1. 10 Lat Prawa Nowych Technologii we Wrocławiu
Wrocław, 13 – 14 listopada 2012 r.
radca prawny Rafał Cisek, CBKE
Wyłączenie odpowiedzialności
administratorów za treści
wprowadzane przez użytkowników
- między teorią a praktyką na przykładzie wybranych orzeczeń sądów
krajowych i zagranicznych w starciu z różnymi interpretacjami obowiązujących
przepisów prawa oraz stosowaną przez administratorów praktyką
Patron medialny konferencji – materiały:
www.nowemedia.org.pl/CBKE

2. Patron medialny konferencji – materiały:
www.nowemedia.org.pl/CBKE
2

3. Orzeczenia, które omówię
 [1]
Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 stycznia 2011 r. (I ACa 544/10) w
sprawie wpisów moderowanych (pracownik naukowy);
 [2]
Wyrok SN z dnia 8 lipca 2011 r. (IV CSK 665/10) w sprawie dot. serwisu
internetowego Gazeta Online Elbląg prowadzonego przez miasto Elbląg
(powód – szantażował magistrat sex-aferą);
 [3a]
SO w Tarnowie w trybie wyborczym i zwykłym +
[3b]
SA w Krakowie - wyrok z dnia 19 stycznia 2012 r.
(I ACa 1273/11) w sprawie apelacji od wyroku SO w Tarnowie
(były burmistrz kontra i kandydat vs radny – blogger);
 [4]
SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI Ka 202/09) – wyrok
apelacyjny (karny) w sprawie GazetaBytowska.pl
 [5]
Wyrok w sprawie Map1 (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia
26 października 2011 r., sygn. akt I ACa 572/11);
 Sprawa isoHUNT
 Wyrok w sprawie Giertych Vs Axel Springer (Fakt.pl) + Sprawa
Sikorski Vs Axel Springer (w toku);
Patron medialny konferencji – materiały:
3 www.nowemedia.org.pl/CBKE

4. USTAWA z dnia 18 lipca 2002 r.
o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
 Art. 14. 1. Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane
ten, kto udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu
przechowywania danych przez usługobiorcę nie wie o bezprawnym
charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie
otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej
wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi
działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych. (…)
 Art. 15. Podmiot, który świadczy usługi określone w art. 12-14, nie
jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych
lub udostępnianych przez niego danych, o których mowa w art. 12-
14.
4

5. Problemy praktyczne z art. 14 uśude (1)
 Co oznacza wiarygodna informacja
 Co oznacza niezwłocznie
 Jaką odpowiedzialność rodzi nie usunięcie / nie zablokowanie treści
 Jaką odpowiedzialność wyłącza 14 uśude – czy każdą?
 Co z odpowiedzialnością za linki?
 Co z wyszukiwarkami „tematycznymi” – np.. Totrrentów, czy takimi
serwisami jak FilesTUBE?
 Chomikuj – kwestia jurysdykcji krajowej?
 Kiedy jest pomocnictwo, kiedy odpowiedzialność za sam czyn?
 Czy fakt merytorycznego moderowania wyłącza możliwość
opierania stosowania uśude; nie – wyłącza tylko swoiste
domniemanie faktyczne nie posiadania wiedzy;
5

6. Problemy praktyczne z art. 14 uśude (2)
 Kiedy nie wie o bezprawnym charakterze, czy jest domniemanie
niewiedzy, kiedy jest obalone, albo kiedy jest domniemanie wiedzy?
 Co to jest wiarygodna informacja, a co urzędowa? Czy doręczenie
pozwu cywilnego jest wiarygodną, czy urzędową?
 Za co odpowiada, za to samo co bezpośredni naruszycie, za
pomocnictwo lub podżeganie czy za czyn własny w postaci
„nieusnięcia” (naruszenie dóbr osobistych przez opublikowanie czy
przez „nieusunięcie”).
 Czy komentarze pod artykułem prasowym są same materiałem
prasowym lub stanowią opublikowane „listy do redakcji”, za
które Administrator powinien odpowiadać jak redakcja - redaktor?
6

7. Wyrok SA w Lublinie z dnia 18 stycznia 2011 r. (I ACa
[1]
544/10) wpisy moderowane – „Forum Akademickie”
 Administrator strony www, która daje użytkownikom możliwość
wymiany poglądów, np. w formie komentarzy pod artykułem lub
forum, zamieszczając jednocześnie ostrzeżenie o MODERACJI i
usuwaniu wpisów niespełniających określonych reguł, odpowie za
ich treść (co więcej, w tym celu była zatrudniona specjalnie osoba).
 Usługodawca nie ma obowiązku monitorowania sieci, co
więcej nie ma też obowiązku podejmowania kroków w celu
wdrożenia oprogramowania monitorującego. Jedyną sytuacją
prowadząca bez wątpienia do odpowiedzialności usługodawcy jest
istnienie po jego stronie stanu wiedzy o fakcie naruszenia, czy też
bezprawnym charakterze naruszenia.
 Usługodawca odpowiada nie za zamieszczenie, ale za nieusunięcie
– narusza dobra osobiste poprzez brak niezwłocznego usunięcia.
 Przeprosiny tylko on-line, a nie również w papierowej wersji.
(podobnie SO w Poznaniu – w sprawie ArtBrick, przeprosiny nie
mogą mieć charakteru represyjnego)
7

8. Wyrok SN z dnia 8 lipca 2011 r. (IV CSK 665/10)
[2]
Gazeta Online Elbląg (1) – „sex afera”
 1. Nazwisko i imię jest skierowanym na zewnątrz znakiem rozpoznawczym
osoby fizycznej i ujawnienie go w celu jej identyfikacji nie może być
zasadniczo uznane za działanie naruszające jej dobra osobiste i bezprawne,
o ile nie łączy się z naruszeniem innego dobra osobistego, np. czci,
prywatności, godności osobistej itp.
 2. Nie jest działaniem naruszającym dobra osobiste anonimowego autora
publikacji internetowej krytyczna i nawet ostra ocena treści tej publikacji i
samego faktu jej zamieszczenia, ani ujawnienie przez dyskutanta
imienia i nazwiska autora, natomiast stanowi naruszenie jego dóbr
osobistych (godności i dobrego imienia) przypisanie mu działania
niezgodnego z prawem, nieuczciwego i manipulowania mediami dla
własnych celów oraz posługiwania się szantażem i prowokacją, co
niewątpliwie dyskredytuje człowieka w opinii publicznej, szczególnie jako
działacza społecznego, aktywnego na forum obywatelskim. Wypowiedź
taka, nie poparta odwołaniem się do faktów stanowiących podstawę tych
ocen, jest działaniem bezprawnym.
8

9. Wyrok SN z dnia 8 lipca 2011 r. (IV CSK 665/10)
[2]
Gazeta Online Elbląg (2)
 3. Usługodawca świadczący usługę polegającą na udostępnieniu
możliwości bezpłatnego korzystania z Internetu oraz zamieszczania
wpisów na uruchomionym przez siebie portalu dyskusyjnym,
odpowiada za naruszenie tą drogą cudzych dóbr osobistych tylko
wtedy, gdy wiedział, że wpis narusza takie dobro i mimo to nie
uniemożliwił niezwłocznie dostępu do wpisu, a więc nie usunął go
niezwłocznie.
 4. Usługodawca świadczący drogą elektroniczną usługi polegające na
umożliwieniu bezpłatnego dostępu do utworzonego przez siebie
internetowego portalu dyskusyjnego nie ma obowiązku
zapewnienia możliwości identyfikacji usługobiorcy
dokonującego wpisu na takim portalu.
 = Administrator (UM) nie może być pomocnikiem sprawcy
anonimowego; tak naprawdę jednak SN nie dokonał
bezpośredniej analizy art.. 14 uśude, tylko powołał go
mimochodem
9

10. SO w Tarnowie w trybie wyborczym i
[3a]
zwykłym(1)
 "Prowadzący blog był zobowiązany sprawić, by treść
publikowanych w nim wypowiedzi odpowiadała stanowi
faktycznemu. Mógł wprowadzić zasadę publikacji komentarzy
internautów tylko po uprzednim zalogowaniu" – tak uzasadnił
postanowienie wydane w trybie wyborczym Sąd Okręgowy w
Tarnowie = cenzura prewencyjna, tymaczasem:
 Moderacja po fakcie oznaczałaby de facto nałożenie obowiązku
filtracji treści przez administratorów.
 Tymczasem jest to sprzeczne z art.. 15 uśude;
 Prawidłowe realizowanie przez administratora serwisu procedury "
notice and takedown" zwalnia go od odpowiedzialności za treści
wprowadzone (np. w komentarzach) przez użytkowników
10

11. SO w Tarnowie w trybie wyborczym i
[3a]
zwykłym(2)
 Warto też zauważyć, że o ile "z automatu" można a miarę łatwo i
bez dużych nakładów finansowo-
organizacyjnych wyłapywać konkretne wulgarne czy obraźliwe
słowa, o tyle jak dotąd, nie ma skutecznych tanich metod
automatycznej analizy treściowej całych zdań i wypowiedzi w języku
polskim.
 Tymczasem treści naruszające prawo mogą nie zawierac slow
bezpośrednio obraźliwych, a dopiero
kontekst całej wypowiedzi może być np. szkalujący (czy po prostu
kłamliwy - a to już w ogóle trudno samemu zweryfikować).
 Do takiej moderacji "treściowej" konieczne byloby
zatrudnienie przez duże portale całej masy ludzi.
11

12. SO w Tarnowie w trybie wyborczym i
[3a]
zwykłym(3)
 Tak jak państwo w celu egzekwowania prawa nie jest w stanie
postawić policjanta na każdym rogu, tak operatorzy forów
internetowych nie są w stanie sprawdzić każdego wpisu. W
przypadku największych mediów internetowych w Polsce
automatyczna moderacja wychwytuje wpisy zawierające słowa
uznane za wulgarne i je usuwa, ale automatyczna analiza treści
wypowiedzi jest na tym etapie niemożliwa (IAB).
 Gdyby właściciel platformy (NK.pl) chciał zatrudnić
wystarczającą liczbę moderatorów, aby każdy z nich mógł
poświęcić 1 minutę na przeczytanie i zweryfikowanie, czy
każda wiadomość nie narusza czyichś dóbr osobistych,
musiałby zatrudnić 41 tysięcy moderatorów (IAB)
12

13. SO w Tarnowie w trybie wyborczym i
[3a]
zwykłym(4)  SO w trybie zwykłym
 W ocenie Sądu, odpowiedzialności pozwanego nie
wyłączają zapisy ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o
świadczeniu usług drogą elektroniczną, w tym wynikające
z jej art. 14. Przedmiotowy przepis nie wyłącza
stosowania art. 23 i 24 k.c.
 Pozwany nie może powoływać się na wyłączenie
odpowiedzialności na podstawie tego przepisu, bowiem
jego odpowiedzialność związana jest z faktem
UMOŻLIWIENIA(!) osobie trzeciej naruszenia
dóbr osobistych powoda przez niewykonanie
ciążących na nim z mocy ustawy obowiązków, tj.
niezwłocznego usunięcia obraźliwego wpisu oraz
uniemożliwienia dodawania kolejnych.
13

14. SA w Krakowie - wyrok z dnia 19 stycznia
[3b]
2012 r. (I ACa 1273/11)
 W przypadku umów hostingu, takich jak fora internetowe czy blogi, ich
istota sprowadza się do udostępnienia miejsca w sieci dla wymiany myśli i
informacji
 Oceniając odpowiedzialność usługodawców należy uwzględniać szczególną
charakterystykę takiego komunikatora, jakim jest Internet.
 Charakteryzuje się on m.in. powszechną dostępnością i powszechną
możliwością zamieszczania informacji przez użytkowników sieci
(usługobiorców), anonimowością oraz możliwością zamieszczenia
informacji i opinii przez usługobiorców bez uprzedniej zgody
usługodawcy.
 Odmiennie niż w przypadku innych mediów (w domyśle prasa)
zamieszczenie informacji przez osoby trzecie nie jest poddane
uprzedniej decyzji osoby odpowiedzialnej za ich kształt.
 Tym samym realizacja prawa do wolności wypowiedzi oraz istota
usług hostingowych wyklucza stosowanie prewencyjnej kontroli
zamieszczanych przez usługobiorców informacji.
14

15. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (1)
 Leszek Sz. jako redaktor Gazety Bytowskiej.pl
nieumyślnie dopuszczał do opublikowania materiału
prasowego zawierającego znamiona przestępstwa
publicznego nawoływania do popełnienia występków
uszkodzenia ciała oraz zbrodni zlinczowania Wojciecha
D. poprzez zaniechanie usunięcia z forum
dyskusyjnego w/w gazety postów autorstwa
nieustalonych osób o następującej treści:
"Proponuję gościa zlinczować, skoro metody cywilno-
prawne zawiodły wygląda bowiem na to, że trzeba będzie
bezczelność bezczelnością załatwić ! Obywatele H! To do
was ta odezwa", (chodzi o komornika Wojciecha D.)
15

16. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (2)
 Wyrokiem z dnia 16.12.2008r. sygn. akt IIK 367/08 Sąd Rejonowy w
Słupsku uniewinnił oskarżonego Leszka Sz. od popełnienia
zarzucanego mu czynu, kosztami procesu obciążając Skarb Państwa.
 Apelujący prokurator zarzucił SR błędy w ustaleniach faktycznych
przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść
wyroku, a m. in. polegające na:
 błędnym przyjęciu, iż ujęte w zarzucie wypowiedzi
internautów nie stanowią materiału prasowego w
rozumieniu przepisów ustawy Prawo prasowe i nie zostały
dopuszczone do opublikowania przez oskarżonego Leszka
16

17. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (3)
 SO uznał, że bezzasadny jest koronny argument
autora apelacji, polegający na twierdzeniu, że
skoro Sąd uznał portal internetowy za prasę, to
konsekwentnie powinien był uznać zamieszone na
tymże portalu posty za materiał prasowy.
 Takie wnioskowanie prokuratora należy uznać za
nadmiernie uproszczone i powierzchowne, jako
dokonane tylko w oparciu o kryterium miejsca
zamieszczenia postów, a z całkowitym
pominięciem definicji „materiału prasowego”.
17

18. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (4)
Argumentacja SR składała się z trzech poziomów:
 pierwszego, w ramach którego Sąd wykazał, że działalność oskarżonego
(prowadzenie portalu internetowego) stanowiła prasę w
rozumieniu ustawy Prawo prasowe (s. 6-9 uzasadnienia wyroku),
 drugiego, w ramach którego Sąd uznał, że posty nie stanowiły
materiału prasowego w rozumieniu ustawy Prawo prasowe (s. 9- 15
uzasadnienia wyroku),
 trzeciego, w ramach którego Sąd stanął na stanowisku, że gdyby nawet
uznać, że posty są materiałem prasowym, to in concreto nie zawierały one
znamion przestępstwa, a tym samym brak podstaw do kwalifikowania
czynu z art. 49a Prawa prasowego (s. 9-15 uzasadnienia wyroku).
SO w Słupku poparł argumentację SR i utrzymał zaskarżony przez
prokuratora w ramach apelacji wyrok
18

19. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (5)
Argumentacja SR składała się z trzech poziomów:
 pierwszego, w ramach którego Sąd wykazał, że działalność oskarżonego
(prowadzenie portalu internetowego) stanowiła prasę w rozumieniu ustawy
Prawo prasowe (s. 6-9 uzasadnienia wyroku),
 drugiego, w ramach którego Sąd uznał, że posty nie stanowiły materiału
prasowego w rozumieniu ustawy Prawo prasowe (s. 9- 15 uzasadnienia wyroku),
 trzeciego, w ramach którego Sąd stanął na stanowisku, że gdyby nawet uznać, że posty
są materiałem prasowym, to in concreto nie zawierały one znamion przestępstwa, a tym
samym brak podstaw do kwalifikowania czynu z art. 49a Prawa prasowego (s. 9-15
uzasadnienia wyroku).
SO w Słupku poparł argumentację SR i utrzymał zaskarżony przez prokuratora w ramach
apelacji wyrok
Chybiona jest próba zrównania przez apelującego postów z „listami do redakcji”.
19

20. SO w Słupsku z dnia 28 czerwca 2009 r. (VI
[4]
Ka 202/09) – wyrok GazetaBytowska.pl (6)
Działalność w ramach prawa prasowego a
działalność hostingowa – W A Ż N E
Luka w argumentacji prokuratora wynika z faktu, że
przyjmuje on możliwość dwutorowej odpowiedzialności
Leszka Sz: jako redaktora (Prawo prasowe) oraz jako
usługodawcy hostingu (ustawa z dnia 18.07.2002r.),
ale jednocześnie pomija fakt, że SRswoje wnioskowanie
poprzedził istotnym założeniem w postaci wyraźnego
rozgraniczenia dwóch sfer działalności
oskarżonego (prowadzenia portalu internetowego jako
działalności prasowej i udostępnienia forum dyskusyjnego
jako działalności hostingowej).
20

21. [5] Map1 - wyrok SA w Szczecinie z 26
października 2011 r., I ACa 572/11 (01)
 Odpowiedzialność (zarówno cywilnoprawna jak i karnoprawna) dostawcy
usługi hostingu za treści udostępniane za pośrednictwem Internetu przez
usługobiorców (w tym przypadku uczestników forum dyskusyjnego) jest
zasadniczo wyłączona i aktualizuje się jedynie w przepadku określonym w
art. 14 uśude
 W takim przypadku usługodawca nie odpowiada jednak za publikację
tych danych (odpowiedzialność taką ponosi użytkownik forum, który dane
te upublicznił) a jedynie za własne zachowanie polegające na
zaniechaniu niezwłocznego uniemożliwienia dostępu do tych
danych mimo opisanego wyżej obowiązku ustawowego.
 Podmiot, który świadczy usługi określone w art. 12-14 ustawy, nie jest
obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub
udostępnianych przez niego danych, co wyłącza obowiązek w zakresie
"prewencyjnej" oceny publikowanych danych czy też swoistego
"czuwania" nad przestrzeganiem prawa przez użytkowników
forum.
21

22. [5] Map1 - wyrok SA w Szczecinie z 26
października 2011 r., I ACa 572/11 (02)
 Podstawą odpowiedzialności podmiotu świadczącego usługi hostingowe za
niewykonanie obowiązków określonych art. 14 ust. 1 ustawy jest norma art.
415 k.c., nie zaś art. 24 k.c. (zwłaszcza że ten ostatni przepis wprost stanowi o
odpowiedzialności za działanie, podczas gdy usługodawca internetowy nie wykonując
obowiązków z art. 14 dopuszcza się zaniechania).
 Wyjątek stanowić może sytuacja ujęta w art. 14 ust. 3 ustawy (a zatem sytuacja gdy
bezprawne dane pochodzą od podmiotu zależnego od dostawy usługi hostingowej).
 Usługodawca nie ma zasadniczo prawa arbitralnego ingerowania w treść
danych umieszczanych przez użytkowników (granice prawa usługodawcy wyznacza z
jednej strony umowa - kreowana prze akceptacje regulaminu forum, z drugiej zaś
bezwzględnie obowiązujące normy prawne).
 Nadużycie technicznych możliwości usługodawcy do ingerencji w treść przekazu
umieszczanego przez usługobiorców mogłoby rodzić odpowiedzialność zarówno
umowną jak i ustawową opartą o zarzut naruszenia prawa do swobody
wypowiedzi.
22

23. [5] Map1 - wyrok SA w Szczecinie z 26
października 2011 r., I ACa 572/11 (03)
 Podstawą odpowiedzialności podmiotu świadczącego usługi hostingowe za
niewykonanie obowiązków określonych art. 14 ust. 1 ustawy jest norma art.
415 k.c., nie zaś art. 24 k.c. (zwłaszcza że ten ostatni przepis wprost stanowi o
odpowiedzialności za działanie, podczas gdy usługodawca internetowy nie wykonując
obowiązków z art. 14 dopuszcza się zaniechania).
 Wyjątek stanowić może sytuacja ujęta w art. 14 ust. 3 ustawy (a zatem sytuacja gdy
bezprawne dane pochodzą od podmiotu zależnego od dostawy usługi hostingowej).
 Usługodawca nie ma zasadniczo prawa arbitralnego ingerowania w treść
danych umieszczanych przez użytkowników (granice prawa usługodawcy wyznacza z
jednej strony umowa - kreowana prze akceptacje regulaminu forum, z drugiej zaś
bezwzględnie obowiązujące normy prawne).
 Nadużycie technicznych możliwości usługodawcy do ingerencji w treść przekazu
umieszczanego przez usługobiorców mogłoby rodzić odpowiedzialność zarówno
umowną jak i ustawową opartą o zarzut naruszenia prawa do swobody
wypowiedzi.
23

24. [5] Map1 - wyrok SA w Szczecinie z 26
października 2011 r., I ACa 572/11 (04)
 Samo oświadczenie podmiotu, którego wpis dotyczy jest już
wystarczającą podstawą dla uznania, że dostawca usługi posiada wiarygodną
informację o bezprawności zamieszczanych danych w rozumieniu art. 14
cytowanej wyżej ustawy.
 Dla przyjęcia wiarygodności informacji konieczne jest wykazanie, że na
jej podstawie dostawca usług internetowych miał obiektywną
możliwość dokonania oceny bezprawności danych umieszczanych w
Internecie przez usługobiorcę.
 Przyjęcie innej interpretacji - uznanie, że każde żądanie podmiotu
zainteresowanego świadczy o uzyskaniu wiarygodnej wiadomości
o bezprawności danych, powodowałoby, iż w zasadzie każdy podmiot
którego działalność objęta jest dyskusją na forum internetowym, mógłby
przez żądanie usunięcia danych z powołaniem się na naruszenie jego dóbr
osobistych, zakończyć dyskurs społeczności forum, co wydaje się nie do
pogodzenia z zasadą swobody wypowiedzi i istotą aktywności
internetowej.
24

25. Patron medialny konferencji – materiały:
www.nowemedia.org.pl/CBKE
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
radca prawny Rafał Cisek, CBKE
25