Guliston Davlat Universiteti Eksperimental laboratoriyasi 2019-yil so'nggidagi holati

1. EXPERIMENTAL BIOLOGIYA
LABORATORIYASI
Ўзбекистон Республикаси
Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
Гулистон давлат университети
Профессор Қўшиев Ҳ.Ҳ.
www.kushiev.guldu.uz
E-mail: kushiev@mai.ru

2. BOSH TADQIQOT MAVZU:
• O’SIMLIKLARNING O’SISHI VA
RIVOJLANISHIGA BIOTIK VA
ABIOTIK OMILLAR TA’SIRINI
TADQIQ QILISH

4. Biotik va Abiotik omillar
Biotik omillar
• Hasharot
• Mikroorganizmlar
• Zamburug’lar
• Viruslar
• Hayvonlar
• Insom omili
• Va boshqa
Abiotik omillar
• Harorat
• Yorug’lik
• Sovuq
• Sho’rlanish
• Namlik
• Kontsentratsiya
• Va boshqalar

5. 5
Chemical and biochemical analysis
soil and plants
Genomica
Genbank Salt Tolerant Crops
Plant Stress
Plant Biotechnology
Plant protection
Reprocessing products of plants
ТАДҚИҚОТ ЙЎНАЛИШЛАРИ

6. Ўсимлик
маҳсулотларин
и етиштириш
ва қайта
ишлаш
Тупроқ ва
ўсимликлар
анализи,
тупроқ
шўрланишини
олдини олиш
Ўсимликлар
ҳимояси
Шўрга
чидамли
ўсимликлар
генбанки
(Селекция ва
уруғчилик)
Ўсимлилар
биотехнология
си
Геномика
Тадқиқот йўналишлари
Экспериментал биология лабораторияси

7. 2019 йил натижалари
Илмий мақолалар
Хорижий илмий журналларда – 7
Республика миқёсидаги журналларда – 5
Халқаро анжуманларда – 6
Республика анжуманларида - 10
Патентларга талабаномалар
Анорни in vitroга киритиш – 2
Биостимуляторлар – 4
Стимулятор/фунгицид – 2
Бататни биотехнологик коллекцияси – 5
Янги нав сифатида нав синаш комиссиясига
тақдим этилди
Боқла (Вика) (маданийлаштирилди) -1
Батат (ширин картошка) - 5
In vitro га культурага киритилган
ўсимликлар
Картошка навлари – 10
Батат (ширин картошка) – 7
Игна барглилар – 5
Ҳар хил - 5

8. ИЛМИЙ САЛОҲИЯТНИ ОШИРИШ
Таянч докторантура (PhD) - 5
Джўраев Т., Шапулатов Ў.,
Эргашева Ф., Алмаматов Б.
Исмоилова Н.
Мустақил тадқиқотчилар - 5
Магистратура босқичи
3 нафар магистрант талабалар.
Талабалар (28)
Биология – 7, Кимё – 5, Анорчилик – 4,
Озиқ-овқат технологиялари – 3,
Дастлабки қайта ишлаш - 3
Ҳимоя этилган диссертациялар
Исмоилова К. – ҳимоя қилди
Аблакулова Н. – ҳимоя қилди
Шапулатов Умид. – Вагенингенда
Эргашев М. – ҳимоя қилиш арафасида
Хорижий стажировка (академик
ҳаракатчанлик – халқаро
лойиҳа асосида)
Аллаева Л. – Хоэнхаэм унив. (Германия)
Алланазарова Д - Гёттинген (Германия)
Аблакулова Н. – Словакия
Рахмонов И. – Чехия
Султонова Н. - Гёттинген
Ҳимояга тавсия этилган
диссертациялар
Эшқувватов А.
Джўраев Т.
Эргашева Ф.

9. ЛОЙИҲАЛАР (2019)
РЕСПУБЛИКА
• С-А-2018-004 “Анор (Punica
granatum L.)нинг биотехнологик
коллекциясини яратиш ва
патогенсиз кўчатларини олиш
технологиясини йўлга қўйиш”
• ИОТ С-А-2018-005, «Шўрга
чидамли ўсимликлар
генофондини бойитиш,cақлаш,
репродукция олиш ва ундан ишлаб
чиқаришда фойдаланишни йўлга
қўйиш»
• МУ-2019, Шўрланган тупроқ
шароитида Ширинмия илдиз
маҳсулоти кўрсаткичларини
ошириш
ХАЛҚАРО
• ЭРАСМУС фондининг ҳаракатчанлик
дастури асосида Германиянинг
Гёттинген университети билан “Илмий
ва педагогик салоҳиятни юксалтириш
бўйича ўзаро тажрибалар алмашиш”
мавзусидаги халқаро лойиҳа амалга
оширилди.
• “ОЛИЙ ТАЪЛИМ ВА ИШЛАБ
ЧИҚАРИШ ИНТЕГРАЦИЯСИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕРЛИ
ЁНДАШУВ: Гулистон давлат
университети ва ишлаб чиқариш
интеграцияси тизимида “Ўқув-илмий
комплекс” ташкил этиш”мазусида
Жаҳон банкининг “Олий таълим
муассасасини модернизация қилиш”
лойиҳаси

11. АНОРНИ IN VITRO ШАРОИТДА МИКРОКЛОНАЛ КЎПАЙТИРИШ

12. Анорни (Punica granatum L) in vitro усулда кўпайтиришда глицирризин кислотаси
тузларининг таъсири. Эргашева Ф.Ш., Қўшиев Ҳ.Ҳ. farogat.ergasheva@bk.ru
Punica granatum L ўсимлигининг анъанавий тарқалиши одатда
кўп вақт талаб қилади. Бу усул касалликларни ривожланиши ва
тарқалишига тўсқинлик қилолмайди. Лекин in vitro тажриба
шароитларида анор тўқималари культурасини олиш биотехнологияси
анъанавий усулдан кўра афзалроқдир. Бунда соғлом ва касалликсиз
анор новдачаларини экиш материалнинг қисқа муддатда кўп ўсимлик
кўчатларини олиш имконини беради. Олинган натижаларга кўра,
тимерасалнинг 10% ли эритмасида 40 дақиқа сақлаб турилса анор
новдачаларининг апикал қисмидаги баргчалари шикастланиб
жигарранг ҳолатга кириб қолиши ёки бунда ўсимлик тўқималарини
зарарланиш ҳолатлари кузатилди ва бу новдачалари озиқа муҳитига
экилмайди. Тажрибамизни иккинчи AgNO3 нинг 0,1% ли эритмасида 30
дақиқа давомида сақланди ҳамда инфекциялардан холи анор
новдачалари олинди. Анор новдачалари глицирризин
кислотасининг моноаммонийли тузига эга бўлган озиқа муҳитига
экилгандан 30 кун ўтиб уларнинг барглари сони ўртача 6 тага етиши
аниқланди. Барглари сони экилган вақтда 2 тани ташкил этган.
Ўсимликнинг бўйи эса экилган вақтда 2,5 см ни ташкил этган бўлса, 30
кун ўтгандан кейин ўртача 3,6 см га етганлиги қайд қилинди. Озиқа
муҳитида ўсиб ривожланаётган анор новдачасининг илдиз системаси
30 кундан сўнг ривожланди.12 кундан кейин унинг узунлиги ўртача 5,4
см га етди.
СТЗ диабетда каламуш жигар митохондрияси
нафас тезлигига госситан ва ПС-5
полифенолининг таъсири
СТЗ диабетда каламуш жигар
митохондриясининг НН ва АДФ/О
кўрсаткичларини ўзгаришига госситан ва ПС-
5 полифенолининг таъсири
Тадқиқотнинг мақсади анорнинг in vitro усулда патогенсиз тоза маҳаллий
шароитларга мос кўчатларини олиш учун глицирризин кислотаси асосли
бирикмаларнинг таъсирини аниқлашдан иборат.
Олинган натижалар анорнинг қорақайин нави in vitro усулда маҳаллий
ўсимликлардан ажратиб олинган глицирризин кислотасининг
монаммонийли тузи озиқа муҳитига қўшиб микроклонал
кўпайтирилганда аввалги маҳаллий кўчатлардан фарқ қиладиган
патогенсиз, инфекциялардан холи кўчатларни етиштириш имконини
бериши мумкин. Ҳозирда олинган анорнинг физиологик ва биокимёвий
жараёнлари устида тадқиқотлар давом эттирилмоқда.
Гулистон давлат университети
Тел: (0367) 225-02-75
Факс: (0367) 225-40-42
Манзил: Гулистон ш. 4 мавзе
Email: glsu_info@edu.uz
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
30 кун1 кун
Анорўсимлигинингбўйи,(см)
Анор ўсимлигининг глицирризин
кислотасининг моноаммонийли тузига эга
бўлган озиқа муҳитига экилганда унинг
бўйининг ўсиши. (Р < 0,05; n=8-10)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
15 кун
Анорўсимлигиилдизининг
ривожланиши,(см)
30 кун1 кун
Анор ўсимлигининг глицирризин
кислотасининг моноаммонийли тузига эга
бўлган озиқа муҳитига экилганда унинг
илдиз системасининг ривожланиши. (Р <
0,05; n=8-10)

14. Ширинмия ўсимлиги илдизини қайта ишлаш
асосида буғдой ва ғўзанинг ўсиш ва ривожланишни
авжлантирувчи ҳамда касаллигига қарши яратилган
препаратлар
Глицкин
Глиннаф
Глинбут
Глинац

17. 3010
7500

18. Хом ашё ва ишлаб
чиқарилиши йўлга
қўйиладиган маҳсулот
номи
Ишлаб чиқариладиган
жой
нархи
Пиролизная масло Ўзкоргаз 200 АҚШ доллари
(1 тонна)
Нафталин Максам Чирчиқ минерал
ўғит заводи
1,6 млн сўм (1 кг)
Монохлор сирка кислотаси Кимё заводи 0,1 млн сўм (1 кг)
ОЛИНАДИГАН ОХИРИГИ МАҲСУЛОТ
АЛЬФА НАФТИЛ СИРКА
КИСЛОТАСИ
Марказда ишлаб
чиқарилади
5,0 млн сўм (1 кг)
АЛЬФА НАФТИЛ СИРКА КИСЛОТАСИ ИШЛАБ
ЧИҚАРИШНИ ЙЎЛГА ҚЎЙИШ

19. Техник ва тоза глицирризин кислотасини ишлаб чиқаришни йўлга қўйиш
Маҳсулот номи Харидорлар
Густой экстракт (ГК-6-10%) 1 кг из 3,5-4,5 кг Хитой
Корея
Япония
Голландия
Германия
Америка
Хиндистон
Сырая ГК (ГК 25-28%) 1 кг из 11-13 кг
Сухой экстракт 4$ kg
Густой экстракт 3 $ кг
Сырая ГК 8-10 $ за 1 кг
Экстракт (Сырая)– (5-7% ГК) 2-3 $ кг
Густой экстракт (5-7% ГК) 2-3 $/кг
ТГК (26-27% ГК) 5-8 $/кг
ГК (65-70% ГК) 18-25 $/кг
ГК (97-98%) 100-150 $/кг
Глицерам 100-120 $/кг
Монокалий ГК 80-110 $/кг
Глабридин (5-10%) 15-25 $/кг
Тоза глабридин (95-97%) 250-400 $/кг
Олинадиган маҳсулотлар:

20. Хом ашё ва ишлаб
чиқарилиши йўлга
қўйиладиган маҳсулот
номи
Ишлаб чиқариладиган
жой
Нархи
Перолиз мойи Ўзкоргаз 200$ 1 тн учун
Инден
Перолиз мойидан
Марказда ажратиб
олинади
Натрий ацетат Кимё заводи 1$ 1 кг учун
Карбонат ангидрид гази Кимё заводи 2$ 1 л учун
Акароцид
Илмий марказда ишлаб
чиқарилади
600 минг сўм 1 л учун
Акароцидлар ишлаб чиқариш

26. Ўсимликларнинг патогенсиз
уруғликлари ва кўчатлари

27. Plant biotechnology
Лабораторияда олиб
бориладиган
биотехнологик
тадқиқотлар асосида
тупроқ-иқлим
шароитга мос бўлган
ўсимликлар танланади
ёки микроклонал
усуллар асосида
кўпайтирилади. Ин
витро шароитда
ўсимликларнинг ўсиш ва
ривожланишининг
биологик ҳамда
физиологик
хусусиятлари тадқиқ
қилинади.

29. БАТАТ ЕТИШТИРИШ ВА ҚАЙТА ИШЛАШ
Оддий картошкага нисбатан:
крахмал миқдори: 1.6 баробар
калорияси: 1.5 баробар
ҳосилдорлиги: 2,5 – 3 баробар кўп (800-1200 ц/гани ташкил этади)
Нархи. Чет элда (Россия) улгуржи нархи 150 рубл/кг (22350 сўм), чакана
нархи 250-300 рубл/кг (37000 сўм). Республика бозорида (Тошкент) 15 000
сўм/кг.

31. Буғдойнинг ўсиши ва ривожланишини авжлантирувчи
препаратлар: CUPROTGK, CUPROGLITS
CUPROGLITS. CUPROTGK

32. Лаборатория шароитида яратилган
индукторларнинг буғдойнинг замбуруғли
касаллигига таъсири
Назорат
Препарат билан ишлов берилиб,
зарарлантирилган хамда вегетатив
босқичларида сепилган

37. Шўрга чидамли ўсимликлар генбанки
Генбанкда 21 та тур
ўсимликлар 800 дан ортиқ нав
намуналари ва формаларининг
гермоплазмалари ва
биотехнологик
тадқиқот
натижаларининг
намуналари сақланади.
Гермоплазмалар қишлоқ хўжалиги ўсимликларининг шароитга мос навлари,
экспедициялар давомида танланган ўсимликлар (ноёб ва йўқолиб бораётган,
доривор, қишлоқ хўжалиги ўсимликларининг авлодлари, четдан
интродукция қилинган ва мақсадли бошқа ўсимликлар)дан
йиғилган намуналардан иборат.

38. Ўсимликлар
биотехнологияси

39. Ўсимлик маҳсулотлари ва тупроқни кимёвий ҳамда
биокимёвий таҳлил қилиш
Лабораторияда ўсимлик ва тупроқ ўртасидаги ўзаро боғлиқлик тизими
бўйича тадқиқотлар олиб борилади.

40. Ўсимлик маҳсулоти ва тупроқ таркибини кимёвий
таҳлил қилиш
Тупроқ таркибини
микробиологик таҳлил қилиш
ва микропрепараталар асосида
тупроқ унумдорлигини
ошириш технологиялари
ишлаб чиқиш бўйича
изланишлар олиб борилади.

41. ДНК ажратиш
ПЦР-анализ
ГЕНОМИКА
ДНК ташҳиси (диагностика асосида
ўсимлик касалликларини тез ва осон
аниқлаш мумкин
Образец почвы
Растительный материал
Натижалар
таҳлили
ВТС1 ВТС2
18S
рРН
К
5.8S рРНК 28S рРНК
Построение филогенетического древа на
основании результатов RAPD анализа изо-
лятов из различных областей Узбекистана.
Указан процент генетической гомологии
Электрофорез
Разработка системы ДНК маркеров

42. Genomika
2-хонада центрифуга,
ламинар бокс, тарози ва
эритмалар учун
штативлар билан
ишланади. Хонада
центрифуга, тарози ва
ишлаш учун столлар
бўлиши талаб этилади.
Хонада 4 та 220 Вга
мўлжалланган розетка
бўлиши талаб этилади.
Тадқиқотлар ламинар
боксда бажарилади. Хона
поли ва деворига кафел
терилган, патолог
краскаланган бўлиши
керак. Тайёрланган
материал ўстириш учун
3-хонага ўтказилади

43. 2019 йилда лабораторияга олиб келинаётган ускуна
Ш Определение около 70 элементов из одного раствора проб
Ш Вертикальное расположение горелки
Ш Двойной обзор плазмы
Ш Генератор с уникальной технологией Flat Plate Plazma Technology –
самое низкое потребление аргона из всех ИСП-систем!!!
Ш Устройство аксиального интерфейса с технологией “PlasmaShear”
Avio 200

44. 2019 йилда лабораторияга олиб келинаётган ускуна
Жидкостная хроматография
ВЭЖХ, УВЭЖХ и ВЭЖХ-МС/МС PerkinElmer
Широкий ряд техник детектирования
ВЭЖХ, УВЭЖХ Flexar

45. 2019 йилда лабораторияга олиб келинаётган ускуна
Speedwave Xpert
Многофункциональная система для безупречного растворения любых проб

46. BSB 939-IR
(BERGHOF)
ь Аппарат использует принцип испарения вещества при
нормальном давлении и температуре ниже точки кипения
ь Бесконтактный нагрев дистиллируемой жидкости
осуществляется при помощи инфракрасной лампы
ь Установка изготовлена только из кислотоустойчивых
полимеров.
ь Дистиллят контактирует только с высокочистым
фторопластом
2019 йилда лабораторияга олиб келинаётган ускуна
Получение дополнительно очищенных кислот и воды
BSB 939-IR - аппарат изотермической дистилляции
для получения сверхчистых кислот: HCl; HNO3;
HF и воды

47. Олий таълим
Ишлаб
чиқариш
корхонаси
муассаса
ФА
институт-
лари
Integration between education, research and produсtion
(SIMBIOTIC CONNECTIONS)

48. ТАЪЛИМ СИФАТИНИ
ОШИРИШНИНГ 2 ЙЎЛИ
• 1. ИЛМИЙ ТАДҚИҚОТ
• 2. ИШЛАБ ЧИҚААРИШ ЮИЛАН
ҲАМКОРЛИК

52. ОТМ
ОТМ
(ИГ)
ОТМ
(СС)
(И/ч ва
муассаса)
ИТИ
Фуқаролик
институти
Маданий
марказлар
Марказлар
Муассаса
Лаборатория
Ишлаб чиқариш
ИТИ БМИ
Маг. Дис.
PhD
ДД
Ишланма
М
А
Ҳ
С
У
Л
О
Т
Технология
Лаборатория
ИТИ
Клиника
Лойиҳа
Ғоя
Патент
Мутахассис
Гувоҳнома
ФА
И/ч
Назарий Илмий-амалий Татбиқ этиш
Н
А
Т
И
Ж
А
Л
А
Р
Олий таълим тизимида ўқув-илмий комплекс

53. Филология
Физика
Мат-ка
Ижтимоий-
иқтисодий
Педагогика
Табиий
фанлар
ИТИ
Муассаса ва ташкилот
Лаборатория
Технопарк
ИТИ
Муассаса
Музей ва лаборатория
Марказлар
Муассаса
ИТИ
Марказлар
ИТИ
Лаборатлоиялар
Технопарк
Муассаса
ИТИ
Редакция
Муассаса
М
А
Ҳ
С
У
Л
О
Т
Л
А
Р
Ишланма
Н
А
Т
И
Ж
А
Л
А
Р
Гувоҳнома
Патент
ДД
ИТИ
МД
БМИ
КИ
И/ч ва муас-
сага янги
технология
И/ч ва муас-
сага мута-
хассис
Технология
Лойиҳа
Ғоя
Иш ўрни
Лаборатория
Қ
қ
Ишлаб чиқариш
Ж/мадан.

54. Биология
Зоология
музейи (фауна
гуруҳи)
Гербарий
(флора
гуруҳи)
Эксперимента
л биология
лаборатория
Шўрга чидамли
ўсимликлар
генбанки
УНИВЕРСИТЕТ БАЗАСИДА
Биогуму
с ишлаб
чиқариш
Кўчатчили
к
йўналиши
Иссиқх
она
Тажриба
майдони
Минтақавий
тадқиқот
маркази
БКҚК илмий
маркази
БКҚК:
селекция ва
У
ЎзР
Ғаллачилик
ИТИ
филиали
Пахтачилик
ИТИ
филиали
Ўсимликларни
ҳимоя қилиш
бошқармаси
(Биолаборатория)
СанЭпид
станция
Ўрмончилик
Сирдарё вилоят
Дон концерни
Умумтаълим
мактаблари
ЎзР ФА
Зоология
институти
ЎзР ФА Ботаника
ИИЧ маркази
Биоорганик
кимё иснтитути
Микробиологи
я институти
Дала
генбанк
и
Экология ва
табиатни
муҳофаза қилиш
Сирдарё вилояти шароитида
ЎзР ФА институтлари ва илмий муассасалар

55. КИМЁ
Kimyo o’qitish
guruhi
O’quv
laboratoriyal
ari
Eksperimental
bilogiya
laboratoriyasi
Tuproq va o’simliklar
kimyosi
laboratoriyasi
UNIVERSITET BAZASIDA
Biogumu
s ishlab
chiqarish
Biotexnologiy
a
laboratoriyasi
Solodka
ildizini qayta
ishlash
Tajriba
maydoni
Mintaqaviy
tadqiqot
markazi
БКҚК илмий
маркази
БКҚК ўғит и/ч
ТП
БКҚК пахта,
дон Қ/И
заводи
O’simliklarni
himoya qilish
boshqarmasi
(Kimyoviy pereparat)
Guliston yog
zavodi
Kafel zavodi
G’isht zavodi
Umumta’lim
maktablari
OzR FA O’simlik
moddalar kimyosi
ins.
O’zR FA Umumiy va
noorganik kimyo ins.
Bioorganik
kimyo ins.
Yuqori texnologiyalar
markazi
Biogaz
ishlab
chiqaris
h
Паррандачилик
фабрикаси
Sirdaryo viloyati sharoitida
O’R FA institutlari va ilmiy markazlar

56. ТУПРОҚШУНОСЛИК (Боғдорчилик, агрономия)
Ўсимликшуно
слик гуруҳи
Сув
муаммоларини
ўрганиш гуруҳи
Тупроқ унумдорлигини
сақлаш, тиклаш ва
муҳофаза қилиш
лабораторияси
УНИВЕРСИТЕТ БАЗАСИДА
Тажриба
майдони
ГулДУ
“Навбаҳор”
ер майдони
Шўрга
чидамли
ўсимликлар
генбанки
Дала
генбанки
Минтақави
й тадқиқот
маркази
БКҚК
хўжаликлари
БКҚК
Боғдорчилик
Сирдарё
вилоят
Гидрогеологи
я-мелиорати
экспедицияси
ЎзР Ғаллачилик
ИТИ Сирдарё
филиали
Вилоят қишлоқ
ва сув хўжалиги
бошқармаси
Вилоят ер
кадастри
БКҚК
полизчилик
Тупроқшунослик
ИТИ
Гидрогеология ИТИ САНИРИ ЎзР Пахтачилик ИТИ
Иссиқхо
на
Пахтачилик ИТИ
филиали
Сирдарё вилояти шароитида
ЎзР ФА институтлари ва ҚХИИЧМ
Деҳқончили
к
муаммолар
и гуруҳи

59. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш
Маҳсулотлар
қайта ишлаш
лаборатория
Ўқув
лаборатори
ялари
Қ/х маҳсулот
лари таҳлили
лаборатория
Қишлоқ хўжалиги
машиналари
лабораторияси
УНИВЕРСИТЕТ БАЗАСИДА
Факултет
боғи
Университет
овқатланиш
мажмуаси
Салодка
илдизини
қайта
ишлаш
Тажриба
майдони
Минтақави
й тадқиқот
маркази
БКҚК ёғ
заводи
БКҚК ИсХ.
ТП
БКҚК
хўжаликлари
БКҚК пахта
толасини Қ/И ТП
БКҚК донни Қ/И
технопарки
Ўсимликлар
карантини
Уруғчилик
бошқармаси
Умумтаълим
мактаблари
ЎзР ФА Ўсимлик
моддалар кимёси
ЎзР ҚХ Илмий
ишлаб чиқариш
мар.
Боғдорчилик
ва кўчатчилик
ИТИ
Юқори технологиялар
маркази
Биогаз
ишлаб
чиқариш
Вилоят сут
маҳсулотларини
қайта ишлаш
бирлашмаси
Сирдарё вилояти шароитида
ЎзР ФА институтлари ва илмий муассасалар
Шредер
хўжалиги ва
ИТИ
филиали

60. • Гёттинген университети (Германия)
• Словакия қишлоқ хўжалиги университети
• Индонезия қишлоқ хўжалиги университети
• Қозон университети (Россия)
• ГИЗ халқаро ташкилоти (Германия)

61. Хорижий ҳамкорлик

62. ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
РАҲМАТ