Crna Gora daruje 2021 je godišnji izveštaj o stanju filantropije u Crnoj Gori koji objavljuje Catalyst Balkans na osnovu analize medija monitoringa ključnih reči u vezi sa lokalnom filantropijom u periodu od januara do decembra 2021.

1. 2021
IZVJEŠTAJ
O DOBROČINSTVU
2022.

2. Uvod ........................................................................................................
Rezime glavnih nalaza ...........................................................................
Pregled prakse davanja u 2021. godini ................................................
· Glavni pokazatelji ...........................................................................
· Oblasti davanja ..............................................................................
· Struktura donatora .........................................................................
· Struktura primalaca donacija .........................................................
· Struktura krajnjih korisnika donacija ...............................................
· Tip donacija ....................................................................................
Primjeri istaknutih davanja ...................................................................
Medijsko izvještavanje o dobročinstvu .................................................
Aneks ......................................................................................................
· Metodologija ...................................................................................
· Pojmovnik .......................................................................................
· Trendovi davanja prikazani po indikatorima ...................................
1
3
5
5
11
14
16
18
19
22
24
26
26
28
30
Sadržaj

3. 1
Uvod
Od 2013. godine, Catalyst Balkans prati razvoj filantropije u zemljama Zapad-
nog Balkana, te se pred čitaocima nalazi deveti izvještaj o stanju filantropije u
Crnoj Gori. Bez obzira na izazove sa kojima se društvo Crne Gore suočava,
filantropska zajednica je svakom godinom sve aktivnija, što se posebno odraža-
va u rastu doniranog iznosa tokom godina. U 2020. godini, usled pandemije
korona virusa i posledičnog uvođenja restrikcija, Crna Gora se suočila sa
najvećim padom bruto društvenog proizvoda u Evropi1
– čak 15,3%2
, čime je
crnogorska ekonomija izgubila 765 miliona evra. Najveći pad se dogodio u
trećem kvartalu i iznosio je 26,9%3
, što je i bilo za očekivati, ako se uzme u obzir
značaj sektora turizma za nacionalni BDP. U 2019. godini, prije početka pande-
mije, udio turizma u nacionalnom BDP-u iznosio je 22,2%4
, sa ostvarenim
prihodom od rekordnih 1,1 milijardi evra. U 2020. godini, udio turizma je činio
samo 3,4%5
BDP-a, sa ostvarenim prihodom od 144,5 miliona evra. Ipak, u
2020. godini, uprkos pandemiji korona virusa i posledičnom uvođenju restrikcija
koje su značajno usporile ekonomsku aktivnost, zabilježena donirana suma bila
je čak tri puta veća nego u 2019. godini. S druge strane, u trećem kvartalu 2021.
godine, Crna Gora bilježi najveći rast ekonomije u Evropi6
, od čak 25,8%7
, time
nadoknadivši najveći dio gubitka iz prethodne godine. Tako, iako se 2021.
godina još uvijek ne može nazvati „post-pandemijskom“, svakako se može
govoriti o poboljšanju ekonomske situacije u Crnoj Gori, pogotovo usled
oporavka turizma, do čega je dovelo djelimično otklanjanje restrikcija. S tim u
vezi, zanimljivo je posmatrati dalji razvoj filantropije u uslovima postepenog
oporavka ekonomije nakon perioda krize.
1
Prosječan pad na nivou država članica EU iznosio je 5,9%, dok u zemljama regiona – Hrvatska: 8%, Sjeverna Makedonija
4,5%, Bosna i Hercegovina 4,3%, Kosovo 3%, Srbija 1%
2
Uprava za statistiku Crne Gore – MONSTAT (2021).
Bruto domaći proizvod Crne Gore 2020. godina. Izvor:
https://www.monstat.org/uploads/files/Nacionalni%20racuni/BPD/2020/Godisnji%20BDP%202020_crn.pdf
3
Uprava za statistiku Crne Gore – MONSTAT (2020).
Kvartalni bruto domaći proizvod Crne Gore, III kvartal 2020. godine. Izvor:
https://www.monstat.org/uploads/files/BDP/IIIQBDP2020_mne.pdf
4
Centralna Banka Crne Gore (2020).
Godišnji makroekonomski izvještaj Centralne Banke Crne Gore 2019. godina. Izvor:
https://www.cbcg.me/slike_i_fajlovi/fajlovi/fajlovi_publikacije/godisnji_makro_izvjestaj/2019/makroekonomsko_okruzenje_2
019.pdf
5
Centralna Banka Crne Gore (2021).
Godišnji makroekonomski izvještaj Centralne Banke Crne Gore 2020. godina. Izvor:
https://www.cbcg.me/slike_i_fajlovi/fajlovi/fajlovi_publikacije/godisnji_makro_izvjestaj/godisnji_makroekonomski_izvjestaj_
2020.pdf
6
Prosječan rast na nivou država članica EU u ovom kvartalu iznosio je 4,1%, dok u zemljama regiona – Hrvatska: 15,8%,
Sjeverna Makedonija: 3%, Bosna i Hercegovina: n/a, Kosovo: n/a, Srbija: 7%
7
Uprava za statistiku Crne Gore – MONSTAT (2021).
Kvartalni bruto domaći proizvod Crne Gore, III kvartal 2021. godine. Izvor:
https://www.monstat.org/uploads/files/BDP/IIIQ2021/IIIQBDP2021_mne.pdf

4. Pored ovog izvještaja, o stanju filantropije u Crnoj Gori se može zaključivati i na
osnovu njene pozicije na listi davanja CAF-a (Charities Aid Foundation), kao i
na osnovu Global Philanthropy Environment indeksa. Prema procjenama
CAF-a, Crna Gora se nalazi na 31. mjestu svjetske liste davanja (od 114
zemalja)8
, dok prema indeksu Global Philanthropy Environment, ocjena regula-
tornog okvira u Crnoj Gori iznosi 3,79/5,09
. Ipak, važno je napomenuti da se
oba izvještaja zasnivaju na subjektivnoj procjeni filantropske aktivnosti, dok
Catalyst Balkans teži objektivnom mjerenju dobročinstva oslanjajući se na
medijske izvještaje i direktnu komunikaciju sa donatorima, odnosno primaoci-
ma donacija.
Izvještaj je podijeljen u četiri cjelina. U prvom dijelu izvještaja prikazani su
standardni indikatori poput geografske i kalendarske distribucije davanja,
strukture podržanih oblasti, tipova donatora, primalaca, korisnika donacija i
podjela donacija prema načinu i namjeravanim efektima doniranja. Potom,
posebno poglavlje izvještaja posvećeno je primjerima dobre prakse, među koje
je uvršteno nekoliko istaknutih donatora iz poslovnog i civilnog sektora. Posled-
nje, treće poglavlje se odnosi na medijsko izvještavanje o dobročinstvu. Izvještaj
je zaokružen aneksom u kojem se nalaze objašnjenje metodologije, lista
definicija korišćenih pojmova i set tabela sa podacima iz prethodnih godina.
Radi konciznosti, cjelokupnom izvještaju prethodi rezime glavnih nalaza.
2
8
Charities Aid Foundation (2021). CAF World Giving Index 2021 – A Global Pandemic Special Report.
9
Anica Maja Boljević (2022). The 2022 Global Philanthropy Environment Index Montenegro. Indiana University Lilly Family
School of Philanthropy.

5. Rezime glavnih nalaza
U 2021. godini zabilježeno je 573 instanci doniranja, odnosno 12.800.000 evra
donirane vrijednosti. Budući da je 2020. godina bila rekordna u pogledu
učestalosti i intenziteta doniranja, očekivan je pad filantropske aktivnosti i na
jednom i na drugom polju, međutim, to se nije desilo u slučaju intenziteta
doniranja, te je zabilježena donirana suma prevazišla čak i rekordnu sumu iz
2020. godine. Ipak, važno je napomenuti da nešto više od polovine donirane
sume čini jedna donacija vrijedna 7.000.000 evra, što nije tipična okolnost.
Ukoliko ovu donaciju tretiramo kao izuzetak, suma od 5.800.000 evra prati
trend postepenog rasta donirane sume tokom godina.
Gorepomenuta donacija je dalje uticala i na druge podatke, pa su tako, usled
ove donacije, pojedinci generisali najveći udio donirane sume u 2021. godini.
Oni su učestvovali u ukupnom broju donacija sa 67 instanci, od čega je 66
instanci učestvovalo u ukupnoj sumi sa 18.700 evra. Opet, ako isključimo
najveću donaciju, poslovni sektor je doprinio sa trećinom donirane sume, ali i
trećinom instanci doniranja, čime se nastavlja trend iz prethodnih godina.
Ipak, masovna davanja su prednjačila u 2021. godini po pitanju učestalosti
doniranja, što se ogledalo u velikom broju humanitarnih koncerata, bazara i
generalno događaja organizovanih u cilju pomaganja socijalno ugroženim
osobama i osobama sa zdravstvenim problemima. Ovaj vid humanitarne
aktivnosti često generiše manje sredstava, te su masovna davanja činila tek
desetinu donirane sume, posmatrano u odnosu na ukupnu doniranu sumu,
odnosno petinu donirane sume, ukoliko isključimo gorepomenutu donaciju.
U 2021. godini, pažnja donatora je, prije svega, bila usmjerena na institucije, i
to zdravstvene. Donirana je najrazličitija oprema bolnicama i domovima
zdravlja, a pokrenute su i akcije kao što je „Za ljepšu i zdraviju Crnu Goru“,
koja je imala za cilj ozelenjavanje površina i uređivanje unutrašnjih prostorija
bolnica, kako bi ih učinile prijatnijim za boravak, kako za pacijente, tako i za
ljekare. Ova akcija podrazumijeva i niz edukativnih radionica koje povezuju
zaštitu životne sredine i pandemiju. Nije izostala podrška ni za obrazovne
institucije, te su one, usled donacije vrijedne 7.000.000 evra primile najveći dio
donirane sume, ali i nešto više od desetine instanci doniranja bilo je usmjereno
ka obrazovnim ustanovama. Poslovni sektor je, i u 2021. godini, nastavio da
pruža podršku obrazovnim ustanovama, koje su se našle u nezavidnom
položaju tokom pandemije, pa je tako Crnogorski Telekom, u saradnji sa
Ministarstvom obrazovanja, nauke, kulture i sporta, obezbijedio internet
konekciju u 100 škola u ruralnim područjima Crne Gore, dok su dvije škole
primile kompjutersku opremu koju su donirale Crnogorska komercijalna banka
i NLB banka.
3

6. Što se tiče medijskih izvještaja, 2223 medijskih izvještaja u 2021. godini
predstavlja prosjek u odnosu na prethodne godine. Međutim, 3,9 medijske
vijesti na jednu instancu doniranja je znatno iznad prosjeka, posebno kada se
izuzme 2018. godina koja je bila rekordna sa 4,9 medijske vijesti po instanci
doniranja. Najveći broj vijesti se pojavio na internet portalima, zatim na
televiziji i radiju i na kraju u štampanim medijima. Vijesti o filantropskim
aktivnostima su se na televiziji i radiju često javljale u takozvanom udarnom
terminu dok su u štampi u velikoj većini slučajeva zauzimale mjesto na posled-
njim stranicama.
4

7. U 2021. godini zabilježeno je 12.800.000 EUR donacija kroz 573 instance.
2020. godina je bila rekordna, kako u pogledu učestalosti doniranja, tako i
intenziteta, sa najvećim zabilježenim brojem instanci (1446) i najvećom zabilje-
ženom doniranom sumom (12.400.000 evra) u prethodnih osam godina,
tokom kojih je Catalyst Balkans pratio razvoj filantropije u Crnoj Gori. Crna
Gora se tada izdvojila i u regionu, sa najvećem doniranom sumom po glavi
stanovnika, od čak 29,8 evra, uprkos suočavanju sa najvećim padom bruto
društvenog proizvoda u Evropi. Uprkos lošoj ekonomskoj situaciji, u pandemij-
skoj godini najaktivniji donatori bile su kompanije, zatim građani – pandemija
ih nije obeshrabrila u želji da pomognu, već podstakla da, uprkos tome što su
i oni sami u nezavidnom položaju, izdvoje koliko su u mogućnosti da pomognu
onima koji je pomoć bila prijeko potrebna. Nakon ovako velikog skoka u
filantropskoj aktivnosti, pad je očekivan, kako u odnosu na rekordnu pande-
mijsku godinu, tako i u odnosu na godinu prije pandemije – iako se crnogorska
ekonomija donekle oporavila i uspjela da nadoknadi veći dio gubitaka iz 2020.
godine u 2021. godini, postavlja se pitanje koliko su se sami donatori, koji su
bili veoma aktivni tokom pandemijske godine, oporavili i koliko su bili spremni
da ulažu u druge svrhe nakon velikih i čestih ulaganja u suzbijanje pandemije
COVID-19. U tom kontekstu, pad u broju instanci doniranja od 60% u odnosu
na pandemijsku godinu nije neočekivan, ali ni pad u odnosu na 2019. godinu
od 33% nije iznenađujući. 573 instance doniranja je nešto ispod prosjeka u
sedam godina koje su prethodile pandemiji, međutim ne može se govoriti o
značajnom padu učestalosti doniranja. Najveći oporavak ekonomije se
dogodio u trećem kvartalu, tokom kog je otklanjanje restrikcija omogućilo
regularnu turističku sezonu, pa će tako tek podaci iz 2022. godine moći da
prikažu kako je oporavak crnogorske ekonomije uticao na aktivnost donatora.
Ipak, uprkos poteškoćama, trend rasta intenziteta filantropske aktivnosti se
nastavlja. Suma od 12.800.000 evra predstavlja porast čak i u odnosu na
rekordnu sumu zabilježenu u 2020. godini, međutim, kako bi slika bila realnija,
uzima se u obzir da već pomenuta donacija vrijedna 7.000.000 evra nije
tipična donacija za Crnu Goru, odnosno rijetko se dešava da jedan donator
izdvoji ovoliku sumu. Ipak, čak i ako zanemarimo ovu donaciju, suma od
5.800.000 evra, prati trend postepenog rasta zabilježene donirane sume
tokom godina. Takođe, donirana suma po glavi stanovnika u 2021. godini
iznosi 20,7 evra, što je, iako očekivano niže u odnosu na 2020. godinu, ipak
duplo veća suma nego 2019. godine i daleko iznad prosjeka u odnosu na
prethodne godine. Ukoliko se, opet, isključi donacija vrijednosti 7.000.000
evra, donirana suma po glavi stanovnika iznosi 9,4 evra, što je iznad prosjeka
u odnosu na 2015. i 2016. godinu, a prosječna suma posmatrano u odnosu na
2017, 2018. i 2019. godinu.
Pregled praksi davanja u 2021.
godini
Glavni pokazatelji
5

8. Trend davanja 2015 - 2021.
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
1,4 €
3,9 €
4,1 € 4,1 €
12,4 €
12,8 €
1,7 €
6
Zabilježena donirana suma (u milionima)

9. 7
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
670
970
588
851
1446
573
742
Trend davanja 2015 - 2021.
Broj instanci doniranja

10. 8
Geografska distribucija donacija
Distribuciju davanja Catalyst Balkans posmatra, između ostalog, na osnovu
geografske lokacije, odnosno regiona i opštine u kojoj su donacije primljene.
Skoro polovina svih instanci doniranja u 2021. godini bilo je usmjereno u region
Centralne Crne Gore, od čega je najviše instanci zabilježeno u Podgorici.
Svakako, ova raspodjela je očekivana, sa obzirom da je Podgorica glavni grad
i grad koji broji najviše stanovnika. Zato, kako bi se kontrolisao efekat veličine
populacije, podaci o broju instanci su prikazani u odnosu na 100.000 stanov-
nika - kada je u pitanju region i 1.000 stanovnika za opštine. Shodno tome, u
2021. godini najveći broj instanci je zapravo bio zabilježen u Južnoj Crnoj Gori
(128 instanci na 100.000 stanovnika), zatim Sjevernoj Crnoj Gori (96 instanci
na 100.000 stanovnika), dok je u Centralnoj Crnoj Gori zabilježeno 50 instanci
na 100.000 stanovnika. Kada su u pitanju opštine, najveći broj instanci na
1.000 stanovnika zabilježen je u primorskim opštinama: Baru, Budvi i Herceg
Novom.
Mapa Crne Gore - opštine
Broj instanci na 1.000 stanovnika
0,8 - 1,2
1,3 - 1,5
0,5 - 0,7
< 0,4

11. Mjesečni prikaz davanja
Učestalost i intenzitet doniranja variraju na mjesečnom nivou, međutim,
očekivano je da će kraj kalendarske godine generisati najveći broj donacija
kao i najveći udio donirane sume. Decembar je značajan jer predstavlja period
kada građani i pravni subjekti svode bilans utrošenih sredstava iz svojih
budžeta. I zaista, u decembru je u Crnoj Gori, kao i prethodnih godina, sa
izuzetkom 2020. i 2018. godine, doniranje bilo najučestalije. Međutim, april u
Crnoj Gori ne prati ovaj trend i u 2021, kao i prethodnih godina, izuzev 2020,
učestalost doniranja u aprilu je prosječna ili čak nešto ispod prosjeka. U 2021.
godini se ističe jul, koji slijedi decembar sa 80 doniranih instanci. Jul je
početak trećeg kvartala, perioda kada Crna Gora bilježi najveći rast ekonomi-
je u Evropi, pa je moguće da se ova okolnost odrazila i na aktivnost donatora,
koji su u tom periodu pokazali veću spremnost da doniraju. Gotovo pola
donacija u ovom periodu dolazi od poslovnog sektora, dok nešto manje od
trećine donacija čine masovna davanja, odnosno humanitarne akcije, usmje-
rene prije svega na pomoć pojedincima i porodicama u teškoj materijalnoj
situaciji, a onda i pojedincima sa zdravstvenim problemima, u cilju obezbjeđi-
vanja adekvatnog tretmana. Jun i septembar se izdvajaju kao mjeseci sa
najmanjom učestalošću davanja i, posmatrajući prethodne godine, ne postoji
trend manjeg broja instanci doniranja tokom ovih mjeseci, niti se oni po
nečemu izdvajaju u 2021. godini, pa se ne može sa sigurnošću tvrditi zašto su
baš ovi mjeseci generisali najmanje donacija
9

12. Broj instanci doniranja
Januar Februar Mart April Maj Jun Jul Avgust Septembar Oktobar Novembar Decembar
39
34 30 33
21
44
18
38
54
147
80
35
10

13. U 2021. godini, najveći obim filantropske aktivnosti, trećina donacija, bilo je
usmjereno ka zdravstvu, a polovina ovih donacija usmjereno je ka zdravstve-
nim institucijama – bolnicama i domovima zdravlja. U pitanju su bile donacije
različite vrste zdravstvene opreme kao što su CT skeneri, EKG mašine,
ultrazvučni aparati, rendgen, kao i vozila, kompjuteri, televizori, posteljina,
kuhinjska oprema. Pored toga, doniran je i novac za renoviranje različitih
bolničkih odjeljenja. Najveći broj donacija za zdravstvo činile su donacije
građana – 37%, međutim ni poslovni sektor ne zaostaje sa 31%. Ovo predstav-
lja skok za poslovni sektor u odnosu na prethodne godine, koji se potencijalno
aktivirao nakon pandemije, uvidjevši značaj pružanja podrške zdravstvenim
ustanovama. Primjer strateške podrške je akcija Jane i IDEE „Velika ljubav za
male heroje“, koja je trajala od 2. avgusta do 26. decembra 2021. godine. Ova
akcija je uključila građane, tako što im je omogućila da kupovinom bilo kog
Jana proizvoda u IDEA marketima u ovom periodu, učestvuju u prikupljanju
sredstava za Centar za neonatologiju Instituta za bolesti djece u Podgorici.
Kao i prethodnih godina, pored zdravstva, teme koje dominiraju kada je
učestalost doniranja u pitanju su pomoć marginalizovanim grupama,
siromaštvo i obrazovanje. Obrazovanje je tema za koju je prikupljeno čak dvije
trećine zabilježene donirane sume, međutim, 98% ovog iznosa čini jedna
donacija vrijedna 7.000.000 EUR, donacija porodice Ubović10
. Ukoliko isključi-
mo ovu donaciju, obrazovanje je tema koja pokriva tek 4% donirane sume, dok
zdravstvo i ovdje prednjači sa 38% donirane sume.
Oblasti davanja
10
Važno je naglasiti da nema izvora na osnovu koga bi se potvrdilo da li je donator isključivo porodica Ubović ili je dio
donirala i kompanija Bemax.
11

14. Zdravstvo
32,1%
13,7%
18,8%
11,7%
Podrška
marginalizovanim
grupama
17,1%
0,6%
Siromaštvo
15,9%
0,3%
Obrazovanje
12,6%
65,5%
COVID-19
3,5%
8,2%
Ostalo
Oblasti davanja
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
12

15. Sezonska davanja
9,8%
0,1%
Javna infrastruktura
1,9%
9,8%
Životna sredina
1,4%
0,1%
Ekonomski razvoj
1,2%
0,4%
Prirodne i ljudske
katastrofe
1,2%
0,6%
Sport
0,9%
0,0%
Ostalo
0,9%
0,3%
Religijske aktivnosti
0,5%
0,4%
Kultura i umjetnost
0,5%
0,0%
Kulturno nasljeđe
0,3%
0,0%
Dobrobit životinja
0,2%
0,0%
Oblasti davanja - ostalo
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
13

16. Struktura donatora
Masovna davanja građana su u 2021. godini činila nešto manje od polovine
svih donacija. Ova davanja su u najvećem broju slučajeva, čak 46%, bila
usmjerena na pomoć pojedincima i porodicama, što je u skladu sa podatkom
da su prve dvije teme masovnog davanja građana bile zdravstvo i siromaštvo.
91% davanja građana pojedincima i porodicama je bilo upravo za ove teme –
organizovan je veliki broj donatorskih večeri, bazara, humanitarnih sportskih i
umjetničkih događaja kako bi se prikupila pomoć za građane u teškoj materi-
jalnoj i zdravstvenoj situaciji. Najveći udio u doniranoj sumi su 2021. godine,
pak, imali pojedinci, čije je učešće u doniranoj sumi iznosilo 64%. Međutim, za
gotovo cijelu sumu je zaslužna jedna instanca, donacija porodice Ubović u
vrijednosti od 7.000.000 EUR, dok je preostalih 65 instanci odgovorno za
18.700 evra. Sa 66 instanci, individualne donacije čine tek nešto više od deseti-
ne ukupno registrovanih instanci.
Poslovni sektor je bio drugi najaktivniji tip donatora po učestalosti davanja,
kao i po doniranoj sumi. U poređenju sa prethodnom godinom, poslovni sektor
je imao manji udio u ukupnom iznosu (17% u 2021. godini naprema 39% u
2020. godini), dok je ova razlika manje osjetna kada je udio u broju instanci
doniranja u pitanju (33% u 2021. godini naprema 43% u 2020). Međutim, kao
što je već napomenuto, jedna donacija je zaslužna za 54% donirane sume, dok
je preostalih 572 instance zaslužno za 46%. Ako tretiramo tu instancu kao
izuzetak, učešće poslovnog sektora u doniranoj sumi nije značajno manje u
odnosu na 2020. godinu. Poslovni sektor je najčešće donacije usmjeravao
javnim institucijama, i to zdravstvenim institucijama.
14

17. Struktura donatora
Građani (masovno)
40,5%
10,3%
Poslovni sektor
32,8%
16,3%
Pojedinci
11,5%
64,1%
OCD / udruženja
građana
11,2%
3,3%
Mješoviti donatori
2,8%
6,0%
Vjerske organizacije
0,7%
0,0%
Privatne fondacije
0,5%
0,1%
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
15

18. Struktura primalaca donacija
U 2020. godini, dominantni primaoci bile su lokalne i nacionalne vlasti, kojima
je najčešće i najviše donirano, kako bi preusmjerili sredstva za suzbijanje
pandemije COVID-19. Učestalost i intenzitet filantropskih aktivnosti usmjerenih
ka lokalnim i nacionalnim vlastima se značajno smanjio u 2021. godini, što je i
bilo za očekivati, i donatori su, kao i prethodnih godina, pružili najveću podrš-
ku institucijama, sa 44% donacija usmjerenih ka institucijama, i čak 80%
zabilježene sume. U okviru institucija, najveći broj donacija u 2021. godini je
usmjeren ka zdravstvenim ustanovama, dok su najviše sredstava primile
obrazovne ustanove. Prethodnih godina, zdravstvene ustanove su takođe
primile najviše sredstava, međutim, u 2021. je došlo do promjene, usled jedne
donacije vrijedne 7.000.000 evra, koja čini obrazovne ustanove dominantnim
primaocem sveukupno.
Nešto manje od trećine instanci doniranja bilo je direktno usmjereno ka
pojedincima i porodicama, a nešto manje od desetine donirane sume. Kao što
je napomenuto u prethodnom segmentu, u 2021. godini je realizovan veliki broj
humanitarnih akcija koje su imale za cilj pomoć pojedincima i porodicama
teškog materijalnog i zdravstvenog stanja, međutim, podaci o prikupljenim
sredstvima nisu bili dostupni za svaku od ovih aktivnosti, takođe, ovaj vid
aktivnosti, iako čest, obično generiše manje sredstava. Pojedinci i porodice su
najveći dio podrške dobili od drugih građana, a institucije od poslovnog
sektora.
16

19. Struktura primalaca donacija
Javne institucije
44,7%
80,1%
Pojedinci i porodice
31,1%
7,0%
Neprofitne
organizacije
18,2%
2,2%
Lokalne i nacionalne
vlasti
3,8%
10,0%
Ostalo
2,3%
0,7%
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
17

20. Struktura krajnjih korisnika donacija
Po učestalosti kao i po intenzitetu donacija, korisnici usluga lokalne zajednice
prednjače kao krajnji korisnici donacija, što je u skladu sa trendom iz prethod-
nih godina. Pad od 13% u učestalosti doniranja u odnosu na 2020. godinu je
očekivan, i predstavlja povratak na pretpandemijsko stanje. Drugi najčešće
podržavani tip korisnika bila su socijalno ugrožena lica, međutim, ukoliko
posmatramo doniranu sumu, njima je donirano tek 0,7% ukupno zabilježene
sume. Od ukupnih davanja u 2021. godini, 22% svih instanci, kao i 18% donira-
ne sume bilo je usmjereno ka licima sa zdravstvenim problemima.
Struktura krajnjih korisnika donacija
Korisnici usluga
lokalne zajednice
29,1%
77,8%
Socijalno ugrožene
osobe
23,6%
0,7%
Osobe sa
zdravstvenim
problemima
22,5%
18,0%
Ostalo
13,3%
3,0%
Osobe sa
invaliditetom
11,5%
0,5%
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
18

21. Tip donacija
Po učestalosti kao i po intenzitetu donacija, korisnici usluga lokalne zajednice
prednjače kao krajnji korisnici donacija, što je u skladu sa trendom iz prethod-
nih godina. Pad od 13% u učestalosti doniranja u odnosu na 2020. godinu je
očekivan, i predstavlja povratak na pretpandemijsko stanje. Drugi najčešće
podržavani tip korisnika bila su socijalno ugrožena lica, međutim, ukoliko
posmatramo doniranu sumu, njima je donirano tek 0,7% ukupno zabilježene
sume. Od ukupnih davanja u 2021. godini, 22% svih instanci, kao i 18% donira-
ne sume bilo je usmjereno ka licima sa zdravstvenim problemima.
Način doniranja
Način doniranja
Direktne donacije
49,6%
83,5%
Kampanje za
prikupljanje
sredstava
41,4%
16,1%
Konkursi
0,3%
0,1%
Događaji
8,7%
0,4%
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
19

22. Namjeravani efekat donacija
Kao i do sada, kratkoročne donacije su predstavljale najčešći tip doniranja,
čineći 60% instanci doniranja, međutim ovaj tip donacija čini samo 8% ukupno
zabilježene sume. Dugoročne donacije, pak, čine čak 91% odsto zabilježene
sume, u okviru čega najveći procenat zauzimaju kapitalne investicije, gdje
spada i donacija porodice Ubović vrijedna 7.000.000 evra. Kada se ova
donacija isključi, dugoročne donacije i dalje imaju veći udio u zabilježenoj
doniranoj sumi, 75%. Strateška davanja su u 2021. godini najčešće podrazu-
mijevala donacije neophodne opreme bolnicama, pa je tako kampanja NLB
banke „Mali koraci mijenjaju svijet na bolje“, koju NLB banka sprovodi već
godinama, u 2021. godini imala za cilj kupovinu pulsnog oksimetra, inhalatora
i ostale opreme koja će Domu zdravlja Tivat obezbijediti liječenje respiratornih
infekcija najmlađih pacijenata.
20

23. Namjeravani efekat donacija
Medicinski tretmani
15,4%
Potrošni materijali i zalihe
38,9%
60,6%
35,4%
4,0%
Humanitarna pomoć
5,2%
Stanovanje
1,0%
Kratkoročne donacije
Udio instanci doniranja
Usluge
13,8%
Oprema
74,4%
Kapitalne investicije
5,9%
Stipendije
3,0%
Podizanje nivoa društvene svijesti
/ zagovaranje
3,0%
Dugoročne donacije
Nepoznate donacije
21

24. Istaknuti šahista i osvjedočeni filantrop iz dijaspore
donirao porodicama na Cetinju
Predsjednik Udruženja Crnogoraca Amerike (San Francisko), član
Američke Federacije Šahista i dobitnik ISKRA nagrade za individualni
doprinos 2018. godine – Blažo Sredanović – donirao je 100.000 evra
Gradu Cetinje sa namjerom da se novac dalje distribuira u humanitarne
svrhe djeci iz 20 porodica kojima je pomoć potrebna. Vijest o donaciji je
objavljena u oktobru 2021. godine, a pomoć je formalno distribuirana
februara 2022. godine.
Crnogorski Telekom strateški podržao obrazovanje
U saradnji sa Ministarstvom prosvjete, nauke, kulture i sporta, Crnogor-
ski Telekom je donirao neophodnu opremu za ostvarivanje brze internet
veze za 100 škola u ruralnim područjima Crne Gore. Osim toga, u skladu
sa sklopljenim ugovorom iz 2020. godine, Crnogorski Telekom je i 2021.
godine donirao 143.000 evra Univerzitetu Crne Gore.
Udruženje Roditelji sprovelo kampanju za pomoć đacima
u osnovnim školama
Udruženje Roditelji je i 2021. godine organizovalo kampanju Podijelimo
jer zajedno možemo više kojom je pružena podrška roditeljima u pripre-
manju djece za novu školsku godinu. Osim toga, djeca korisnici ove
podrške učestvuju u programu Podrška pri učenju i Učionica družionica
putem kojih primaju pomoć pri savladavanju školskih obaveza i integra-
ciji u školski sistem. Pored ove podrške, udruženje je doniralo sredstva
koja su tokom 2020. godine prikupljena u cilju pribavljanja đačkih
obroka. No, usled pandemije i zatvaranja škola, oko 29.000 evra je
preusmjereno javnim kuhinjama.
Primjeri istaknutih davanja
Udruženje Izvor Života sprovelo akciju za dodjelu novogo-
dišnjih paketića
Među ostalim filantropskim aktivnostima, udruženje Izvor Života je
održalo tradicionalnu kampanju Djeci za osmijeh. U raznim opštinama
Crne Gore, ovaj program obuhvata distribuciju novogodišnjih paketića
djeci iz socijalno ugroženih porodica. Muzičar Dalibor Dado Petković je
takođe podržao kampanju, održavši pet humanitarnih koncerata.
22

25. „Devet dobrih žena“ organizovalo pomoć nakon
zemljotresa u Hrvatskoj
U znak podrške građanima Hrvatske pogođenim zemljotresom,
neformalna grupa građanki „Devet dobrih žena“ je organizovala akciju u
Podgorici pod nazivom Djeca za djecu. Ovom akcijom je prikupljeno oko
8.000 neophodnih stavki u vidu knjiga i igračaka koja su namijenjena
djeci u gradovima Sisak, Glina i Petrinja. U akciji su učestvovali đaci iz
volonterskih klubova i poznati pjevač Sergej Ćetković.
Đaci pomogli akciju Crvenog krsta za pribavljanje hrane
ugroženim porodicama
Đaci osnovne škole „Dašo Pavičić“ (Herceg Novi) su tokom manifestacije
Dani Crvenog krsta učestvovali u akciji Vaše malo nekome puno kojom su
prikupljene osnovne životne namirnice ugroženim porodicama u Herceg
Novom. Zahvaljujući ovoj akciji, hrana i sredstva za higijenu su isporuče-
na na adresu 150 porodica i pojedinaca kojima je pomoć bila potrebna.
Fond za aktivno građanstvo dodijelio ISKRA nagrade
Još jednu godinu za redom, fAKT je organizovao konkurs i okupio stručni
žiri koji je dodijelio dvije nagrade i sedam priznanja za dobročinstvo.
Nagradu za individualni doprinos dobio je Began Čekić koji je zajedno sa
svojom porodicom osnovao fond u znak sjećanja na preminulu kćerku
Sanihu Čekić. Nagradu za doprinos na nacionalnom nivou dobila je
kompanija DOMEN koja je u 2021. godini izdvojila 115.000 evra za
filantropske aktivnosti usmjerene mladima. Među dobitnicima priznanja
nalaze se: Grupa građana porijeklom iz Gusinja (Njujork), Slobodanka i
Momčilo Pajović (Nju Džerzi), „Devet dobrih žena“, Miloš Milinković,
Portal Revije Fokus, Svetlana Mandić (ND Vijesti) i dr Milorad Bakić
(posthumno).
23

26. Medijsko izvještavanje o
dobročinstvu
Tokom 2021. godine, filantropska aktivnost u Crnoj Gori bila je pokrivena sa
2223 medijska izvještaja. Gledano u odnosu na broj instanci doniranja, 3,9
medijske vijesti na jednu instancu doniranja je iznad prosjeka u odnosu na
prethodne godine, izuzev 2018. godine koja je bila rekordna sa 4,9 vijesti na
jednu instancu. Najveći broj vijesti pojavio se na internet portalima, zatim u
elektronskim medijima (radio i televizija), dok je najmanji broj vijesti bio
zastupljen u štampanim medijima.
Skoro polovina medijskih izvještaja u elektronskim medijima emitovala se u
najslušanijem/najgledanijem terminu, što je period od 7 do 10 sati uveče. Kada
su štampani mediji u pitanju, nije bilo slučajeva kada se vijest o filantropiji
nalazila na prvih 5 stranica, a u čak 91% slučajeva mogla se pronaći tek od 11.
stranice pa nadalje. Iako ovaj podatak zvuči pomalo obeshrabrujuće, treba
uzeti u obzir da su štampani mediji najmanje zastupljeni, te da se u njima
svakako nalazi najmanji broj vijesti o filantropiji.
Kada je o kvalitetu medijskih podataka riječ, 26,9% instanci doniranja je u
2021. godini bilo propraćeno podacima o doniranim sumama, dok se za 73,1%
podataka vrijednost donacije ne može utvrditi, pa je pouzdanost procjene
broja instanci doniranja veća od pouzdanosti procjene donirane sume. U 2021.
godini, transparentnost medijskog izvještavanja je dovela do manje pouzda-
nih podataka u odnosu na prethodnih pet godina.
Top 5 medija
Internet Štampani Elektronski
Pobjeda.me
Vijesti.me
Café del Montenegro
- cdm.me
Portalanalitika.me
RTCG.me
Dan
Pobjeda
Dnevne novine
Vijesti Frankfurt
Nezavisne novine
RTCG 1
Televizija 777
TV Prva Montenegro
TV Vijesti
Nova M TV
24

27. Vrsta medija Broj medija Udio medija
Broj medijskih
objava
Udio medijskih
objava
77 81,9% 1.992 89,6%
8 8,5% 45 2,0%
9 9,6% 186 8,4%
94 100,0% 2.223 100,0%
Internet portali
Štampani mediji
Elektronski mediji
Ukupno
Broj instanci doniranja
Broj medijskih objava
Odnos medijskih objava
i instaci doniranja
Pokrivenost instanci
sumama
670 742 970 588 851 1.446 573
1.233 2.157 2.221 2.855 1.766 2.562 2.223
1,8 2,9 2,3 4,9 2,1 1,8 3,9
26,8% 29,1% 40,4% 47,1% 44,1% 49,3% 26,9%
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
25

28. Aneks
Istraživačka praksa pokazuje da je stepen razvoja filantropije u nekom društvu
moguće mjeriti na tri različita načina: 1) anketnim ispitivanjem građana; 2)
anketnim ispitivanjem eksperata; 3) oslanjanjem na registrovane podatke.
Ankentna istraživanja pružaju uvid u stavove javnog mnjenja ili ekspertske
javnosti o nekoj temi, u ovom slučaju dobročinstvu. Međutim, procjena
stepena razvoja filantropije se, osim na stavovima, zasniva i na samom
ponašanju građana i pravnih subjekata, što se kroz anketna istraživanja ne
može precizno utvrditi. Pored mnogih drugih metodoloških ograničenja,
upravo samoprocjena ispitanika predstavlja najveću manjkavost anketnih
istraživanja kakva na globalnoj razini sprovode Charities Aid Foundation i Lilly
Family School of Philanthropy. Međutim, ova dva istraživačka centra, barem
kada je o nacionalnoj filantropiji riječ, imaju mogućnost oslanjanja na
registrovane podatke koje prikuplja i objavljuje nacionalna poreska služba.
Nažalost, ni u jednoj zemlji Zapadnog Balkana ovaj izvor podataka nije dostu-
pan jer nacionalne poreske službe podatke o doniranju ne registruju. Iz tog
razloga, Catalyst Balkans se opredijelio za alternativne načine prikupljanja
podataka, pa koristi prije svega medije, a zatim i ostale dostupne direktne
izvore podataka. Konkretno, podaci u ovom izvještaju su prikupljeni kroz
praćenje medija na lokalnom, regionalnom i nacionalnom nivou, a bili su
uključeni elektronski, štampani i onlajn mediji u periodu od 1. januara do 31.
decembra 2021. godine.
Ovako postavljena metodologija pokazuje nekoliko ograničenja koje treba
naglasiti. Prvo, između stvarnog stanja na terenu i registrovanih podataka
postoji izvjesni jaz koji se ne može negirati. S obzirom na to da je metod
prikupljanja podataka višestepeni, sasvim je izvjesno da registrovane vrijedno-
sti potcjenjuju stvarni obim i intenzitet filantropskih aktivnosti. Osim što mediji
ne izvještavaju o filantropiji sveobuhvatno, ni sam metod praćenja medija
(media clipping) ne može biti sveobuhvatan, te je procjena stanja filantropije
limitirana nepotpunim podacima. Budući da je riječ o uzoračkim, a ne popula-
cionim podacima, i budući da mediji izvještavaju o akcijama koje su njima
vidljive, sasvim je izvjesno da medijski izvještaji precjenjuju prisustvo velikih
donatora u odnosu na male, kao i učešće novca u strukturi donacija u odnosu
na robu i usluge. Pritom, vrijednost robe nije uvijek moguće precizno monetizo-
vati, te su procjene doniranih vrijednosti koje Catalyst Balkans daje okvirne.
Štaviše, ukoliko bi medijski izvještaji i bili sveobuhvatni, ne postoji metodološki
savršen način kontrole pouzdanosti podataka.
Metodologija
26

29. Međutim, iako prethodna ograničenja nije moguće prevazići sve dok ne posto-
je zvanični registrovani podaci o obimu i intenzitetu doniranja11
, kontrola
pouzdanosti podataka je donekle ostvarena ukrštanjem podataka (jer često
veći broj medija izvještava o istim akcijama) i procesom verifikacije u direktnoj
komunikaciji sa donatorima, odnosno primaocima donacija.
Ipak, bez obzira na navedena ograničenja, može se sa sigurnošću tvrditi da
registrovane vrijednosti, iako nisu sveobuhvatne, pružaju pouzdane procjene
minimuma davanja. Tako se, ako je riječ o broju dobrotvornih akcija, može sa
sigurnošću tvrditi da prikazani broj instanci doniranja predstavlja minimalnu
procjenu stvarnog stanja, jer su se prikazane akcije sigurno desile, te i da su
stvarne vrijednosti sasvim izvjesno veće. Isto važi i za druge pokazatelje poput
donirane sume, strukture donatora, primalaca, korisnika donacija i drugo.
Dakle, podaci Catalyst Balkans-a se mogu koristiti kao pokazatelji minimal-
nog stepena razvoja davanja za opšte dobro u određenoj zemlji, što sledstve-
no omogućava kontinuirano praćenje trendova obima i intenziteta davanja,
kao i trendova u kvantitetu i kvalitetu medijskih prikaza.
11
Iako treba imati u vidu da registrovani podaci ne mogu obuhvatiti neformalne prakse filantropije u kojima građani jedni
drugima pružaju razne vidove pomoći. Ovakav vid filantropije je, donekle, moguće ispitati ankentnim istraživanjem uz
ograničenja koja takav metod istraživanja podrazumijeva.
27

30. Davanje za društveno dobro bez ostvarivanja naknade, odnosno dobrovoljno
davanje novca, dobara, vremena ili usluga da bi se nekome pomoglo ili poboljšalo
stanje u društvu.
Filantropija
Donacija
Instanca doniranja
Donator
Građani (masovno)
Poslovni sektor
Pojedinci
Mješoviti donatori
Primaoci donacija
Krajnji korisnici
donacija
Korisnici usluga
lokalne zajednice
Predmet darivanja, tj. novac, roba, vrijeme i/ili usluga koja se dobrovoljno pruža
onome kome je pomoć potrebna, bez ostvarivanja naknade.
Jedinstveni događaj, odnosno slučaj prikupljanja donacija. Može se sastojati od
pojedinačnih ili višestrukih donacija (npr. kampanja u kojoj građani prikupljaju
masovne donacije za nečije liječenje). Instance doniranja, iako prikazane agregatno,
nisu jednake veličine, te ih je teško međusobno upoređivati.
Fizičko ili pravno lice koje daruje novac, vrijeme, usluge i/ili robu. Radi lakšeg
praćenja trendova, donatori su podijeljeni na tipove.
Tip donatora – veliki broj građana koji se stoga ne mogu identifikovati po imenu.
Tip donatora – kompanije (više od 50 zaposlenih), korporativne fondacije i mala i
srednja preduzeća (manje od 50 zaposlenih).
Tip donatora – građani koji se mogu identifikovati.
Tip donatora – slučajevi gdje jedna instanca uključuje više tipova donatora.
Privatna i/ili pravna lica koja primaju donacije direktno od donatora. Tipovi primala-
ca donacija su neprofitne organizacije, pojedinci i porodice, javne institucije, lokalne
i nacionalne vlasti. Kao primaoci, pojedinci i porodice su uglavnom i korisnici donaci-
ja, dok su ostali tipovi primalaca nerijetko kanal pružanja pomoći krajnjim korisnici-
ma.
Ciljne grupe za čiju dobrobit su donacije namijenjene. Na primjer, ako je određena
škola primalac donacije, krajnji korisnici su djeca koja idu u tu školu.
Ciljne grupe koje ostvaruju dobrobit pri korišćenju onih usluga za čije pružanje je
lokalna zajednica primila donaciju.
Namjeravani efekat
donacije
Tip učinka koji bi donacija trebalo da ostvari. Kratkoročne donacije su potrošna
roba, materijali, zalihe i slično, dok u dugoročne donacije spadaju kapitalna
ulaganja, oprema, stipendije itd.
Način doniranja
Način na koji je realizovana instanca donacije. U tom smislu, donacije dijelimo u
sledeće kategorije: direktne donacije, kampanje, događaji i konkursi.
Pojmovnik
28

31. Slučaj u kojem poznati donator bira primaoca (instituciju korisnika) i donira direktno
bez posrednika; donacija može i ne mora biti dio šire kampanje.
Direktne donacije
Konkursi
Kampanje
Široko objavljen poziv za donacije za određenu namjenu. Kontinuirana je, odvija se u
dužem vremenskom periodu i može se sastojati od više događaja. Kampanje mogu
biti lokalne, regionalne ili nacionalne.
Događaji Događaj organizovan sa ciljem prikupljanja sredstava za određenu pojedinačnu ili
višestruku namjenu. Može biti samostalan događaj ili organizovan kao dio kampanje.
Javno objavljen poziv za dostavljanje predloga/aplikacija za grantove/donacije.
Najavljuje ga donator i obično ima dobro razrađene kriterijume za odabir.
29

32. Trendovi davanja prikazani po
indikatorima
Statistički značajne razlike na nivou α=0,01
12
U apsolutnim vrijednostima postoji pad donacija u Južnoj Crnoj Gori između 2017. i 2018. godine. Međutim, u odnosu na
ukupni broj donacija u svakoj godini, 115 donacija zapravo je veće od 154.
13
ibid
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
73 82 131 66 109 229 50
82 168 154 11512
168 251 12813
168 129 169 101 132 189 97
Centralna Crna Gora
Južna Crna Gora
Sjeverna Crna Gora
Geografska distribucija davanja
(Broj instanci na 100.000 stanovnika)
Mjesečna distribucija davanja
(Udio instanci doniranja)
11% 7% 4% 6% 3% 2% 7%
11% 5% 7% 7% 7% 3% 6%
10% 8% 8% 12% 5% 30% 6%
5% 4% 6% 9% 7% 25% 5%
9% 6% 4% 8% 3% 5% 6%
7% 6% 11% 13% 5% 3% 4%
3% 8% 6% 6% 6% 5% 14%
Januar
Mart
April
Jun
Jul
Maj
5% 5% 6% 7% 10% 3% 8%
5% 9% 7% 5% 10% 5% 3%
8% 12% 10% 8% 10% 7% 7%
7% 12% 10% 9% 11% 2% 9%
19% 18% 21% 10% 23% 10% 25%
Avgust
Septembar
Novembar
Decembar
Oktobar
Februar
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
30

33. 22% 13% 9% 8% 8% 4% 16%
16% 31% 26% 30% 24% 9% 32%
15% 12% 21% 13% 18% 8% 13%
27% 26% 25% 25% 27% 12% 17%
20% 18% 19% 24% 23% 67% 22%
Zdravstvo
Obrazovanje
Ostalo
Udio donirane sume
Podrška marginalizovanim
grupama
4% 2% 1% 10% 2% 0% 0%
45% 61% 54% 55% 43% 9% 14%
11% 11% 16% 9% 20% 3% 66%
6% 8% 5% 8% 21% 6% 1%
34% 18% 24% 18% 14% 82% 19%
Siromaštvo
Zdravstvo
Podrška marginalizovanim
grupama
Ostalo
Obrazovanje
Siromaštvo
Struktura donatora 2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
39% 48% 34% 37% 34% 24% 41%
24% 28% 38% 36% 42% 43% 33%
11% 7% 11% 7% 8% 15% 12%
26% 17% 17% 20% 16% 18% 14%
Poslovni sektor
Pojedinci
Ostalo
26% 15% 24% 11% 37% 15% 10%
51% 33% 54% 71% 42% 39% 16%
11% 4% 3% 6% 9% 8% 64%
12% 48% 19% 12% 12% 38% 10%
Građani (masovno)
Poslovni sektor
Ostalo
Pojedinci
Građani (masovno)
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
Udio instanci doniranja
Oblasti davanja
Trendovi davanja prikazani po
indikatorima
Statistički značajne razlike na nivou α=0,01
31

34. 42% 46% 34% 31% 28% 22% 31%
15% 17% 20% 27% 25% 23% 18%
37% 32% 40% 31% 39% 24% 45%
5% 4% 4% 7% 4% 29% 4%
1% 1% 2% 4% 4% 2% 2%
Neprofitne organizacije
Institucije
Ostali
Lokalne i nacionalne vlasti
25% 38% 14% 15% 19% 4% 7%
19% 7% 27% 9% 27% 11% 2%
43% 40% 38% 60% 45% 14% 80%
12% 14% 16% 11% 5% 70% 10%
1% 1% 5% 5% 4% 1% 1%
Pojedinci i porodice
Neprofitne organizacije
Lokalne i nacionalne vlasti
Ostali
Institucije
Pojedinci i porodice
Udio donirane sume
Trendovi davanja prikazani po
indikatorima
Statistički značajne razlike na nivou α=0,01
32
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
Udio instanci doniranja
Struktura primalaca donacija

35. Osobe sa zdravstvenim
problemima
Socijalno ugrožene osobe
Ostali
Korisnici usluga lokalne
zajednice
Osobe s invaliditetom
Osobe sa zdravstvenim
problemima
Korisnici usluga lokalne
zajednice
Ostali
Socijalno ugrožene osobe
Osobe s invaliditetom
Načini doniranja 2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
27% 33% 28% 25% 38% 38% 41%
18% 31% 23% 27% 30% 10% 9%
1% 1% 1% 1% 0% 1% 0%
Kampanje za prikupljanje
sredstava
Događaji
Konkursi
60% 42% 56% 70% 35% 52% 84%
26% 37% 20% 19% 56% 47% 16%
13% 20% 23% 9% 8% 1% 0%
1% 1% 1% 2% 1% 0% 0%
Direktne donacije
Kampanje za prikupljanje
sredstava
Konkursi
Događaji
Direktne donacije 54% 35% 48% 47% 32% 51% 50%
17% 12% 16% 17% 23% 5% 12%
11% 23% 14% 15% 9% 13% 23%
24% 22% 16% 11% 17% 27% 24%
25% 26% 33% 35% 32% 42% 29%
23% 17% 21% 22% 19% 13% 12%
5% 5% 8% 8% 4% 2% 1%
17% 35% 28% 11% 19% 16% 18%
4% 3% 1% 10% 19% 10% 1%
40% 47% 45% 55% 39% 68% 78%
34% 10% 18% 16% 19% 4% 2%
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
Struktura krajnjih korisnika
donacija
Udio donirane sume
Udio instanci doniranja
Udio donirane sume
Udio instanci doniranja
Trendovi davanja prikazani po
indikatorima
Statistički značajne razlike na nivou α=0,01
33

36. 49% 48% 45% 49% 47% 67% 61%
34% 36% 39% 42% 40% 30% 35%
17% 16% 16% 9% 13% 3% 4%
Dugoročne donacije
Nepoznato
20% 38% 32% 23% 24% 29% 9%
72% 56% 61% 72% 71% 71% 91%
8% 6% 7% 5% 5% 0% 0%
Kratkoročne donacije
Dugoročne donacije
Nepoznato
Kratkoročne donacije
2015. 2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.
Namjeravani efekat donacije
Trendovi davanja prikazani po
indikatorima
Statistički značajne razlike na nivou α=0,01
Udio donirane sume
Udio instanci doniranja
34

37. Catalyst Balkans
38 Takovska,
11000 Beograd, Srbija
catalystbalkans.org
Izvor podataka:
givingbalkans.org
U sjećanje na Aleksandru Vesić
Autor
Katarina Veselinović
Urednik
Vuk Vuković
Prikupljanje podataka
Katarina Veselinović
Kvaliteta podataka
Jelena Bekčić i Maja Gligorić
Dizajn
Dragana Pavlović
Istraživanje „Crna Gora daruje 2021: Godišnji izvještaj o stanju filantropije“ dio je šire inicijative za promovisanje i
stimulisanje filantropije u regionu koju sprovodi Fondacija Catalyst. Osnovno istraživanje i ovu publikaciju kreirala
je Fondacija Catalyst (Catalyst Balkans), uz velikodušnu podršku Fondacije Čarls Stjuart Mot i Fonda braće
Rokfeler. Mišljenja iznijeta u ovoj publikaciji ne odslikavaju nužno mišljenja Fondacije Čarls Stjuart Mot, Fonda
braće Rokfeler ili njihovih partnera.