De kracht van de fusie gecombineerd met de schwung van lokale verankering. Presentatie van Jan van Vucht van Atrivé tijdens het MKW-seminar 'Toekomst van kleine corporaties', januari 2011. Het seminar werd door MKW Platform georganiseerd samen met Atrivé en BDO.

1. Fusies en
lokale verankering
Seminar vo or de kleinere corporatie
Waardenburg 27 januari 2011
Jan van Vucht

2. Programma is flexibel
 Verwachtingen peilen
 Waarschuwen
 Proces naar fusie
 Proces na fusie
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 2

3. Fusie als koningsdrama
 Fusie is onomkeerbaar !!
 Fusie is onomkoombaar !!
Naast ratio ook veel emotie
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 3

4. Dit kan er spelen
 Titanenstrijd tussen de leiders
 Opvolgingskwesties
 Intriges van de hofhouding
 Heksen in de buitenwereld
 Afgewezen minnaars
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 4

5. Praktische vertaling
 Verschillen in grootte, schatkist, branie
 Samenstelling bestuur, RvC, managementteam?
 Hoofdkantoor, fusiedrager ?
 Komen de belanghouders in de verschillende dorpen,
gemeenten voldoende tot hun recht?
 Hoe reageren buurcorporaties?
 Hoe gaan de geldstromen lopen?
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 5

6. Mislukte fusieprocessen
Fusies mislukken op de ratio, maar ook op de emotie
Ratio:
Problemen te groot / Meerwaarde niet aantoonbaar
Emotie:
Te weinig vertrouwen
Interne verschillen van inzicht
Machtstrijd; dominantie
Gemeente is tegen
Impliciete veronderstellingen
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 6

7. Het is moeilijker geworden
 Politiek en publieke opinie zijn kritischer; heeft ook
weerslag op de omgeving
 De “tweede kring” is onafhankelijker geworden
 Corporaties hebben een ontwikkeling doorgemaakt,
waardoor meerwaarde lastiger aan te tonen is
 Financieel wordt het steeds lastiger om de zaak rond te
breien.
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 7

8. HET PROCES NAAR FUSIE
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 8

9. Beeld: het wordt steeds lastiger
Belanghouders worden steeds kritischer,
terwijl de noodzaak toeneemt
 Gemeente
 Huurders
 Medewerkers
 Buurcorporaties
 Pers
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 9

10. Proces naar fusie: eerste aanleiding
TIPS:
 Noodzaak of ambitie?  Duidelijk lijn
 Zorgvuldig en afgewogen proces
 Veranderende omstandigheden  Rationaliseer de meerwaarde
 Betrek de belanghouders vanaf het
 Toevallige omstandigheden begin
 Samen effectiever dan apart
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 10

11. Het proces van lokaal draagvlak
Formele rol Informele informatie
 RvC moeten goedkeuren Actief in beginfase en tussentijds
 OR heeft adviesrecht op Regelmatig bijpraten; deeladviezen
diverse onderdelen
 Gemeenten en Eerder actief meenemen in het proces
huurdersorganisaties dienen
een zienswijze in
 Overige belanghouders hebben
Tussentijds informeren
geen formele rol
betrekken bij beleidsontwikkeling.
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 11

12. Lokale toezichthouders
 Vooraf de lijn mee vaststellen en bewaken
 Regelmatig in eigen kring bespreken
 Formeel in eigen kring besluiten
 Regelmatig gezamenlijk overleggen met de RvC’s
 Actief betrekken bij governance
 Begeleidingsgroep
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 12

13. Lokale ondernemingsraden
 Samen beter dan apart
− Het proces laat ze al naar elkaar toe groeien
 Formeel advies over o.a. fusie, organisatie, formatie,
bezetting bestuur en RvC
 Ben open over de beweging en de informatie
 Beter teveel informatie dan te weinig
 Organiseer ook gesprekken zonder formele agenda
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 13

14. Lokale huurders en gemeenten
 Neem ze serieus in hun adviesrol
 Betrek ze breder en eerder dan de zienswijze
 In het begin veel investeren in lokaal draagvlak
 Later ook gaan investeren in verminderen van onderling
wantrouwen
 Proces kan hefboom zijn naar betere samenwerking
tussen deze belanghouders
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 14

15. Andere belanghouders
 Periodiek informeren en mee laten praten in de
strategische visie
 Lokale bijeenkomsten organiseren, waarin ze ook elkaar
ontmoeten en ze MEE gaan denken met de beweging.
Later ook over grenzen heen.
 Lokale pers goed aansturen; tendentieuze
berichtgeving is funest. Initiatief houden en altijd
noodscenario’s in de kast.
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 15

16. De minister
 Neemt zienswijze serieus
 Toets op de lokale verankering en lokale binding
 Neem deze zaken dus ook expliciet op in de stukken en in
het ontwerp van de filosofie en organisatie.
 Doortrekken van betrokkenheid van lokale
belanghouders ná de fusie kan helpen in draagvlak vóór
de fusie.
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 16

17. Fusie en de vereniging
 Vereniging en stichting kunnen niet fuseren
 Meestal wordt de vereniging omgezet
 Leden moeten met 90 % meerderheid instemmen
 Draagvlak dus nog belangrijker dan elders!
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 17

18. Het proces na fusie
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 18

19. Het proces na de fusie:
de loco piramide
Vier niveaus, waarover afspraken gemaakt kunnen worden in de
lokale corporatie
 Lokale zeggenschap
 Lokale inspraak
 Lokale betrokkenheid
 Lokale aanwezigheid
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 19

20. Lokale aanwezigheid
 Meerdere kantoren open houden.
 Zichtbaar aanwezig in bv gemeenschapshuis, de laatste
winkel, het zorgcentrum.
 Zichtbare uitingen
− Auto’s
− Bladen
− Kranten
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 20

21. Lokale betrokkenheid
 Aanwezig bij lokale activiteiten en initiatieven
 Sterke lobby bij gemeente, dorpsraden,
 Dialoog bevorderen
 Lokaal leefbaarheidbudget
 Sponsoringbeleid
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 21

22. Lokale inspraak
 Een lokale adviesraad installeren
 Bij ondernemingsplan, dorpsvisie, wijkvisie, concrete
projecten van de corporatie lokale belanghouders
betrekken
 Plannen monitoren met de lokale belanghouders
 Afspraken vastleggen in convenanten met huurders,
gemeenten, anderen.
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 22

23. Voorbeeld: de adviesraad van
Brabantse Waard
 Adviesraad als alternatief voor de ledenraad
 Adviesraad adviseer het bestuur
 Pluriform platform, dat meedenkt over de
maatschappelijke opgave
 Samengesteld op basis van competenties en regio
 Belanghouders, geen belanghebbers
 Er komt topkwaliteit op af
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 23

24. Adviesraad Brabantse Waard
 Op een aantal zaken is adviesrecht vastgelegd
 Op andere zaken vooral reflecteren; kijkend naar
maatschappelijk rendement
 Ook initiatiefrecht
 Advies hoeft niet eensluidend te zijn
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 24

25. Organisatie aspecten van de
adviesraad
 Statutair verankerd
 Eigen voorzitter en vice – voorzitter
 Deelname in de selectiecommissie voor RvC-leden
 Verhouding met RvC goied afkaderen
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 25

26. Lokale zeggenschap : de coöperatie
De “regionale” fusiecorporatie bouwt per gemeente of per
kern een coöperatie
In de coöperatie beslissen belanghouders mee over een
aantal onderwerpen
Deelnemers in de coöperatie beslissen met consent
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 26

27. De coöperatie nader belicht
 Stel heldere doelen vast
 Stel heldere kaders vast
 Maak afspraken over geldstromen
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 27

28. De coöperatie nader belicht
 Corporatie werk in drie gemeenten of dorpen
 In elk gebied wordt een coöperatie opgericht
 Deelnemers zijn de corporatie, de gemeente of dorpsraad,
evt andere belanghouders of bewoners
 Elke groep mag meepraten over toekomstvisie en over
besteding van middelen
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 28

29. Tips voor na de fusie
 Gebruik alle vier de niveaus
 Check op welk niveau belanghouders verbinding willen
 Doe dit zo vroeg mogelijk; verbindt voor en na de fusie
 Investeer extra in de relaties
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 29

30. Leren van de Rabobank; daar spelen
dezelfde dilemma’s
Ledenraad
De lokaal verbonden fusie 27 januari 2011 30