Marami satin ang di nakakapansin sa kagandahang dulot ng kalikasan, sabay sa di pag pansin sa taglay na kagandahan ang patuloy na pagkasira nito. Pero kung paano nga kung lahat sa atin ay nakapansin nito? Ano ang ating puwedeng gawing aksyon sa umiiral na pagkasira ng kalikasan? Kung ikaw man ay isang guro, estudyante, o isang propesyonal. Meron tayong magagawa upang pabagalin o maibsan man lang ang mabilis na pagbabago sa paligid na ating ngayo’y nararamdaman simple man o sa komplikadong paraan. Mayroon akong nakalatag na 10 simpleng paraan upang makatulong sa ating kapaligiran.
1) Magtanim ng halaman at mga puno.
0003404101_10
Image source: https://sound4good.bandcamp.com/album/this-music-plants-trees
Dahil sa pagtaas ng populasyon at pagtaas sa mga pangangailangan ng mga tao sa araw-araw, mas kinakailangan na magputol pa ng mas maraming puno upang magamit sa mga gamit pang araw-araw. Kailangan nating magtanim ng puno dahil ito’y nagbibigay oxygen na kailangan ng ating katawan upang mabuhay. Iba pang naitutulong nito ay ang paghigop ng tubig tuwing may kalamidad o baha, nagbibigay din ito ng ‘raw’ na materyales upang makagawa ng isang produkto.
2) Huwag mag aksaya ng papel.
close up photography of crumpled paper
Photo by Steve Johnson on Pexels.com
Ang pagbabawas ng paggamit ng papel ay dapat matutunan, base sa unang paraan kailangan magtanim ng puno dahil isa ito sa pinagkukunan ng materyales upang gawing papel. Kaya kung gagamitin natin ang papel sa angkop na paraan pwede tayong makamabag upang mabawasan ang pagpuputol ng puno. Ilang paraan dito ay ang paggamit sa likod ng papel, magpasa ng proyekto sa pamamagitan ng internet at marami pang iba.
3) Mag ‘recycle’ ng mga basura.
person hands on assorted color plastic lid lot
Photo by Krizjohn Rosales on Pexels.com
Araw-araw malaki ang nalilikom na plastik, biomass waste, metal at iba pa sa ating bansa. Mga basurang dahilan ng polusyon sa hangin, lupa at tubig na nakakasira ng kalikasan. Sa madaling paraan puwewede nating mabawasan ang mga basura na nakatambak sa ating tahanan. Ilan rin dito ang pagawa ng paso ng halaman,lalagyan ng mga lapis at materyales sa paggawa ng sining, parol, at marami pang bagay na puwedeng gawin sa plastik.
4) Pagbabawal sa paggamit ng plastik na supot
paper bags near wall
Photo by freestocks.org on Pexels.com
Alam naman nating lahat na ang plastik ay di mabilis matunaw kailangan ng maraming taon bago ito tuluyang mawala. Isa rin ang plastik sa pinaaraming basura sa makikita sa mga land fills. Ugaliing gumamit ng mga paper bag pag namimili o kaya naman magdala ng sariling lalagyan. At kung hindi maiiwasan, maari itong gamitin pa ulit sa pamimili para di na ulit kumonsumo ng isa pang
Marami satin ang di nakakapansin sa kagandahang dulot ng kalikasan, sabay sa di pag pansin sa taglay na kagandahan ang patuloy na pagkasira nito. Pero kung paano nga kung lahat sa atin ay nakapansin nito? Ano ang ating puwedeng gawing aksyon sa umiiral na pagkasira ng kalikasan? Kung ikaw man ay isang guro, estudyante, o isang propesyonal. Meron tayong magagawa upang pabagalin o maibsan man lang ang mabilis na pagbabago sa paligid na ating ngayo’y nararamdaman simple man o sa komplikadong paraan. Mayroon akong nakalatag na 10 simpleng paraan upang makatulong sa ating kapaligiran.
1) Magtanim ng halaman at mga puno.
0003404101_10
Image source: https://sound4good.bandcamp.com/album/this-music-plants-trees
Dahil sa pagtaas ng populasyon at pagtaas sa mga pangangailangan ng mga tao sa araw-araw, mas kinakailangan na magputol pa ng mas maraming puno upang magamit sa mga gamit pang araw-araw. Kailangan nating magtanim ng puno dahil ito’y nagbibigay oxygen na kailangan ng ating katawan upang mabuhay. Iba pang naitutulong nito ay ang paghigop ng tubig tuwing may kalamidad o baha, nagbibigay din ito ng ‘raw’ na materyales upang makagawa ng isang produkto.
2) Huwag mag aksaya ng papel.
close up photography of crumpled paper
Photo by Steve Johnson on Pexels.com
Ang pagbabawas ng paggamit ng papel ay dapat matutunan, base sa unang paraan kailangan magtanim ng puno dahil isa ito sa pinagkukunan ng materyales upang gawing papel. Kaya kung gagamitin natin ang papel sa angkop na paraan pwede tayong makamabag upang mabawasan ang pagpuputol ng puno. Ilang paraan dito ay ang paggamit sa likod ng papel, magpasa ng proyekto sa pamamagitan ng internet at marami pang iba.
3) Mag ‘recycle’ ng mga basura.
person hands on assorted color plastic lid lot
Photo by Krizjohn Rosales on Pexels.com
Araw-araw malaki ang nalilikom na plastik, biomass waste, metal at iba pa sa ating bansa. Mga basurang dahilan ng polusyon sa hangin, lupa at tubig na nakakasira ng kalikasan. Sa madaling paraan puwewede nating mabawasan ang mga basura na nakatambak sa ating tahanan. Ilan rin dito ang pagawa ng paso ng halaman,lalagyan ng mga lapis at materyales sa paggawa ng sining, parol, at marami pang bagay na puwedeng gawin sa plastik.
4) Pagbabawal sa paggamit ng plastik na supot
paper bags near wall
Photo by freestocks.org on Pexels.com
Alam naman nating lahat na ang plastik ay di mabilis matunaw kailangan ng maraming taon bago ito tuluyang mawala. Isa rin ang plastik sa pinaaraming basura sa makikita sa mga land fills. Ugaliing gumamit ng mga paper bag pag namimili o kaya naman magdala ng sariling lalagyan. At kung hindi maiiwasan, maari itong gamitin pa ulit sa pamimili para di na ulit kumonsumo ng isa pang
LESSON CONTENT:
- Ang Kasaysayan ng Climate Change at Global Warming
- Mga Aspektong Politikal, Pang - ekonomiya, Panlipunan kaugnay ng Climate Change
REMIDER:
- All sets for educational purposes only.
Ano ang Climate Change?
Ang climate change ay tumutukoy sa pagbabago ng klima sa buong mundo. Ito ay naramdaman simula noong kalagitnaan ng ika-20 na siglo. Ayon sa Climate Change at Pagpapalayan (2014), “ang ay ang abnormal na pagbabago ng klima tulad ng pag-init o paglamig ng temperatura, at tuluy-tuloy at malakas na pag-ulan sa isang lugar”.
Dahilan ng Climate Change
May dalawang sanhi ng climate change ayon sa mga pag-aaral. Una, ang natural na pagbabago ng klima ng buong mundo. Ito ay sama-samang epekto ng enerhiya mula sa araw, sa pag-ikot ng mundo at sa init na nagmumula sa ilalim ng lupa na nagpapataas ng temperatura o init sa hangin na bumabalot sa mundo. Ang ikalawa ay ang gawain ng tao na nakapagpapataas sa konsentrasyon ng carbon dioxide at iba pang greenhouse gases sa atmospera. Ilan sa mga ito ay paggamit ng mga fossil fuels gaya ng langis at coal, at ang pagputol ng mga puno na sanhi ng pagkakalbo ng mga kagubatan.
Epekto ng Climate Change
Ang climate change ay maraming masamang epekto hindi lang sa kapaligiran kundi pati na rin sa mga tao. Ang global warming o pag-init ng temperatura ng mundo na siyang palatandaan ng climate change ay nagdudulot ng sakuna kagaya ng heatwave, baha, malalakas na bagyo, at tagtuyot na maaring magdulot ng pagkakasakit at pagpakamatay. Ilan sa mga sakit na maaring lumaganap ay mga sakit dala ng tubig o pagkain gaya ng cholera at iba pang sakit na may pagtatae, at mga sakit na dala ng mga insekto (lamok) tulad ng malaria at dengue at sakit na dala ng daga gaya ng leptospirosis.
Dahil sa pagkasira ng mga komunidad dulot ng mga kalamidad na hatid ng climate change ay lumalaganap din ang malnutrisyon at iba pang suliraning panlipunan. May ilang mga mamamayan ang napipilitang lumikas dahil nawalan sila ng tirahan dahil sa pagkasira ng mga ito dulot ng malakas na bagyo. Ang iba ay natabunan ng lupa dahil sa landslide, samantalang ang iba naman ay kinain ng dagat ang dating lupa na kinatatayuan ng kanilang mga bahay.
Nagkakaroon din ng suliranin sa karagatan dahil sa tinatawag na coral bleaching na pumapatay sa mga coral reef na siyang tahanan ng mga isda at iba pang lamang dagat. Nagdudulot din ito ng pagbaba sa bilang ng nahuhuling mga isda at pagkawala (extinction) ng ilang mga species. Pinangangambahan din na malulubog sa tubig ang ilang mabababang lugar sa Pilipinas dahil sa patuloy na pagtaas ng sea level bunga ng pagkatunaw ng mga iceberg sa Antarctic. Ilan sa epekto ng climate change sa Pilipinas ay ang panganib sa food security dahil pangunahing napipinsala ng malalakas na bagyo ang sektor ng agrikultura. Lumiliit ang produksiyon ng sektor na ito dahil sa pagkasira ng mga sakahan, kalsada, bodega, mga kagamitan sa pagtatanim at pag-aani, irigasyon, pagkawasak ng mga palaisdaan, at pagkamatay ng mga magsasaka at mangingisda.
Malaki ang papel ng tao sa paglala ng climate change. Ang mga suliraning pangkapaligiran na tinalakay ay maituturing na sanhi ng climate change at nangyayari ang mga ito dahil sa
LESSON CONTENT:
- Ang Kasaysayan ng Climate Change at Global Warming
- Mga Aspektong Politikal, Pang - ekonomiya, Panlipunan kaugnay ng Climate Change
REMIDER:
- All sets for educational purposes only.
Ano ang Climate Change?
Ang climate change ay tumutukoy sa pagbabago ng klima sa buong mundo. Ito ay naramdaman simula noong kalagitnaan ng ika-20 na siglo. Ayon sa Climate Change at Pagpapalayan (2014), “ang ay ang abnormal na pagbabago ng klima tulad ng pag-init o paglamig ng temperatura, at tuluy-tuloy at malakas na pag-ulan sa isang lugar”.
Dahilan ng Climate Change
May dalawang sanhi ng climate change ayon sa mga pag-aaral. Una, ang natural na pagbabago ng klima ng buong mundo. Ito ay sama-samang epekto ng enerhiya mula sa araw, sa pag-ikot ng mundo at sa init na nagmumula sa ilalim ng lupa na nagpapataas ng temperatura o init sa hangin na bumabalot sa mundo. Ang ikalawa ay ang gawain ng tao na nakapagpapataas sa konsentrasyon ng carbon dioxide at iba pang greenhouse gases sa atmospera. Ilan sa mga ito ay paggamit ng mga fossil fuels gaya ng langis at coal, at ang pagputol ng mga puno na sanhi ng pagkakalbo ng mga kagubatan.
Epekto ng Climate Change
Ang climate change ay maraming masamang epekto hindi lang sa kapaligiran kundi pati na rin sa mga tao. Ang global warming o pag-init ng temperatura ng mundo na siyang palatandaan ng climate change ay nagdudulot ng sakuna kagaya ng heatwave, baha, malalakas na bagyo, at tagtuyot na maaring magdulot ng pagkakasakit at pagpakamatay. Ilan sa mga sakit na maaring lumaganap ay mga sakit dala ng tubig o pagkain gaya ng cholera at iba pang sakit na may pagtatae, at mga sakit na dala ng mga insekto (lamok) tulad ng malaria at dengue at sakit na dala ng daga gaya ng leptospirosis.
Dahil sa pagkasira ng mga komunidad dulot ng mga kalamidad na hatid ng climate change ay lumalaganap din ang malnutrisyon at iba pang suliraning panlipunan. May ilang mga mamamayan ang napipilitang lumikas dahil nawalan sila ng tirahan dahil sa pagkasira ng mga ito dulot ng malakas na bagyo. Ang iba ay natabunan ng lupa dahil sa landslide, samantalang ang iba naman ay kinain ng dagat ang dating lupa na kinatatayuan ng kanilang mga bahay.
Nagkakaroon din ng suliranin sa karagatan dahil sa tinatawag na coral bleaching na pumapatay sa mga coral reef na siyang tahanan ng mga isda at iba pang lamang dagat. Nagdudulot din ito ng pagbaba sa bilang ng nahuhuling mga isda at pagkawala (extinction) ng ilang mga species. Pinangangambahan din na malulubog sa tubig ang ilang mabababang lugar sa Pilipinas dahil sa patuloy na pagtaas ng sea level bunga ng pagkatunaw ng mga iceberg sa Antarctic. Ilan sa epekto ng climate change sa Pilipinas ay ang panganib sa food security dahil pangunahing napipinsala ng malalakas na bagyo ang sektor ng agrikultura. Lumiliit ang produksiyon ng sektor na ito dahil sa pagkasira ng mga sakahan, kalsada, bodega, mga kagamitan sa pagtatanim at pag-aani, irigasyon, pagkawasak ng mga palaisdaan, at pagkamatay ng mga magsasaka at mangingisda.
Malaki ang papel ng tao sa paglala ng climate change. Ang mga suliraning pangkapaligiran na tinalakay ay maituturing na sanhi ng climate change at nangyayari ang mga ito dahil sa
2. CLIMATE CHANGE
• Paglihis ng takbo ng klima mula sa nakasanayang
pattern ng klima na naitala daang taon na ang nakalipas
simula ika-20 na siglo.
• Malaking suliranin ang climate change dahil nakasalalay
sa nakasanayang pattern ng klima ang maraming hayop
at halaman. Kung hindi sila makaaangkop sa bilis ng
pagbabago ng klima mamatay sila.
3. SANHI NG CLIMATE CHANGE
• Ang Climate change ay napapalubha ng ng GLOBAL
WARMING o ang patuloy na pag taas ng
pangkalahatang temperatura ng daigdig.
• Nagkakaroon ng global warming dahil sa pagbuga sa
atmospera ng ng mga
GREENHOUSE GAS
4. • Ayon kila SEITZ at HITE angmga pangunahing
greenhouse gas sa daigdig ay
• Water vapor
• Carbon dioxide
• Methane
• Nitrous oxide
• Ozone
• Mga Cloroflourocarbon o CFC
• Kinukulob ng mga ito ang init na nagmumula sa
araw.
5. TAO.
Nagsimula ang kontribusyon ng tao sa pagdami ng
greenhouse gas noong nagsimula ang INDUSTRIAL
REVOLUTION noong 1700s.
Ito ang panahon na malawakan ang paggamit ng fossil
fuel tulad ng langis ng naglalabas ng CARBON
DIOXIDE at CARBON MONOXIDE.
8. Kapag naging abnormal ang pag init ng mundo, magiging
abnormal din ang pagbabago ng klima.
Ayon sa datos nina Seitz at Hite, ang mundo ay iinit ng
mulasa 1.8˚C - 4˚C sa katapusan ng ika-21 na siglo
Kapag nagpatuloy ang ganitong pag-init ng temperatura,
maari nating maratinf ang init noong MESOZOIC ERA o
yung panahon pa ng mga dinosaurs.
12. Ang dahilan kung bakit namumuo ang bagyo ay dahil sa
pag init ng karagatan, ang resulta nito ay ang paglakas ng
mga bagyo.
Mas makikita na ang epekto sa mas titinding lakas ng
mga bagyong darating.
Ayon sa sa eksperto, ang Yolanda ang pinakamalakas ng
bagyo sa kasaysayan ng mundo. Ngunit hindi pa daw ito
natatapos. Kung magpapatuloy ang pag init ng mundo at
ang sukdulang pagbabago ng klima, magreresulta ito sa
mga malalakas na bagyo.
19. • Dahil sa paginit ng
mundo, ang mga yelo
sa mga kabundukan at
timog at hilagang polo
ay natutunaw. Ang mga
natunaw na yelo ay
dadaloy patungo sa
karagatan kung saan
magdudulot ito ng
pagtaas ng tubig
20. • Ang taas ng tubig sa
dagat ay maaring
tumaas mula sa 0.18
na metro hanggang
0.59 metro.
21. • Ang mga mababang
lugar ay nanganganib
mula sa pagtaas ng
tubig sapagkat maari
itong magdulot ng
kanilang pagkalubog.
22. • Ang KIRIBATI ay
isang bansa sa
Pacific Ocean, na
nanganganib dahil sa
patuloy na pagtaas ng
tubig dagat.
27. • Kapag mainit, sumosobra ang init at kapag tag-
ulan naman ay somusobra ang dami ng ulan.
• Malaki ang epekto nito sa agrikultura dahil hindi
lahat ng maaring itanim ay kayang mabuhay sa
lahat ng klase ng panahon.
• Magdudulot ito ng pagkamatay ng pananim at
mababawasan ang kita ng mga magsasaka at
magkukulang ang pagkain ng bansa.
30. • Ang ECOSYSTEM ay isang lugar kung saan ang
mga nakatira dito ay likas na nagkakaroon ng
mga pag-uugnayan.
• Dahil sa sukdulan ang pagbabago, mahirap
hulaan kung ano ang susunod na mangyayari sa
klima.
31. • Kung gayon, mas mahirap maging handa sa
ganitong mga pagbabago. Isa pang matinding
hamon ng pagbabago ng klilma na ito ay hindi
lamang sa isang lugar. Ito ay nangyayari sa
boung mundo.
38. INDIVIDUAL WORK
• Isulat sa ½ sheet of paper
• Ipasa bukas.
• “Paano ka makakatulong sa pangangalaga sa
kalikasan?
39. GROUP PERFORMANCE
• Bumuo ng isang commercial na tumatalakay sa epekto
ng climate change
Pamatanyan Mahusay (5 pts) Katamtaman
(3 pts)
Kailangan pang
magsanay (1pt)
Kawastuhan ng
mga konsepto
Kaangkupan ng
mga diyalogo
Linaw ng
Mensahe
Pagkamalikhain