Les voor Gerlach Instituut Eindhoven over framing

1. Framing
http://www.youtube.com/watch?v=AiXwV5_4auY

2. Keuzes en beslissingen:
ratio of onderbuik? (1/2)
• Cicero: “Mensen nemen veel vaker
een beslissing op grond van haat of
liefde, voorkeur of antipathie, hoop of
vrees (…) dan op basis van de ware
toedracht of van vaste regels of
wetten.”
• Aristoteles: “Emoties hebben het
vermogen onze oordelen te bepalen.”

3. Keuzes en beslissingen:
ratio of onderbuik? (2/2)
• Quintillianus: “Niets kan een
redevoering meer kracht verlenen dan
emoties.”
• Neurowetenschapper Victor Lamme:
“De vrije wil bestaat niet. Veel keuzes
worden gemaakt en veel beslissingen
worden genomen door het
onderbewuste.”

4. Wat is een frame?
• Taalkundige Georges Lakoff:
“Mentale constructies die bepalen hoe
we de wereld zien.”
• Hans de Bruin (hoogleraar
bestuurskunde): “Een manier van
kijken naar de wereld.”

5. Waar komt het vandaan?
• Reconstructie Bush vs Kerry (2004)
• Tactiek Kerry: Bush bestoken met
feiten, statistieken en argumenten over
zijn falende beleid.
• Tactiek Bush: almaar herhalen dat
Gore een draaier (‘flipflopper’) was.
• Kerry belachelijk maken, status als
oorlogsheld in twijfel trekken. Kortom…

6. • Kerry kwam met feiten, Bush met
emotie.
• Bush was attacked, Kerry was
framed. Wat is erger?
• Resultaat: Kerry – intelligent,
welbespraakt, degelijk – verliest van
Bush.
• Jon Favreau: “If you’re explaining,
you’re losing’
• Lakoff: “People don’t vote their
interest, the vote their identity.”

7. Waarom framen politici?
• Een frame zorgt voor inhoud en
context en roept snel een beeld op.
• Een frame zet de andere partij op
achterstand
• Voorbeeld: ‘De zorg is geen markt’
• Betuweroute
• VS: belastingverlaging. Geen ‘tax
cut/reduction maar ‘tax relief’.

8. Eerste Nederlandse frame?
Pim Fortuyn in Volkskrant (2002) n.a.v.
overlijden Hans Janmaat (CP):
“Janmaat had voor een deel gelijk. En
door de demonisering waaraan uw
krant ook heeft meegedaan, kon dat
allemaal niet meer gezegd worden.”

9. Wat doet Fortuyn?
Hij tovert een debat om in een
lastercampagne: “Janmaat en Fortuyn
zijn geen daders, maar juist
slachtoffers.”
Het speelveld ziet er ineens heel
anders uit.

10. Vier jaar eerder…
Psycholoog Drew Westen (‘The
Political Brain’):
“Mijnwerker van 52 was in 2000
rationeel gezien beter af bij Gore dan
bij Bush.”

11. Ervan uitgaand dat:
•Kiezer eerst bepaalt wat voor hem van
belang is
•Daaraan een wegingsfactor toekent
•Rekensommetje maakt
Score: +41 voor Gore, -39 voor Bush

12. Toch zou de mijnwerker voor Bush
hebben gekozen. Waarom?
Geen zoenende mannen op bordes
Stadhuis van San Francisco
belangrijker dan geen mijnrampen
meer in Pennsylvania.
Lakoff: “People don’t vote their interest,
the vote their identity.”

13. •
•
•
•
Rationeel?
Nee
Conclusie?
Het gaat niet om argumenten, het
gaat om waarden en emotie.

14. Nadelen van frames:
• Frames zijn niet genuanceerd.
• Wilders: “Kopvoddentaks”
• George W. Bush: “Either you are with
us, or you’re against us”

15. Niet doen
• ‘In het frame stappen’: je ertoe laten
verleiden dezelfde termen te
gebruiken.
• Ontkennen is bevestigen. Frank
Luntz: “It’s not what you say, it’s what
people hear.”
•Nixon (Watergate): “I am not a crook.”

16. Wat dan?
Reframing
Stel dat PVV zegt:
“Kabinet van CDA en PvdA wil zich
overal mee bemoeien. Betuttelen.
Ingrijpen in de persoonlijke
levenssfeer. Terug naar vroeger.”

17. Niet gaan ontkennen:
“Wij willen niet bevoogden”
“Wij willen niet terug naar vroeger”
“Wij willen niet betuttelen”
“I am not a crook”
Ontkennen is bevestigen

18. Wat dan?
Weerleggen in tegenovergesteld
frame:
“Wij leunen niet onverschillig
achterover als ouders problemen
hebben met opvoeding.”
“Wij leunen niet onverschillig
achterover als er achter de voordeur
geweld wordt gebruikt.”

19. “Wij leunen niet onverschillig
achterover als mensen tot over hun
oren in de schulden zitten, omdat
lenen hun te gemakkelijk wordt
gemaakt.”
Voel je het verschil?

20. Literatuur
• De woorden van Wilders, Jan
Kuitenbrouwer, De Bezige Bij, 2010
• Geert Wilders in debat, Hans de Bruin,
Boom Lemma Uitgevers, 2010
• Framing, Hans de Bruin, Atlas Contact,
2011
• Don’t think of an elephant, Georges
Lakoff, Chelsea Green Publishing, 2005