2. Гараархэмждэгхэмжээстгазар Хуруугазар-нэгхурууныөргөнөөрхэмнэсэнхэмийгнэгхуруу (Шагж.404.) Алгадарамгазар-гарыналганыхиртэйталбайнхэмжээ. Алгадарамгазар(Монголхэлнийтоль. 69.) Алгадарум-а Хүнийбиеэрхтнийхэсгээрхэмжээлэхмонголардынуртынхэмжүүрийнхоорондынхарьцаагхаргалзанүзвэлхурууныдундажхэмжээг 2 смхэмээнүзэжболмоораж Ямхгазар-хоёрхуруугнэгямххэмээмүй. (Хориннэгттайлбартоль. 83) IMAQU-эрхийхурууныдээрүеийнхэмжээсбуюу. Баснэгэнтохойнарванхувийннэгжхувийгбуюу. (Хориннаймтынтоль281/ эрхийхурууныүзүүрээснэгдүгээрүехүртэлххэмжээбуюунийлсэнхоёрхурууны өргөнтэйдүйххэмжүүраж. (Ч.Содном 18). Сөөмгазар- эрхийхуруу, хомхойхуруусунгажхэмнэсэнхэмийгсөөмхэмээмүй. (Хориннэгттайлбартоль 591), (Шагж 884). Мухарсөөмнь 15 см, үзүүрсөөмнь 19 смхэмээнүзэжболно. (Ч.Содном 19). Төөгазар-эрхийхуруу, дундадхуруусунгажхэмнэсэнхэмийгтөөхэмээмүй. (Хориннэгттайлбартоль. 672). Мухартөө- Хүнийдундажөндрийг 165-170 смгэжсанавалмухартөөнь 18 см, үзүүртөөнь22 смхэмжээаж. (Ч.Содном 19). Тохойгазар-Арванямхыгнэгтохойхэмээмүй (Хориннэгттоль 653), (Шагж623), Дэлэмгазар-Хагасалдыгдэлэмхэмээмүй (Хориннэгттоль. 717), (Шагж 681), нэгалдынхагас. Тухайлбалнумыгдүүрэндэлэхэднумбарьсан, хөвчтатсанхоёргарынхоорондүүсэхуртынхэмжээ. (Монголхэлнийтоль 2575). Алдгазар-хоёргарыгсунгажнэгэнтхэмнэсэнхэм. (Шагж 43.) 3. Хөлөөр хэмждэгхэмжээстгазар Хагасалхамбуюуөрөөсөнхөлийналхам, бүтэналхамбуюухоёрхөлийналхамөрөөсөнхөлурагшнэгэнтдэвшүүлсэнхэмийгалхамгэнэ. (Шагж 39) Алхам- Хүнийалд, бүтэналхамхоёрбарагцаалбал 160-176 см. Тэгвэлхагасалхмынхэмжүүрнь 80-88 смбайхнь (Ч.Содном 22) Алцамгазар-бүтэналхмынхэмжээтэйбөгөөдгагцхүүхөлхажуутийшалцайжхэмжихбайдлааралхмаасялгарна. Гишгэмгазар-Баруунмонголчуудтухайлбалторгууднаргурванцуваагишгэмнэгдэлэмтэй, зургаанцуваагишгэмнэгалдтайдүйнэгэжүздэгаж. (Ч.Содном 22). 4. Эдлэлюмсаархэмжиххэмжээстгазар: Аргамжааныгазар- Морьаргамжихсурынуртхирийнбуюу 4-6 м уртэргэнтойронгазар. Тойроггазрынхэмжээс. Татлагынгазар-Ачаататлагататдагбаглаа, хүлээ, татлагынсурынуртаархэмжсэн3-4 м хирийнгазар. Нумынгазар-Нэгалхамгазрыгнэгнумынгазаргэнэ. (Шагж 209). Нэгнумгазарньхоёралхамтайтэнцдэггэжярилцдаггазарбасбий. (Ч.Содном26) Дэлтэрийнчинээгазар-Тохмындоорзөөлөнтохдогхөлсөвчтохмынтөдийхэмжээнийгазар. Тохмынчинээгазар-Эмээлийнтохмынхэмжээнийгазар. Гэрийнчинээгазар-Монголэсгийгэрийнбуурийнчинээгазар. Баянайлынхотончинээгазар-Баянайлынхороохотынчинээөргөндэлгэргазар. Хормойнчинээгазар-Дөрвөнбайрбуюуэнбөсөөрнийлүүлжэхнэрхүнийдээлийнхормойзалгадаг. Тиймхэмжээнийгазар. Малгайнчинээгазар-Монголхүнмалгайгаатолгойдээрээтавьдагучраасмалгайньтолгойноосообагабайдагтулбагахэмжээнийгазрыгмалгайнчинээнгазаргэдэг. 5. Хүнмалынявдлаархэмждэгхэмжээстгазар: Өдөрчийнгазар-Морьтэмээгээрөдөржинявжхүрэхгазар. Хоногийнгазар-Морь, тэмээ, үхэртэргээрхононөнжинявжхүрэхгазар. Үдийнгазар-Морьтэмээгээрүдхүртэляваадхүрэхгазар. Сарынгазар-Сарявжхүрэхгазар. Жилийнгазар-Бүтэнжилбуюугурванзуунжарантаванхоногявжхүрэхгазар. Явганыгазар-Явганяваадхүрэхойрхонгазар. Монголхүнявганыгазаргэжярилцдагболовчзаншлаарааболхэдийойрхонявганыгазарболовчявганявжайлдхүрдэггүй. Эрхбишунаахөлөглөжхүрдэгзаншилтай. Жирэмсэнэмийншээхгазар -Тулгарбиетэйжирэмсэнэмэгтэйншээхгазаргэрээсойрхонтулойргазрыгийнхүүжишижхэлдэг.Хагасөдрийнгазар-Унаахөлөглөөдхагасөдөртхүрэхгазар. Хугасүдийнгазар-Унаагааржинүдхүргэлгүйхүрэхойрхонгазар. Багаүдийнгазар-Нармандажбайхадмордоод, нархөөрчбайхадхүрэхгазар. Жинүдийнгазар-Нармандажбайхадмордоод, жинүдэдхүрэхгазар. 6. Газрынхэмжүүрээрхэмжиххэмжээстгазар Газар-180 хосалдыгнэггазаргэнэ. (Шагж 409). Газрынхолойрыгхэмжихэд36алдыг1 хувь, арванхувийгнэггазаргэнэ. (Шинэтоль. 1936. № 3-4, 346). Нэггазарньзуунтавинхосалд (15 ен) буюухагаскилометртэйтэнцэнэ.(Монголхэлнийтоль. 1637 Модгазар-1,06 км-тэйтэнцэнэ. (Монголхэлний толь.1862) Бээргазар- О.Ковалевский, А.Лувсандэндэвнарбээрийгмильбуюу 2 кморчимгазаргэсэнньхарилцандүйжбайгааболШагжгуай 8 хөрсгазрыгнэгэнбээргазаргэжээ. ГэтэлН.Сумадираднаа, О.Ковалевский, К.Ф.Голстунскийнархөрсгазрыг500алдгэжтодорхойлсныгбаримталбал 4000 алдбуюунайманхөрстэйтэнцэнэ. (Монголхэлнийтоль. 959). Хөрсгазар-Наймнынэгбээрбуюухоёрзуунтавинметртэйтэнцэхүйцуртын хэмжээ (Монголхэлнийтоль. 1559). Аршимгазар–0,71 метргазрынуртынхэмжээс. Эрвэйгазар-Долоонаймантохойуртбуюунасандхүрсэнхүнийхөлийнулаас өргөсөнгарынхурууныүзүүрхүртэлхзайнхэмжээс. Хорилд газар-30,9 метртэйтэнцэнэ. Хувь газар-36 алдыгнэгхувь. Өртөө газар-30 кмзайтайгазар. 7. Нүүдэлсуудлаархэмжиххэмжээстгазар: Саахалтынгазар-Айлбуюуойрсаахалтынгазарнь 1-2 кморчим, хошообуюухолсаахалтынгазарнь 3-5 кморчимгазрыгхэлдэгбайна. Нүүдлийнгазар-Хагасөдрийнгазар 40-50 км, бүтэнөдрийнгазар 90 км.Хоногийнгазар 120-150 км, зуурхоногийнгазар 210-220 кмгэхмэттоймложболно. Хотныгазар-Айлынгэрээсхотхороохүртэлхойрзайнгазар. Аальгазар-Суудаггэр, шүтээнийгэр, хатдынгэр, зочныгэртэргүүтнийгбагтаасангазрынталбайнхарьцангуйхэмжээстгазар. Хүрээгазар-Ноёныаальхүрээхамжлаганарынхүрээсууц, шүтээнсүм, дугангэхчилэнсуурингазрынталбайнхэмжээ. Гацаагазар-Айлаймгаарсуурьшсангазрынталбайнхүрээ. Тосгонгазар-Айл, аймаг, хүрээ, эдлэлгазар, байшинбарилгахосолсонсуурьшмалгазрынталбайнхэмжээс. Сумангазар- Засагзахиргаанынэгжгазрынхэмжээс. Суурингазар- Бөөнөөрсуурьшсангазрынталбайнхэмжээс. Хотгазар-Үйлдвэрлэлэрхэлж, соёлиргэншилдэлгэрсэнсуурьшмалгазрынерөнхийталбайнхэмжээс. 8. Байгалийнтогтцоорхэмжигдэхгазар: Уулуулаархэмжимгазар, нуураархэмжимгазар, талгазар, нүдалдамталгазар, хотгоргазар, хонхоргазар, хөндийгазар, хоолойгазар, амгазар, довгазар,хонхцоггазар, толгойгазар, нахисгазар, хотосгазар, энгэргазар, аргазар, хаялгагазар, хошуугазар, майлгазар, цоорхойгазар, хавцалгазар, хангайгазар, ханхайгазар, сугагазар, судаггазар, цээлгазар, эрэггазар, ирмэггазар, бэлгазар, бэлчиргазар, уудамгазар, уужимгазар, тавиугазар, цухалгазар, хавчиггазар, гэхмэт. 9. Бэлчээрээрхэмжиххэмжээстгазар: Мориныаргамжааныгазар-25-50 м. Хониныбэлчээрийнгазар– 1-2 км. Үхрийнбэлчээрийнгазар– 2-2,5 км. Тугалынбэлчээрийнгазар-1 км. Хурганыбэлчээрийн газар-500 м-1 км. Адууныбэдчээрийнгазар- 4 кморчим. Бярууныбэлчээрийнгазар1,5-2 км. Тусгалаархэмжигдэххэмжээтэйгазар: Хүүшлэнгазар-Уулынсүүдэртусахгазрынхэмжээс. Сумтусахгазар-Нумсумнытусгалгазрынхэмжээс. Зэвтусахгазар-Байлдаанынумаархарважзэвтусахгазрынхэмжээс.
