1. Umocnienie poszukiwań i
wydobycia gazu z łupków w
polskim prawodawstwie.
Poznań, 15.10.2014 Autor: r. pr. dr Jędrzej Bujny

2. Ratio legis
Nowela
czyli
USTAWA z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy - Prawo
geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2014, poz. 1133)
wejdzie w życie: 1 stycznia 2015 r.

3. Osią Noweli
jest wprowadzenie nowego systemu
koncesjonowania oraz nadzoru państwa
nad działalnością poszukiwawczo-rozpoznawczo-
wydobywczą w zakresie
węglowodorów.

5. Ratio legis
Jak wynika z uzasadnienia do projektu Noweli ma ona na
celu „zapewnienie narzędzi racjonalnego gospodarowania
przez państwo złożami węglowodorów w skali całego kraju”,
a zawarte w niej instrumentarium ma pozwolić m. in. na
zwiększenie podaży gazu ziemnego i w konsekwencji
bezpieczeństwa energetycznego Polski w wyniku
przyspieszenia prac poszukiwawczych, rozpoznawczych i
wydobywczych; zapewnienie bezpieczeństwa poszukiwań,
rozpoznawania i wydobywania przez wdrożenie skutecznego
systemu nadzoru; uporządkowanie i doprecyzowanie
przepisów budzących wątpliwości interpretacyjne.

6. Ratio legis
Innymi słowy, komentowany akt w zamyśle Autorów ma
zagwarantować „dostosowanie reżimu regulacyjnego dla
sektora naftowo--gazowego do wyzwań i możliwości, jakie
niosą ze sobą rozwój technologii wydobywczych
węglowodorów oraz sytuacja gospodarcza na świecie, przy
zapewnieniu bezpieczeństwa wydobywania, przestrzegania
wymagań ochrony środowiska i konkurencyjności inwestycji
związanych z poszukiwaniem i rozpoznawaniem złóż
węglowodorów oraz wydobywaniem węglowodorów ze
złóż”.

7. Ratio legis
Nowe regulacje dla poszukiwania i rozpoznawania złóż
węglowodorów oraz wydobywania węglowodorów ze złóż,
zwłaszcza niekonwencjonalnych, muszą uwzględnić fakt, iż
znaczna część podmiotów poszukujących złóż
węglowodorów to inwestorzy nowi, reprezentujący
zagraniczny kapitał i w większości operujący globalnie. Stąd
regulacje powinny nawiązywać do uniwersalnych i
sprawdzonych rozwiązań, a szczegółowe przepisy
znowelizowanej ustawy PGG powinny stwarzać warunki do
zachowania wysokiej konkurencyjności dla projektów
realizowanych w Polsce.

8. Ratio legis
Nadrzędnym celem dotychczasowych przepisów było usunięcie
barier utrudniających podejmowanie i wykonywanie działalności
w zakresie geologii i górnictwa, pobudzenie przedsiębiorczości
oraz zwiększenie pewności inwestowania, co powinno zapewnić
racjonalną gospodarkę złożami kopalin w ramach
zrównoważonego rozwoju.
W ocenie Autorów Noweli nie rozwiązano jednak w pełni
podstawowych braków systemowych po stronie państwa,
obejmujących brak efektywnych narzędzi prowadzenia
racjonalnej gospodarki złożami kopalin, w szczególności zaś
złożami węglowodorów, od najwcześniejszej fazy, tj. poszukiwań
złóż.

9. Ratio legis
W szczególności braki te obejmują:
• brak efektywnych narzędzi nadzoru nad
wykonywaniem zobowiązań zawartych w koncesji, w
szczególności w zakresie prac geologicznych,
• brak narzędzi kontroli obrotu koncesjami,
• brak mechanizmu badania przedsiębiorcy
ubiegającego się o koncesję pod kątem spełniania
przez niego wymogów związanych z bezpieczeństwem
państwa i ochroną środowiska.

10. Ratio legis
• Dotychczasowy system zarządzania złożami węglowodorów w Polsce nie
odpowiada na nowe wyzwania związane z poszukiwaniem, rozpoznawaniem i
wydobywaniem węglowodorów. Możliwości bezpośredniej i skutecznej kontroli
procesu wywiązywania się przedsiębiorców z realizacji wymogów koncesyjnych są
ograniczone.
• Ponadto organ koncesyjny ma ograniczoną możliwość sprzeciwu przy
przenoszeniu koncesji między podmiotami i przenoszeniu praw właścicielskich na
podmioty wykonujące działalność objętą koncesją.
• Brak jest szczegółowej i obowiązkowej procedury badania, czy interes publiczny, w
szczególności związany z bezpieczeństwem państwa, nie doznaje uszczerbku przy
przeniesieniu koncesji.
• Brakuje możliwości kontroli sprzedaży udziałów w spółce koncesjonowanej oraz
niemożliwy jest skuteczny sprzeciw organu koncesyjnego przy przeniesieniu
koncesji na nowy podmiot w przypadku tzw. sukcesji generalnej (np. fuzji spółek,
przejęcia, sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części).

11. Ratio legis
W dotychczasowym stanie prawnym brak
jest również skutecznego mechanizmu
badania przedsiębiorcy ubiegającego się o
koncesję pod kątem spełniania przez niego
wymogów związanych z bezpieczeństwem
państwa czy posiadanego doświadczenia
(postępowanie kwalifikacyjne).

12. Ratio legis
Powyższe braki mogą w praktyce uniemożliwić
ochronę złóż przed przejęciem przez podmioty
nierespektujące standardów w zakresie
poszukiwania i wydobywania, co jest
szczególnie istotne w przypadku
węglowodorów i może stanowić potencjalne
zagrożenie bezpieczeństwa publicznego w
Polsce. Konieczne jest także wzmocnienie
narzędzi kontroli stabilności finansowej
podmiotów ubiegających się o koncesje.

14. Nowe rozwiązania
Nowela wprowadza następujące rozwiązania:
• nowy system koncesjonowania działalności w zakresie
węglowodorów, który z jednej strony liberalizuje
prowadzenie działalności polegającej na badaniach
geofizycznych, wykonywanych wyłącznie w celu zbadania
struktur geologicznych związanych z występowaniem
węglowodorów, co zwiększy konkurencję, z drugiej zaś
zabezpiecza interes państwa przez wprowadzenie łącznej
koncesji na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża
węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża
udzielanej, co do zasady, w wyniku postępowania
przetargowego, zgodnie z wymogami dyrektywy
węglowodorowej,

15. Nowe rozwiązania
• wprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego jako warunku
uzyskania koncesji na działalność w zakresie poszukiwania,
rozpoznawania i wydobywania węglowodorów, w celu wstępnej
selekcji podmiotów wnioskujących o koncesję,
• doprecyzowanie i uszczegółowienie praw i obowiązków, jakie
zawierać będzie koncesja na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża
węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża oraz
koncesja na wydobywanie węglowodorów ze złoża (m.in. w
zakresie przekazywania do organu koncesyjnego informacji o
realizacji obowiązków wynikających z koncesji oraz zabezpieczenia
z tytułu niewykonania lub nienależnego wykonania obowiązków
określonych w koncesji) oraz zmiana modelu przenoszenia tych
koncesji zwiększająca nadzór państwa,

16. Nowe rozwiązania
• szczegółowe przepisy zapewniające zachowanie
praw nabytych obecnym posiadaczom koncesji
na poszukiwanie i rozpoznawanie złoża
węglowodorów, rozpoznawanie złoża
węglowodorów oraz wydobywanie
węglowodorów ze złoża,
• poszerzenie kompetencji organu koncesyjnego,
który będzie czuwał nad prawidłowym
wykonywaniem zobowiązań koncesyjnych, oraz
wzmocnienie uprawnień kontrolnych organów
nadzoru górniczego,

17. Nowe rozwiązania
• zabezpieczenie interesów państwa przy wydawaniu koncesji
na poszukiwanie i rozpoznawanie pozostałych kopalin
objętych własnością górniczą przez wprowadzenie
obligatoryjnej procedury porównania wniosków („open
door”),
• wprowadzenie szeregu ułatwień dla przedsiębiorców w
poszukiwaniu, rozpoznawaniu i eksploatacji złóż
węglowodorów (zarówno ze złóż konwencjonalnych, jak
i niekonwencjonalnych), jeżeli chodzi o kwestie
środowiskowe i infrastrukturalne,
• doprecyzowanie niektórych przepisów ustawy PGG w celu
usunięcia wątpliwości związanych z jej stosowaniem.

19. Nowy system koncesjonowania
Nowela wprowadza zasadę, zgodnie z którą
udzielenie koncesji na poszukiwanie
i rozpoznawanie złoża węglowodorów oraz
wydobywanie węglowodorów ze złoża lub koncesji
na wydobywanie węglowodorów ze złoża na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wymagać
będzie przeprowadzenia postępowania
przetargowego.
Określona w projekcie procedura postępowania
przetargowego jest zgodna z dyrektywą
węglowodorową.

20. Nowy system koncesjonowania
Warunki przetargu powinny mieć charakter obiektywny i
niedyskryminujący, dawać pierwszeństwo najlepszym
systemom poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów
lub wydobywania węglowodorów ze złóż oraz opierać się na
następujących kryteriach:
• 1) doświadczenie w wykonywaniu działalności w zakresie
poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów lub
wydobywania węglowodorów ze złóż, zapewniające
bezpieczeństwo prowadzonej działalności, ochronę życia i
zdrowia ludzi i zwierząt oraz ochronę środowiska;

21. Nowy system koncesjonowania
• 2) techniczne możliwości wykonywania działalności w zakresie,
odpowiednio, poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów
oraz wydobywania węglowodorów ze złóż albo wydobywania
węglowodorów ze złóż, w szczególności dysponowanie
odpowiednim potencjałem technicznym, organizacyjnym,
logistycznym oraz kadrowym;
• 3) finansowe możliwości dające należytą rękojmię wykonywania
działalności w zakresie, odpowiednio, poszukiwania i
rozpoznawania złóż węglowodorów oraz wydobywania
węglowodorów ze złóż albo wydobywania węglowodorów ze złóż,
w szczególności źródła i sposoby finansowania zamierzonej
działalności, w tym udział środków własnych oraz środków
pochodzących z kapitału obcego;

22. Nowy system koncesjonowania
• 4) proponowana technologia prowadzenia
prac geologicznych, w tym robót
geologicznych, lub robót górniczych;
• 5) zakres i harmonogram proponowanych
prac geologicznych, w tym robót
geologicznych, lub robót górniczych;
• 6) zakres i harmonogram obowiązkowego
poboru próbek uzyskanych w wyniku robót
geologicznych, w tym rdzeni wiertniczych.

23. Nowy system koncesjonowania
Uwaga: podmiot uczestniczący w postępowaniu przetargowym
może polegać na technicznych możliwościach, o których mowa
w pkt 2, innych podmiotów, niezależnie od charakteru
prawnego łączących go z nimi stosunków. W takim przypadku
podmiot uczestniczący w postępowaniu przetargowym jest
obowiązany udowodnić organowi koncesyjnemu, iż będzie
dysponował zasobami technicznymi niezbędnymi do realizacji
obowiązków wynikających z koncesji, w szczególności
przedstawiając w tym celu pisemne zobowiązanie innych
podmiotów do oddania mu do dyspozycji niezbędnych
zasobów technicznych na okres korzystania z nich przy
wykonaniu koncesji.

24. Nowy system koncesjonowania
W przypadku gdy w wyniku oceny ofert zgodnie
z kryteriami, o których mowa wyżej, dwie lub
więcej ofert uzyskają jednakową ocenę,
dodatkowym kryterium w celu dokonania
ostatecznego wyboru między tymi ofertami jest
wysokość wynagrodzenia za ustanowienie
użytkowania górniczego, należnego w fazie
poszukiwania i rozpoznawania

25. Nowy system koncesjonowania
Postępowanie przetargowe składa się z
następujących etapów:
1. przetarg;
2. zawarcie umowy o współpracy, w
przypadku gdy zwycięzcą przetargu jest kilka
podmiotów, które wspólnie złożyły ofertę;
3. udzielenie koncesji.

26. Nowy system koncesjonowania
Organ koncesyjny ogłasza wszczęcie postępowania
przetargowego w celu udzielenia koncesji na
poszukiwanie i rozpoznawanie złoża węglowodorów
oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża albo
koncesji na wydobywanie węglowodorów ze złoża w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Informację
o opublikowaniu ogłoszenia w Dzienniku
Urzędowym Unii Europejskiej zamieszcza się w
Biuletynie Informacji Publicznej na stronie
podmiotowej urzędu obsługującego organ
koncesyjny

28. Postępowanie kwalifikacyjne
W wyniku wejścia w życie przepisów Noweli (tj.
z dniem 1 stycznia 2015 r.) minister właściwy do
spraw środowiska obligatoryjnie
przeprowadzać będzie - celem oceny zdolności
zainteresowanego podmiotu do prowadzenia
działalności w zakresie poszukiwania i
rozpoznawania złóż węglowodorów oraz
wydobywania węglowodorów ze złóż -
postępowanie kwalifikacyjne.

29. Postępowanie kwalifikacyjne
Wprowadzona procedura służyć ma ustaleniu, czy podmiot
zamierzający ubiegać się o koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie
złoża węglowodorów oraz wydobywanie węglowodorów ze złoża lub
koncesję na wydobywanie węglowodorów ze złoża znajduje się pod
kontrolą korporacyjną państwa trzeciego, podmiotu lub obywatela
państwa trzeciego, a w przypadku znajdowania się pod taką kontrolą,
czy kontrola ta może zagrażać bezpieczeństwu państwa oraz posiada
doświadczenie w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania złóż
węglowodorów lub wydobywania węglowodorów ze złóż, polegające
na rozpoznaniu i udokumentowaniu co najmniej jednego złoża
węglowodorów lub wykonywaniu nieprzerwanie przez okres co
najmniej 3 lat działalności polegającej na wydobywaniu
węglowodorów ze złóż - jeżeli zamierza ubiegać się o koncesję
samodzielnie albo wspólnie z innymi podmiotami - jako operator

30. Postępowanie kwalifikacyjne
Warto dodać, że kontrolą korporacyjną są wszelkie formy
bezpośredniego lub pośredniego uzyskania przez
podmiot uprawnień, które osobno albo łącznie, przy
uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych lub
faktycznych, umożliwiają wywieranie decydującego
wpływu na inny podmiot lub podmioty, w przypadku:
• dysponowania bezpośrednio lub pośrednio
większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo
na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo
użytkownik, bądź w zarządzie innego podmiotu
(podmiotu zależnego), także na podstawie
porozumień z innymi osobami;

31. Postępowanie kwalifikacyjne
• uprawnienia do powoływania lub odwoływania większości
członków zarządu lub rady nadzorczej innego podmiotu (podmiotu
zależnego), także na podstawie porozumień z innymi osobami;
• gdy członkowie jego zarządu lub rady nadzorczej stanowią więcej
niż połowę członków zarządu innego podmiotu (podmiotu
zależnego);
• dysponowania bezpośrednio lub pośrednio większością głosów w
spółce osobowej zależnej albo na walnym zgromadzeniu
spółdzielni zależnej, także na podstawie porozumień z innymi
osobami;
• dysponowania prawem do całego albo do części mienia innego
podmiotu (podmiotu zależnego);
• umów przewidujących zarządzanie innym podmiotem (podmiotem
zależnym) lub przekazywanie zysku przez taki podmiot.

32. Postępowanie kwalifikacyjne
Podmiot zainteresowany udziałem w postępowaniu
przetargowym winien złożyć do ministra właściwego do
spraw środowiska wniosek o przeprowadzenie
postępowania kwalifikacyjnego oraz winien wpłacić na
rachunek bankowy urzędu obsługującego ten organ
opłatę za przeprowadzenie tego postępowania.
Przedmiotowy wniosek podlegać będzie opiniowaniu - w
terminie 30 dni od dnia otrzymania - przez Generalnego
Inspektora Informacji Finansowej, Komisję Nadzoru
Finansowego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego oraz Szefa AgencjiWywiadu.

33. Postępowanie kwalifikacyjne
Co istotne, wspomniane Organy, wydawać będą
pozytywne opinie, w przypadku gdy
wnioskodawca nie znajduje się pod kontrolą
korporacyjną państwa trzeciego, podmiotu lub
obywatela państwa trzeciego albo znajduje się
pod kontrolą korporacyjną państwa trzeciego,
podmiotu lub obywatela państwa trzeciego, ale
kontrola ta nie zagraża bezpieczeństwu
państwa. Co oczywiste, gdy te warunki nie będą
spełnione opinie będą negatywne.

34. Postępowanie kwalifikacyjne
Warto dodać, że Rada Ministrów została zobligowana do
wydania rozporządzenia, w którym określi wzór wniosku o
przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego oraz
wymagania dotyczące dokumentów dołączanych do wniosku o
przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego. Co ważne,
decyzja o uzyskaniu pozytywnej oceny z postępowania
kwalifikacyjnego (co do zasady zachowuje ona swą ważność
przez 5 lat) uprawnia podmiot, na rzecz którego została
wydana, do złożenia oferty w postępowaniu przetargowym o
udzielenie koncesji! Warto w tym miejscu nadmienić jeszcze,
że utworzony zostanie „ministerialny” wykaz podmiotów
kwalifikowanych dostępny w Biuletynie Informacji Publicznej

35. dr Jędrzej Bujny Agata Legat
jedrzej.bujny@ziemski.com.pl
502 305 117
agata.legat@ziemski.com.pl
504 241 624
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna Sp. k.
ul. Strusia 10 | 60-711 Poznań

36. Dziękuję za uwagę!