SlideShare a Scribd company logo
GGI Werksessie
toewerken naar een
Gemeentelijke Gemeenschappelijke
Infrastructuur (GGI)
2
• Welkom en introductie
• Wat is de GGI
• Aan de slag: Hoe bereid ik mijn gemeente voor op de GGI
• Terugkoppeling
• Afsluiting
Agenda Werksessie GGI
3
• Samen Organiseren – ALV juni 2017
• Ontwikkelingen collectieve voorzieningen:
• GBI – Gemeentelijke Basisprocessen Inkomen
• DSO – Digitaal Stelsel Omgevingswet
• GDI – Generieke Digitale Infrastructuur
• LOD – Landelijke Online Diensten
• GGI – Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur
Samen Organiseren
4
Collectiviseringssporen
Communicatie / netwerk faciliteiten
Werkplek beheer en Helpdesk
Opslag en uitwijk faciliteiten
Database / applicatiebeheer
Gegevensmanagement
Burgerzaken
Vergunningen
Belastingen
Andereprocessen
in uitvoering
Uitbreidingsrichting
ICT/Informatie-
voorziening
GGI
spoor
eigen lokale vrije
ruimte/maatwerk
5
Gemeenten
Gemeenten
GGI
Adviesraad
Expertgroep
“GGI-
Netwerk”
Expertgroep
“GGI-Veilig”
Expertgroep
“GGI-
Servicebus”
Taskforce
“Samen
organiseren”
DA2020
Realisatie Deelnemers
Gemeenten
Gemeenten
Gemeenten
Samenwerkings
-verbanden
Eigenaarschap bij gemeenten
GGI Werksessie
toewerken naar een
Gemeentelijke Gemeenschappelijke
Infrastructuur (GGI)
7
 Ondersteuning (keten-)samenwerking
 Makkelijk benutten en delen van data
 Eenvoudig aansluiten op Landelijke Voorzieningen
 Meer veiligheid en betrouwbaarheid ICT/IV
 Meer Flexibiliteit in handelen op ICT gebied
 IV/ICT een nutsvoorziening als gas, water en licht
 Ondersteuning van het nieuwe werken
 Ontzorging IV/ICT/security kennis en capaciteit
 Tijd voor benutten van technologische innovaties
 Minder (meer-)kosten door kracht collectief
 Als collectief meer grip op ICT markt
Behoeften van gemeenten
8
 Het realiseren van een samenhangende gemeentelijke
digitale infrastructuur, aangesloten op de landelijke GDI,
zodat gemeenten massaal digitaal kunnen werken. Zowel
zelfstandig als in onderlinge samenwerking
 Hiermee creëren we flexibiliteit en werken we toe naar
meer betrouwbaarheid en veiligheid
 Het vormt de technische infrastructuur voor een
gemeentelijke (community) cloud en bouwt voort op
(volwassen) gemeentelijke ICT samenwerkingsverbanden
Opdracht GGI
9
Vaste IT infrastructuur: veilige connectiviteit met de van
belang zijnde voorzieningen en de van belang zijnde partijen.
GGI producten/diensten:
 GGI-Netwerk – Gemeentelijk Gemeenschappelijk Netwerk
 GGI-Veilig – Actieve security monitoring en analyse
netwerkverkeer
 GGI-Servicebus – Digikoppeling en servicebus in de cloud
 GGI-Afspraken – GGI afsprakenstelsel voor Cloud/SaaS
diensten/dienstverleners
Randvoorwaardelijk:
 IPv4 => IPv6 – Blijvende bereikbaarheid (incl. eigen
IP-adressen)
Mobiele IT infrastructuur:
 GGI-Wifi – govroam
GGI: 1e projecten
10
Filmpje!
GGI in vogelvlucht
Zie: https://www.da2020.nl/ggi
11
Overview GGI
12
GGI-Netwerk
GGI-Netwerk is:
 Een gesloten IPVPN netwerk
 Aangesloten op Diginetwerk-infrastructuur
 Veilige dataverbinding met andere overheden
 Geheel in eigendom en beheer van gemeenten
 Alternatief voor andere Diginetwerk-dienstverleners
Technisch:
 Het IPVPN netwerk wordt door VodafoneZiggo geleverd
 Je gemeentelijke provider van datadiensten geef je de
opdracht daarop aan te sluiten
 Aansluithandleidingen volgen
13
GGI-Netwerk
Voordelen:
 Veilig netwerk
 Ketensamenwerking: data uitwisselen
 Fysieke aansluiting op landelijke voorzieningen
 Gemeenten zijn eigenaar en hebben invloed op kosten en
service levels
14
GGI-Veilig
GGI-Veilig is:
 Actieve netwerkmonitoring op GGI-Netwerk
 Dit verhoogt de veiligheid van al het verkeer dat over GGI-
Netwerk gaat
 Optie: ook actieve netwerkmonitoring voor eigen
gemeentelijke bedrijfsnetwerken
 Optie: gemeenschappelijke rule-bases voor eigen
bedrijfsnetwerken
Technisch:
 SIEM voorziening in de cloud (Security Information and
Event Management)
 SOC voor deel GGI-Netwerk / eigen SOC voor
gemeentelijk bedrijfsnetwerk (Security Operations Center)
15
GGI-Veilig
Voordelen:
 Meer veiligheid en betrouwbaarheid ICT/IV
 Hoog veiligheidsniveau van dataverkeer over GGI-Netwerk
 Bij gebruik voor bedrijfsnetwerken ook daar hoger
veiligheidsniveau (in lijn met IBD handreiking Verhogen
Digitale Weerbaarheid)
 Sluit aan bij wens 95% gemeenten uit IBD onderzoek naar
behoefte aan collectieve samenwerking op gebied van
actieve netwerkmonitoring/verhogen digitale weerbaarheid
 Bij gezamenlijke rule-bases: ontzorging op dit gebied
 Ontzorging security kennis en capaciteit
 Minder (meer)kosten
16
GGI-Servicebus
GGI-Servicebus is:
 Makkelijk ontsluiten en delen van data
 Koppeling van applicaties met applicaties
 Koppeling met landelijke voorzieningen die op Diginetwerk
aangesloten zijn
 Voor bevragingen en transacties
 Optie: ook (gestandaardiseerde) binnengemeentelijke
koppelingen
Technisch:
 Cloud-oplossing, api-platform
 Doel: per koppeling af te nemen (leveranciersonafhankelijk)
 In gemeente: koppelen aan eigen ESB, of aan applicaties
17
GGI-Servicebus
Voordelen:
 Ondersteunen (keten-)samenwerking
 Makkelijk benutten en delen van data: past in de beweging
tot scheiding van data en applicatie
 Eenvoudig aansluiten op landelijke voorzieningen
 Meer flexibiliteit -> tevens voorkomen vendor lock-in
 Verwacht kostenvoordeel i.v.m. elke gemeente voor zich
 Meer grip op ICT markt
18
GGI-Afspraken
GGI-Afspraken is:
 Afsprakenset waar commerciele cloud/SaaS leveranciers aan
dienen te voldoen om direct aan te sluiten op GGI-Netwerk
 Afspraken over: beveiliging, interoperabiliteit,
dataportabiliteit, etc.
 Vooraf toetsing of leverancier voldoet
Technisch:
 Leverancier dient te voldoen aan GGI-Afspraken
 Gemeente kan via GGI-Netwerk dataverkeer naar de
betreffende leveranciers gebruiken: richt dit in als gemeente
 Collectieve waarborg dat leverancier voldoet aan afspraken
19
GGI-Afspraken
Voordelen:
 Meer veiligheid ICT/IV
 Makkelijker benutten en delen van data
 Meer flexibiliteit (i.v.m. betere compliance interoperabiliteit)
 Ontzorging IV/ICT kennis en capaciteit (door collectieve
compliance testen)
 Als collectief meer grip op ICT markt
20
IPv4 => IPv6
IPv6 is:
 Nieuw protocol voor internetadressen (IP adressen)
 Gemeenten moeten bereikbaar zijn voor deze adressen
(externe mailservers en websites)
 Bedrijfsnetwerk moet IPv6 compliant zijn voor als nieuwe
systemen/applicaties/Internet of Things een IPv6 adres
hebben
Technisch:
 Zorgen dat je als gemeenten dual-stack compatible bent
(IPv4 en IPv6)
 Hard- en software aanschaffen die IPv6 compatible is;
mogelijk versneld vervangen/aanpassen
 Gebruik eigen IPv6 adressen
21
IPv4 => IPv6
Voordelen:
 Blijvend bereikbaar voor inwoners en ondernemers die enkel
een IPv6 adres hebben (mail en website)
 Benutten van technologische innovaties: Toekomstbestendig
voor Internet of Things en nieuwe ontwikkelingen die
mogelijk enkel IPv6 ondersteunen
 Eigen IP-adressen: verhoogt flexibiliteit
22
GGI-Wifi: govroam
govroam is:
 Veilige toegang tot wifi-netwerken van overheden
 Door koppeling van netwerkauthenticatie van deelnemers
 Gemeentelijke medewerkers loggen automatisch in als ze bij
een andere deelnemer in bereik van het netwerk zijn
Technisch:
 Eigen bestaande wifi-infrastructuur aansluiten op govroam
23
GGI-Wifi: govroam
Voordelen:
 Ondersteunen samenwerking
 Meer veiligheid t.a.v. inloggen op mobiele netwerken
 Ondersteuning van het nieuwe werken
24
Wrap-up onderdelen GGI
 GGI-Netwerk
 GGI-Veilig
 GGI-Servicebus
 GGI-Afspraken
 IPv4 => IPv6
 GGI-Wifi / govroam
 GGI richt zich op de technische infrastructuur waar gemeenten
zich niet van elkaar onderscheiden
 De onderdelen afzonderlijk hebben diverse voordelen
 De onderdelen versterken elkaar: meerwaarde in gebruik alles
 Gebruik van GGI is een beweging die je inzet en waar je
steeds meer profijt van krijgt, ook bij nieuwe ontwikkelingen
(DSO, Smart Cities, etc.)
25
Globale planning beschikbaarheid GGI
 GGI-Netwerk – Q1 2018 1e gemeenten aansluiten
 GGI-Veilig – Q2/Q3 2018 beschikbaar; Q3 1e
gemeenten aansluiten
 GGI-Servicebus – Q3 2018 beschikbaar; Q4 1e
gemeenten aansluiten
 GGI-Afspraken – Q3 2018 start aansluiten Cloud/Saas-
omgevingen leveranciers
 IPv4 => IPv6 – Klaar om actie te ondernemen
 GGI-Wifi / govroam – Gereed om te implementeren
Gemeente: in eigen planning opnemen wanneer wat gebruiken
Aan de slag
Hoe GGI gebruiken in de eigen
gemeente
27
Aan de slag: GGI in jouw gemeente
1. Hoe past GGI bij de doelen van jouw gemeente
2. Hoe kan je invoering van GGI borgen binnen jouw gemeente
Aandachtspunten:
 Bekijk alle onderdelen: GGI-Netwerk, GGI-Veilig, GGI-
Servicebus, GGI-Afspraken, IPv6 en govroam
 Denk aan:
 Passen bij lokale (politieke) doelen/ambities
 Stakeholdersanalyse
 Inpassing in beleid (I&A-beleid, inkoopbeleid, beveiliging, …)
 Inpassen in projectportfolio / bemensing / budgettering
 IST/SOLL van technisch landschap en consequenties GGI
 Planning i.r.t. afloop bestaande contracten
28
Aan de slag: Proces
 In groepen van 6 a 7 personen uiteen
 Gebruik de hand-outs voor info
 Gebruik het invulblad om voor jouw gemeente een eerste
inzicht te krijgen
 Beperk je steeds tot de top 3 van het belangrijkste
 Bespreek in de groep wat de ander heeft gedaan: vul elkaar
aan
 Na afloop koppelen we plenair terug
29
Aan de slag: Terugkoppeling
 Wat viel op
 Welke vragen zijn er
Afsluiting
31
Afsluiting
 Met de expertgroepen van gemeenten worden de onderdelen
verder uitgewerkt
 Hou de ontwikkelingen in de gaten: www.da2020.nl/ggi
 Ga aan de slag in de eigen gemeente/samenwerkingsverband
om GGI daadwerkelijk te gaan gebruiken
 Mochten wij belangrijk nieuws hebben, dan mailen we jullie
 Geef collega’s die dit ook willen ontvangen op bij
kay.doornink@kinggemeenten.nl
 Bij inhoudelijke vragen: peter.klaver@kinggemeenten.nl en
jeroen.schuuring@kinggemeenten.nl
Dank en tot ziens op de
Gemeentelijke Gemeenschappelijke
Infrastructuur

More Related Content

What's hot

Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
KING
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
KING
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
KING
 
KING aanpak bor-bgt
KING aanpak bor-bgtKING aanpak bor-bgt
KING aanpak bor-bgt
KING
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
KING
 
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
KING
 
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v0220170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
KING
 
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
VNG Realisatie
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
KING
 
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
VNG Realisatie
 
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 novemberPresentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
KING
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
KING
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
KING
 
Doe dagen najaar 2017 AVG
Doe dagen najaar 2017 AVGDoe dagen najaar 2017 AVG
Doe dagen najaar 2017 AVG
KING
 
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGIRealisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
VNG Realisatie
 
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
KING
 
0902 Doe dag zwolle eformulieren
0902 Doe dag zwolle eformulieren0902 Doe dag zwolle eformulieren
0902 Doe dag zwolle eformulieren
KING
 
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
KING
 
20160616 leveranciersdag Berichtenapp
20160616 leveranciersdag Berichtenapp20160616 leveranciersdag Berichtenapp
20160616 leveranciersdag Berichtenapp
KING
 
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverleningDoedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
KING
 

What's hot (20)

Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
Presentatie Api drechtsteden King leveranciersdag 17 november
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
 
KING aanpak bor-bgt
KING aanpak bor-bgtKING aanpak bor-bgt
KING aanpak bor-bgt
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
 
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
Presentatie leveranciersdag klantreizen en serviceformules omgevingswet novem...
 
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v0220170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
 
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
 
0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle0902 Doe dag Zwolle
0902 Doe dag Zwolle
 
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
Leveranciersbijeenkomst 20 april 2018
 
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 novemberPresentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie(deel 2) Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
 
0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle 0902 Doe dag zwolle
0902 Doe dag zwolle
 
Doe dagen najaar 2017 AVG
Doe dagen najaar 2017 AVGDoe dagen najaar 2017 AVG
Doe dagen najaar 2017 AVG
 
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGIRealisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
Realisatiedag 21 juni Nijverdal GGI
 
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
20160617 Leveranciersbijeenkomst GIBIT
 
0902 Doe dag zwolle eformulieren
0902 Doe dag zwolle eformulieren0902 Doe dag zwolle eformulieren
0902 Doe dag zwolle eformulieren
 
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
160617 Leveranciersbijeenkomst ICT Infra
 
20160616 leveranciersdag Berichtenapp
20160616 leveranciersdag Berichtenapp20160616 leveranciersdag Berichtenapp
20160616 leveranciersdag Berichtenapp
 
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverleningDoedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
Doedagen najaar 2017 landelijke online dienstverlening
 

Viewers also liked

Doe dagen najaar 2017 identificatie
Doe dagen najaar 2017 identificatieDoe dagen najaar 2017 identificatie
Doe dagen najaar 2017 identificatie
KING
 
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
KING
 
Bijeenkomst KCI 8 juni
Bijeenkomst KCI 8 juni Bijeenkomst KCI 8 juni
Bijeenkomst KCI 8 juni
KING
 
Doedagen najaar 2017 identificatie
Doedagen najaar 2017 identificatieDoedagen najaar 2017 identificatie
Doedagen najaar 2017 identificatie
KING
 
08092017 leveranciersdag implementatie en da2020
08092017 leveranciersdag  implementatie en da2020 08092017 leveranciersdag  implementatie en da2020
08092017 leveranciersdag implementatie en da2020
KING
 
Doe dagen najaar 2017 adressen op orde
Doe dagen najaar 2017 adressen op ordeDoe dagen najaar 2017 adressen op orde
Doe dagen najaar 2017 adressen op orde
KING
 
Doedagen najaar 2017 blockchain game
Doedagen najaar 2017 blockchain game Doedagen najaar 2017 blockchain game
Doedagen najaar 2017 blockchain game
KING
 
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
KING
 

Viewers also liked (8)

Doe dagen najaar 2017 identificatie
Doe dagen najaar 2017 identificatieDoe dagen najaar 2017 identificatie
Doe dagen najaar 2017 identificatie
 
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
Kci 22 06-2017 hollands kroon (arthur cremers)
 
Bijeenkomst KCI 8 juni
Bijeenkomst KCI 8 juni Bijeenkomst KCI 8 juni
Bijeenkomst KCI 8 juni
 
Doedagen najaar 2017 identificatie
Doedagen najaar 2017 identificatieDoedagen najaar 2017 identificatie
Doedagen najaar 2017 identificatie
 
08092017 leveranciersdag implementatie en da2020
08092017 leveranciersdag  implementatie en da2020 08092017 leveranciersdag  implementatie en da2020
08092017 leveranciersdag implementatie en da2020
 
Doe dagen najaar 2017 adressen op orde
Doe dagen najaar 2017 adressen op ordeDoe dagen najaar 2017 adressen op orde
Doe dagen najaar 2017 adressen op orde
 
Doedagen najaar 2017 blockchain game
Doedagen najaar 2017 blockchain game Doedagen najaar 2017 blockchain game
Doedagen najaar 2017 blockchain game
 
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
Doe dagen najaar 2017 doorontwikeling roadmap
 

Similar to GGI werksessie oktober en november

Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
CongresDA2020
 
26112016 Leveranciersdag KING
26112016 Leveranciersdag KING26112016 Leveranciersdag KING
26112016 Leveranciersdag KING
KING
 
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGIRealisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
VNG Realisatie
 
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechangerRealisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
VNG Realisatie
 
Realisatiedag 7 juni Drachten GGI
Realisatiedag 7 juni Drachten GGIRealisatiedag 7 juni Drachten GGI
Realisatiedag 7 juni Drachten GGI
VNG Realisatie
 
Realisatiedag Venlo 5 juni GGI
Realisatiedag Venlo 5 juni GGIRealisatiedag Venlo 5 juni GGI
Realisatiedag Venlo 5 juni GGI
VNG Realisatie
 
Doedag DA2020 Venlo 9 maart
Doedag DA2020 Venlo 9 maart Doedag DA2020 Venlo 9 maart
Doedag DA2020 Venlo 9 maart
KING
 
20191106 Almelo GGI veilig
20191106 Almelo GGI veilig 20191106 Almelo GGI veilig
20191106 Almelo GGI veilig
VNG Realisatie
 
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
VNG Realisatie
 
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
CongresDA2020
 
Infosessies ggi veilig presentatie
Infosessies ggi veilig presentatieInfosessies ggi veilig presentatie
Infosessies ggi veilig presentatie
VNG Realisatie
 
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
KING
 
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
VNG Realisatie
 
1704 gibit doe dag
1704 gibit doe dag1704 gibit doe dag
1704 gibit doe dag
KING
 
20180131_congres_Samen organiseren chris batist
20180131_congres_Samen organiseren   chris batist20180131_congres_Samen organiseren   chris batist
20180131_congres_Samen organiseren chris batist
VNG Realisatie
 
Web3 - Gemeentelijke Dienstverlening
Web3 - Gemeentelijke DienstverleningWeb3 - Gemeentelijke Dienstverlening
Web3 - Gemeentelijke Dienstverlening
Lars Smeets
 
Kure 20170906 presentatie omgevingscongres
Kure 20170906 presentatie omgevingscongresKure 20170906 presentatie omgevingscongres
Kure 20170906 presentatie omgevingscongres
Hans van Gurchom
 
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
VNG Realisatie
 
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-ORGoogle Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
Bart Gysens
 
04102019 ipv6 status vng
04102019 ipv6 status vng04102019 ipv6 status vng
04102019 ipv6 status vng
VNG Realisatie
 

Similar to GGI werksessie oktober en november (20)

Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
Silo 61 ronde 4 GGI op congres da2020
 
26112016 Leveranciersdag KING
26112016 Leveranciersdag KING26112016 Leveranciersdag KING
26112016 Leveranciersdag KING
 
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGIRealisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
Realisatiedag 12 juni Dordrecht GGI
 
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechangerRealisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
Realisatiedag 14 juni Hilversum Buren common ground gamechanger
 
Realisatiedag 7 juni Drachten GGI
Realisatiedag 7 juni Drachten GGIRealisatiedag 7 juni Drachten GGI
Realisatiedag 7 juni Drachten GGI
 
Realisatiedag Venlo 5 juni GGI
Realisatiedag Venlo 5 juni GGIRealisatiedag Venlo 5 juni GGI
Realisatiedag Venlo 5 juni GGI
 
Doedag DA2020 Venlo 9 maart
Doedag DA2020 Venlo 9 maart Doedag DA2020 Venlo 9 maart
Doedag DA2020 Venlo 9 maart
 
20191106 Almelo GGI veilig
20191106 Almelo GGI veilig 20191106 Almelo GGI veilig
20191106 Almelo GGI veilig
 
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
20190329 leveranciersbijeenkomst GGI
 
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
Silo 61 ronde 2 Gibit congres da2020
 
Infosessies ggi veilig presentatie
Infosessies ggi veilig presentatieInfosessies ggi veilig presentatie
Infosessies ggi veilig presentatie
 
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
Workin progress2015 strategisch informatiemanagement_innovatie digitale samen...
 
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
20181102 Leveranciersdag_omgevingswet
 
1704 gibit doe dag
1704 gibit doe dag1704 gibit doe dag
1704 gibit doe dag
 
20180131_congres_Samen organiseren chris batist
20180131_congres_Samen organiseren   chris batist20180131_congres_Samen organiseren   chris batist
20180131_congres_Samen organiseren chris batist
 
Web3 - Gemeentelijke Dienstverlening
Web3 - Gemeentelijke DienstverleningWeb3 - Gemeentelijke Dienstverlening
Web3 - Gemeentelijke Dienstverlening
 
Kure 20170906 presentatie omgevingscongres
Kure 20170906 presentatie omgevingscongresKure 20170906 presentatie omgevingscongres
Kure 20170906 presentatie omgevingscongres
 
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
02102019 ipv6 overheidsbreed nummerplankader
 
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-ORGoogle Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
Google Apps - Congres 2010 - V-ICT-OR
 
04102019 ipv6 status vng
04102019 ipv6 status vng04102019 ipv6 status vng
04102019 ipv6 status vng
 

More from KING

Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
KING
 
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 novemberPresentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
KING
 
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
KING
 
Doedagen najaar 2017 e factureren
Doedagen najaar 2017 e factureren Doedagen najaar 2017 e factureren
Doedagen najaar 2017 e factureren
KING
 
De bor-bg tconnectie
De bor-bg tconnectieDe bor-bg tconnectie
De bor-bg tconnectie
KING
 
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdamGegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
KING
 
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
KING
 
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
KING
 
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
KING
 
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
KING
 

More from KING (10)

Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
Presentatie gemeenten en leveranciers nieuwe rollen, nieuwe kansen leverancie...
 
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 novemberPresentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
Presentatie sturing op digitale dienstverlening leveranciersdag 17 november
 
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
Doedagen najaar 2017 eerste hulp bij de invoering van zaakgericht werken
 
Doedagen najaar 2017 e factureren
Doedagen najaar 2017 e factureren Doedagen najaar 2017 e factureren
Doedagen najaar 2017 e factureren
 
De bor-bg tconnectie
De bor-bg tconnectieDe bor-bg tconnectie
De bor-bg tconnectie
 
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdamGegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
Gegevensbeheer bgt en imbor in amsterdam
 
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
Kci 22 06-2017 ynformed (tim paauw)
 
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
Kci 22 06-2017 westland (frits dreschler)
 
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
Kci 22 06-2017 utrecht ( sandra sluijter, newsroom)
 
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
30062017 leveranciersbijeenkomst Inleiding han wammes
 

GGI werksessie oktober en november

  • 1. GGI Werksessie toewerken naar een Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur (GGI)
  • 2. 2 • Welkom en introductie • Wat is de GGI • Aan de slag: Hoe bereid ik mijn gemeente voor op de GGI • Terugkoppeling • Afsluiting Agenda Werksessie GGI
  • 3. 3 • Samen Organiseren – ALV juni 2017 • Ontwikkelingen collectieve voorzieningen: • GBI – Gemeentelijke Basisprocessen Inkomen • DSO – Digitaal Stelsel Omgevingswet • GDI – Generieke Digitale Infrastructuur • LOD – Landelijke Online Diensten • GGI – Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur Samen Organiseren
  • 4. 4 Collectiviseringssporen Communicatie / netwerk faciliteiten Werkplek beheer en Helpdesk Opslag en uitwijk faciliteiten Database / applicatiebeheer Gegevensmanagement Burgerzaken Vergunningen Belastingen Andereprocessen in uitvoering Uitbreidingsrichting ICT/Informatie- voorziening GGI spoor eigen lokale vrije ruimte/maatwerk
  • 6. GGI Werksessie toewerken naar een Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur (GGI)
  • 7. 7  Ondersteuning (keten-)samenwerking  Makkelijk benutten en delen van data  Eenvoudig aansluiten op Landelijke Voorzieningen  Meer veiligheid en betrouwbaarheid ICT/IV  Meer Flexibiliteit in handelen op ICT gebied  IV/ICT een nutsvoorziening als gas, water en licht  Ondersteuning van het nieuwe werken  Ontzorging IV/ICT/security kennis en capaciteit  Tijd voor benutten van technologische innovaties  Minder (meer-)kosten door kracht collectief  Als collectief meer grip op ICT markt Behoeften van gemeenten
  • 8. 8  Het realiseren van een samenhangende gemeentelijke digitale infrastructuur, aangesloten op de landelijke GDI, zodat gemeenten massaal digitaal kunnen werken. Zowel zelfstandig als in onderlinge samenwerking  Hiermee creëren we flexibiliteit en werken we toe naar meer betrouwbaarheid en veiligheid  Het vormt de technische infrastructuur voor een gemeentelijke (community) cloud en bouwt voort op (volwassen) gemeentelijke ICT samenwerkingsverbanden Opdracht GGI
  • 9. 9 Vaste IT infrastructuur: veilige connectiviteit met de van belang zijnde voorzieningen en de van belang zijnde partijen. GGI producten/diensten:  GGI-Netwerk – Gemeentelijk Gemeenschappelijk Netwerk  GGI-Veilig – Actieve security monitoring en analyse netwerkverkeer  GGI-Servicebus – Digikoppeling en servicebus in de cloud  GGI-Afspraken – GGI afsprakenstelsel voor Cloud/SaaS diensten/dienstverleners Randvoorwaardelijk:  IPv4 => IPv6 – Blijvende bereikbaarheid (incl. eigen IP-adressen) Mobiele IT infrastructuur:  GGI-Wifi – govroam GGI: 1e projecten
  • 10. 10 Filmpje! GGI in vogelvlucht Zie: https://www.da2020.nl/ggi
  • 12. 12 GGI-Netwerk GGI-Netwerk is:  Een gesloten IPVPN netwerk  Aangesloten op Diginetwerk-infrastructuur  Veilige dataverbinding met andere overheden  Geheel in eigendom en beheer van gemeenten  Alternatief voor andere Diginetwerk-dienstverleners Technisch:  Het IPVPN netwerk wordt door VodafoneZiggo geleverd  Je gemeentelijke provider van datadiensten geef je de opdracht daarop aan te sluiten  Aansluithandleidingen volgen
  • 13. 13 GGI-Netwerk Voordelen:  Veilig netwerk  Ketensamenwerking: data uitwisselen  Fysieke aansluiting op landelijke voorzieningen  Gemeenten zijn eigenaar en hebben invloed op kosten en service levels
  • 14. 14 GGI-Veilig GGI-Veilig is:  Actieve netwerkmonitoring op GGI-Netwerk  Dit verhoogt de veiligheid van al het verkeer dat over GGI- Netwerk gaat  Optie: ook actieve netwerkmonitoring voor eigen gemeentelijke bedrijfsnetwerken  Optie: gemeenschappelijke rule-bases voor eigen bedrijfsnetwerken Technisch:  SIEM voorziening in de cloud (Security Information and Event Management)  SOC voor deel GGI-Netwerk / eigen SOC voor gemeentelijk bedrijfsnetwerk (Security Operations Center)
  • 15. 15 GGI-Veilig Voordelen:  Meer veiligheid en betrouwbaarheid ICT/IV  Hoog veiligheidsniveau van dataverkeer over GGI-Netwerk  Bij gebruik voor bedrijfsnetwerken ook daar hoger veiligheidsniveau (in lijn met IBD handreiking Verhogen Digitale Weerbaarheid)  Sluit aan bij wens 95% gemeenten uit IBD onderzoek naar behoefte aan collectieve samenwerking op gebied van actieve netwerkmonitoring/verhogen digitale weerbaarheid  Bij gezamenlijke rule-bases: ontzorging op dit gebied  Ontzorging security kennis en capaciteit  Minder (meer)kosten
  • 16. 16 GGI-Servicebus GGI-Servicebus is:  Makkelijk ontsluiten en delen van data  Koppeling van applicaties met applicaties  Koppeling met landelijke voorzieningen die op Diginetwerk aangesloten zijn  Voor bevragingen en transacties  Optie: ook (gestandaardiseerde) binnengemeentelijke koppelingen Technisch:  Cloud-oplossing, api-platform  Doel: per koppeling af te nemen (leveranciersonafhankelijk)  In gemeente: koppelen aan eigen ESB, of aan applicaties
  • 17. 17 GGI-Servicebus Voordelen:  Ondersteunen (keten-)samenwerking  Makkelijk benutten en delen van data: past in de beweging tot scheiding van data en applicatie  Eenvoudig aansluiten op landelijke voorzieningen  Meer flexibiliteit -> tevens voorkomen vendor lock-in  Verwacht kostenvoordeel i.v.m. elke gemeente voor zich  Meer grip op ICT markt
  • 18. 18 GGI-Afspraken GGI-Afspraken is:  Afsprakenset waar commerciele cloud/SaaS leveranciers aan dienen te voldoen om direct aan te sluiten op GGI-Netwerk  Afspraken over: beveiliging, interoperabiliteit, dataportabiliteit, etc.  Vooraf toetsing of leverancier voldoet Technisch:  Leverancier dient te voldoen aan GGI-Afspraken  Gemeente kan via GGI-Netwerk dataverkeer naar de betreffende leveranciers gebruiken: richt dit in als gemeente  Collectieve waarborg dat leverancier voldoet aan afspraken
  • 19. 19 GGI-Afspraken Voordelen:  Meer veiligheid ICT/IV  Makkelijker benutten en delen van data  Meer flexibiliteit (i.v.m. betere compliance interoperabiliteit)  Ontzorging IV/ICT kennis en capaciteit (door collectieve compliance testen)  Als collectief meer grip op ICT markt
  • 20. 20 IPv4 => IPv6 IPv6 is:  Nieuw protocol voor internetadressen (IP adressen)  Gemeenten moeten bereikbaar zijn voor deze adressen (externe mailservers en websites)  Bedrijfsnetwerk moet IPv6 compliant zijn voor als nieuwe systemen/applicaties/Internet of Things een IPv6 adres hebben Technisch:  Zorgen dat je als gemeenten dual-stack compatible bent (IPv4 en IPv6)  Hard- en software aanschaffen die IPv6 compatible is; mogelijk versneld vervangen/aanpassen  Gebruik eigen IPv6 adressen
  • 21. 21 IPv4 => IPv6 Voordelen:  Blijvend bereikbaar voor inwoners en ondernemers die enkel een IPv6 adres hebben (mail en website)  Benutten van technologische innovaties: Toekomstbestendig voor Internet of Things en nieuwe ontwikkelingen die mogelijk enkel IPv6 ondersteunen  Eigen IP-adressen: verhoogt flexibiliteit
  • 22. 22 GGI-Wifi: govroam govroam is:  Veilige toegang tot wifi-netwerken van overheden  Door koppeling van netwerkauthenticatie van deelnemers  Gemeentelijke medewerkers loggen automatisch in als ze bij een andere deelnemer in bereik van het netwerk zijn Technisch:  Eigen bestaande wifi-infrastructuur aansluiten op govroam
  • 23. 23 GGI-Wifi: govroam Voordelen:  Ondersteunen samenwerking  Meer veiligheid t.a.v. inloggen op mobiele netwerken  Ondersteuning van het nieuwe werken
  • 24. 24 Wrap-up onderdelen GGI  GGI-Netwerk  GGI-Veilig  GGI-Servicebus  GGI-Afspraken  IPv4 => IPv6  GGI-Wifi / govroam  GGI richt zich op de technische infrastructuur waar gemeenten zich niet van elkaar onderscheiden  De onderdelen afzonderlijk hebben diverse voordelen  De onderdelen versterken elkaar: meerwaarde in gebruik alles  Gebruik van GGI is een beweging die je inzet en waar je steeds meer profijt van krijgt, ook bij nieuwe ontwikkelingen (DSO, Smart Cities, etc.)
  • 25. 25 Globale planning beschikbaarheid GGI  GGI-Netwerk – Q1 2018 1e gemeenten aansluiten  GGI-Veilig – Q2/Q3 2018 beschikbaar; Q3 1e gemeenten aansluiten  GGI-Servicebus – Q3 2018 beschikbaar; Q4 1e gemeenten aansluiten  GGI-Afspraken – Q3 2018 start aansluiten Cloud/Saas- omgevingen leveranciers  IPv4 => IPv6 – Klaar om actie te ondernemen  GGI-Wifi / govroam – Gereed om te implementeren Gemeente: in eigen planning opnemen wanneer wat gebruiken
  • 26. Aan de slag Hoe GGI gebruiken in de eigen gemeente
  • 27. 27 Aan de slag: GGI in jouw gemeente 1. Hoe past GGI bij de doelen van jouw gemeente 2. Hoe kan je invoering van GGI borgen binnen jouw gemeente Aandachtspunten:  Bekijk alle onderdelen: GGI-Netwerk, GGI-Veilig, GGI- Servicebus, GGI-Afspraken, IPv6 en govroam  Denk aan:  Passen bij lokale (politieke) doelen/ambities  Stakeholdersanalyse  Inpassing in beleid (I&A-beleid, inkoopbeleid, beveiliging, …)  Inpassen in projectportfolio / bemensing / budgettering  IST/SOLL van technisch landschap en consequenties GGI  Planning i.r.t. afloop bestaande contracten
  • 28. 28 Aan de slag: Proces  In groepen van 6 a 7 personen uiteen  Gebruik de hand-outs voor info  Gebruik het invulblad om voor jouw gemeente een eerste inzicht te krijgen  Beperk je steeds tot de top 3 van het belangrijkste  Bespreek in de groep wat de ander heeft gedaan: vul elkaar aan  Na afloop koppelen we plenair terug
  • 29. 29 Aan de slag: Terugkoppeling  Wat viel op  Welke vragen zijn er
  • 31. 31 Afsluiting  Met de expertgroepen van gemeenten worden de onderdelen verder uitgewerkt  Hou de ontwikkelingen in de gaten: www.da2020.nl/ggi  Ga aan de slag in de eigen gemeente/samenwerkingsverband om GGI daadwerkelijk te gaan gebruiken  Mochten wij belangrijk nieuws hebben, dan mailen we jullie  Geef collega’s die dit ook willen ontvangen op bij kay.doornink@kinggemeenten.nl  Bij inhoudelijke vragen: peter.klaver@kinggemeenten.nl en jeroen.schuuring@kinggemeenten.nl
  • 32. Dank en tot ziens op de Gemeentelijke Gemeenschappelijke Infrastructuur

Editor's Notes

  1. - Jeroen Schuuring: Dagopening toelichting agenda. - Introductie Nico Romijn
  2. 1e sheet tbv inleiding Nico Romijn GGI Doedagen 2017. Aanleiding voor collectivisering: Concrete voorbeelden van ontwikkelingen Voorbeelden van uiteenlopende vormen van collectivisering die al lopen
  3. 2e sheet Nico Romijn. Boodschappen: Infrastructuur denken : realiseren van collectieve ICT infrastructuur GGI spoor
  4. Eigenaarschap bij gemeenten benadrukken. Zij bepalen wat er gebeurt.