ws

1. z
Toshkent Pediatriya Tibbiyot Instituti 2-pediatriya va tibbiy
biologiya fakulteti 212-guruh talabasi Mamadaliyeva
Madinaning farmakologiya fanidan “Narkotik
analgetiklar”mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi

2. z
 Re’ja:
 1)Oģriq qoldiruvchi moddalar haqida ma’lumot
 2)Narkotik analgetiklar va ularning ta’sir mexanizmlari
 3)Narkotik analgetiklarning nojòyi ta’sirlari

3. z
 Oģriq kòp kasalliklarning azob beruvchi belgisi!.
 Oģriq alohida retseptorlar-Notsitretseptorlar (lotin-
 Cha “jarohatlanish”)tomonidan seziladi.Ushbu ret-
 Septorlar teri,mushak,bògimlar,suyak pardasi,ichki
 Azolarda joylashgan.Ularni zarba,issiq-sovuq,k.mod-
 Dalar,yalliģlanish kininlari(bradikinin,gistamin,sero-
 Tonin) qòzgatadi.

4. z
Oģriqni sezishning notsitseptiv usuli
 Ushbu jarayonda notsitretseptorlardan oģriq impulslari afferent
 Nerv tolalaridan orqa miyaning orqa shoxlariga yetib boradi va
orqa miyaning qòshimcha neyronlariga uzatiladi.2ta sezuvchan
sistema:spetsifik va nospetsifik sistemalar orqali miyaning
retikulyar formatsiyasini,bosh miyaning qòzģaluvchanligini
oshiradi,oģriq seziladi,oģriq sezilishi tufayli òziga xos
gemodinamik va vegetativ òzgarishlar ròy beradi

5. z
Antinotsitseptiv usul
 Oģriq impulslarini afferent tolalardan orqa miya neyronlariga
òtishiga tòsqinlik qiladigan usul.Ya’ni organizmning òzida oģriq
qoldiruvchi xususiyatga ega bòlgan
peptidlar(endorfin,enkefalinlar,dinorfinlar)hosil bòladi.Ular
alohida opiat retseptorlar bn boģlanib,oģriqni qoldirishga olib
keladi.

6. z
Narkotik analgetiklar

7. z
Narkotik analgetiklar
 Morfin oģriq qoldiruvchi birinchi alkaloid.Asosiy xususiyati
oģriqni qoldiradi.Oģriqni qoldiruvchi ta’sir mexanizmi hali
ohirigacha aniqlanmagan.Morfin bevosita spinal neyronlarni
tinchlantiradi-orqa miyaning orqa shoxlaridan oģriq impulslari
òtkazilishini izdan chiqaradi.Notsitseptiv usulning afferent yòllari
markazlarida oģriq impulslarining neyronlararo òtishiga tòsqinlik
qiladi.
 Morfin antinotsitseptiv sistema faolligini oshiradi.Endogen opiat
peptidlarning òrnini olib,opiat retseptorlari bn boģlanib oģriq
qoldiradi

8. z
Narkotik analgetiklar
 Morfinning nerv sistemasiga ta’siri
 Ba’zi markazlarni qòzgatib,bazilarini tinchlantiradi;
 Eyforiya holatini yuzaga keltiradi;
 Bazi shaxslarda morfin qarama qarshi tasir kòrsatib disforiya
holatini keltirib chiqarishi mumkin.
 Uhlatuvchi tasirga xam ega
 Morfin n.vagus hamda n.oculomotorius markazlarini tonusini
oshiradi.Meda ichak faoliyatiga ham sezilarli tasir kòrsatadi.

9. z
 Morfinning nojòya tasirlari:nafas markazini susaytiradi.Miqdori
oshgan sari nafas notekis bòla boshlaydi.Nafas markazi
falajlanib òlim sodir bòlishi mumkin.
 2yoshgacha bòlgan bolalarda,qariyalarda,nafas yetishmovchiligi
bn boģliq kasalliklarda,miya suyagi shikastlanganda,tuģish
davrida qòllash man etiladi
Narkotik analgetiklar

10. z
Narkotik analgetiklar
 Promedol-(Bolalar analgetigi)nafasni pasaytishi
mumkin.Spazmogen tasiri,tobelik kamroq hollarda
kuzatiladi.Shuning uchun bolalar amalyotida keng
qòllaniladi.Oģriqni qoldirish uchun akusherlik amalyotida ham
qòllaniladi.Bachadon bòynini bòshashtiradi.Shu tufayli
bachadonning tòla ochilishi va tuģish davri biroz
tezlashadi.Nojoya tasirlari kam,kòngil aynishi,bosh aylanishi
mumkin.

11. z
Narkotik analgetiklar
 Tramadol-kuchli oģriq qoldiruvchi xususiyatga ega,tasiri tez
boshlanib davomli bòladi.Òtkir va surinkali ogriqni bartaraf qilish
uchun oģiz orqali va parenteral yòl bn qòllaniladi.Shifobaxsh
miqdori nafasni susaytirmaydi,qon aylanishiga va me’da ichakka
tasir qilmaydi
 Pentazotsin-kuchli oģriq qoldiruvchi.Eyforiya,nafas
susayishi,qaramlik,spazmogen,siydikning tòxtalishi kabi
asoratlari mavjud.12yoshgacha bolalarga tavsiya qilinmaydi.

12. z
Narkotik analgetiklar
 Kodein,dioninning oģriq qoldirish xususiyati morfinga nisbatan 5-
7marta kamroq.Ular kòproq yòtal markazini susaytiradi,yòtalga
qarshi modda sifatida qòllaniladi.Dionin oftalmalogiyada keng
qòllaniladi.
 Fentanil-juda kuchli va tez òtib ketadigan oģriq qoldirish
xususiyatiga ega.U asosan,miokard
infarkti,stenokardiya,buyrak,jigarning òtkir sanchiqlarida mushak
va venaga yuboriladi.

13. z
Narkotik analgetiklar
 Bu moddalarning eng katta kamchiligi ularga tobe bb
qolinadi.Narkotiklarni kòp qollash natijasida narkomaniya kelib
chiqadi.Narkomanning organizmi suvsizlanib,ozib-tòzib,sillasi
tobora qurib boradi(kaxeksiya)sochlari tòkilib ketadi,biror
yuqumli kasallik qòshilsa òlim sodir bòlishi mumkin.Buni oldini
olish usullaridan biri narkotik moddalarni faqat zarurat
bòlgandagina qòllash va buni 3.4martadan oshirmaslik
zarur.Narkotiklar A ròyxatli moddalarga kirib dorixonalarda
signalizatsiya bor joylarda saqlanadi.Retseptlar alohida pushti
rangli varaqlarga yoziladi.

14. z
E’tiboringiz uchun rahmat