1. Emperador YuAlinsunod sa tradisyon ng mga Tsi Sila ang gumawa ngnapakatanyag na “Great
no,pininiwalaan na itinatag niEmperador Yu ang Wallof China” o “Dakilang Pader ng Tsina”.
unang dinastiyang Tsina na siyang gumawa ng Maramingmahahalagang bahagi ngkatawan ng
isangkanal upang harangan ang baha athinati pader ng GreatWall at mga kuta't muog salabas
ang kanilang mga nasamsamna lupa. Sa ilalim nito ay nalatagan ngmga ladrilyo at umabot
ng kanyangpamumuno, nakontrol ang sapinakamataas angpamantayan ng
pagbahang Ilog Huang Ho. Hinati-hati niyaang konstruksyon.Ang Great Wall ng MingDynasty
kanyang kaharian sa siyam nalalawigan, ay nagsimula sasilangan sa tabi
pinalawak ang teritiryohanggang Disyerto ng ng YalujiangRiver at umabot sa Jiayuguanng
Gobi atsinugpo ang mga tribo sa timog. lalawigang Gansu sakanluran na may
Sangayon, sila ay tinawag na“maalamat” dahil habang5,660 kilometro.
walang records nanagpapatunay na sila ay HAN
talagangnamuhay. Liu Pang (mas kilala sa tawag naEmperador Kao
SHANG Su)Nagsimula sila sa Ilog Han. Si LiuPang ang
Walang nagging pinuno nangmatagpuan ng nagpasimula ng pagbibigayng pagsusulit sa mga
isang rebelyong ginoongunit si Tāngang kauna- gustongmaglingkod sa pamahalaan.
unahangnagging pinuno nito.Sila ang kauna- Angpagsusulit ay batay sa kaalaman samga
unahang gumamit ngtanso. klasikangConfiucian. SiConfucious ay tinanghal
• ni Kao Subilang opisyal na pilosopo ng Tsina,at
Paggamit ng tanso ang mga doktrina ngConfucianismo, bilang
• pamantayanng wastong pag-uugali.
Paggamit ng elepante &karwaheng hila ng •
kabayobilang mga sasakyangpandigma Kinilala ang “Great Silk
• Road” Yang ChienSila ang pinakamaikling pamu
Sistemang irigasyon munosa lahat ng
• dinastiya.Napakamakapangyarihan nila,
Sila ang nagimbento ngkalendaryong Lunar o angHilaga at Timog ay napag-isa ni YangChien.
angkalendaryong may 360 naaraw at 12 na Upang mapag-isa ang hilaga
buwan. •
CHOU Sistema ng pamamahala
Wu WangSila ang pinakamatagal na namunono •
on. Nagsimula sa kanila angpaggamit ng Civil “K'aihuang Code” na nagingmodelo ng Kodigo
SeviceExamination. Ang pilosopiya ng Tang(ang pinakamaimpluwensyangkalipunan
ngConfucianismo at Taoismo ay nagingparte na na mga batas sa
rin ng kanilang pamumuhay.Ang pagtatayo nila
ng mga daanan, SUI
• at timog ng Tsina, ipinag-utos niyaang
Unang gumamit ng“chopsticks” o “sipit ng pagpapagawa ng Grand Canalna nagdudugtong
Intsik” sa Ilog Huang Hoat Yangtze. Ipinatupad niya
• angwalang sawang pagpapatayo ng mgagusali
Nakagawa din ng mga pana na ikinagalit naman kanyangmga
nasasakupan.ilang bansa sa silangan)
kanal at iba’t ibang proyektongirigasyon o TANG
patubig ay naipatupad. Li YuanIto ang “ginintuang panahon ng Tsina”
CHIN kung saan kinilala angbansang ito na
Shih Huang TiSa pagkakagawa nila ng mga kanal pinakamayaman sabuong mundo. Ito ay
ay bumilis ang transportasyon atkomunikasyon. panahon ngkasukdulan ng pag-unlad
• ngekonomiya't kultura ng lipunangpiyudal ng

2. Tsina.Ang mga katangianng estilo pamahalaan sa kasaysayanng mundo na
ng konstruksyon ng TangDynasty ay kahanga- nakapag-isyu onakapaggawa ng unang
hanga'tmaringal, maayos at masaya at perangpapel o banknotes. Sila din angkauna-
maysimple't masiglang kulay. Angkabisera ng unahang pamahalaan nanakapagtatag ng
Tang Dynasty saChang'an (Xi'an sa permanentenggrupo ng hukbong-pandagat.
kasalukuyang) atang kabisera sa silangan sa Maymga tindahan sa kahabaan ng
Luoyangay parehong nagtayo ngnapakalaking mgalansangan at sa bawa't lansangan aymay
mga palasyo, hardingimperyal at organo ng sarili nitong propesyon o linyang negosyo, at
pamahalaanat ang pagkakaayos ng nagkaroon ng bagongpag-unlad sa pagtatayo ng
konstruksyonay mas makatuwiran sa paglabansa sunog, ng
pamantayan.Ang Chang'an ay komunikasyon,transportasyon, tinadahan at
isangpinakamalaking lunsod sa daigdignoon. tulay.mga pribadong harding itinayoman o
• artipisyal ay parehongnagpapakita ng
Napakadakila't kahanga-hangaang Daming ilangmakasining na kalagayan.Kabilang sa
Palace sa palasyong emperador sa loob Canglangting niSushunqin at Duleyuan
ngsiyudad ng Chang-an niSimaguang ang mgahalimbawa ng mga
• hardinnoong Sung Dynasty.
Ang malaking bulwagan ngFoguang Temple sa •
Wutaishanng lalawigang Shanxi ay isangtipikal Ang Ling Yinsi Pagoda salunsod Hangzhou
na estruktura ng TangDynasty na nagpapakita nglalawigang Zhejiang, FanPagoda sa lunsod
ngmga katangiang nabanggit saitaas Kaifeng nglalawigang Henan at ang
• tulay Yongtong sa Zhao Xiao nglalawigang Hebei
Bukod dito, umunlad din angmga estrukturang ay pawangmga tipikal na halimbawa ngmga
tisa't batonoong Tang Dynasty.Karamiha'y esrukturang ladrilyo'tbato ng Sung Dynasty.
gumagamit ngmga tisa't bato sa pagtatayong YUAN
mga Budhistang pagoda,kabilang na rito ang Pinamunuan ng mga Mongols na sinaKublai
Dayanta,Xiaoyanta ng lunsod Xi'an atQianxunta Khan at Genghis KhanIto ay isang emperyong
ng Dali na pawangmga pagoda ng Tang militar namay malawak na teritoryo at
Dynastyna gumagamit ng mga itinatagng isang naghaharing Monggoles.Nguni't
tisa'tbato.Heneral Chao K'uang-yin (na sa panahong ito'y mabagalang pag-unlad ng
dikalaunan ay naging Emperador Sung Tai ekonomiya atkultura ng Tsina at sa saliga'y
Tsu)Sila ay isang dinastiyang medyomahina sa nasanapakahirap na kalagayan ang pag-unlad
politika't militar samatandang Tsina, subali't ng konstruksiyon. Karemihansa mga
maunladnaman ito sa ekonomiya,industriyang konstruksiyo'y simple atmagaspang.
artisano at komersiyo athigit na nagkaroon ng •
malaking Ang Taiyechi Wansuishan ng Yuan Dynasty
• na nanatilihanggang ngayon (ito'y angQiongdao
Kauna-unahang gumamit ngpapel na pera at sa Beihai Park ngBeijing ngayon) ay isa
mga barya. ringpopular ng tanawin ng YuanDynasty
• •
Ang artipisyal na bundok,tubig, lambak na Dahil sa sumasampalataya sarelihiyon ang
bato,bulaklak at punongkahoy sa naghahari ng Yuan Dynasty, lalo
na sa Tibetanong Buddhismo kayanapakalago
SUNG ang mgakonstruksiyong pangrelihiyonsa
pagsulong sa siyensiya't teknolohiya.Ang panahong ito. Ang PutingPagoda ng
katangian sa mga konstruksyonsa panahong ito Miaoying Temple ngBeijing ay isang
ay maselan,maganda at nagbibigay-diin din Lamaistangpagodang dinisenyo't itinayo
samga dekorasyon.Sila ang kauna-unahang Ming

3. Chu Yuan Chang (ngunit Ming Tai Tsuang At kami’y maglilimayon
kanyang ginamit na pangalan)Mula noong Ming Sa mga ilog at dagat.
Dynasty (1468-1644) ang Tsina'y pumasok na
sahuling yugto ng lipunang piyudal.Karamihan Ipagmamalaki ko sa kanya
sa estilo ng mgakonstruksyon sa panahong Na hindi galing sa atin ang basura,
ito'yminana sa Song Dynasty at Na naglutang sa dalampasigan.
walangkapansin-pansing pagbabago, Ng Kamaynilaan.
peronaging pangunahing katangian
angkalakhan ng saklaw at karingalan Sa lungsod ko siya igagala
ngatmospera sa plano ng konstruksyonat Doon sa nilalakaran ng rodilyo
pagdidisenyo. Ang mga palasyo ngmga At sa gilid ay nagtayo
emperador ng Qing Dynasty aywalang tigil na Ang mga pabrika ng bata.
lumalawak athumuhusay sa pundasyon ng
mgapalasyo ng Ming Dynasty. Angkabiserang Ipagmamalaki ko sa kanya,
Beijing sa panahong ito'ymuling itinayo sa Na ang mga nakatira
dating pundasyonnito, pagkatapos ay Ay hindi nagtatapon ng basura
ginawangtatlong bahagi--ito'y ang Sa mga kanal at kalsada.
lunsod salabas, lunsod sa loob at lunsod Ililigid ko siya nang masigla
ngemperador. Sa mga bundok at gubat,
• Na ginawang pugad
Nagtatag ng Forbidden City Ng mga tumakas sa siyudad.
•
Ang Ming Xiao Ling Tomb ngNanjing at Ming Ipagmamalaki ko sa kanya
Tombs ngBeijing ay dipangkaraniwan ataktuwal Na ang mga punong matatayog,
na halimbawa ngmahusay na pagsamantala Na pinutol at nililok
satopograpiya at sa kapaligiranglumikha ng Ay naging santong bantayog!
maringal naatmospera sa libingan
• Upang siya’y malibang
Bantog din sa daigdig angmga muwebles na Makapag-unwind, ma-relax,
tipong MingDynasty At hindi na makapaminsala
• Sa bayan kong Pilipinas!
Ang karapat-dapat nabanggitin ay sumapit na
sapanahon ng kasagsagan ang"Feng Shui" o Ito ang aking pangarap.
geomanticnoong Ming Dynasty.
Angimpluwensiya ng pekulyar napenomina ng
matandangkulturang ito sa kasaysayan
ngkonstruksiyon ng Tsina aynagpatuloy
hanggang sakasalukuyan.
Mongol
Ang Aking Pangarap
ni: Kiko Manalo
PAALAM
Pangarap kong magbakasyon
Kapiling ang hanging Habagat Nang unang tumuntong sa paaralan

4. Pagakatakot at kasayahan ang nararamdaman,
Takot na mabigo at mahatulan,
Kasayahang makatagpo ng bagong kaibigan.
Kiming mga ngiti ang pinabaon,
Na mga taong binigay ng pagkakataon,
Walang sinayang na oras sa tsikahan,
Basta kaligayahan aming susundan.
Kasa-kasama umaga hanggang hapon,
Halakhak ang pag-iyak sa atin aahon,
Mga pangyayaring ating pinagdaanan,
Alam na natin at palaging matatandaan.
Ngayon'y huling taon sa eskwelahan,
Isang pagtatapos at isang pamamaalam,
Mananatili sa aking gunita at isipan,
Mga alaala at mga kaibigan
Sa Ngalan ng Luha
ni: Kiko Manalo
Luha ang kalsada na dinaraanan,
Ng taong nagluhod sa dinarasalan,
Ito ang hihirang sa kapatawaran,
Upang ang dalangi’y bigyang-katuparan.
Ibig kaawaan, siya’y patawarin,
Sumpa at pangako ay sunud-sunod rin,
Luhod na lalakad at mananalangin,
Na wari’y may hapis ang diwa’t damdamin.
Sinasamantala ng taong baluktot,
Sa pagkakasala’y natila malungkot,
Ngunit katunayan sa puso at loob,
Naghari ang bangis at asal na buktot.
Nagtuos ng buti sa Poong Bathala,
Ang hangad sa kapwa’y kunwaring dakila,
Ngunit sa totoo’y walang pagkalinga,
Ang puso ay ganid, sakim itong diwa!
Luha’y ginagamit sa buti at sama,
Kasamang lumakad ng lungkot at tuwa,
Sa lubhang panganib, makaliligtas ba
Kung mananalangin sa ngalan ng luha?