Cell biology ppt in pashto by pameer

Prepared By: Aamir Khan Pameer
1
Cell Biology
By: Aamir Khan (Pameer)
1392

Science
Neutral
Science
Physics Chemistry Biology
Social
Science
Prepared By: Aamir Khan Pameer 2

 Aristotle ‘s contribution in biology
 Robert Hooke: as Discoverer of Cell ( in1665)
 Leuwan Hook: as Discoverer of living cell ( in 1682)
 Robert Brown: as Disoverer of cell ‘s Nucleus( in
1823)
 Mathias Schleiden & Theoder Schwann
Proposed cell theory ( in1838/39)
 Dujardin & Purkinje observed cytoplasm in 1835
 Karil Biar studied the ovum cells of mammalian

‫شویدی‬ ‫جوړ‬ ‫څخه‬ ‫حجری‬ ‫د‬ ‫موجودات‬ ‫ژوندی‬ ‫ټول‬
‫ټ‬‫رسیږی‬ ‫سرته‬ ‫کی‬ ‫داخل‬ ‫په‬ ‫حجری‬ ‫د‬ ‫تحوالت‬ ‫میتابولیکی‬ ‫ول‬
‫راځی‬ ‫السته‬ ‫څخه‬ ‫پخوانیوحجرو‬ ‫د‬ ‫اثر‬ ‫په‬ ‫ویش‬ ‫حجروی‬ ‫د‬ ‫حجری‬ ‫نوی‬
‫دی‬ ‫شانته‬ ‫یو‬ ‫ړښت‬‫جو‬ ‫کمیاوی‬ ‫حجرو‬ ‫ټولو‬ ‫د‬
‫دی‬ ‫لرونکی‬ ‫موادو‬ ‫ارثی‬ ‫د‬ ‫حجری‬ ‫ټولی‬

Prokaryotes Eukaryotes

•‫لری‬ ‫حرکت‬ ‫ډوله‬ ‫دری‬ ‫په‬ ‫حجرات‬ ‫ژوندی‬
.1Amoeboid Movement
.2Cilliary Movement
.3Flagellate Movement
•‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫کی‬ ‫حجراتو‬ ‫په‬ ‫انسان‬ ‫د‬ ‫حرکتونه‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫اولی‬

‫د‬ ‫کې‬ ‫خوا‬ ‫شاو‬ ‫په‬ ‫چاپیریال‬ ‫د‬ ‫حجرې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫اصل‬ ‫په‬ ‫حرکت‬ ‫دغه‬
‫د‬ ً‫ال‬‫مث‬ ‫دي‬ ‫حرکت‬ ‫حجرې‬ ‫ټولې‬WBC‫تر‬ ‫کې‬ ‫انساجو‬ ‫په‬ ‫حرکت‬
‫ورسوي‬ ‫ته‬ ‫ځاي‬ ‫هدف‬ ‫د‬ ‫ځان‬ ‫خپل‬ ‫څو‬.
Amoeboid‫امیب‬ ‫د‬ ‫حجره‬ ‫هم‬ ‫دلته‬ ‫چې‬ ‫وایي‬ ‫ځکه‬ ‫ورته‬ ‫حرکت‬
‫یا‬ ‫پښو‬ ‫کاذبو‬ ‫د‬ ‫څیر‬ ‫په‬Pseudo podium‫حرکت‬ ‫پواسطه‬
‫کوي‬

• Pseudopodium
• Endocytosis
• Exocytosis
• Fibronectin
• Exocytic vesical
• Actin
• Myosine
• Ectoplasm
• WBC

‫چي‬ ‫کوو‬ ‫فرض‬‫د‬WBC‫څخه‬ ‫رګ‬ ‫د‬ ‫ويني‬ ‫د‬ ‫غواړي‬ ‫لپاره‬ ‫هدف‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫حجره‬
‫تیره‬‫د‬ ‫مخکي‬ ‫ټولو‬ ‫تر‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫پکار‬ ‫نو‬ ‫ورسوي‬ ‫ته‬ ‫ځاي‬ ‫کار‬ ‫د‬ ‫خپل‬ ‫ځان‬ ‫او‬‫ر‬‫ګ‬
‫ته‬ ‫دي‬ ‫چي‬ ‫ونښلي‬ ‫پوري‬ ‫جدار‬ ‫په‬margination‫د‬ ‫نو‬ ‫اوس‬ ‫کیږي‬ ‫ويل‬
WBC‫اوعي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫زيات‬ ‫جسامت‬(‫رګ‬)‫پکارده‬ ‫نو‬ ‫دي‬ ‫کم‬ ‫جسامت‬ ‫سوريو‬ ‫د‬
‫چي‬WBC‫شکل‬ ‫خپل‬‫ت‬‫ت‬ ‫دي‬ ‫چي‬ ‫ورکړي‬ ‫تغیر‬ ‫ه‬‫ه‬Diapedesis‫ويل‬
‫کله‬ ‫چي‬ ‫اوس‬ ‫نو‬ ‫کیږي‬WBC‫وو‬ ‫څخه‬ ‫درګ‬‫ځی‬‫تر‬ ‫نو‬Target‫برخي‬
‫د‬ ‫رسیدنه‬ ‫دغه‬ ‫چي‬ ‫ورسوي‬ ‫ځان‬ ‫بايد‬ ‫پوري‬Amoeboid motion
‫شو‬ ‫تشريح‬ ‫محکي‬ ‫يي‬ ‫میکانیزم‬ ‫چي‬ ‫رسوي‬ ‫سرته‬ ‫پواسطه‬

‫المل‬ ‫کیدو‬ ‫شروع‬ ‫د‬ ‫حرکت‬ ‫امیبويد‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫المل‬ ‫مهم‬ ‫هغه‬‫ګرځی‬‫د‬chemo
taxis‫موادو‬ ‫کیمیاوي‬ ‫خاصو‬ ‫ځینو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫انساجو‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫څخه‬
‫د‬ ‫چي‬ ‫کوم‬ ‫مواد‬ ‫دغه‬ ‫چي‬ ‫نیسي‬ ‫صورت‬ ‫کبله‬ ‫له‬ ‫موجوديت‬chemo taxis
‫ګرځي‬ ‫سبب‬chemo tactic substance‫نو‬ ‫په‬‫م‬‫هغه‬ ‫اکثره‬ ‫ياديږي‬
‫کوي‬ ‫حرکات‬ ‫امیبويد‬ ‫چي‬ ‫حجرات‬‫د‬Chemo tactic‫طرف‬ ‫په‬ ‫منبع‬ ‫د‬ ‫موادو‬
‫حرکت‬ ‫دغه‬ ‫او‬ ‫کوی‬ ‫حرکت‬‫عموما‬‫طرف‬ ‫په‬ ‫غلطت‬ ‫لوړ‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫غلطت‬ ‫ټیټ‬ ‫د‬
‫ته‬ ‫همدي‬ ‫چي‬ ‫وي‬positive chemo taxis‫د‬ ‫حجرات‬ ‫ځیني‬ ‫کیږي‬ ‫ويل‬
chemo tactic‫چي‬ ‫کوي‬ ‫حرکت‬ ‫خواته‬ ‫مقابل‬ ‫تښتي‬ ‫څخه‬ ‫منبع‬ ‫له‬ ‫موادو‬
‫بیا‬ ‫ته‬ ‫دي‬Negative chemo taxis‫کیږی‬ ‫ويل‬.

‫سلیا‬‫ي‬‫ب‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫وجود‬ ‫د‬ ‫حرکت‬ ‫ي‬‫ر‬‫نیس‬ ‫صورت‬ ‫وسیله‬ ‫په‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫خو‬‫ي‬.
۱-‫دغو‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫کومو‬ ‫چي‬ ‫کي‬ ‫الره‬ ‫تنفسي‬ ‫اوالنديني‬ ‫جوف‬ ‫په‬ ‫پوزي‬ ‫د‬
‫پوښلي‬ ‫سطحه‬ ‫داخلي‬ ‫برخو‬‫ده‬‫س‬ ‫ګڼي‬‫ی‬‫چي‬ ‫لري‬ ‫لیاوي‬‫د‬‫س‬ ‫حرکت‬ ‫د‬ ‫مخاط‬‫بب‬
‫تقريبا‬ ‫حرکت‬ ‫دغه‬ ‫او‬ ‫ګرځي‬1cm/min‫د‬ ‫سرعت‬ ‫په‬pharynx‫خواته‬
‫دي‬ ‫روان‬‫چی‬‫د‬ ‫الر‬ ‫تنفسي‬mucus‫نښتو‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫هغي‬ ‫په‬ ‫او‬‫پ‬‫ا‬‫ر‬‫ش‬ ‫د‬ ‫تیکلونو‬‫ر‬
‫کړي‬ ‫خالص‬ ‫څخه‬.
۲:‫په‬fallopian tube‫موجو‬ ‫د‬ ‫کي‬‫د‬‫س‬‫ی‬‫د‬ ‫کبله‬ ‫له‬ ‫حرکت‬ ‫د‬ ‫لیاو‬ovum
‫د‬ ‫هم‬ovary‫څخه‬Uterus(‫رحم‬)‫کیږي‬ ‫راوړل‬ ‫ته‬.

۱:forward motion‫يوه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫تیزحرکات‬‫ث‬‫کي‬ ‫انیه‬10-20‫ځلي‬
‫نیسي‬ ‫صورت‬.
۲:back ward motion‫س‬ ‫دي‬ ‫وروحرکات‬‫ی‬‫راځي‬ ‫ته‬ ‫حالت‬ ‫خپل‬ ‫بیرته‬ ‫لیا‬
‫څوس‬ ‫تر‬‫ی‬‫وکړي‬ ‫حرکت‬ ‫بیا‬ ‫لیا‬.
‫س‬ ‫د‬‫ی‬‫له‬ ‫حرکت‬ ‫لیاو‬‫ي‬‫خوا‬ ‫وي‬ATP‫ځینو‬ ‫د‬ ‫خوا‬ ‫بلي‬ ‫او‬ ‫لري‬ ‫ضرورت‬ ‫ته‬
‫ايونو‬‫ر‬‫هی‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫ول‬‫ري‬‫دلون‬‫ه‬‫مثال‬ ‫دي‬Ca, Mg
‫س‬ ‫د‬‫ی‬‫مايکرو‬ ‫ټول‬ ‫لیاو‬‫تیوبو‬‫لون‬‫و‬(‫هم‬single‫يي‬ ‫جوړه‬ ‫هم‬ ‫او‬)‫د‬ ‫کي‬ ‫خپلو‬ ‫په‬
‫الیا‬ ‫پروتیني‬‫ف‬‫ټولو‬ ‫چي‬ ‫شوي‬ ‫ځاي‬ ‫يو‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫و‬‫ت‬‫ډول‬ ‫مجموعي‬ ‫په‬ ‫ه‬
axonme‫کیږي‬ ‫ويل‬(‫تیوبولون‬ ‫د‬ ‫البته‬‫و‬‫شمول‬ ‫په‬.)

1: Plasma membrane
2: Cytoplasm
3: Nucleus

‫یو‬ ‫د‬ ‫حجرات‬ ‫نباتي‬ ‫او‬ ‫حیواني‬‫ى‬‫پردي‬ ‫یا‬ ‫غشاء‬
‫د‬ ‫غشاء‬ ‫اودغه‬ ‫شویدي‬ ‫احاطه‬ ‫واسطه‬ ‫په‬
‫طبق‬ ‫دري‬‫ده‬ ‫لرونکى‬ ‫و‬
‫منځن‬ ‫او‬ ‫پروتین‬ ‫له‬ ‫طبقي‬ ‫اوخارجي‬ ‫داخلي‬‫ۍ‬‫طبقه‬
‫جوړ‬ ‫مالیکولونوڅخه‬ ‫له‬ ‫شحم‬ ‫د‬ ‫ئي‬‫ه‬‫شوي‬
‫د‬‫د‬ ‫ه‬‫غشاء‬‫په‬‫ش‬‫ح‬‫کي‬ ‫م‬ Cholesterol ‫او‬
Phospholipids ‫لري‬ ‫وجود‬
‫غشاء‬ ‫نفوذ‬ ‫قابل‬ ‫نیمه‬ ‫یوه‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬
Semipermeable membrane‫ده‬

‫وظايف‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ،‫دي‬ ‫کړي‬ ‫احاطه‬ ‫محتويات‬ ‫داخلي‬ ‫ټول‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬
‫کنترولوي‬ ‫ثبات‬ ‫او‬.
‫قابل‬ ‫نیمه‬ ‫د‬ ‫ترمینځ‬ ‫محیط‬ ‫خارجي‬ ‫او‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬
‫لري‬ ‫قابلیت‬ ‫پردي‬ ‫نفوذ‬.
‫لري‬ ‫قابلیت‬ ‫تشخیص‬ ‫د‬ ‫مالیکولونو‬ ‫میکرو‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬
‫کیږي‬ ‫وجه‬ ‫په‬ ‫دى‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫پیژندنه‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬ ‫څنګ‬ ‫د‬ ‫اوهمدارنګه‬.
‫کي‬ ‫تعامالتو‬ ‫او‬ ‫انتقال‬ ‫په‬ ‫انګیزي‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫داخل‬ ‫نه‬ ‫بهر‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬‫هم‬
‫لري‬ ‫برخه‬.
‫طبقه‬ ‫شحمي‬Lipid bilayer‫منحل‬ ‫کي‬ ‫شحم‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫قطبي‬ ‫غیر‬
‫راتګ‬ ‫او‬ ‫تګ‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫داخل‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ‫ډول‬ ‫ازادانه‬ ‫په‬ ‫ته‬ ‫مرکباتو‬ ‫وړو‬
‫ورکوی‬ ‫اجازه‬‫شي‬ ‫نه‬ ‫تیريداي‬ ‫څخه‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫ايونونه‬ ‫او‬.

‫شحمیاتو‬ ‫مختلفو‬ ‫د‬ ‫طبقه‬ ‫شحمي‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬‫لکه‬Phospho Lipid،Glycolipid‫او‬
Cholesterol‫ده‬ ‫شوى‬ ‫جوړه‬ ‫څخه‬.
a.Phospholipids‫د‬ ‫مالیکولونه‬Amphipathic‫پ‬‫ياديږي‬ ‫هم‬ ‫نوم‬ ‫ه‬.‫يوي‬ ‫د‬ ‫مرکب‬ ‫دا‬
‫څخه‬ ‫ناحیي‬ ‫قطبي‬Hydro phallic‫يعنی‬‫ناحیه‬ ‫قطبي‬ ‫غیر‬ ‫دوهمه‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫خوښونکي‬ ‫اوبه‬
(Nonpolar)‫کی‬Hydrophobic‫يعنی‬‫خوښوونکي‬ ‫نه‬ ‫اوبه‬‫دی‬.
‫د‬ ‫چي‬ ‫زنځیرونه‬ ‫دوه‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬Leaflets‫ياديږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬.‫دي‬ ‫نه‬ ‫مشابح‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫يو‬ ‫د‬
‫دي‬ ‫متناظر‬ ‫غیر‬ ‫موقعیتونه‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫په‬.
‫د‬Phospholipids‫ناحیه‬ ‫قطبي‬ ‫برخي‬ ‫سر‬ ‫د‬ ‫مالیکول‬(Polarhead)‫سط‬ ‫په‬ ‫غشاء‬ ‫د‬‫ح‬
‫لري‬ ‫قرار‬.‫لکۍ‬ ‫مالیکول‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫کي‬ ‫حال‬ ‫پداسي‬‫برخه‬‫پ‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫ناحیه‬ ‫داخلي‬ ‫په‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬‫ه‬
‫کي‬ ‫مقابل‬‫ځای‬‫لري‬.
‫رشتي‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬Leaflets‫رابطي‬ ‫ضعیفي‬ ‫کیمیاوي‬ ‫د‬ ‫جوړوي‬ ‫لکۍ‬ ‫مالیکول‬ ‫د‬ ‫چي‬
‫دي‬ ‫کړي‬ ‫پیوسته‬ ‫ئي‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫موجوده‬ ‫ترمنځ‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫واسطه‬ ‫په‬.

‫د‬ ‫يواځي‬ ‫مالیکول‬ ‫شحمي‬ ‫دا‬Outer leaflets‫په‬ ‫ناحیي‬
‫حجرو‬ ‫د‬ ‫ناحیه‬ ‫سر‬ ‫د‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫کي‬ ‫مالیکول‬ ‫فاسفولپید‬‫ي‬
‫دي‬ ‫موجود‬ ‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫کي‬ ‫طرف‬ ‫په‬ ‫خارج‬ ‫د‬ ‫غشاء‬.‫دي‬ ‫د‬
‫ناحیه‬ ‫قطبي‬ ‫مالیکول‬Glyco lipids‫کاربوهايدريت‬ ‫د‬
‫خال‬ ‫الحجروي‬ ‫خارج‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ده‬ ‫شوي‬ ‫تشکیل‬ ‫څخه‬ ‫اجزاؤ‬ ‫د‬
‫د‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫پیداکړي‬ ‫امتداد‬ ‫ئي‬ ‫پوري‬Glyco calyx‫يا‬
Cell Coat‫نوم‬ ‫په‬‫هم‬‫ياديږي‬.

:
‫د‬20%‫تشکیل‬ ‫څخه‬ ‫محتوياتو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫اندازه‬ ‫په‬
‫رشتو‬ ‫شحمي‬ ‫دوه‬ ‫هرو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫شويده‬Leaflets‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫څخه‬
‫لري‬ ‫برخه‬ ‫کي‬ ‫استحکام‬ ‫په‬ ‫ساختمان‬،‫پروتین‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫همدارنګه‬
‫تحرک‬Integral‫کوي‬ ‫متاثر‬ ‫ساختمان‬.
‫والى‬ ‫مايع‬Fluidity:
‫طبقه‬ ‫شحمي‬Lipid Bilayer‫د‬Exocytosis،Endocytosis،
Membrane Trafficing‫د‬ ‫او‬Membrane biogenesis‫په‬
‫ده‬ ‫لرونکى‬ ‫اهمیت‬ ‫زيات‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫عملیو‬.‫والى‬ ‫مايع‬Fluidity‫حجروى‬ ‫د‬
‫شحمي‬ ‫کي‬ ‫کموالي‬ ‫په‬ ‫غلظت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫تګ‬ ‫پورته‬ ‫په‬ ‫درجي‬ ‫حرارت‬ ‫د‬ ‫غشاء‬
‫زنځیرونه‬Leaflets‫مالیکولونه‬ ‫فاسفولیپد‬Bilayer‫زياتیږي‬،‫حجروي‬ ‫د‬
‫والى‬ ‫مايع‬ ‫غشاء‬Fluidity‫کي‬ ‫موجوديت‬ ‫په‬ ‫مقدار‬ ‫زيات‬ ‫د‬ ‫کولیسترول‬ ‫د‬
‫کوي‬ ‫کموالي‬.

‫تخمینا‬ ‫ده‬ ‫لرونکي‬ ‫پروتین‬ ‫نوع‬ ‫دوه‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬50%‫محتويات‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬
‫تشکیلوي‬.
Integral Proteins:
‫د‬Structural‫او‬Interinasic(‫په‬ ‫ځاى‬ ‫دننه‬ ‫برخى‬ ‫يوى‬ ‫د‬‫ځ‬‫شوى‬ ‫اى‬)
‫نوم‬ ‫په‬ ‫پروتینونو‬‫هم‬‫ياديږي‬،‫د‬Phospholipid Bilayer‫کي‬ ‫مینځ‬ ‫په‬ ‫طبقاتو‬
‫غشاء‬ ‫د‬ ‫لرى‬ ‫پیوستګى‬ ‫سره‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫څخه‬ ‫ناحیي‬ ‫داخلي‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫ځاي‬‫د‬
‫امتداد‬ ‫لرى‬ ‫پیوستګى‬ ‫سره‬ ‫محیط‬ ‫الحجروي‬ ‫خارج‬ ‫د‬ ‫پوري‬ ‫ناحیي‬ ‫خارجي‬‫يی‬‫پیداکړي‬‫دي‬.
Integral Proteins‫طبقاتو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬Bilayer‫دغه‬ ‫دي‬ ‫نیولي‬ ‫ځاي‬ ‫کي‬ ‫مینځ‬ ‫په‬
‫د‬ ‫پروتین‬Trans Membrane Proteins‫ياديږي‬ ‫هم‬ ‫نوم‬ ‫په‬.‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬
‫ض‬ ‫سراسري‬‫خ‬‫پروتین‬ ‫ورکوونکي‬ ‫انتقال‬ ‫اود‬ ‫دي‬ ‫کړي‬ ‫تشکیل‬ ‫ئي‬ ‫امت‬Transport
Proteins‫حیث‬ ‫په‬،‫کوی‬ ‫کار‬‫زياتره‬Trans Membrane‫د‬ ‫پروتینونه‬
Glycoproteins‫دي‬ ‫څخه‬ ‫نوعى‬ ‫د‬.

‫د‬ ‫موقعیت‬ ‫اجزا‬ ‫هري‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ساختمان‬ ‫مالیکولي‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬
‫لیدل‬ ‫کي‬ ‫تنظیم‬ ‫او‬ ‫ترتیب‬ ‫په‬ ‫ساختمان‬ ‫فزيکي‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬‫کیږى‬.
‫د‬ ‫پروتینونه‬ ‫دا‬Amphipathic،‫لری‬ ‫خاصیت‬‫يوانجام‬ ‫هغي‬ ‫د‬
‫د‬Hydrophilic‫انجام‬ ‫بل‬ ‫او‬ ‫شوى‬ ‫تشکیل‬ ‫څخه‬ ‫اسیدونو‬ ‫امینو‬
‫د‬ ‫ئي‬Hydrophobic‫دي‬ ‫لرونکي‬ ‫امینواسیدونو‬،‫پروتینونو‬ ‫ددي‬‫د‬
‫سر‬ ‫زنځیر‬ ‫د‬ ‫هايدروکاربن‬ ‫د‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫انواعو‬ ‫ځینى‬‫ه‬
‫کوي‬ ‫تعامل‬ ‫جوړوي‬ ‫لکۍ‬ ‫مالیکول‬ ‫د‬ ‫چي‬،‫زياتره‬Trans
membrane proteins‫هر‬ ‫څو‬ ‫تر‬ ‫دي‬ ‫شوي‬ ‫قاط‬ ‫ډول‬ ‫داسي‬ ‫په‬
‫د‬ ‫پروتین‬ ‫نوع‬ ‫دا‬ ‫لحاظه‬ ‫دي‬ ‫د‬ ‫شي‬ ‫وکړاي‬ ‫حرکت‬ ‫ته‬ ‫طرف‬
Multipass proteins‫ياديږي‬ ‫هم‬ ‫نوم‬ ‫په‬.
Integral proteins‫اسید‬ ‫شحمي‬ ‫د‬Leaflets‫په‬ ‫زنځیرونو‬ ‫د‬
‫د‬ ‫وختونه‬ ‫ځینى‬ ‫او‬ ‫نواحیو‬ ‫داخلي‬Leaflets‫کي‬ ‫نواحیو‬ ‫خارجي‬ ‫په‬
‫تنظیمیږي‬،‫الرى‬ ‫له‬ ‫ګروپونو‬ ‫د‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬ ‫رابطه‬ ‫دا‬ ‫او‬
‫اسانیږي‬.
Integral Porteins‫د‬ ‫معموال‬P-Face‫يا‬Protoplasmic
Face‫پیوست‬ ‫سره‬ ‫ناحیي‬ ‫د‬‫ه‬‫د‬ ‫نه‬ ‫کیږي‬E-Face‫او‬
Extracellular face‫سره‬.

‫د‬ ‫پروتین‬ ‫دي‬Lipid Bilayer‫د‬ ‫بلکه‬ ‫پیداکړي‬ ‫دي‬ ‫نه‬ ‫امتداد‬ ‫ته‬ ‫داخل‬
Inner Leaflets‫نواح‬ ‫سايتوپالزمي‬ ‫زنځیرونو‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمي‬ ‫د‬‫یو‬
‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫کي‬،‫حجراتو‬ ‫بعضي‬ ‫د‬Outer Leaflets‫ناحیه‬ ‫خارجي‬
‫ر‬ ‫اشتراکي‬ ‫غیر‬ ‫کیمیاوي‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫لرونکي‬ ‫لیپیدونو‬ ‫ګاليکو‬ ‫د‬ ‫چي‬‫په‬ ‫ابطى‬
‫د‬ ‫ده‬ ‫وصل‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫د‬ ‫يو‬ ‫وسیله‬Peripheral Proteins‫تنظیم‬ ‫د‬
‫خالیګاو‬ ‫الحجروي‬ ‫خارج‬ ‫په‬ ‫معموال‬ ‫چي‬ ‫ګرځي‬ ‫سبب‬‫يعنی‬Extra
cellular space‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫کي‬.
Peripheral Proteins‫قطبي‬ ‫د‬ ‫مالیکولونو‬ ‫فاسفولیپید‬ ‫د‬
(Polar)‫يا‬ ‫ګروپونو‬Integral Proteins‫سره‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬
‫رابطى‬ ‫اشتراکي‬ ‫غیر‬ ‫کیمیاوي‬Noncovalent‫پیوسته‬ ‫پواسطه‬
‫کیږي‬،‫اسکلیټ‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫اساسا‬ ‫پروتینونه‬ ‫دا‬Cytoskeleton‫د‬
‫سیستم‬ ‫رسولو‬ ‫خبر‬ ‫الحجروي‬ ‫داخل‬ ‫دوهمي‬ ‫د‬ ‫يا‬ ‫او‬ ‫حیث‬ ‫په‬ ‫جز‬ ‫عمده‬
Intracellular second messenger system‫حیث‬ ‫په‬ ‫جز‬
‫رسوى‬ ‫سرته‬ ‫دنده‬.

‫اکثره‬ ‫د‬ ‫نسبت‬ ‫په‬ ‫پروتین‬ ‫د‬ ‫مخي‬ ‫له‬ ‫مقدار‬ ‫د‬
‫موجوديت‬ ‫شحم‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫و‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫په‬ ‫حجراتو‬
1:1‫يو‬ ‫نسبت‬ ‫يو‬‫څخه‬4:1‫په‬ ‫پوري‬Myelin
‫کی‬‫شويدي‬ ‫تخمین‬.
‫جانبي‬ ‫په‬ ‫پروتینونه‬ ‫ځینى‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬
Lateral‫د‬ ‫صورت‬Lipid Bilayer‫ته‬ ‫داخل‬
‫کوي‬ ‫نفوذ‬،‫د‬ ‫دي‬ ‫متحرک‬ ‫غیر‬ ‫ځیني‬Cytoskleton
‫کیږي‬ ‫پاتي‬ ‫باقي‬ ‫ځاي‬ ‫په‬ ‫ځاي‬ ‫پوسیله‬ ‫اجزاو‬.

‫کي‬ ‫سطح‬ ‫خارجي‬ ‫په‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫مرکب‬ ‫دا‬‫قرار‬‫د‬ ‫لري‬
‫ضحامت‬ ‫هغي‬50nm‫شويدي‬ ‫تخمین‬ ‫کي‬ ‫حدودو‬ ‫په‬.
Glycocalyx‫د‬ ‫مالیکول‬Oligo saccharide
‫زياتو‬ ‫د‬ ‫دي‬ ‫متشکل‬ ‫څخه‬ ‫ناحیي‬ ‫زنځیري‬ ‫قطبي‬
‫شحم‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫پروتینونو‬Glycolipids‫د‬ ‫نوعو‬ ‫ځیني‬
‫د‬ ‫پیوسته‬ ‫ذريعه‬ ‫په‬ ‫رابطي‬ ‫اشتراکي‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫حجروي‬‫ى‬،
‫د‬ ‫همدارنګه‬Glycocalyx‫د‬ ‫مرکب‬
(Glycosaminoglycans) Proteoglycans
‫دي‬ ‫وصل‬ ‫سره‬ ‫مرکب‬.

‫اخلى‬ ‫برخه‬ ‫کي‬ ‫کولو‬ ‫پیوسته‬ ‫په‬ ‫حجراتو‬ ‫بعضي‬ ‫د‬(‫مثال‬
‫حجرات‬ ‫نسج‬ ‫اپیتل‬ ‫د‬ ‫نه‬ ‫مګر‬ ‫فیبروبالست‬)‫الحجروي‬ ‫خارج‬ ‫د‬
‫هم‬ ‫کي‬ ‫اجزاو‬ ‫مترکس‬.
‫سطحى‬ ‫خارجي‬ ‫دحجراتو‬ ‫وصلول‬ ‫جن‬ ‫انتي‬ ‫او‬ ‫انزايمونو‬ ‫د‬
(Cell surface)‫سره‬.
‫حیث‬ ‫په‬ ‫واسطي‬ ‫د‬ ‫پیژندني‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫حجري‬ ‫بلي‬ ‫نه‬ ‫حجري‬ ‫يوي‬ ‫د‬
(Cell- cell Recognition)(‫پیژندنه‬)‫خپل‬ ‫هغوي‬ ‫د‬ ‫او‬
‫لپاره‬ ‫تعامالتو‬ ‫منځي‬.
‫خطر‬ ‫د‬ ‫حجراتو‬ ‫د‬‫څخه‬‫رسوونکو‬ ‫ضرر‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫کله‬ ‫لپاره‬ ‫حفاظت‬ ‫د‬
‫راځي‬ ‫ته‬ ‫مینځ‬ ‫کي‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫تماس‬ ‫د‬ ‫سره‬ ‫اجسامو‬.

‫لکه‬‫مختلفو‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫خواو‬ ‫دواړو‬ ‫غشا‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫شول‬ ‫وويل‬ ‫چي‬ ‫مخکي‬
‫مثال‬ ‫ده‬ ‫مختلفه‬ ‫اندازه‬ ‫موادو‬Na‫وجود‬ ‫پیمانه‬ ‫زياته‬ ‫په‬ ‫کي‬ ‫خارج‬ ‫په‬
‫پ‬ ‫لري‬‫ه‬‫چي‬ ‫کي‬ ‫حال‬ ‫داسي‬K‫په‬‫د‬ ‫همدارنګه‬ ‫دي‬ ‫زيات‬ ‫کي‬ ‫داخل‬
‫پروتینو‬k‫مقدار‬ ‫سلفیت‬ ،‫مګنیزيم‬ ،‫فاسفیت‬ ،‫پ‬‫کلوراي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫داخل‬ ‫ه‬‫باي‬ ،‫د‬
‫کاربونی‬‫ت‬‫کي‬ ‫خارج‬ ‫په‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ‫اندازه‬ ‫موادو‬ ‫نورو‬ ‫ځینو‬ ‫او‬ ‫ګلوکوز‬
‫غشا‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫زياته‬‫ء‬‫توپیر‬ ‫نوموړي‬ ‫غلظت‬ ‫موادو‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫دواړوخواو‬
‫لري‬ ‫ارزښت‬ ‫ډير‬ ‫لپاره‬ ‫بقا‬ ‫او‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫حجري‬ ‫د‬،‫عملی‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫د‬‫ه‬
‫انتقال‬ ‫مالیکول‬ ‫يو‬ ‫د‬(Uni port)‫مالیکولونو‬ ‫مختلفو‬ ‫دوه‬ ‫د‬ ‫يا‬
‫انتقال‬ ‫جهته‬ ‫يو‬ ‫مشترک‬(Simi port)‫جهت‬ ‫مخالف‬ ‫په‬ ‫يا‬(Anti
port)‫نیسي‬ ‫صورت‬ ‫سره‬،‫غشا‬ ‫حجروي‬ ‫د‬‫د‬ ‫ء‬‫يواړخ‬‫څخه‬‫ته‬ ‫اړخ‬ ‫بل‬
‫مستقیما‬ ‫که‬ ‫تیريدل‬ ‫موادو‬ ‫د‬‫پروت‬ ‫د‬ ‫که‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫څخه‬ ‫برخي‬ ‫شحمي‬ ‫د‬‫یني‬
‫نیسي‬ ‫صورت‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫څخه‬ ‫چنلونو‬.

 There are two types of cell type of cell transport
mechanism
 Passive transport
 Active transport

 Diffusion
 Osmosis

There are two types of diffusion
 Simple diffusion
 Facilitative diffusion

 Cell membrane permeability
 Concentration difference
 Electrical potentionial difference
 Pressure difference

a:membrane thickness‫سرعت‬ ‫د‬ ‫ډيفیوژن‬ ‫د‬
‫لري‬ ‫اړيکه‬ ‫معکوسه‬ ‫سره‬.
B:lipid solubility:‫سره‬ ‫سرعت‬ ‫د‬ ‫ډيفیوژن‬ ‫د‬
‫لري‬ ‫اړيکه‬ ‫معکوسه‬.
C:numbers of protein channels:‫مستقیمه‬
‫لري‬ ‫اړيکه‬.
D:temperature:‫لري‬ ‫اړيکه‬ ‫مستقیمه‬.
E:molecules weight:‫لري‬ ‫اړيکه‬ ‫معکوسه‬.

.APrimary active transport
‫حجروي‬ ‫د‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫انتقال‬ ‫ډول‬ ‫دي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫مواد‬ ‫مهم‬ ‫هغه‬
‫غشا‬‫ء‬‫له‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫تیريږي‬ ‫الري‬ ‫له‬Cl, H, Ca, K,
Na‫د‬ ‫څخه‬ ‫اونورو‬Primary Active Transport
‫د‬ ‫بیلګه‬ ‫مهمه‬Na+,k+ Pump‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫څخه‬

۱:electrogenic‫ګټه‬:‫کي‬ ‫سايکل‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫پمپ‬ ‫نوموړي‬ ‫چي‬ ‫دا‬
‫مثبت‬ ‫دوه‬ ‫او‬ ‫خارجوي‬ ‫لري‬ ‫چارج‬ ‫مثبت‬ ‫چي‬ ‫ايونونه‬ ‫سوديم‬ ‫دري‬
‫لرونکي‬ ‫چارج‬K‫کي‬ ‫سايکل‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫داخلوي‬ ‫ته‬ ‫حجري‬ ‫ايونونه‬
‫ک‬ ‫داخل‬ ‫په‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ‫بااالخره‬ ‫کمیږي‬ ‫چارج‬ ‫مثبت‬ ‫يو‬ ‫کي‬ ‫حجره‬ ‫په‬‫ي‬
‫وا‬ ‫منفي‬‫ل‬‫ي‬Electronegetivity‫همدغه‬ ‫د‬ ‫هواريږي‬ ‫الره‬ ‫ته‬
‫م‬ ‫د‬ ‫تفاوت‬ ‫پوتنشیال‬‫نځ‬‫يو‬ ‫پمپ‬ ‫دغه‬ ‫خاطر‬ ‫په‬ ‫راتګ‬ ‫ته‬
Electrogenic‫پونیشیال‬ ‫برقي‬ ‫د‬ ‫همدغه‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫ګڼلي‬ ‫پمپ‬
‫دي‬ ‫ضروري‬ ‫ډير‬ ‫لپاره‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫حجري‬ ‫عضلي‬ ‫او‬ ‫عصبي‬ ‫د‬ ‫تفاوت‬.
Watch animation

‫مستقیم‬ ‫کي‬ ‫ترانسپورت‬ ‫فعال‬ ‫ډول‬ ‫دغه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫وويل‬ ‫مو‬ ‫مخکي‬‫ا‬
ATP‫صور‬ ‫کبله‬ ‫له‬ ‫تفاوت‬ ‫د‬ ‫غلظت‬ ‫ايوني‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫مصرفیږي‬ ‫نه‬‫ت‬
‫دي‬ ‫ډوله‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫نیسي‬:
.ACo- transport
.BCounter transport

There are five types of cell – cell junction
1. Tight junction OR Zonula occludens
2. Adherens Junction OR Zonula adherens
3. Desmosomes OR Macula Adherens
4. Hemidesmosome
5. Gap junctions
( note watch video)

۱-Intercellular Cement:‫نازکه‬ ‫موادويوه‬ ‫دکاربوهايدريتى‬
‫نښلوي‬ ‫سره‬ ‫حجرات‬ ‫اپیتیل‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫طبقه‬.
۲-Interlocking Membrane:‫حجراتوجانبي‬ ‫داپیتیل‬
‫اوراوتلې‬ ‫ننوتلې‬ ‫ډول‬ ‫ددندانوپه‬ ‫دارې‬ ‫بلکه‬ ‫دي‬ ‫نه‬ ‫هوارې‬ ‫سطحي‬
‫ننوت‬ ‫په‬ ‫حجرې‬ ‫دبلې‬ ‫برخه‬ ‫راوتلې‬ ‫حجرې‬ ‫ديوې‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫برخې‬‫لې‬
‫اړيکې‬ ‫ترمنځ‬ ‫دمجاوروحجرو‬ ‫ډول‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫ننوځې‬ ‫کې‬ ‫برخه‬
‫لري‬ ‫مقاومت‬ ‫اوډيرمیخانیکي‬ ‫ټینګوي‬.

٣-Junctional Complex:‫یوه‬ ‫نیږدي‬ ‫ته‬ ‫سطحې‬ ‫حجراتوازادي‬ ‫اومکعبي‬ ‫ئي‬ ‫داستوانه‬
‫چې‬ ‫جوړښت‬ ‫شکله‬ ‫حلقه‬Cement‫سبب‬ ‫دحجراتودپیوستون‬ ‫،چې‬ ‫دي‬ ‫موجود‬ ‫دي‬ ‫یوشان‬ ‫سره‬
‫دي‬ ‫شاملي‬ ‫اجزاوي‬ ‫داالندي‬ ‫کې‬ ‫هغه‬ ‫اوپه‬ ‫ګرځي‬.
‫الف‬-Tight Junction or Zunula Occludens:‫نېږدي‬ ‫ته‬ ‫سطحې‬ ‫ازادي‬
‫کوي‬ ‫عمل‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫مانع‬ ‫دیوې‬ ‫چې‬ ‫وي‬ ‫کې‬ ‫تماس‬ ‫په‬ ‫سره‬ ‫بل‬ ‫یوله‬ ‫دګاونډیوحجروغشاءګانې‬
‫کوي‬ ‫مخنیوي‬ ‫دمالیکولونودننوتلوڅخه‬ ‫ته‬ ‫واټن‬ ‫الحجروي‬ ‫اوبین‬.
‫د‬ ‫چې‬ ‫تیرشي‬ ‫ته‬ ‫واټن‬ ‫الحجروي‬ ‫بین‬ ‫چې‬ ‫پریږدي‬ ‫نه‬ ‫محتویات‬ ‫دکولمو‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫په‬ ‫دمثال‬‫امله‬ ‫دي‬
‫ته‬ ‫پیوستون‬ ‫دې‬Tight Junction‫وایې‬ ‫هم‬.
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫حجراتوترمنځ‬ ‫داندوتیلیم‬ ‫پیوستون‬ ‫نوموړي‬.‫کید‬ ‫وخت‬ ‫ځینې‬ ‫همدارنګه‬‫چې‬ ‫شي‬ ‫اي‬
‫دانامک‬ ‫چې‬ ‫تیرشي‬ ‫ورڅخه‬ ‫مالیکولونه‬ ‫اوځینې‬ ‫شوي‬ ‫تړل‬ ‫نوي‬ ‫ډول‬ ‫پوره‬ ‫په‬ ‫داپیوستون‬‫مل‬
‫د‬ ‫پیوستون‬Leaking Tight Junction‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬.

‫ب‬-Zunula Adherence:‫ته‬ ‫سطحې‬ ‫ازادي‬ ‫دحجرې‬ ‫وختونه‬ ‫ځینې‬
‫الندې‬ ‫سره‬ ‫دسموزوم‬ ‫له‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫څیرساختمان‬ ‫په‬ ‫دسموزوم‬ ‫نیږدې‬
‫لري‬ ‫توپیرونه‬.
‫داچې‬ ‫اوبل‬ ‫کوي‬ ‫چاپیره‬ ‫ریښه‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫دفیتې‬ ‫پیوستون‬ ‫نوموړي‬ ‫یوداچې‬
‫سریښناکې‬ ‫دیوې‬ ‫یواځې‬ ‫بلکه‬ ‫نشته‬ ‫فیبریولونه‬ ‫یې‬ ‫دغشاؤوترمنځ‬‫وسیله‬ ‫په‬ ‫مادي‬
‫دي‬ ‫له‬ ‫برسیره‬ ‫کیدل‬ ‫یوځاي‬ ‫داډول‬ ‫ده‬ ‫شوې‬ ‫ډکه‬ ‫مصافه‬ ‫الغشائى‬ ‫بین‬ ‫یې‬‫څخه‬
‫حجروترمنځ‬ ‫عضلي‬ ‫دځینې‬ ‫بلکه‬ ‫لري‬ ‫قرار‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫حجرو‬ ‫داپیتیل‬ ‫چې‬‫هم‬
‫د‬ ‫حجروکې‬ ‫عضلى‬ ‫په‬ ‫دزړه‬ ‫همدارنګه‬ ‫او‬ ‫موجوددي‬Intercalated
Dises‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬.‫چې‬ ‫ته‬ ‫کیدلومجموعې‬ ‫یوځاي‬ ‫وروستیویادشوو‬ ‫ددي‬
‫لري‬ ‫موقعیت‬ ‫سطحوکې‬ ‫جانبې‬ ‫حجروپه‬ ‫داپیتیل‬Junctioncomplex
‫یا‬Terminal Bar‫کیږي‬ ‫ویل‬ ‫هم‬

٤-Gapjunction:‫غشاوي‬ ‫حجروي‬ ‫کې‬ ‫پیوستون‬ ‫ډول‬ ‫دې‬ ‫په‬
‫ی‬ ‫اوترمنځ‬ ‫وي‬ ‫واقع‬ ‫نیږدي‬ ‫خوډیري‬ ‫لري‬ ‫نه‬ ‫اړیکې‬ ‫سره‬ ‫یودبل‬‫ې‬
٣‫وي‬ ‫موجوده‬ ‫مصافه‬ ‫کې‬ ‫حدودو‬ ‫په‬ ‫متره‬ ‫ملې‬

‫ج‬-Desmosom Macula Adherenc:‫دګاونډیوحجروترمنځ‬
‫دحجروپه‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫دکمربند‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫پیوستون‬ ‫یوعام‬
‫دداخلي‬ ‫غشاء‬ ‫دحجروي‬ ‫کې‬ ‫برخه‬ ‫دي‬ ‫په‬ ‫وي‬ ‫شااوخواراتاوشوى‬
‫پنډی‬ ‫ګانې‬ ‫غشاء‬ ‫اونښتې‬ ‫کوي‬ ‫ځایه‬ ‫بې‬ ‫پروتینونه‬ ‫سطحې‬‫ږي‬
‫د‬ ‫اوددواړوغشاءګانوترمنځ‬(٢٠)‫کیږ‬ ‫پاتې‬ ‫واټن‬ ‫اندازه‬ ‫په‬ ‫متره‬ ‫ملې‬‫ي‬
‫پروتین‬ ‫دغه‬ ‫چې‬ ‫ډکېږي‬ ‫باندي‬ ‫ګالیکوپروتین‬ ‫په‬ ‫چې‬
‫د‬Desmoglia‫یادیږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬..

 ‫او‬ ‫ء‬‫غشا‬ ‫حجروی‬ ‫د‬ ‫پالزم‬ ‫سايتو‬
‫ته‬ ‫ساحی‬ ‫مینځ‬ ‫تر‬ ‫غشاء‬ ‫هستوی‬
‫لری‬ ‫مايع‬ ‫لزجی‬ ‫يوه‬ ‫چی‬ ‫کیږی‬ ‫ويل‬
‫د‬ ‫چی‬Cytoplasmic Fluid
‫ياديږی‬ ‫پنوم‬.‫سايتوپالزم‬٪۹۰‫اوبه‬
‫لر‬‫ى‬‫هغ‬ ‫په‬ ‫چي‬‫ى‬‫او‬ ‫مالګي‬ ‫کي‬
‫موادو‬ ‫ددي‬ ‫دي‬ ‫منحل‬ ‫مواد‬ ‫عضوي‬
‫زيات‬ ‫څخه‬‫ه‬‫دي‬ ‫پروتینونه‬ ‫برخه‬.
‫منځن‬ ‫په‬ ‫پالزم‬ ‫دسايتو‬‫ۍ‬‫برخه‬‫کى‬
‫هسته‬‫ده‬ ‫واقع‬

‫ما‬ ‫الکترونی‬ ‫د‬‫ي‬‫د‬ ‫کروسکوپ‬
‫څي‬‫معلوم‬ ‫څخه‬ ‫ړنو‬‫ه‬‫شو‬‫ي‬‫د‬‫ه‬‫چی‬
‫ما‬‫ي‬‫توکاندر‬‫ي‬‫ا‬‫دوه‬ ‫د‬‫ط‬‫ب‬‫قو‬‫ي‬‫غش‬ ‫ا‬‫او‬
‫شو‬ ‫احاطه‬ ‫پواسطه‬‫ي‬‫د‬‫ه‬‫داخلی‬ ‫چی‬ ،
‫پروت‬ ‫د‬ ‫ئی‬ ‫طبقه‬‫ي‬‫او‬ ‫ن‬‫خارجى‬‫طب‬‫قه‬
‫مال‬ ‫شحمی‬ ‫د‬ ‫ئی‬‫ي‬‫جوړ‬ ‫څخه‬ ‫کولونو‬
‫شو‬‫ي‬‫مايتوکاندر‬ ‫ده‬‫ي‬‫په‬ ‫حجری‬ ‫د‬ ‫ا‬
‫عمل‬ ‫تنفسی‬‫ي‬‫عمده‬ ‫کی‬ ‫ه‬‫لرى‬ ‫رول‬
‫د‬ ‫لکه‬‫ي‬‫ز‬ ‫و‬‫ي‬‫شم‬ ‫ات‬‫ي‬‫هغى‬ ‫ر‬‫انزا‬
‫ي‬‫مونو‬‫پ‬‫مرسته‬ ‫ه‬‫چى‬‫په‬ ‫هغی‬ ‫د‬
‫خال‬ ‫داخلی‬ ‫او‬ ‫ګونځو‬‫ي‬‫قرا‬ ‫کی‬ ‫ګاه‬‫ر‬
‫ح‬ ‫خپلو‬ ‫د‬ ‫لری‬‫ي‬‫فعال‬ ‫اتی‬‫ي‬‫ل‬ ‫تونو‬‫پاره‬
‫له‬ ‫راوړی‬ ‫السته‬ ‫انرژی‬ ‫ضروری‬
‫هغی‬‫جملى‬‫انزا‬ ‫تنفسی‬ ‫څخه‬‫ي‬‫مون‬‫ه‬
‫انرژ‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬‫ۍ‬‫تول‬ ‫په‬‫ي‬‫برخ‬ ‫کی‬ ‫د‬‫ه‬
‫اخلی‬

‫ح‬ ‫لری‬ ‫فرق‬ ‫کی‬ ‫حجراتو‬ ‫مختلفو‬ ‫په‬ ‫ساختمان‬ ‫کاندريا‬ ‫مايتو‬ ‫د‬‫د‬ ‫تی‬
‫صورت‬ ‫عمومی‬ ‫په‬ ‫خو‬ ‫کوی‬ ‫تغیر‬ ‫هم‬ ‫کی‬ ‫حجره‬ ‫عین‬ ‫په‬ ‫شکل‬ ‫هغى‬
‫حرکت‬ ‫پالزمی‬ ‫سايتو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫شکل‬ ‫په‬ ‫کیلی‬ ‫د‬ ‫سره‬‫ا‬ ‫له‬‫مله‬
‫پړس‬ ‫کله‬ ‫کله‬ ‫کی‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫حرکت‬ ‫د‬ ،‫ورکوی‬ ‫تغیر‬ ‫ته‬ ‫ځای‬ ‫خپل‬‫وب‬
‫وختو‬ ‫ځینی‬ ‫کوی‬ ‫پیدا‬‫نو‬‫يو‬ ‫څومايتوکاندريا‬ ‫کی‬‫د‬‫اوږ‬ ‫په‬ ‫بل‬‫سره‬ ‫دو‬
‫پر‬‫تى‬‫اوديو‬ ‫وی‬‫ى‬‫رس‬ ‫اږدی‬‫ۍ‬‫د‬ ‫کوی‬ ‫غوره‬ ‫ځانته‬ ‫شکل‬
‫جسامت‬ ‫مايتوکاندريا‬۱-۲۰،‫مايکرون‬‫د‬ ‫ُلما‬‫ع‬ ‫خوځینی‬ ‫دی‬ ‫پوری‬
‫جسام‬ ‫اعظمی‬ ‫هغى‬‫ت‬۷‫مايکرون‬‫کی‬ ‫حجره‬ ‫يوه‬ ‫په‬ ،‫دی‬ ‫ښودلی‬ ‫هم‬
‫تر‬ ‫څخه‬ ‫يوه‬ ‫د‬ ‫شمیر‬ ‫مايتوکاندرياو‬ ‫د‬۱۰۰‫زرو‬ ‫اويا‬(۱۰۰۰)
‫لرونک‬ ‫تی‬ ‫د‬ ،‫رسیږی‬ ‫پوری‬‫و‬‫حجراتوکی‬ ‫ځګرپه‬ ‫د‬ ‫حیواناتو‬
‫تر‬(۲۵۰۰)‫ل‬ ‫کاندريا‬ ‫مايتو‬ ‫پوری‬‫کیږ‬ ‫یدل‬‫ی‬.

۱-‫پکی‬ ‫ګونځی‬ ‫دا‬(Fan)‫هموار‬ ‫او‬ ‫ورته‬ ‫ته‬‫ى‬‫چ‬ ‫وی‬‫ى‬‫د‬Cristal
mitochondrial‫دي‬ ‫يا‬ ‫نوم‬ ‫په‬‫ږى‬‫چ‬ ،‫ى‬‫مايت‬ ‫ډول‬ ‫دا‬‫و‬‫په‬ ‫کاندريا‬
metazoa‫کثیرا‬ ‫يا‬‫ل‬‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫کی‬ ‫حیواناتو‬ ‫حجروی‬.
۲-‫د‬ ‫او‬ ‫وی‬ ‫پشان‬ ‫لولی‬ ‫د‬ ‫ګونځی‬ ‫دا‬Tubular mitochondrial‫په‬
‫په‬ ‫کاندريا‬ ‫مايتو‬ ‫ډول‬ ‫دا‬ ‫چی‬ ‫ياديږی‬ ‫نوم‬‫پرو‬‫لید‬ ‫کی‬ ‫توزوا‬‫ل‬‫مايت‬ ‫کیږی‬‫وکاندريا‬
‫عمده‬ ‫کی‬ ‫عملیه‬ ‫تنفسی‬ ‫په‬ ‫حجری‬ ‫د‬‫لرى‬ ‫رول‬‫ا‬ ‫هغى‬ ‫شمیر‬ ‫زيات‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫لکه‬‫نزا‬
‫يمونو‬‫پ‬‫مرسته‬ ‫ه‬‫چى‬‫خ‬ ‫د‬ ‫لری‬ ‫قرار‬ ‫کی‬ ‫خالیګاه‬ ‫داخلی‬ ‫او‬ ‫ګونځو‬ ‫په‬ ‫هغی‬ ‫د‬‫پلو‬
‫هغی‬ ‫له‬ ‫راوړی‬ ‫السته‬ ‫انرژی‬ ‫ضروری‬ ‫لپاره‬ ‫فعالیتونو‬ ‫حیاتی‬‫جملى‬‫څخه‬
‫انرژ‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫انزايمونه‬ ‫تنفسی‬‫ۍ‬‫چ‬ ،‫اخلی‬ ‫برخه‬ ‫کی‬ ‫تولید‬ ‫په‬‫ى‬‫هغو‬ ‫د‬‫ى‬‫په‬
‫د‬ ‫مرسته‬ATP (Adenosine Tri Phosphate)‫تو‬ ‫انرژی‬ ‫شکل‬ ‫په‬
‫لیديږی‬.

-‫د‬DNA‫او‬RNA‫تعد‬ ‫يو‬ ‫همدارنګه‬ ‫او‬ ‫نیسی‬ ‫صورت‬ ‫کی‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫ترکیب‬‫اد‬
‫د‬ ،‫تولیديږی‬ ‫کی‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫په‬ ‫هم‬ ‫پروتینونه‬Lipid‫کی‬ ‫میتابولیزم‬ ‫په‬ ‫اسیدونو‬ ‫شحمی‬ ‫او‬
‫پخوان‬ ‫د‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫نوی‬ ،‫اخلی‬ ‫برخه‬ ‫فعاله‬ ‫مايتوکاندريا‬‫ۍ‬‫انقسام‬ ‫د‬ ‫مايتوکاندريا‬‫منځته‬ ‫څخه‬
‫تولید‬ ‫انرژی‬ ‫د‬ ‫وظیفه‬ ‫اساسی‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫د‬ ،‫راځی‬‫ول‬‫انزايمونو‬ ‫د‬ ‫دی‬‫په‬‫مرست‬‫ه‬‫کیم‬‫یاوی‬
‫کوم‬ ‫بدلیږی‬ ‫انرژی‬ ‫هغى‬ ‫په‬ ‫انرژی‬‫ه‬‫چ‬‫ى‬‫ضروری‬ ‫لپاره‬ ‫حجری‬ ‫يوی‬ ‫د‬‫و‬‫ی‬.‫د‬ ‫انرژی‬ ‫نوموړی‬
‫د‬ ‫انرژی‬ ‫نوموړی‬ ‫او‬ ‫راځی‬ ‫منځته‬ ‫څخه‬ ‫سوځیدو‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫عضوی‬ATP(Adenosine
Tri Phosphate)‫شکل‬ ‫په‬‫ذ‬‫رسیږی‬ ‫مصرف‬ ‫په‬ ‫اکسیجن‬ ‫يعنی‬ ‫کیږی‬ ‫خیره‬.‫مايتوک‬ ‫د‬‫اندريا‬
‫اکسیجن‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫داخل‬ ‫په‬‫او‬(HO2)‫موجوديت‬ ‫په‬‫کى‬‫څخه‬ ‫ګلوکوز‬ ‫مالیکول‬ ‫يو‬ ‫د‬۳۸
‫مالیکو‬‫ل‬‫ه‬ATP‫الس‬ ‫انرژی‬‫ته‬‫اکسیجن‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫راځی‬(O2)‫يومالیکول‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫موجوديت‬ ‫نه‬ ‫په‬
‫د‬ ‫څخه‬ ‫ګلوکوز‬Glycolysis‫عمل‬ ‫د‬‫ی‬‫مالیکوله‬ ‫دوه‬ ‫پواسطه‬ ‫ی‬ATP‫د‬ ‫راځی‬ ‫الس‬ ‫په‬
‫کی‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫ضرورت‬ATP‫په‬(Adenosine Di Phosphate) ADP‫او‬ ‫بدلیږی‬
ADP‫چار‬ ‫هلته‬ ‫داخلیږی‬ ‫ته‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫دوباره‬‫چ‬‫په‬ ‫دوباره‬ ‫او‬ ‫کیږی‬ATP‫بدلیږی‬.

‫نو‬ ‫کړي‬ ‫اجرا‬ ‫وظايف‬ ‫خپل‬ ‫ډول‬ ‫صحیح‬ ‫په‬ ‫اورګانیلونه‬ ‫ټول‬ ‫چې‬ ‫لپاره‬ ‫ددې‬
‫راځي‬ ‫پالس‬ ‫څخه‬ ‫موادو‬ ‫غذايي‬ ‫له‬ ‫انرژي‬ ‫دغه‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫انرژي‬.
‫کول‬ ‫وړو‬ ‫نو‬ ‫شي‬ ‫وخوړل‬ ‫شحمیات‬ ‫او‬ ‫پروتین‬ ،‫کاربوهايدريت‬ ‫چې‬ ‫کله‬‫مو‬
‫يعنې‬ ‫اجزاو‬ ‫وړو‬ ‫په‬ ‫مخکې‬ ‫څخه‬ ‫جذب‬ ‫د‬ ‫کې‬Glucose،Fatty acid‫او‬
amino acids‫پواسطه‬ ‫کولمو‬ ‫وړو‬ ‫د‬ ‫بیا‬ ‫اجزا‬ ‫واړه‬ ‫دغه‬ ‫او‬ ‫بدلیږي‬ ‫باندي‬
‫جذب‬ ‫د‬portial vein‫پواسطه‬ ‫زړه‬ ‫د‬ ‫باالخره‬ ‫او‬ ‫تیر‬ ‫څخه‬ ‫ځګر‬ ‫د‬ ‫الرې‬ ‫له‬
‫ټو‬ ‫بدن‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫غذايي‬ ‫دغه‬ ‫او‬ ‫انتقالیږی‬ ‫الری‬ ‫له‬ ‫وينی‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫دوران‬ ‫شريانی‬‫لو‬
‫مخامخ‬ ‫سره‬ ‫نوشت‬ ‫سر‬ ‫الندې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫حجره‬ ‫په‬ ‫وروسته‬ ‫رسیږي‬ ‫ته‬ ‫حجراتو‬
‫کیږي‬.

‫د‬ ‫پواسطه‬ ‫انزايمونو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫پالزم‬ ‫سايتو‬ ‫په‬ ‫ګلوکوز‬Glycolysis‫په‬ ‫علمیې‬
‫په‬ ‫کې‬ ‫ترځ‬Pyrovic acid‫اندازه‬ ‫لږه‬ ‫هم‬ ‫کې‬ ‫وخت‬ ‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫بدلیږي‬
ADP‫په‬ATP‫د‬ ‫متابولیزم‬ ‫ټول‬ ‫د‬ ‫حجرې‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کمه‬ ‫ډيره‬ ‫دا‬ ‫خو‬ ‫بدلیږي‬
‫د‬ ‫انرجي‬5%‫د‬ ‫يعنې‬ ‫ده‬ ‫لږه‬ ‫څخه‬ATP‫په‬ ‫ننه‬ ‫د‬ ‫برخه‬ ‫زياته‬
Mitochondria‫جوړيږي‬ ‫کې‬.
‫راغلي‬ ‫ته‬ ‫حجرې‬ ‫خوا‬ ‫بلي‬ ‫د‬amino acid‫او‬fatty acid‫په‬
(AAA) Aceto acetic acid‫نو‬ ‫اوس‬ ‫بدلیږي‬pyrvic acid‫او‬
AAA‫په‬ ‫واړه‬ ‫دري‬Acetyl CoA‫بدلیږي‬(‫د‬ ‫مايتوکاندريا‬ ‫د‬ ‫البته‬
‫کې‬ ‫داخل‬ ‫په‬ ‫مترکس‬)‫مرکب‬ ‫دغه‬ ‫نو‬ ‫اوس‬Citric acid cycle‫يا‬krebs
cycle‫دې‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫ننوځي‬ ‫ته‬cycle‫د‬ ‫کې‬Acetyl CoA‫په‬CO2‫او‬
H‫بدلیږي‬ ‫ايون‬.

ATP‫دي‬ ‫شامل‬ ‫کې‬ ‫ترکیب‬ ‫په‬ ‫يې‬ ‫شیان‬ ‫دري‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫تائید‬ ‫نکلیو‬ ‫يو‬.
Adenine‫نايتروجن‬ ‫يو‬ ‫نوم‬ ‫په‬Base.
Ribose‫نوم‬ ‫په‬۵‫قند‬ ‫قیمته‬.
Phosphate‫راديکلونه‬ ‫درې‬.‫ي‬ ‫د‬ ‫ډيکلونه‬ ‫را‬ ‫فاسفیت‬ ‫وروستي‬ ‫دوه‬ ‫چې‬‫وې‬
‫چې‬ ‫پواسطه‬ ‫رابطې‬High energy phosphate bond‫تړل‬ ‫نومیږي‬
‫د‬ ‫او‬ ‫شوي‬(͠)‫د‬ ‫انرژي‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫حجره‬ ‫په‬ ‫شوي‬ ‫ښودل‬ ‫پواسطه‬
‫فاسف‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫نتیجه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫دي‬ ‫ماتیدل‬ ‫رابطې‬ ‫همدې‬ ‫د‬ ‫مفهوم‬ ‫څخه‬ ‫مصرف‬‫یت‬
‫امله‬ ‫له‬ ‫جدايي‬ ‫د‬ATP‫په‬ADP‫اود‬ ‫بدلیږي‬Chemiosmotic
mechanism‫يو‬ ‫پرې‬ ‫بیرته‬ ‫پواسطه‬PO4‫او‬ ‫نصبیږي‬ADP‫په‬ATP
‫بدلیږي‬.

Membrane transport:
‫ځنې‬ ‫لپاره‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫ايونونو‬ ‫موادو‬ ‫د‬ ‫الرې‬ ‫له‬ ‫غشا‬ ‫حجروي‬ ‫د‬
‫مثال‬ ‫حجرات‬Renal tubular cells‫انرژي‬ ‫د‬ ‫حجرې‬ ‫د‬80%
‫ده‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫جذب‬ ‫اوبواوموادو‬ ‫د‬ ‫هلته‬ ‫ځکه‬ ‫کاروي‬ ‫لپاره‬ ‫هدف‬ ‫دې‬ ‫د‬
Synthesis of chemical substance:
‫د‬ ‫مثال‬ER‫جوړيږي‬ ‫مواد‬ ‫کوم‬ ‫چې‬ ‫پواسطه‬ ‫باډې‬ ‫ګولجي‬ ‫او‬
‫همدې‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫انرژۍ‬ATP‫کوي‬ ‫پوره‬ ‫څخه‬.
Mechanical work-3:‫د‬ ‫تقلص‬ ‫حجرو‬ ‫عضلې‬ ‫د‬ ‫مثال‬WBC
‫نور‬ ‫او‬ ‫حرکت‬.

‫د‬ ‫لپاره‬ ‫ځل‬ ‫لمړی‬ ‫د‬ ‫داجوړښت‬Garner‫شوی‬ ‫پیژندل‬ ‫لخوا‬‫دى‬‫په‬ ‫خو‬
۱۹۳۵‫کال‬ ‫م‬‫کى‬‫پارتر‬ ‫د‬ ‫جوړښت‬ ‫دا‬Porter‫الکترونی‬ ‫د‬ ‫لخوا‬
‫ريت‬ ‫پالزمیک‬ ‫اندو‬ ‫شوه‬ ‫تشريح‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫مايکروسکوپ‬‫ی‬‫کو‬‫ل‬‫سا‬ ‫په‬ ‫م‬‫پالزم‬ ‫يتو‬
‫حجرو‬ ‫او‬ ‫هستوی‬ ‫په‬ ‫ئی‬ ‫انجامونه‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫کانالونه‬ ‫پراګنده‬ ‫او‬ ‫منشعب‬ ‫کی‬‫ی‬
‫د‬ ‫ځینی‬ ‫څخه‬ ‫جوړښتونو‬ ‫دغه‬ ‫د‬ ‫ختمیږی‬ ‫باندی‬ ‫غشاء‬Ribosome‫په‬
‫نوری‬ ‫ځینی‬ ‫خو‬ ‫لری‬ ‫دانی‬ ‫توری‬ ‫نوم‬‫يى‬‫د‬ ‫بیا‬Ribosome،‫نلری‬ ‫دانی‬
‫هغ‬‫ه‬Endoplasmic reticulum‫د‬ ‫لرى‬ ‫دانى‬ ‫چى‬‫لرونکی‬ ‫نه‬ ‫دا‬
‫ريتوکولم‬ ‫اندوپالزمک‬‫يا‬Granular (Rough)
Endoplasmic reticulum‫يا‬R E R،‫ديږی‬ ‫يا‬ ‫نوم‬ ‫په‬
‫اوهغه‬Endoplasmic reticulum‫نلری‬ ‫دانی‬ ‫چی‬‫دانى‬ ‫بى‬ ‫د‬‫اندو‬
‫پالزمیک‬‫کولم‬ ‫ريتو‬‫يا‬Endoplasmic Reticulum
Agranular‫ياديږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬.

Smooth Endoplasmic reticulum
(S.E.R)
Rough Endoplasmic reticulum
(R.E.R)

 ‫لرونکی‬ ‫جوف‬ ‫د‬ ‫جوړښتونه‬ ‫دا‬‫د‬‫غشاء‬ ‫کی‬ ‫جوړښت‬ ‫خپل‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫ی‬
‫رایبوز‬ ‫باندی‬ ‫سطحه‬ ‫په‬ ‫غشاء‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لری‬‫و‬‫دی‬ ‫شوی‬ ‫نصب‬ ‫مونه‬.

‫ډول‬ ‫دا‬‫کولم‬ ‫ريتو‬ ‫پالزمک‬ ‫اندو‬‫شکل‬ ‫په‬ ‫تیوبونو‬ ‫منظمو‬ ‫غیر‬ ‫د‬‫وی‬
‫هغو‬ ‫د‬‫ى‬‫که‬ ‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫نه‬ ‫رايبوزمونه‬ ‫باندی‬ ‫غشاء‬ ‫په‬S.E.R‫په‬
‫د‬ ‫بیا‬ ‫نوهغه‬ ‫شی‬ ‫وويشل‬ ‫څانګو‬ ‫نورو‬Anatomizing
branching‫ياديږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬،‫وختو‬ ‫ځینی‬ ‫په‬‫نو‬‫کی‬S.E.R
‫د‬R.E.R‫پور‬ ‫امتداد‬ ‫په‬‫ى‬‫چی‬ ‫کیږی‬ ‫فکر‬ ‫داسی‬ ‫نو‬ ‫وی‬
S.E.R‫د‬ ‫به‬R.E.R‫راغلی‬ ‫منځته‬ ‫څخه‬‫و‬‫چی‬ ‫څرنګه‬ ‫ی‬
S.E.R‫فاسفولیپد‬ ‫شمیر‬ ‫زيات‬ ‫يو‬(phospholipids)‫لری‬
‫نول‬‫ه‬‫چیری‬ ‫که‬ ‫کبله‬ ‫دی‬‫د‬S.E.R‫ډيره‬ ‫کی‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫په‬ ‫اندازه‬
‫نوحجره‬ ‫وی‬Acidophilic‫وى‬‫ښکاری‬ ‫رنګ‬ ‫سره‬ ‫اوپه‬.

 ‫ډول‬ ‫دا‬‫کولم‬ ‫ریتو‬ ‫پالزمک‬ ‫اندو‬‫وی‬ ‫شکل‬ ‫په‬ ‫تیوبونو‬ ‫منظمو‬ ‫غیر‬ ‫د‬
‫هغو‬ ‫د‬‫ى‬‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫نه‬ ‫رایبوزمونه‬ ‫باندی‬ ‫غشاء‬ ‫په‬

‫موادو‬ ‫اکثرو‬ ‫د‬Synthesis‫په‬endoplasmic reticulum‫مخکې‬ ‫او‬ ‫کیږي‬ ‫پیل‬ ‫کې‬
‫ورځي‬ ‫لپاره‬ ‫عملیاتو‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫باډې‬ ‫ګلجي‬ ‫شي‬ ‫الړ‬ ‫ته‬ ‫پالزم‬ ‫سايتو‬ ‫چې‬ ‫دې‬ ‫له‬.
‫د‬RER‫جوړښت‬ ‫پروتین‬ ‫د‬ ‫پواسطه‬:
RER‫پروتی‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫رايبوزوم‬ ‫همدې‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫دانې‬ ‫رايبوزوم‬ ‫د‬ ‫باندی‬ ‫سطحه‬ ‫پخپله‬‫ن‬
‫برخه‬ ‫زياته‬ ‫پروتین‬ ‫شوي‬ ‫جوړ‬ ‫دغه‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫جوړيږي‬cytosol‫د‬ ‫بلکه‬ ‫نه‬ ‫ته‬ER‫داخلي‬
‫د‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫انزايمونو‬ ‫د‬ ‫سم‬ ‫سره‬ ‫ننوتو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫ننوځي‬ ‫ته‬ ‫مترکس‬Carbohydrates‫سره‬
‫يعنې‬ ‫کیږي‬ ‫ځاي‬ ‫يو‬Glycosalatod‫د‬ ‫او‬ ‫کیږي‬Glycoprotein‫سبب‬ ‫جوړښت‬ ‫د‬
‫د‬ ‫چې‬ ‫پروتینونه‬ ‫هغه‬ ‫اساس‬ ‫همدې‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫ګرځي‬ER‫څخه‬ ‫پروتین‬ ‫هغه‬ ‫د‬ ‫جوړيږي‬ ‫پواسطه‬
‫پروت‬ ‫نوموړي‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫پیر‬ ‫تو‬ ‫دا‬ ‫جوړيږی‬ ‫پواسطه‬ ‫رايبوزوم‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫په‬ ‫چی‬‫د‬ ‫ین‬
Glycoprotein‫چې‬ ‫کې‬ ‫حال‬ ‫داسې‬ ‫په‬ ‫وي‬ ‫شوي‬ ‫تاو‬ ‫او‬ ‫لنډ‬ ‫يې‬ ‫ځنځیرونه‬ ‫او‬ ‫وی‬ ‫شکل‬ ‫په‬
‫هم‬ ‫يې‬ ‫ځنځیرونه‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫خالص‬ ‫پروتین‬ ‫شوي‬ ‫جوړ‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫رايبوزوم‬ ‫د‬ ‫پالزم‬ ‫سايتو‬ ‫د‬
‫وي‬ ‫شوي‬ ‫تاو‬ ‫غیر‬ ‫او‬ ‫اوږده‬.

‫د‬ ‫کولسترول‬ ‫او‬ ‫فاسفولیپید‬ ‫خاصتا‬ ‫شحمیات‬ ‫حجرې‬ ‫د‬SER
‫د‬ ‫وروسته‬ ‫څخه‬ ‫جوړښت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫جوړيږی‬ ‫پواسطه‬ER‫غشار‬ ‫په‬
‫د‬ ‫کار‬ ‫همدغه‬ ‫او‬ ‫ګډيږي‬ ‫ور‬ ‫کې‬ER‫د‬ ‫خاصتا‬SER‫دوامداره‬ ‫د‬
‫ګرځي‬ ‫سبب‬ ‫نمو‬.
‫د‬ ‫چې‬ ‫لپاره‬ ‫دې‬ ‫د‬ER‫نو‬ ‫وشي‬ ‫مخنیوي‬ ‫غټوالي‬ ‫زيات‬ ‫حده‬ ‫د‬
‫د‬ ‫ويزکلونه‬ ‫واړه‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬transport vesicle‫يا‬ER
vesicle‫له‬ ‫ډول‬ ‫دوامداره‬ ‫په‬ ‫نوم‬ ‫په‬ER‫او‬ ‫کیږي‬ ‫جال‬ ‫څخه‬
Golgi body‫کوي‬ ‫مهاجرت‬ ‫ته‬.

‫وي‬ ‫برابر‬ ‫انزايمونه‬ ‫کولو‬ ‫تجزيه‬ ‫د‬ ‫ګاليکوجن‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫کیدو‬ ‫پوره‬ ‫د‬ ‫انرژي‬ ‫د‬ ‫حجرې‬ ‫د‬.
‫د‬ ‫موادو‬ ‫زهري‬ ‫د‬Detoxification‫برابروي‬ ‫انزايمونه‬ ‫لپاره‬.
SER‫کوي‬ ‫زهري‬ ‫غیر‬ ‫مواد‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫میکانیزمونو‬ ‫اللندې‬ ‫د‬
Coaglutation -a:
‫کیږي‬ ‫نیول‬ ‫يې‬ ‫مخه‬ ‫انتشار‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کیږي‬ ‫پړند‬ ‫او‬ ‫کنګل‬ ‫کې‬ ‫ځاي‬ ‫محدود‬ ‫يو‬ ‫په‬ ‫ماده‬ ‫زهري‬.
Conjugation -b:
‫د‬ ‫موادو‬ ‫زهري‬glycoronic acid‫کوي‬ ‫اسانه‬ ‫وتل‬ ‫يې‬ ‫څخه‬ ‫وجود‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کوي‬ ‫ځاي‬ ‫يو‬ ‫سره‬
‫د‬ ‫مثال‬bilirubin‫کانجوګیشن‬.
Hydrolysis -c:
‫کوي‬ ‫تجزيه‬ ‫دا‬ ‫کې‬ ‫موجوديت‬ ‫په‬ ‫اوبو‬ ‫د‬.
Oxidation -d:
‫کیږي‬ ‫سوځول‬ ‫باالکل‬ ‫ماده‬ ‫زهري‬.

‫په‬۱۸۹۸‫کال‬ ‫م‬‫کى‬‫ګل‬ ‫د‬ ‫سیستم‬ ‫دا‬‫جی‬
‫د‬ ‫دستګا‬ ‫ګلجی‬ ،‫يادشو‬ ‫سره‬ ‫نوم‬ ‫په‬‫بدن‬
‫پیداکیږی‬ ‫کی‬ ‫حجرو‬ ‫ټولو‬ ‫په‬‫په‬
‫لری‬ ‫ځای‬ ‫ټاکلی‬ ‫يو‬ ‫کی‬ ‫سايتوپالزم‬‫په‬ ‫او‬
‫حجر‬‫ات‬‫همدا‬ ‫او‬ ‫افرازوی‬ ‫پروتین‬ ‫کی‬ ‫و‬
‫تیت‬ ‫کی‬ ‫حجرو‬ ‫ټولو‬ ‫په‬ ‫ځګر‬ ‫د‬ ‫رنګه‬
‫اوپر‬‫وى‬ ‫اګنده‬

‫په‬ ‫چې‬ ‫شول‬ ‫وويل‬ ‫مخکې‬ER‫لړ‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫جوړيږي‬ ‫مواد‬ ‫کوم‬ ‫چې‬ ‫کې‬
‫لپاره‬ ‫عملیاتو‬body Golgi‫ورباندې‬ ‫هلته‬ ‫او‬ ‫کیږي‬ ‫وړل‬ ‫ته‬
Processing‫کیږي‬ ‫اجرا‬.
‫په‬ ‫چې‬ ‫وي‬ ‫جوړ‬ ‫هم‬ ‫کاربوهايدريتونه‬ ‫ځنې‬ ‫برسیره‬ ‫دې‬ ‫د‬ ‫خو‬
ER‫مثال‬ ‫جوړيداي‬ ‫نشي‬ ‫کې‬sialic acid‫او‬galuctose
‫پولیمی‬ ‫سکرايد‬ ‫لوي‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬ ‫کې‬ ‫باډي‬ ‫ګولجي‬ ‫په‬ ‫همدارنګه‬‫رونه‬
‫مثالون‬ ‫مهم‬ ‫چې‬ ‫وي‬ ‫پرځاي‬ ‫سره‬ ‫پروتین‬ ‫مقدار‬ ‫لږ‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫جوړيږي‬‫ه‬
‫له‬ ‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫يې‬:Hyaluronic acid‫او‬chondrotin
sulpate‫لري‬ ‫ځانګړتیاوي‬ ‫مهمې‬ ‫الندې‬ ‫چې‬ ‫څخه‬.

‫هغه‬ ‫د‬Proteoglycans‫په‬ ‫چې‬ ‫کوم‬ ‫جوړوي‬ ‫برخه‬ ‫مهمه‬mucus‫غدوي‬ ‫نورو‬ ‫او‬
‫افرازيږي‬ ‫کي‬ ‫افرازاتو‬.
‫مسافو‬ ‫النسجي‬ ‫بین‬ ‫په‬Interstitial space‫ساحو‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫حجراتو‬ ‫او‬ ‫الیافو‬ ‫کوالجن‬ ‫د‬ ‫کې‬
‫لري‬ ‫رول‬ ‫عمده‬ ‫کې‬ ‫ډکولو‬ ‫په‬.
‫غضروف‬ ‫او‬ ‫وکي‬‫هډ‬ ‫د‬(cartilage)‫جوړوي‬ ‫برخې‬ ‫اساسي‬ ‫مترکس‬ ‫عضوي‬ ‫د‬.
‫ياديږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫پروتین‬ ‫ګاليکو‬ ‫د‬ ‫پروتینوسره‬ ‫د‬ ‫ترکیب‬ ‫ربوهايدريتونو‬ ‫کا‬ ‫د‬.
‫د‬lipoprotein‫کوی‬ ‫مرسته‬ ‫کی‬ ‫جوړولو‬ ‫په‬.
‫د‬ ‫حجری‬ ‫د‬lipoprotein‫جوړول‬ ‫جدار‬ ‫د‬.
‫د‬lysosom‫تیارول‬ ‫لیزوزوم‬.
‫مواد‬ ‫ډول‬ ‫دا‬ ‫چی‬ ‫داسی‬ ‫کوی‬ ‫طرحه‬ ‫کیږی‬ ‫تهیه‬ ‫لپاره‬ ‫اطراح‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫حجره‬ ‫چی‬ ‫مواد‬ ‫هغى‬ ‫ټول‬
‫وځی‬ ‫دباندی‬ ‫څیر‬ ‫په‬ ‫دانو‬ ‫ګردو‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫چی‬ ‫راټولیږی‬ ‫کی‬ ‫دستګاه‬ ‫ګلجی‬ ‫په‬.

‫هغه‬ ‫د‬Proteoglycans‫چ‬ ‫کوم‬ ‫جوړوي‬ ‫برخه‬ ‫مهمه‬‫ي‬‫په‬mucus‫افرازاتو‬ ‫غدوي‬ ‫نورو‬ ‫او‬
‫افراز‬ ‫کي‬‫يږ‬‫ي‬.
‫مسافو‬ ‫النسجي‬ ‫بين‬ ‫په‬Interstitial space‫ک‬‫ي‬‫په‬ ‫ساحو‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫حجراتو‬ ‫او‬ ‫اليافو‬ ‫کوالجن‬ ‫د‬
‫لري‬ ‫رول‬ ‫عمده‬ ‫کې‬ ‫ډکولو‬.
‫هډ‬ ‫د‬‫غضروف‬ ‫او‬ ‫وکي‬(cartilage)‫جوړوي‬ ‫برخې‬ ‫اساسي‬ ‫مترکس‬ ‫عضوي‬ ‫د‬.
‫ربوها‬ ‫کا‬ ‫د‬‫ي‬‫در‬‫ي‬‫ترک‬ ‫تونو‬‫ي‬‫پروت‬ ‫د‬ ‫ب‬‫ي‬‫ګال‬ ‫د‬ ‫نوسره‬‫ي‬‫پروت‬ ‫کو‬‫ي‬‫نوم‬ ‫په‬ ‫ن‬‫ي‬‫اد‬‫ي‬‫ږی‬.
‫د‬lipoprotein‫کوی‬ ‫مرسته‬ ‫کی‬ ‫جوړولو‬ ‫په‬.
‫د‬ ‫حجری‬ ‫د‬lipoprotein‫جوړول‬ ‫جدار‬ ‫د‬.
‫د‬lysosome‫ل‬‫ي‬‫تيارول‬ ‫زوزوم‬.
‫ته‬ ‫لپاره‬ ‫اطراح‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫حجره‬ ‫چی‬ ‫مواد‬ ‫هغى‬ ‫ټول‬‫ي‬‫ک‬ ‫ه‬‫ي‬‫په‬ ‫مواد‬ ‫ډول‬ ‫دا‬ ‫چی‬ ‫داسی‬ ‫کوی‬ ‫طرحه‬ ‫ږی‬
‫راټول‬ ‫کی‬ ‫دستګاه‬ ‫ګلجی‬‫ي‬‫څ‬ ‫په‬ ‫دانو‬ ‫ګردو‬ ‫د‬ ‫وروسته‬ ‫چی‬ ‫ږی‬‫ي‬‫وځی‬ ‫دباندی‬ ‫ر‬.

 ‫چي‬ ‫دي‬ ‫داني‬ ‫کروي‬ ‫وړوکي‬ ‫رايبوزم‬
‫اوهم‬ ‫ډول‬ ‫پراګنده‬ ‫په‬ ‫کي‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫په‬
‫ديوي‬ ‫باندي‬ ‫ريتکوليم‬ ‫پالزميک‬ ‫اندو‬ ‫په‬
‫شکل‬ ‫په‬ ‫طبقي‬ ‫دي‬ ‫پراته‬
‫د‬ ‫کي‬ ‫ترکيب‬ ‫په‬ ‫رايبوزمونو‬ ‫د‬
R.N.A‫چي‬ ‫دي‬ ‫زيات‬ ‫مقدار‬-50-
60‫له‬ ‫يي‬ ‫برخه‬ ‫پاتي‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫پوري‬
‫شويدي‬ ‫جوړ‬ ‫پروتينونوڅخه‬

‫درايبوزمو‬ ‫بیائي‬ ‫پرمخ‬ ‫وظیفه‬ ‫دجوړولو‬ ‫تینونو‬ ‫دپرو‬‫په‬ ‫نو‬
‫ريتکولیم‬ ‫پالزمیک‬ ‫اندو‬ ‫د‬ ‫ترکیب‬ ‫دپروتینو‬ ‫واسطه‬‫په‬
‫مرسته‬‫رسیږي‬ ‫سرته‬.

‫اليزوزوم‬‫د‬‫لومړي‬‫ځل‬‫لپاره‬‫په‬
۱۹۵۵‫م‬‫کال‬‫کي‬‫د‬‫موږک‬‫د‬
‫ځیګر‬‫په‬‫حجراتوکي‬‫کشف‬‫شو‬.
‫خو‬‫اوس‬‫د‬‫نووڅیړنو‬‫په‬‫واسطه‬
‫داليزوزوم‬‫موجوديت‬‫په‬
‫ټولوحیواني‬‫اونباتي‬‫حجروکي‬‫په‬
‫ثبوت‬‫رسیدلي‬‫دي‬.

۱-‫لو‬ ‫دغذا‬‫ى‬‫هضموي‬ ‫او‬ ‫اخلي‬ ‫هغى‬ ‫لري‬ ‫اړتیا‬ ‫ورته‬ ‫حجره‬ ‫چي‬ ‫ټوټي‬‫یى‬.
٢-‫ژوند‬ ‫د‬ ‫پخپله‬‫ۍ‬‫ل‬ ‫بي‬ ‫کول‬ ‫هضم‬ ‫برخي‬ ‫دیو‬ ‫حجري‬‫ه‬‫حجري‬ ‫چي‬ ‫څخه‬ ‫دي‬
‫ضرر‬ ‫کوم‬ ‫ته‬‫ورسیږي‬
٣-‫کول‬ ‫هضم‬ ‫موادو‬ ‫مضرو‬ ‫دهغو‬‫چ‬‫وي‬ ‫شوي‬ ‫داخل‬ ‫ته‬ ‫حجري‬ ‫ي‬
۴-‫وړي‬ ‫منځه‬ ‫له‬ ‫نلري‬ ‫ضرورت‬ ‫ورته‬ ‫بدن‬ ‫چي‬ ‫حجري‬ ‫هغى‬ ‫ټولي‬ ‫الیزوزوم‬
‫دلک‬ ‫دچنګښي‬ ‫او‬ ‫کول‬ ‫حل‬ ‫حجراتو‬ ‫دسره‬ ‫دویني‬ ‫لکه‬‫ۍ‬‫وړل‬ ‫منځه‬ ‫له‬.
۵-‫وا‬ ‫په‬ ‫دعملیو‬ ‫ترمیم‬ ‫او‬ ‫دتخریب‬ ‫داهدف‬ ‫چي‬ ‫تامین‬ ‫دروغتیا‬ ‫دحجراتو‬‫سطه‬
‫رسیږي‬ ‫سرته‬.
٦-‫د‬antibody‫اخلي‬ ‫برخه‬ ‫جوړیدوکي‬ ‫په‬.

‫سنتريول‬۰،۳-۰،۵‫اوږدوالي‬ ‫پوري‬ ‫مايکرون‬
‫او‬۰،۱۵‫لري‬ ‫عرض‬ ‫پوري‬ ‫مايکرون‬.
‫سنتر‬‫ي‬‫ولون‬‫د‬ ‫ه‬mitosis‫عملیه‬ ‫په‬‫او‬ ‫ښکاري‬ ‫کي‬
‫د‬‫دهغ‬ ‫ژوندکي‬ ‫عادي‬ ‫په‬ ‫حجري‬‫ي‬‫ديوالو‬‫نه‬‫واضح‬
‫ن‬‫ه‬‫دي‬.‫سنتر‬‫ي‬‫ولونه‬‫د‬mitosis‫عملیه‬ ‫په‬‫يو‬ ‫کي‬
‫له‬‫قطب‬ ‫دحجري‬ ‫او‬ ‫بیلیږي‬ ‫څخه‬ ‫بل‬‫ین‬‫حرک‬ ‫وته‬‫ت‬
‫او‬ ‫کوي‬mitosis spindle‫جوړوي‬‫په‬‫هغى‬
‫او‬ ‫عصبي‬ ‫لکه‬ ‫کوي‬ ‫نه‬ ‫انقسام‬ ‫چي‬ ‫کي‬ ‫حجرو‬
‫عضالتي‬‫نورواورګان‬ ‫د‬ ‫سنترويولونه‬ ‫حجروکي‬‫یلو‬
‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫وظیفه‬ ‫تنظیم‬ ‫د‬.

 ‫الندي‬ ‫سکوپ‬ ‫دمايکرو‬ ‫داجوړښتونه‬
‫خوکه‬ ‫معلومیږي‬ ‫شان‬ ‫په‬ ‫تار‬ ‫نري‬ ‫د‬
‫الیاف‬ ‫او‬ ‫وي‬ ‫شکل‬ ‫په‬ ‫دبنډلونو‬fibril
‫جوړکړي‬.‫دعادي‬ ‫داساختمان‬
‫شو‬ ‫لیدلي‬ ‫هم‬ ‫الندي‬ ‫مايکروسکوپ‬
‫الیاف‬ ‫دغه‬ ‫حجرو‬ ‫دعصبي‬ neuron
filament ‫د‬ ‫حجروکي‬ ‫اوعضالتي‬
myo filament ‫ياديږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬.

.cytokinesis(
)pinocytosis(
. )

‫جوړښتون‬ ‫یي‬ ‫استونه‬ ‫او‬ ‫ږده‬ ‫او‬ ‫نري‬‫ه‬
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫ډیروحجروکي‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫دي‬
‫ئي‬ ‫قطر‬A٢۵٠‫کي‬ ‫سایتوپالزم‬ ‫په‬ ‫دي‬
‫کل‬ ‫کله‬ ‫خو‬ ‫وي‬ ‫پراته‬ ‫ډول‬ ‫متراکم‬ ‫په‬‫په‬ ‫ه‬
‫ل‬ ‫پراګنده‬ ‫او‬ ‫تیت‬ ‫کي‬ ‫سایتوپالزم‬‫یدل‬
‫کیږي‬.

‫استو‬ ‫اوهغى‬ ‫ورکوي‬ ‫کلکوالي‬ ‫ته‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫مايکروتيوبولونه‬ ‫چي‬ ‫څرنګه‬‫اره‬
‫اسکليت‬ ‫داخلي‬ ‫د‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ‫جوړښتونه‬ ‫دا‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫موجوده‬ ‫عقيده‬ ‫نوداسي‬ ‫ساتي‬
‫د‬ ‫لکه‬ ‫حجروکي‬ ‫اوږدو‬ ‫ډول‬ ‫خاص‬ ‫په‬ ‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫وظيفه‬ ‫ساتلو‬ ‫استواره‬
Neuron ‫تيبولونه‬ ‫مايکرو‬ ‫اخلي‬ ‫برخه‬ ‫ساتلوکي‬ ‫استواره‬ ‫په‬ ‫حجرو‬ ‫عصبي‬
‫ده‬ ‫وسيله‬ ‫دانتقال‬ ‫محصوالتو‬ ‫دحجروي‬.‫د‬ spindle ‫په‬ ‫الري‬ ‫له‬ ‫جوړښتونو‬
mitosis ‫او‬ ‫اميب‬ ‫د‬ ‫همدارنګه‬ ‫او‬ ‫اخلي‬ ‫برخه‬ ‫کي‬ ‫ويش‬ ‫حجروي‬W.B.C
‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫وظيفه‬ ‫پښوجوړولو‬ ‫دکاذبو‬.

‫د‬ ‫حجری‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬Flagella‫او‬Cilia‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫لرونکی‬‫ه‬‫حرکت‬ ‫کی‬ ‫مايع‬ ‫پوسیله‬ ‫غوی‬
‫د‬ ‫شی‬ ‫کولی‬cilia‫پنډوالی‬۱۰-۱۵‫مايکرون‬‫خو‬ ‫وی‬ ‫پوری‬Flagell‫وی‬ ‫اوږد‬ ‫نسبتا‬
Flagell‫کی‬ ‫حیواناتو‬ ‫حجروی‬ ‫څو‬ ‫او‬ ‫حجروی‬ ‫يو‬ ‫په‬‫لیدل‬‫پارامشیم‬ ‫مثال‬ ‫کیږی‬cilia‫لری‬
‫يوګلینا‬ ‫کوی‬ ‫حرکت‬ ‫پواسطه‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫او‬Flagell‫څو‬ ‫کوی‬ ‫حرکت‬ ‫پواسطه‬ ‫هغی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لری‬
‫حیوانات‬ ‫حجروی‬Spermatozoid‫حیواناتو‬ ‫عالی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫لری‬ ‫فالجیل‬Sperm‫په‬ ‫فالجیل‬ ‫د‬
‫الندی‬ ‫مايکروسکوپ‬ ‫الکترون‬ ‫د‬ ،‫کوی‬ ‫حرکت‬ ‫واسطه‬Cilia‫او‬Flagell‫جوړښت‬ ‫يوشانته‬
،‫لری‬‫د‬‫عض‬ ‫نیسی‬ ‫صورت‬ ‫مرسته‬ ‫په‬ ‫انقباض‬ ‫د‬ ‫عضالتو‬ ‫د‬ ‫حرکت‬ ‫حیواناتو‬ ‫حجروی‬ ‫څو‬‫د‬ ‫لی‬
Myofibril‫د‬ ‫چی‬ ‫لری‬ ‫رشتی‬ ‫نوم‬ ‫په‬Myofibril‫دوالی‬ ‫اوږ‬ ‫او‬ ‫مايکرون‬ ‫يو‬ ‫قطر‬
‫رشت‬ ‫دغه‬ ‫د‬ ‫عضالت‬ ‫چی‬ ‫وی‬ ‫پراته‬ ‫اوږدو‬ ‫په‬ ‫رشتوکی‬ ‫عضالتی‬ ‫په‬ ،‫دی‬ ‫متر‬ ‫يوسانتی‬‫و‬
‫هغ‬ ‫د‬ ‫حرکت‬ ‫امیب‬ ‫د‬ ‫پواسطه‬ ‫پښو‬ ‫کاذبو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫کیږی‬ ‫ګمان‬ ‫داسی‬ ،‫کوی‬ ‫انقباض‬ ‫پواسطه‬‫په‬ ‫ى‬
‫سبب‬ ‫حرکت‬ ‫د‬ ‫حیوان‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫موجوديت‬ ‫پروتین‬ ‫انقباضی‬ ‫مخصوص‬ ‫ډول‬ ‫يو‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫حجره‬
‫ګرځی‬.

‫د‬ ‫مواد‬ ‫دا‬ ‫او‬ ‫ندی‬ ‫ژوندی‬ ‫چی‬ ‫شته‬ ‫مواد‬ ‫داسی‬ ‫کی‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫په‬
‫مثال‬ ‫ياديږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫موادو‬ ‫اضافی‬ ‫يا‬ ‫پالزمی‬ ‫پارا‬ ‫د‬ ‫حجری‬
‫او‬ ‫مواد‬ ‫غذائی‬ ‫نور‬ ‫او‬ ‫کاربوهايدريتونه‬ ،‫شحمیات‬ ،‫پروتینونه‬
‫همدارنګه‬Vacuoles‫تر‬ ‫ټولیږی‬ ‫مواد‬ ‫ټاکلی‬ ‫کی‬ ‫هغى‬ ‫په‬ ‫چی‬
‫مواد‬ ‫پالزمی‬ ‫پارا‬ ‫په‬ ‫ووځی‬ ‫دباندی‬ ‫څخه‬ ‫حجری‬ ‫له‬ ‫څو‬‫و‬‫شامل‬ ‫کی‬
‫دی‬.

۱-‫مواد‬ ‫پروتینی‬:
‫حجر‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬ ‫په‬‫ا‬‫تخم‬ ‫د‬ ‫لکه‬ ‫ټولیږی‬ ‫شکل‬ ‫په‬ ‫دانو‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫پروتینی‬ ‫کی‬ ‫تو‬Vitellin‫او‬
‫نور‬،‫تخم‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫څرنګه‬‫نوموړى‬‫بچ‬ ‫د‬ ‫الوتونکو‬ ،‫ګانو‬ ‫خزنده‬ ،‫ذومعشتینو‬ ،‫کبانو‬ ‫د‬ ‫مواد‬‫یانو‬‫د‬
‫تخ‬ ‫نباتی‬ ‫په‬ ،‫کیږی‬ ‫شمیرل‬ ‫کی‬ ‫موادو‬ ‫پالزمی‬ ‫پارا‬ ‫په‬ ‫ځکه‬ ‫نو‬ ‫پکاريږی‬ ‫لپاره‬ ‫تغذيی‬‫هم‬ ‫موکی‬
‫تخم‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شته‬ ‫مواد‬ ‫پروتینی‬ ‫شمیر‬ ‫يو‬‫د‬‫اخلی‬ ‫ګټه‬ ‫څخه‬ ‫دهغى‬ ‫کی‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫انکشاف‬.
۲-‫کاربوهايدريت‬:
‫سکر‬ ‫پولی‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫کاربوهايدريتی‬ ‫کی‬ ‫حجره‬ ‫په‬‫ا‬‫په‬ ‫چی‬ ‫ټولیږی‬ ‫شکل‬ ‫په‬ ‫يد‬‫ح‬‫یوان‬‫کی‬ ‫اتو‬
‫کچالو‬ ‫په‬ ‫نشايسته‬ ،‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫پشکل‬ ‫دانو‬ ‫د‬ ‫نشايسته‬ ‫اونباتاتوکی‬ ‫ګاليکوجن‬‫ډير‬ ‫په‬ ‫کی‬
‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫مقدارسره‬.
۳-‫مواد‬ ‫شحمی‬:
‫مواد‬ ‫شحمی‬‫د‬‫ش‬ ‫په‬ ‫څاڅکو‬ ‫کوچنیو‬‫کل‬‫مخص‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫شويدی‬ ‫ويشل‬ ‫کی‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫په‬‫وصو‬
‫ح‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫شحمی‬ ،‫کیږی‬ ‫تلوين‬ ‫پواسطه‬ ‫ايودين‬ ‫د‬ ‫مثال‬ ‫کیږی‬ ‫تلوين‬ ‫پواسطه‬ ‫رنګونو‬‫یواناتو‬
‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫تخمونوکی‬ ‫په‬ ‫نباتاتو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫انساجو‬ ‫ارتباطی‬ ‫په‬.

‫واکیولونه‬‫کوچنی‬‫جوړښتونه‬‫دی‬‫چی‬‫په‬‫حجر‬‫ات‬‫و‬‫کی‬‫لیدل‬‫کیږی‬‫په‬‫واک‬‫یولونو‬
‫کی‬‫اوب‬،‫ه‬‫عضوی‬‫تیزابون‬،‫ه‬‫الکترولیتو‬‫نه‬‫او‬‫حتی‬‫د‬‫ويتامینونو‬‫متجانس‬‫ه‬‫مايع‬‫وجود‬
،‫لری‬‫پخوا‬‫داسی‬‫ګمان‬‫کیده‬‫چی‬‫واکیولونه‬‫يوا‬‫ځ‬‫ی‬‫په‬‫نباتی‬‫حجراتو‬‫او‬‫پرو‬‫توزوا‬‫و‬
‫کی‬‫وجود‬‫لری‬‫خو‬‫اوس‬‫د‬‫نوو‬‫څیړنو‬‫څخه‬‫معلومه‬‫شويده‬‫چی‬‫واکیولونه‬‫په‬
‫حیوانی‬‫حجراتوکی‬‫شته‬‫خو‬‫د‬‫نباتی‬‫حجراتو‬‫په‬‫نسبت‬‫ډير‬‫کوچنی‬‫دی‬.
‫د‬‫واکیولونو‬‫وظیفه‬‫په‬‫حجراتو‬‫کی‬‫د‬‫اوبو‬‫د‬‫مقدار‬‫کنترول‬‫او‬‫د‬‫فاضله‬‫مو‬‫ادو‬
‫اطراح‬‫کول‬‫دی‬.‫همدارنګه‬‫د‬‫غذائی‬‫موادو‬‫اخ‬‫ی‬‫ستل‬‫او‬‫د‬‫ه‬‫غ‬‫ی‬‫انتقال‬‫هم‬،‫دی‬‫په‬
‫ژونديو‬‫موجوداتو‬‫کی‬‫دوه‬‫ډوله‬‫و‬‫ا‬‫کی‬‫و‬‫لونه‬‫شته‬‫دى‬.

-‫غذا‬‫يى‬‫واکیول‬Food vacuole:
‫غذا‬ ‫په‬‫يى‬‫غذا‬ ‫کی‬ ‫واکیول‬
‫د‬ ‫بکتريا‬ ‫چی‬ ‫کله‬ ‫مثال‬ ‫هضمیږی‬
‫شی‬ ‫داخل‬ ‫ته‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫پارامشیم‬
‫د‬ ‫او‬ ‫جوړيږی‬ ‫واکیول‬ ‫غذائی‬ ‫نوهلته‬
‫ک‬ ‫واکیول‬ ‫انزايمونه‬ ‫څخه‬ ‫سايتوپالزم‬‫ی‬
‫م‬ ‫چی‬ ‫کوی‬ ‫پارچه‬ ‫اوباکتريا‬ ‫داخلیږی‬‫فید‬
‫انتق‬ ‫ته‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫بیرته‬ ‫ئی‬ ‫مواد‬‫ال‬‫یږى‬
‫له‬ ‫غشاء‬ ‫حجروی‬ ‫د‬ ‫مواد‬ ‫فاضله‬ ‫او‬
‫په‬ ‫يعنی‬ ‫کیږی‬ ‫طرح‬ ‫ته‬ ‫اوبو‬ ‫الری‬
Food vacuole‫مواد‬ ‫غذائی‬ ‫کی‬
‫هضمیږی‬.
‫واکیول‬ ‫انقباضی‬ ‫يا‬ ‫اطراحیه‬
Contractile vacuole:
‫د‬ ‫وظیفه‬ ‫واکیول‬ ‫انقباضی‬ ‫د‬
‫د‬ ‫چی‬ ‫څرنګه‬ ‫دی‬ ‫خارجول‬ ‫اوبو‬ ‫اضافی‬
‫زيات‬ ‫د‬ ‫حجره‬ ‫پارامشیم‬‫و‬‫ګنجاي‬ ‫اوبو‬‫ش‬
‫ن‬‫ه‬‫اوب‬ ‫اضافی‬ ‫بايد‬ ‫نو‬ ‫لری‬‫ه‬‫اطراحی‬ ‫د‬‫ه‬
‫واسط‬ ‫په‬ ‫واکیول‬‫ه‬‫دباندی‬‫ووځى‬‫که‬
‫ون‬ ‫کار‬ ‫دا‬ ‫چیری‬‫ه‬‫پارامشیم‬ ‫نو‬ ‫شی‬
‫م‬ ‫له‬ ‫او‬ ‫چوی‬‫ی‬‫ځی‬ ‫نځه‬.

‫دي‬ ‫اورګانیل‬ ‫يوغټ‬ ‫حجري‬ ‫د‬ ‫هسته‬
‫ده‬ ‫لرونکي‬ ‫اجزاؤ‬ ‫الندي‬ ‫د‬ ‫چي‬.
‫غشاء‬ ‫هستوي‬(Nuclear
Envelope)(Envelope‫يا‬ ‫پوښ‬
‫پاکټ‬)
‫هستچه‬(Nucleolus)
‫هست‬‫مواد‬ ‫وی‬(Nucleoplasm)

‫غشاء‬ ‫هستوي‬(Nuclear Envelope):
‫هستوي‬‫غشاء‬‫په‬‫دي‬‫خاطر‬‫د‬Envelope‫په‬‫نوم‬‫یادیږي‬‫چي‬‫د‬‫یو‬‫پاکټ‬‫حیثیت‬‫لري‬‫چي‬‫دوه‬‫قاطه‬
‫ده‬‫هستوي‬‫غشاء‬‫هستوي‬‫مواد‬‫او‬‫محتویات‬‫احاطه‬‫کړي‬‫دي‬‫او‬‫د‬‫موازي‬‫دوه‬‫غشاء‬‫و‬‫څخه‬‫متشکله‬‫ده‬
‫چي‬‫د‬‫یو‬‫باریکه‬‫او‬‫نازک‬‫ه‬‫ساختمان‬‫په‬‫ذریعه‬‫د‬Perinuclear cisternae‫په‬‫نوم‬‫یو‬‫له‬‫بله‬‫جدا‬‫شوي‬،
‫چى‬‫هغه‬‫د‬‫داخلي‬‫او‬‫خارجي‬‫غشاء‬‫څخه‬‫عبارت‬‫دى‬.Perinuclear cisternae(cisternae،‫زیرمتون‬
‫ذخیره‬)‫وروسته‬‫د‬‫یوي‬‫معینى‬‫فاصلي‬‫څخه‬‫یوځاي‬‫شوي‬‫ده‬‫او‬‫د‬‫هستوي‬‫غشاء‬‫سوري‬‫چي‬‫د‬
Nuclear pore‫په‬‫نوم‬‫یادیږي‬‫تشکیل‬‫شوي‬‫دي‬.
‫د‬‫هستي‬‫خارجي‬‫غشاء‬Outer nuclear membrane‫د‬6nm‫په‬‫اندازه‬‫ضحامت‬‫لري‬،‫چى‬‫د‬
‫حجري‬‫سایتوپالزم‬‫ته‬‫مخامخ‬‫ده‬،‫په‬‫بعضي‬‫نواحیو‬‫کي‬‫د‬RER RougEndoplasmic Reticulum)
)‫سره‬‫پیوسته‬‫ده‬.

1) Peripheral chromatin
2) Euchromatin
3) Nuclear associated Chromatin

‫شویدی‬ ‫ویشل‬ ‫ګروپونو‬ ‫دوه‬ ‫په‬ ‫مرکبات‬ ‫وی‬ ‫کیمیا‬ ‫حجری‬ ‫د‬.
۱-‫مرکبات‬ ‫غیرعضوی‬٢-‫مرکبات‬ ‫عضوی‬.
‫مرکبات‬ ‫غیرعضوی‬
۱-‫اوبه‬Water:
٢-‫مالګی‬Salts:
٣-‫منرالونه‬Mineral

۱-‫کاربوهایدریتونه‬Carbohydrates:
‫پروتوپ‬ ‫ژوندی‬ ‫د‬ ‫حجرو‬ ‫نباتی‬ ‫د‬ ً‫ا‬‫خصوص‬ ‫کاربوهایدریتونه‬‫له‬ ‫الزم‬
‫چی‬ ‫دی‬ ‫څخه‬ ‫موادو‬ ‫ساختمانی‬ ‫مهمو‬۹٠٪‫په‬ ،‫جوړوی‬ ‫اجزاوی‬ ‫هغى‬ ‫د‬
‫یوا‬ ‫کی‬ ‫کاربوهایدریتونو‬‫ځ‬‫د‬ ‫ی‬O2،H2‫او‬C‫کیږی‬ ‫عناصرلیدل‬.‫د‬
‫د‬ ‫کی‬ ‫جوړښت‬ ‫په‬ ‫کاربوهایدریتونو‬H2‫د‬ ‫اتومونوشمیر‬ ‫د‬O2‫اتوم‬ ‫د‬
‫په‬ ‫کاربوهایدریتونه‬ ،‫وی‬ ‫دوچنده‬‫الندى‬‫ډول‬‫ویشل‬ ‫ونو‬‫شویدی‬.
۱-‫سکرایدونه‬ ‫مونو‬Mono sacharides:
٢:‫سکرید‬ ‫دای‬‫ونه‬Oligo sacharides:
٣-‫سکرایدون‬ ‫پولی‬‫ه‬Poly sacharides:

‫حج‬ ‫د‬ ‫شحمیات‬ ،‫کیږی‬ ‫ګنل‬ ‫څخه‬ ‫موادو‬ ‫وی‬ ‫کیمیا‬ ‫مهمو‬ ‫د‬ ‫پالزم‬ ‫پروتو‬ ‫د‬ ‫شحمیات‬‫ری‬
‫حیو‬ ‫د‬ ‫نسجونه‬ ‫شحمی‬ ،‫کیږی‬ ‫ذخیره‬ ‫کی‬ ‫انساجو‬ ‫حیوانی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫مواد‬ ‫ذخیروی‬‫اناتو‬
‫واز‬ ‫په‬‫ده‬(‫چرب‬‫ى‬)‫لرونک‬ ‫تی‬ ‫د‬ ‫همدارنګه‬ ،‫وی‬ ‫پراته‬ ‫الندی‬ ‫پوستکی‬ ‫د‬ ‫هغوی‬ ‫د‬ ‫او‬‫و‬
‫ش‬ ‫حیواناتو‬‫ی‬‫دی‬‫هم‬‫میو‬ ‫او‬ ‫تخم‬ ‫په‬ ‫نباتاتو‬ ‫د‬ ‫لریو‬ ‫شحم‬‫و‬‫ش‬ ‫شحم‬ ‫اندازه‬ ‫یوه‬ ‫کی‬‫لکه‬ ‫ته‬
‫نور‬ ‫داسی‬ ‫او‬ ‫ګل‬ ‫پرست‬ ‫آفتاب‬ ‫د‬ ،‫بادام‬ ،‫شړشم‬ ،‫چارمغز‬.
‫ورڅخه‬ ‫کی‬ ‫وخت‬ ‫په‬ ‫ضرورت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کوی‬ ‫ذخیره‬ ‫مواد‬ ‫شحمی‬ ‫نباتات‬ ‫او‬ ‫حیوانات‬
‫هغ‬ ‫اخلی‬ ‫کار‬‫ه‬‫غذا‬ ‫له‬ ‫بی‬ ‫وخت‬ ‫ډیر‬ ‫چی‬ ‫شی‬ ‫کوالی‬ ‫لری‬ ‫شحم‬ ‫ډیر‬ ‫چی‬ ‫حیوانات‬
‫چ‬ ً‫ال‬‫مث‬ ،‫تیرکړی‬‫و‬‫ل‬ ‫شحمیاتو‬ ‫د‬ ‫موم‬ ،‫لری‬ ‫خوب‬ ‫ژمنی‬ ‫چی‬ ‫نور‬ ‫او‬ ‫خرس‬ ،‫نګښه‬‫ډلی‬ ‫ه‬
‫چی‬ ‫کیږی‬ ‫ګنل‬ ‫څخه‬‫په‬‫ج‬ ‫طبقه‬ ‫نفوذ‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫یوه‬ ‫کی‬ ‫اونباتاتو‬ ‫حیواناتو‬‫د‬ ‫او‬ ‫وړوی‬
‫مخن‬ ‫تبخیرڅخه‬ ‫د‬ ‫اوبو‬‫ی‬‫ځ‬ ‫نو‬ ‫نیسی‬ ‫مخه‬ ‫تیریدو‬ ‫د‬ ‫تودوخی‬ ‫د‬ ‫شحمیات‬ ‫کوی‬ ‫وی‬‫که‬‫په‬
‫لید‬ ‫شحم‬ ‫مترپوری‬ ‫ترنیم‬ ‫الندی‬ ‫پوستکی‬ ‫د‬ ‫کی‬ ‫نهنګ‬ ‫لکه‬ ‫حیواناتو‬ ‫ځینی‬‫کیږی‬ ‫ل‬.

‫چی‬ ‫دی‬ ‫څخه‬ ‫موادو‬ ‫مهموعضوی‬ ‫د‬ ‫پروتینونه‬‫په‬‫کی‬ ‫پروتوپالزم‬‫د‬
‫مرکبا‬ ‫پروتینی‬ ‫ساده‬ ‫لری‬ ‫ځای‬ ‫لومړنی‬ ‫مخی‬ ‫له‬ ‫اهمیت‬ ‫او‬ ‫مقدار‬‫ت‬
‫د‬H2-N2-C‫او‬O2‫دهغوی‬ ‫خو‬ ‫شویدی‬ ‫ترکیب‬ ‫څخه‬ ‫عناصرو‬
‫سلفر‬ ‫کی‬ ‫مرکباتو‬ ‫مغلقو‬ ‫په‬(S)‫فاسفورس‬ ‫او‬(P)‫دی‬ ‫شامل‬ ‫هم‬.‫د‬
‫پروتینو‬‫نو‬‫مالیکو‬ ‫چی‬ ‫دادی‬ ‫خاصیت‬ ‫مهم‬ ‫یو‬‫لو‬‫ز‬ ‫او‬ ‫لوی‬ ‫ئی‬ ‫نه‬‫یات‬
‫شمیراتومو‬‫نو‬‫دی‬ ‫شوی‬ ‫جوړ‬ ‫څخه‬.‫ګ‬ ‫لس‬ ‫د‬ ‫پروتینونه‬ ‫طبیعی‬‫ونو‬
‫ل‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫اهمیت‬ ‫پروتینونو‬ ‫د‬ ‫راځیو‬ ‫منځته‬ ‫څخه‬ ‫امینواسیدونو‬‫پاره‬
‫دى‬ ‫زیات‬‫د‬ ‫ماده‬ ‫بنیادی‬ ‫جوړښت‬ ‫د‬ ‫حجری‬ ‫د‬ ‫پروتین‬ ‫اول‬ ‫ترټولو‬‫ه‬.

‫وایر‬ ‫د‬‫و‬‫لوجی‬(Virology)‫تعریف‬:‫بحث‬ ‫څخه‬ ‫وایرسونو‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫یوعلم‬
‫بیو‬ ‫د‬ ‫علم‬ ‫دا‬ ‫کوی‬‫لو‬‫یو‬ ‫ژی‬‫ه‬‫څ‬ ‫ناروغیو‬ ‫وایرسی‬ ‫او‬ ‫وایرس‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫شعبه‬‫یړنه‬
‫کوی‬.
‫د‬virus‫تعریف‬:‫کو‬ ‫ځانه‬ ‫خپله‬ ‫له‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫اورګانیزم‬ ‫کوچنی‬ ‫یو‬ ‫داسی‬‫م‬‫م‬‫ستقل‬
‫میتابول‬‫ی‬‫ن‬ ‫زم‬‫ه‬‫ژو‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫کوی‬ ‫استفاده‬ ‫څخه‬ ‫سلول‬ ‫ژوندی‬ ‫یو‬ ‫له‬ ‫بلکه‬ ‫لری‬‫مهم‬ ‫ندانه‬
‫پ‬ ‫فعالیتونه‬‫ه‬‫ته‬ ‫اورګانیزم‬ ‫دغه‬ ‫علما‬ ‫ځینی‬ ‫کوی‬ ‫اجرا‬ ‫کی‬ ‫حجره‬ ‫دی‬
Nucleoprotein‫منځن‬ ‫وایرس‬ ‫د‬ ‫یعنی‬ ‫وائی‬‫ۍ‬‫له‬ ‫برخه‬DNA‫هم‬ ‫او‬‫له‬
RNA‫جوړ‬ ‫څخه‬‫ه‬‫شوید‬‫ه‬‫احاطه‬ ‫واسطه‬ ‫په‬ ‫پروتین‬ ‫د‬ ‫ئی‬ ‫برخه‬ ‫خارجی‬ ‫او‬
‫شویده‬.‫ځ‬ ‫لکن‬ ‫وائی‬ ‫اورګانیزم‬ ‫ژوندی‬ ‫ته‬ ‫اورګانیزم‬ ‫دغه‬ ‫علما‬ ‫بیولوژی‬ ‫د‬‫ینی‬
‫ندی‬ ‫عقیده‬ ‫پدی‬ ‫دانان‬ ‫کیمیا‬.

‫شکل‬ ‫ډول‬ ‫ډول‬ ‫پشان‬ ‫بکتریا‬ ‫د‬ ‫وایرسونه‬‫ونه‬‫ځینی‬ ‫چی‬ ‫لری‬‫یى‬‫مدور‬،‫بیضوی‬،‫سلند‬‫او‬ ‫ری‬
‫کیږی‬ ‫لیدل‬ ‫شکل‬ ‫منظم‬ ‫غیر‬ ‫په‬ ‫یی‬ ‫ځینی‬.‫څخه‬ ‫اجزاو‬ ‫الندی‬ ‫د‬ ‫وایرسونه‬ ‫ډول‬ ‫عمومی‬ ‫په‬
‫جوړشویدی‬.
۱-DNA‫هم‬ ‫یا‬ ‫او‬RNA‫منځن‬ ‫په‬ ‫چی‬‫ۍ‬‫شویدی‬ ‫واقع‬ ‫کی‬ ‫برخه‬.
٢-Capsid:‫وایرس‬ ‫د‬ ‫چی‬ ‫ده‬ ‫غشاء‬ ‫یوه‬‫د‬DNA‫یا‬RNA‫شویده‬ ‫چاپیره‬ ‫څخه‬.
٣-Cupsomer:‫د‬Capsid‫کوچن‬ ‫یوی‬‫ۍ‬‫ته‬ ‫برخی‬Capsomer‫وائی‬.
۴-Membrane:‫نر‬ ‫یوه‬ ‫کی‬ ‫وایرسونو‬ ‫ځینو‬ ‫په‬‫ۍ‬‫چی‬ ‫وی‬ ‫موجوده‬ ‫غشاء‬‫د‬‫وایرس‬ ‫ټول‬
‫شوی‬ ‫چاپیره‬ ‫څخه‬‫وى‬‫ته‬ ‫غشاء‬ ‫دی‬ ‫چی‬Membrane‫کیږی‬ ‫ویل‬.
۵-‫لکی‬(Tail:)‫فاج‬ ‫بکتریا‬ ‫لکه‬ ‫وایرسونه‬ ‫ځینی‬Bacteria phage‫غوند‬ ‫لکی‬ ‫د‬‫ى‬
‫وایو‬ ‫لکی‬ ‫وایرس‬ ‫د‬ ‫ورته‬ ‫مونږ‬ ‫چی‬ ‫لری‬ ‫ساختمان‬.

‫څرنګه‬‫چ‬‫هغ‬ ‫په‬ ‫دی‬ ‫اجسام‬ ‫وړوکی‬ ‫ډیر‬ ‫وایرسونه‬ ‫ه‬‫ه‬‫ګران‬ ‫هم‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫او‬ ‫مطالعه‬ ‫دوی‬ ‫د‬ ‫اندازه‬‫ه‬‫د‬‫ه‬
‫پ‬ ‫وایرسونه‬‫ه‬‫شویدی‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫ډولونو‬ ‫الندی‬.
‫الف‬:‫کوربه‬ ‫د‬(Host)‫لحاظ‬ ‫په‬:‫هغ‬‫ه‬‫هغى‬ ‫د‬ ‫کوی‬ ‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫سلول‬ ‫ی‬ ‫ژوند‬ ‫یا‬ ‫هرحیوان‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫وایرسونه‬
‫یادیږی‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫کوربه‬.
۱-‫وایرسونه‬ ‫حیوانی‬(Animal Viruses):‫هغ‬‫ه‬‫په‬ ‫لکه‬ ‫کوی‬ ‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫حیوان‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫وایرسونه‬
‫غواګانو‬،‫وزو‬،‫بیزو‬‫ګان‬‫کی‬ ‫نورو‬ ‫او‬ ‫و‬.
٢-‫وایرسونه‬ ‫انسانی‬(Human Viruses:)‫هغ‬‫ه‬‫د‬ ‫وایرسونه‬‫ى‬‫او‬ ‫کوی‬ ‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫انسانانو‬ ‫په‬ ‫چی‬
‫راو‬ ‫منځته‬ ‫ناروغی‬ ‫مختلفی‬‫ړى‬.
٣-‫وایروسونه‬ ‫نباتی‬(plant viruses):‫هغ‬‫ه‬‫اومختلف‬ ‫کوی‬ ‫ژوند‬ ‫نباتاتوکی‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫وایرسونه‬
‫تولیدوی‬ ‫امراض‬.
۴-‫وایرسونه‬ ‫حشراتو‬ ‫د‬(Insect Viruses):‫هغ‬‫ه‬‫ا‬ ‫کوی‬ ‫ژوند‬ ‫کی‬ ‫حشراتو‬ ‫په‬ ‫چی‬ ‫دی‬ ‫وایرسونه‬‫و‬
‫تولیدوی‬ ‫ناروغی‬.

‫کي‬ ‫اطراف‬ ‫په‬ ‫ساختمان‬ ‫حلقوي‬ ‫نهائي‬ ‫سوريو‬ ‫د‬ ‫غشاء‬ ‫هستوي‬ ‫د‬
‫اته‬ ‫د‬ ‫څخه‬ ‫سوريو‬ ‫دغه‬ ‫د‬ ‫يو‬ ‫هر‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫مخامخ‬ ‫ته‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫چي‬
‫د‬ ‫چى‬ ‫يونټونو‬ ‫فرعي‬Cytoplasmic Filament‫نوم‬ ‫په‬
‫شوي‬ ‫تشکیل‬ ‫ياديږي‬،‫دا‬Filament‫د‬ ‫احتماال‬ ‫چي‬Ran
binding protein‫چي‬ ‫پروتینونه‬ ‫هغه‬ ‫يعنى‬ ‫نوم‬ ‫په‬ ‫پروتین‬‫د‬
‫اخیستي‬ ‫منشا‬ ‫يى‬ ‫څخه‬ ‫غشاء‬ ‫هستوي‬‫ده‬‫پوري‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫او‬
‫حی‬ ‫دستګاه‬ ‫يوي‬ ‫د‬ ‫مخکي‬ ‫څخه‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫پروتین‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫امتداد‬‫ثیت‬
‫لري‬.

‫م‬ ‫سوري‬ ‫هستوي‬ ‫کي‬ ‫ناحیه‬ ‫نهائي‬ ‫په‬ ‫حلقي‬ ‫نیوکلیوپالزم‬ ‫د‬‫وقعیت‬
‫دي‬ ‫شوي‬ ‫ترکیب‬ ‫څخه‬ ‫واحدونو‬ ‫فرعي‬ ‫يا‬ ‫يونټو‬ ‫سب‬ ‫اته‬ ‫د‬ ‫لري‬،‫د‬
Nucleoplasmic ring‫د‬ ‫ساختمانونو‬ ‫يافته‬ ‫امتداد‬ ‫حلقو‬
‫د‬ ‫چى‬ ‫جوړښت‬ ‫ماننده‬ ‫ټوکرۍ‬ ‫د‬ ‫طرف‬ ‫په‬ ‫نکلیوپالزم‬Nuclear
basket‫پالزمى‬ ‫نوکلیو‬ ‫دى‬ ‫د‬ ‫دى‬ ‫شوى‬ ‫جوړ‬ ‫ياديږى‬ ‫نوم‬ ‫په‬
‫نیوکلی‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫قاعده‬ ‫نهائي‬ ‫په‬ ‫هستي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫وظیفه‬ ‫ټوکريو‬‫وپالزم‬
‫د‬ ‫ته‬ ‫سايتوپالزم‬ ‫سره‬ ‫ګمان‬ ‫غالب‬ ‫په‬ ‫لري‬ ‫قرار‬ ‫کى‬ ‫طرف‬ ‫په‬
RNA‫لري‬ ‫انتقال‬.

‫پ‬ ‫حلقو‬ ‫نیوکلیوپالزمیک‬ ‫او‬ ‫سايتوپالزمیک‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫دي‬ ‫شان‬ ‫په‬ ‫ريکټ‬ ‫د‬ ‫پانګ‬ ‫پنګ‬ ‫د‬‫مینځ‬ ‫ه‬
‫مالیکوله‬ ‫اته‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫قرار‬ ‫کي‬Transmembrane proteins‫انتقال‬ ‫يعني‬ ‫تعداد‬ ‫په‬
‫د‬ ‫چى‬ ‫کي‬ ‫نواحیو‬ ‫داخلي‬ ‫سوريو‬ ‫هستوي‬ ‫د‬ ‫پروتینونو‬ ‫ورکونکي‬NPC‫سره‬ ‫سورى‬
‫لري‬ ‫ځاى‬ ‫تنظیموي‬.
‫د‬NPC‫د‬ ‫انتقال‬ ‫موادو‬ ‫د‬ ‫وظیفه‬Passive‫غشاء‬ ‫هستوي‬ ‫د‬ ‫شکل‬ ‫په‬‫لیاری‬ ‫له‬‫هغه‬ ‫د‬
‫چي‬ ‫پواسطه‬ ‫چینلونو‬9-10nm‫شوي‬ ‫تخصیص‬ ‫لپاره‬ ‫انتقال‬ ‫او‬ ‫نفوذ‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫قطر‬
‫نیسي‬ ‫صورت‬ ‫دى‬.‫ح‬ ‫د‬ ‫پرته‬ ‫نیولو‬ ‫کي‬ ‫نظر‬ ‫په‬ ‫سايز‬ ‫مالیکولي‬ ‫د‬ ‫پروتینونه‬ ‫زياتره‬‫داخل‬ ‫جري‬
‫د‬ ‫ته‬ ‫خارج‬ ‫او‬Receptor mediated transport‫انتقالیږي‬ ‫ذريعه‬ ‫په‬،‫د‬ ‫پروتینونه‬ ‫دا‬
‫د‬ ‫چي‬ ‫څخه‬ ‫امینواسیدونو‬ ‫نوعه‬ ‫يو‬Nuclear Localization segment(NLS)‫په‬
،‫ياديږى‬ ‫نوم‬(Localization‫ځاى‬ ‫د‬ ‫ضايعى‬ ‫يا‬ ‫بارزى‬ ‫دهرى‬ ‫محدودول‬ ‫ناحیى‬ ‫يوى‬ ‫د‬
‫مشخصول‬ ‫او‬ ‫څرګندول‬)‫لري‬ ‫وظیفه‬ ‫انتقال‬ ‫د‬ ‫موادو‬ ‫د‬ ‫حیث‬ ‫په‬ ‫ورکوونکي‬ ‫سګنال‬ ‫د‬.

‫د‬ ‫هستچه‬Nuclear Inclusion‫نلري‬ ‫اوغشاء‬ ‫لري‬ ‫حیثیت‬،‫د‬ ‫هستچه‬
NOR (Nuclear Organizing regions)(regions‫يا‬ ‫سیمه‬
‫منطقه‬)‫ساختمان‬ ‫کروموزمونو‬ ‫د‬ ‫چى‬ ‫ده‬ ‫ناحیه‬ ‫کوونکي‬ ‫تنظیم‬ ‫دهستي‬ ‫يا‬‫په‬
‫ده‬ ‫شوي‬ ‫تشکیل‬ ‫نیسي‬ ‫برکي‬،‫چي‬ ‫کروموزومونه‬ ‫انسان‬ ‫د‬21-15-14-13
‫او‬22‫د‬ ‫دي‬ ‫شامل‬ ‫پکي‬ ‫کروموزومونه‬ ‫نمبر‬Secondary
constraction‫ياديږي‬ ‫نوم‬ ‫په‬،‫د‬ ‫جمعا‬ ‫او‬Euchromatin(‫هغه‬
‫ي‬ ‫کامال‬ ‫وى‬ ‫فعال‬ ‫پلوه‬ ‫جنتکى‬ ‫د‬ ‫کیږى‬ ‫رنګ‬ ‫ډول‬ ‫ښه‬ ‫په‬ ‫چى‬ ‫کروماتین‬‫نسبتا‬ ‫ا‬
‫وى‬ ‫غیرمارپیچى‬)‫دي‬ ‫مخلوط‬ ‫کي‬ ‫نوع‬ ‫په‬.
‫د‬ ‫چي‬ ‫جینونه‬rRNA‫لري‬ ‫غاړه‬ ‫په‬ ‫مسؤلیت‬ ‫جوړښت‬ ‫او‬ ‫ترکیب‬.‫په‬
‫نوى‬ ‫په‬ ‫هستچي‬ ‫د‬ ‫جینونه‬ ‫دا‬ ‫لري‬ ‫ځاى‬ ‫کي‬ ‫کروموزومونو‬ ‫نوموړو‬
‫د‬ ‫کى‬ ‫جوړښت‬G1(‫نمو‬ ‫اولنۍ‬)‫کي‬ ‫مرحله‬‫برخه‬‫لرى‬.‫څلورو‬ ‫د‬ ‫هستچه‬
‫ده‬ ‫لرونکي‬ ‫قسمتونو‬ ‫مشخصو‬.

1.Fibriller center(:Fibril‫رشته‬ ‫کوچنۍ‬ ‫او‬ ‫نازکه‬)
‫فعال‬ ‫غیر‬ ‫د‬DNA‫يعنى‬ ‫ده‬ ‫لرونکى‬DNA‫د‬Transcription‫سرته‬ ‫د‬ ‫عملي‬
‫نلري‬ ‫قابلیت‬ ‫رسولو‬.‫همدارنګه‬NOR‫ده‬ ‫واقع‬ ‫کي‬ ‫قسمت‬ ‫دي‬ ‫په‬.
2.Pars Fibrosa( :Pars‫بخش‬ ‫يا‬ ‫برخه‬ ‫يوه‬Fibrosis‫جوړيدل‬ ‫يا‬ ‫تشکل‬ ‫نسج‬ ‫فبرى‬ ‫د‬
)
‫ضحامت‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ده‬ ‫متشکل‬ ‫څخه‬ ‫فايبرونو‬ ‫وړو‬ ‫د‬ ‫دا‬5nm‫رسیږي‬ ‫ته‬،‫او‬
Fibriller center‫دى‬ ‫کړي‬ ‫احاطه‬ ‫ئي‬.‫فعال‬ ‫د‬DNA‫هغه‬ ‫همدارنګه‬ ‫دى‬ ‫لرونکي‬
‫څخه‬ ‫هغي‬ ‫د‬ ‫چي‬ ‫ساختمان‬ ‫اساسي‬rRNA‫دي‬ ‫موجود‬ ‫کي‬ ‫ناحیه‬ ‫دي‬ ‫په‬ ‫کیږي‬ ‫ترکیب‬.
3.Pars granulosa( :granulosis‫جوړيدل‬ ‫ګرانولونو‬ ‫د‬)
‫دي‬ ‫عبارت‬ ‫څخه‬ ‫زراتو‬ ‫فعالو‬ ‫د‬15nm‫لري‬ ‫برخه‬ ‫کي‬ ‫جوړولو‬ ‫په‬ ‫رايبوزوم‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫سايز‬.
4.Nucleolar matrix:
‫تن‬ ‫او‬ ‫ترکیب‬ ‫په‬ ‫دهستچي‬ ‫پشان‬ ‫شبکي‬ ‫فايبري‬ ‫کروماتین‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫سطحه‬ ‫وړه‬ ‫دهستچي‬‫کي‬ ‫ظیم‬
‫لري‬ ‫رول‬.

‫د‬ ‫وظیفه‬ ‫عمومي‬ ‫هستچي‬ ‫د‬rRNA‫د‬ ‫او‬ ‫ترکیب‬
‫کو‬ ‫يوځاي‬ ‫اجزاو‬ ‫ساختمانى‬ ‫د‬ ‫لپاره‬ ‫جوړولو‬ ‫د‬ ‫رايبوزوم‬‫ل‬
‫دي‬،‫قر‬ ‫کي‬ ‫هستچه‬ ‫په‬ ‫چي‬ ‫پروتینونه‬ ‫ځیني‬ ‫همدارنګه‬‫ار‬
‫لري‬،‫وظیف‬ ‫رسولو‬ ‫سګنال‬ ‫د‬ ‫پروتینونو‬ ‫د‬‫ه‬‫د‬ ‫چى‬
Check Point‫ده‬ ‫شامل‬ ‫کي‬ ‫سايکل‬ ‫حجروي‬ ‫په‬ ‫عملیه‬
‫لري‬ ‫مسؤلیت‬،‫دوران‬ ‫حجروي‬ ‫د‬ ‫طرفه‬ ‫بله‬ ‫له‬
(Cell Cycle)‫هستچ‬ ‫په‬ ‫پروتینونه‬ ‫کوونکي‬ ‫تنظیم‬‫ه‬
‫کیږي‬ ‫لیدل‬ ‫کي‬.

Cell biology ppt in pashto by pameer

Cell biology ppt in pashto by pameer

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

Similar to Cell biology ppt in pashto by pameer

Similar to Cell biology ppt in pashto by pameer (12)

Cell biology ppt in pashto by pameer