussan Ad ta$ awal n wuccen Ad teânu izem s amkan Tini -as s kra i tt-iqerêen S tergigit ad tenîeq : Nekk ihi a Sidi tura Ad i-tanfev ad ruêe$ Äyi$ ur zmire$ ara D iârev yizem a tt-id-yeîîef Lemmer ad tu$al di lhedra-s Iêiwet iêiwet tcennef Tini -as : awal tesliv-as A tt-yewwet yizem yerreé-itt Di lqaâa tres d rrekw ma Ddem a Ben Yeâqub mvel-itt Mi d lalla akka i teb$a Ad yeddem wuccen yeçç-itt Yessuk talaba $e f yimi-s £er daxel n wul-is yevs-itt Ufuêan yewwev leb$i-s
  • 22. 22 Uccen d u$yul Ad yebren wuccen s a$yul D nnuba-as ad as-yini : I keççini a bu yi meééa$ D acu la txeddmev dagi Atma-k deg ugdal ksan Di leêcic ar tâebbuvt Rwan azir d usennan Keçç siwa ma tettarguv-t Jeââun kkaten s tiqqra Yiwen ur asen-yettalas Ttilin akken i sen-ihwa Keçç dagi qim d axemmas Uccen awal mi ara t-yekfu A$yul a s-yawi issusem-as I yimeééa$-is yebru Maâni yger-d tinexsas Yiwen n yiv s udem n ssbeê Yargu zuni am w akken Deg ugdal yebdu amerreê D yiwen n u$yul-nniven
  • 23. 23 La ttemyekmazen tuyat La yettegliliz yid-s Asmi tefrari tafat Ad d-yaf iman-is weêd-s Ad iruê s izem yini -as : Serreê-iyi ad ruêe$ âyi$ Nîerre$ ur lli$ labas Maççi d tudert ideg lli$ D iârev yizem a t-id-yeîîef Lemmer ad yu$al di lhedra-s Iêiwet iêiwet icennef Yini -as : awal tesliv-as A t-yewwet yizem yerreé-it Di lqaâa yres d rrekw ma Ddem a Ben Yeâqub nîel-it Imi akka i yeb$a ctata Yessiker-it wuccen $e r ye$éer Alarmi d din yeqqim-as D ussan fell-as la yfeîîer Ad yekkes aqdim yehwa-yas
  • 24. 24 Mi d-yu$al yini -as wayrad : Ayen akka a Mêemmed ayen Nemmut teooiv-a$ i fad Maççi akka i xeddmen medden Ya$ lêal ussan-nni D uccen i la sen-d-yettagmen Si tala n at Buhetli £ef w akken i d-ttâawaden Yerr-as Mêemmed : ur ufi$ Dayen maççi d nekkini Armi d ass-agi ay kfi$ Tanîelt n uhdum-nni Mi s-nni$ mevle$ fettus Miga ivher-d qejjir A rrezg-iw yefkan afus Mi nruê a naé nettwexxir
  • 25. 25 Uccen d yilef Seg u$yul iruê wuccen Ad iruê ad yeânu ilef Yini -as : a win i k-yewwten Attayen twa$it îîef Atma-k rwan abelluv Deg wakal la ttfeggilen La d-ssekfalen abeââuq Kan akken d iâemmuren Mi rwan s isegw nan ânun Ïîsen ard yali wass Kkes-d d acu ur ttargun Yiwen ur asen-yettalas Keççini a k-id-tas teqriêt Ur t-terbiêev ur t-tennulev I Sidi-k izem a nnger-ik D tagertilt i s-tu$alev I yernu terniv lehdur Terriv iman-ik d kra Yili keçç siwa le$rur Yettarra îîbel tiyita
  • 26. 26 D$a ad ixaq yilef Ad yecxer fell-as yerwel Yegw ri-d iman-is yezâef La yettkuffut yettawel £er yizem ad iruê wuccen Yini -as : ha qareâ iman-ik Ufi$-t-in bu wanfufen Yettgalla deg leâqab-ik Yini -as yizem : d$a mel-iyi Amek akkaga ara t-âeqle$ D akken ibbu$edda fell-i Mel-iyi iwakken ad ére$ Yini -as Mêemmed : cawef Anyir-is ma di ikmumes (Xas ar anyir n yilef Yezga kan lebda yekres !) Ad yebren s ilef yini -as : Dmu $e f yiman-ik a lhem D ameééu$-agi sli$-as La yettgalla deg-k yizem Yini -as yilef : d$a mel-iyi Amek akkagi ara t-âeqle$ D akken ibbu$edda fell-i Mel-iyi iwakken ad ére$
  • 27. 27 Yini -as wuccen : $urek a lhem Ccla$em-is ma la ceîêen (Xas ar ccla$em n yizem D lebda kan la reqsen !) Alarmi wwven tameddit Imuqel yizem de g y ilef Iwala tekres tenyirt Yeîîilli deg-s icennef Imuqel yilef de g y izem Di ccla$em-is a la reqsen Ad yekker fell-as yeévem Ad bdun ad ttna$en Di sin ad msemlilen S waccaren d tem$ilin Uccen i asen-iêevren Ugeswaê ineggez akin Ssin iqqar-as akka : Aha a Mêemmed sseglef A lêevra êevre$ ass-a A dda izem a dda ilef A t-iwwet yizem yerreé-it Uccen a t-yezlu a t-yeslex D sslayeâ iâeddi igzem-it Geddac nutni d alexlex
  • 28. 28 Ad yefreê wuccen yini -as Deg w ul-is : ussan yelhan U$alen-d deg y iwen n wass Ay ixf-iw wi i as-yennan
  • 29. 29 Uccen d tfunast Teqqim-d tura tfunast Yekkat wuccen a tt-yessinef Kkes-d tin ur s-d-yewwi Abaden tugi ad txalef Tini -as : tiégi tâeggec-iyi4 Izem yesêurmet fell-as Ar ayefki yeîîev seg-i Am win yeîîev $er yemma-s £er yizem uccen ad yebren Di tfunast ad as-yekkat Yini -as : ula wi i tt-yen$en Ur de g-es telli tkeffart Ad yenîeq yizem yerr-as Yini -as : êesbe$-tt am yemma Tasa-w la tzeggw i5 fell-as Aêlil ur zmire$ ara Iâewweq wuccen iâuggen Ula ay d-yini kfan-as Ad kken acu ara kken Yu$al-as s awal yini -as : 4 Tâeggec ne$ tâeyyec. 5 Tzeggwi ne$ tzewwi.
  • 30. 30 D tidet a lmir n lewêuc Tafunast ur k-teâsi ara Lameâna a ddin n ukerruc Ulac ula i teççev ara Keçç ur telliv d llufan Ad tidirev s uyefki Yerna a tiberra n yizan Ni$ izem leâmer yeksi Ma yrad-ak ad tellaéev Ad fke$ aqerru-w fell-ak Äemmde$-ak ad i-teççev Aîas i teswa lhiba-ak Lâahed iréen ma t-tjebrev Lewêuc i k-t-ifkan âsan-k Yessefk-ak ihi ad tsegdev Ne$ siwa laé ma yeçça-k Maççi d aksum n tfunast Ideg yi-teêsel lmeâna D aglim-is ihi tgeswaêt I$ef d-qqaren yelha Yenna-yi um$ar azemni A ticifav-nni sseg-s Wi i te nt-irran tekfa tikli Yafeg deg yi genni i$ewwes
  • 31. 31 Ara tafev de g uksum-is Xas di tazwara a k-t$av Teqqim-d deg uglim-is Seg-s ge$-ak-d ticifav Nnig wul izem ad yeqbel Tageswaêt d$a a tt-nn$en A tt-azun ççen-tt irkel Deg uglim-is a t-fren
  • 32. 32 Ticifav n wuccen Ay anebdu d-yessawven D u$ammac iger tannart Ad yeddem imelleê wuccen Aglim-nni n tfunast Ssakin6 a d iîîef idhen-it Idhen-it $ef yiman-is I tili iâeddi ifser-it Akken ad yeqqar s l$erv-is Alarmi yeqqur dayen Ad as-yeddem timqestin Igzem-it akk d isriêen D isriêen d tiyugiwin D ifren snat n lâali Iqis-as-tent i yizem Armi d-zgant swaswa Yebdu lexyava itellem Seg uglim ihi n txudit Mi d-yebbi yernu-d seg win N yizem ixiv tineddict A kra ittcuddun wer fettin7 6 D sakin di lasel, belêara nessed-it dagi ilmend n unayna (rythme). 7 Fettin ne$ fessin.
  • 33. 33 Yal nnefda isu$ yizem Yini -as wuccen : lâali-tent Susem ay abeêri susem Akken qerrêent ay nefâent Yawi-t $er yiwet n tewrirt Nnig n yefri d ameqran Ar din yerr-it tinegnit Yini -as : uêeq ayen yuran Mekken ivarren-ik i rebâa I yiîij xas a k-srunt Akka i d ticifav a gma Arma qqurent ara lhunt A tt-yewwet yizem dinna Din i yiîij n ûûmayem8 Akkenni armi d tizwa9 Ad wwen ivarren-is yeâdem Yeqqar fell-asen uglim Am ééebra ma yu$al Ad yekk fell-as ujejgim10 Iîîef kan rruê d uzzal 8 Acku llant ssmayem n wudem (traits) du visage. 9 Tizwa : Mi ara yerreé yiîij. 10 Ajejgim : Lêif ameqran.
  • 34. 34 Uccen ad as-d-izeg i tili Mebâid a t-id-iqabel Alamma d-yekker ubeêri Yessiwel-as yini -as : ffel Neggez tura ard ad twaliv Ma ur tettafgev am îîir Äni d acu i as-tenniv Lec$al maççi d ttmesxir D ineggez yizem ad iéer Yegrireb-d $e f qerru ivarren Armi d lqaâ n ye$éer Ittazzal akk d idammen Yendi-yas-tt wuccen a t-ine$ Akken a t-yeçç ulad netta Armi t-iwala yemneâ A leâyav a tarewla Alarmi d lewhi n tmeddit Ata-ya lferg n usekkur Ad d-ya$ i$éer d asawen Yaf-d izem la yesnuddur11 11 Isnuddur : D udem-nniven n umyag inedder.
  • 35. 35 Ad neîqent d$a tsekkrin Inint-as i yizem : amek Äahed-a$ s Rebbi ur $-teççiv Di nkenti ar k-nsellek Yini -as yizem : âuhde$-kent Buh buh d$a lemmer kan A yessi ad i-tessuksemt Lxir-nkent d ameqran D u$alent ad d-ttawint Aman deg yi qubab-nsent Ad ttsubbunt ttalint I tcifav a te nt-slexsent D imme$ yizem s leêrara £ef tsekkurt issebleâ-itt Yeré lâahed i sent-ifka Taqbaylit yesle$éam-itt Ad yu$al ifa teffe$-d Seg uâebbuv-is d tamuddirt D ddnub-nni -ines ikfel-d Abbuh a jjedr n twaktirt Ad iruê yizem $e r yefri-s Ad ileêêu la ynedder Yewwet-itt d ives $e f yiman-is Alarmi iâellem lefjer
  • 36. 36 Aîîan ur s-ixeddem ara Anect i s-iga ufqaâ Ini ad terfuv tamara A leêbab yewâer lexdeâ
  • 37. 37 Ttar n yizem D ussan d izem wer d-iffi$ D tewwurt ur t-id-te fki Di lqaâa ad yettemriri$ Yessiwel i lmut wer d-t usi D u$alen ivarren-is bezgen Ïîrevqen d arsev meskin Teoo-it tawla t-yetta$en Ssin ad yewwet ikker akin Mi ara d-yemmekti d tevsa- Nni ivsa wuccen fell-as Ddunit ur t-tewwi ara D tidderwect tu$al-as Armi yettmuqul cwi Yeffe$ inadi $ef u fuêan Fell-as am w akka ad d-yetti Ddunit d wi i tt-yuman Yetti-d akk ur t-yufi Alarmi d acu-t wass-en Yessemlil-iten Rebbi Deg yiwen n umviq akken : D a$alad ssya u ssya N wuéru yerna yseggem Iseggem-ak am trigla Ma ara yeb$u Rebbi s lhem
  • 38. 38 Uccen ageswaê ad yeâweq Tekfu fell-as ddunit Iwali teêver-d mm lêeq Ula wi ittin tinegnit A t-yewwet yizem am u falku Yemneâ izgel-it umcum Deg uglan-is ad d-yeddu Ad as-igzem ajeêlum Uccen ya$ lêal yeqfez Terna-yas tugdi lxeffa Yali deg uéru ineggez D iruê ur d-iban ara Yawev ugeswaê $er lemna12 Yeqqim-as din yemterter Qqaren ifadden-is yekfa La yettergigi am yifer Deg w uccen ayrad a t-yerki Yesxenzer akk taseîîa-s Amcum igzer irkelli Ineéd ur yeddi d gma-s 12 Lemna : Si lemneâ.
  • 39. 39 A s-tiniv yekka de g uqerdac Am taduvt ma qqiment-as Ne$ tacriêt d-gren yemcac Alarmi d deqqal yini -as : A Mêemmed a tawa$it-ik Cfu $ef y imeslayen-iw Xas eg leqrar i leâmer-ik Lemmer a k-îîfen ifassen-iw Ruê tikelt-agi tmenâev Tikelt-nniven a k-îîfe$ Äelme$-k tura tettbanev Anda teddiv a k-âeqle$ Ssin ad mfaraqen Yal yiwen ya$ abrid-is Wa $e f u kessar wa $ef u sawen Yal wa ad yeânu cc$el-is
  • 40. 40 Tame$rust n “êder bbwa“ Seg wasmi i as-tettwagzem Tseîîa d wuccen yuyes Akkass netta d axemmem Amek ara tevru yid-s D iruê s am$ar azemni Lemmer ad ivebber fell-as D acu n us$ar-nni Yefk-as-t-id yernu yini -as : Ax-n as$ar-agi n tme$rust Ur d-te cliâev ma yeqqur Mi tewwvev s axxam ééu-t Lhedda ad yekker ad yim$ur Yawi-t-id s axxam wuccen Yawev-d yeééu-t di tniri Lhedda yefteê dayen Wi ib$an lexrif iâeddi A k-tefruri a mmi tazart Ad wwent tbexsisin Ad d-ttususen ini$man Di tefsut di tem$arin Imir-en ad yendeh wuccen Ilaâi-d akk atmaten-is Asmi d-wwven twehmen Caylelleh a Sidi Udris
  • 41. 41 Yini -as : yyawat tewwa Tame$rust n Belâejjuî Aneggaru ur ytett ara Ur itessed taâebbuvt £lin $ef tazart imir La tetten ttemseççawen Ad gren a fettus a qejjiir Sekren ti$w egga ttna$en Ad yenîeq yini -as wuccen : Ay atmaten maççi akka Maççi akka i xeddmen medden D lâib ur ilaq ara Iwakken ad rwun irkel Yal wa ad yeçç amur-is Yerfed issers imuqel Yini -as : ihi ata yixf-is Yekker icudd-asen irkelli Tiraîiwin s wemrar R loedra n tme$rust-nni Yini -asen : yendeh wurar Yebdu imir asguccel deg-s Tazart tin-ak aql-i da Ad d-tebru i lxir-ines Am w akal deg lqaâa
  • 42. 42 Uccanen dhun la tetten Netta mebâid i d-yezga Deg yiwet n ti$ilt akken Iâuss-iten-id ssyinna Akken i ten-iwala dhan Di cc$el-nsen stamnen A tin i as-d-yusan Yekkat yettâeggiv-asen : £urwat ay atnin atnin £urwat uccayen imnayen Atnayen atnin ayendin A Ben Yeâqub atnayen Mxerwaâen wuccanen Jebden atni d tarewla Am lebraq nnetlaêen Yal wa sanida yerra D re wle n rren $ef u sawen Ayen maççi d akw essar Ar tijeêlam-nni-nsen Ooen-tent-in deg umrar
  • 43. 43 Ad yefreê yezhu wuccen Ar leb$i-s yewwev-it lhem Uccanen akk kifkif-nsen Ulamek i t-yeâqel yizem
  • 44. 44 NOTICE BIOGRAPHIQUE lul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubiret). Ëusin Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n tmedyazt anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n tmedyazt Si Muêend Umêend, i d-yellan deg unebdu n 1989 di Äin Lêemmam lakked tfaska n tmedyazt n Bgayet anida d-yella d inebgi n lêerma. Am wakken i d-yella di$en d inebgi, i snat n tikal, n tedwilt “ Imru d Usefru ” n Rabeê Gerruj di Rradyu tis snat. Di Decembre 2004, yessufe$-d adlis-is amenzu « Sophonisbe » (tadyant tudyizt) s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a. www.fichier-pdf.fr www.calameo.com www.yuscribe.com www.issuu.com www.scribd.com www.slidshare.net https://www.archive.org/ I