2. Synimi:
Njohja e gjallesave ujore në planetin tonë.
OBJEKTIVAT:
Të përshkruajne , krahasojnë
,analizojnë dhe argumentojnë llojet
e gjallesave ujore që rriten në
ujërat e lumenjve ,liqeneve,deteve
dhe oqeaneve në planetin tonë.
Të flasë për rëndësinë dhe vlerat e
ujërave natyrore ,mbrojtjen,

3. Në ujërat e planetit tonë jetojnë rreth
972.000 mijë gjallesa ujore, por ne njohim
vetëm një të tretën e tyre.
Le të zbulojmë disa prej tyre.

5. Në botëne mrekullueshmetë nënujshmekoralet
janepjesamë e bukur.Ngjyrate tyrejanë
fantastikendërsaformatqë marrinjanëngamë të
ndryshmet.
Koraletjanëndërorganizmatmë të vjetërtë
planetittonëdhe kanëndërtuardinastitëtyrenën
ujë.
Koraletmundtëdukensolidedhepa jetë,por
vargjefigurashtërejatënjë koralikërpudhëduke
influencuarvetenka sjellëorganizminnë jetë.
Koraletjanëshumëtëndjeshme.
Atojanënë gjendjepraktikishtqë të parashikojnë
kohën.Mespermatozoidete koraleveshkëmbi
koralormundtëripërtërihet.

7. Gjallesat e para , më të njohura dhe ato që
mbizotërojnë oqeanet dhe detet e botës janë peshqit

9. Peshqitjanegjallesaujoremevelëza, megjak
te ftohtëe nukkanegjymtyre.
Atorritennë tëgjithamjedisetujorenga
rrjedhatmalorederi nethellesitee pafundme
të oqeaneve.
Në 32.000specie,peshkuekspozonspeciet
mediversitet mëtëmadhse çdo gruptjetëri
kurrizorëve.
Njëpeshk kanjëtruptë strukturuarpërnot
të shpejtë,ekstraktonoksigjenngaujiduke
përdorurgushënaponjëorganfrymëmarrjes
përtëthithuroksigjeninatmosferikdheka
dy grupetë çiftëzuarapendësh, zakonishtka
njëpendëdorsal,njëpendëanale, dhenjë
pendësi bisht,ka nofullat,ka lëkurëqë është
e mbuluarzakonishtmeluspa,kuhedh
vezët.Zemrapërbëhetngakatërpjesë,duke
përfshirëdy dhoma,një hyrjedhedalje.

10. Nofullati lejojnëpeshqittëhanënjë
shumëllojshmëritë gjerëtëushqimit, duke
përfshirëbimëtdheorganizmate tjerë.
Peshqithanëushqimpërmesgojësdhee
coptojnëatëposhtënë ezofag.
Në stomak,ushqimimëtejështëtreturdhe
shumëpeshqe përpunojnënë njëformëtë
quajturcaecapilorike,e cilatka enzimaqë
ndihmontretjene ushqimitdhethithjene
lëndëveushqyese.
Organetsi të mëlçisëdhepankreasitshtojnë
enzimadhekimikatetë ndryshme,gjatë
kohësqëlëvizushqimipërmestraktit
digjestiv.
Zorrapërfundonprocesine tretjesdhe
absorbimit e lëndëveushqyese.

12. Kandili i detit është kafshë deti me
trup në trajtë kërpudhe e të bardhë
si pelte, që lëshon një lëngë djegës.Ka
formën e umbrellës.
Rreth 95% e kandilittëdetit përbëhet
nga uji.
Disa kandilë deti kanë 65 tentacle.
Kandilët e detit (shumëkëmbësh)
vrasin më shumë njerëz se çdo lloj
tjetër kafshe deti.
Vrasin brenda tre minutash, ndërsa
mund të lëvizin në dy metra largësi
brenda një sekonde.
Tentaclet (këmbët) e kandilit të detit
mund të rriten dhe të arrijnë disa
metra gjatësi.

14. Janë nga kafshët më të
pangopura. Kanë shumë
oreks. Konsumojnë mbi
3000 karkaleca të kripur
në ditë
Çdo mëngjes kërcejnë,
ndryshojnë ngjyra, bëjnë
gjithçka me partnerin e
vet, ndërsa gjatë ditës
ndahen.
Kur çiftëzohen prodhojnë
tinguj muzikorë.

16. Sfungje
rëtSfungjerët janë shtazë shumëqelizore
me ndërtim të thjeshtë. Ato jetojnë
në ambiente me ujë ,në ujërat e
deteve,liqeneve dhe lumenjve.
Gjendet ne Detit Adriatik.
Trupi i sfungjerit të zakonshëm është në
formë të një qeske me grykë
lart,jeton në koloni.
Trupi i tij është i përbërë prej dy
shtresave.
Në shtresën e jashtme ndodhen qeliza
në formë pak a shumë të
shtypura,ndërsa në shtresën e
brendshme janë të pranishme qelizat
e pajisura me nga një kamxhik.

18. Oktapodi ka tre zemra dhe gjaku
i tij ka ngjyrë blu.Oktapodi i
rritur mundtë struket në një
vrimë dukemarrë formëne një
monedhe 10 centëshe.
Oktapodët janë të
verbër.Oktapodët mund të
shkëputen ngatentaclet
(këmbëzat) e tyre për t’iu
shmangur kërcënimeve të
mundshme dhe pastaj të
rinxjerrin këmbëzatë tjera.

20. Aragosta mesdhetare eshte
nje gjallese uji e rendit
Decapoda qe jeton ne
thellesi te detit Mesdhe e
ne oqeanin Atlantik lindor,
ka nje gjatesi mesatare prej
20 – 50 cm dhe nje peshe
deri ne 8 kg.trupi eshte ne
forme cilindri I veshur me
nje korace qe gjate rritjes
ndryshon disa here per te
krijuar nje te re, ndersa
barku I formuar nga
segmente te levizshme.Ne
pjesen e perparme ka 2
antena me te gjata se trupi
qe kane funksionin e
organeve shqisore dhe
mbrojtes. Bishtin e perdor
per te notuar.Gjate gjithe
jetes nuk pushon se rrituri
dhe jeton deri ne 70 vjet.

21. Karkaleci I detit

23. Gaforrja

24. Gaforret janë gjallesa të cilat jetojnë në
ujëra të Sipërfaqja e trupit është e
mbuluar me një mbështjellës të fortë i
përbërë nga lënda e quajtur kitina e
forcuar me lëndë gëlqerore.
Ky mbështjellës i fortë, i cili mbron
organet e brendshme të gaforres,
paraqet skeletin e jashtëm të saj. Në
kokë gjendet goja, dy palë antena dhe
dy sy.
Në kraharor ka pesë palë këmbë. Pala e
parë e këmbëve ka formën e mashave
dhe shëben për kapjen e ushqimit,
ndërsa katër palët e tjera shërbejnë
për ecje. Këmbët përbëhen prej
gjashtë segmenteve (unazave) të
vendosura njëra pas tjetrës. Fundi i
barkut mbaron me flatrën e bishtit që
shërben për notimin e gaforres.
Ushqimi, siç janë krimbat, peshqit e
vegjël, bretkosat dhe bimët ujore,
gaforrja e kap me anë të mashave dhe
e fut në gojë, ku me ndihmën e
nofullave e grimcon. Gaforrja merr
frymë me anë të branshive.

26. ,mbulohet me një guaskë me dy
kapakë me ngjyrë blu të errët
nga jashtë dhe nga brenda e
argjendtë.Keta molusqe nuk
kane koke por organe ndijore.

27. • Ylli detar i njohur si "ylli i detit", është gjallesë ujore, me disa
gjemba. Kemi yje helmues dhe johelmues. Ata helmues vetëm me
një të prekur mund ta injektojnë helmimin.

28. Delfini është gjitar ujor i konsideruar si kafsha e tretë më e mençur në botë. Delfini
ushqehet kryesish me peshq, është mjaft paqësor dhe krijon miqësi me njerëzit.

29. Delfini është gjitar ujor me trup deri në 3,7 m, me ngjyrë hiri në kurriz
dhe me bark të bardhë, me lëkure të lëmuar, me turi të zgjatur. Delfini
jeton mbi 100 vjeç. Kjo kafshë pëlqen detet e ngrohta të klimës
mesdhetare.
Delfini jeton në thellësi prej 2 - 9 m. Ekzistojnë 34
lloje delfinësh.Ata ushqehen me peshq, jetojnë afër
detit dhe shpesh u pëlqen të bashkeveprojne me
njerëzit.
Delfinët përdorin tinguj valleje dhe kërcejnë
për te komunikuar dhe për të lundruar.Ata jane
inteligjentë të shoqërushëm dhe lozonjarë.

30. • Eshtë një lloj peshku i
madh dhe i fuqishëm
mishngrënës me një skelet
të ndërlikuar, i pajisur me
dhëmbë të mëdhenj, ai
mund të gjuaj një
shumëllojshmëri kafshësh,
përfshi disa lloje fokash.
• Peshkaqenët janë banorë te
detit dhe te oqeanit me
gjatësi të trupit prej 1 -20
m. Kanë skelet kërcor i cili
u mundëson atyre të jenë
shumë të zhdërvjellët, pra,
lëvizin e notojnë shpejtë
dhe janë rrëmbyes te
mëdhenj. Në det jetojnë
disa lloj peshkaqenësh te
vegjël me gjatësi deri ne
një metër, si p. sh.
peshkaqeni i kaltër me
gjatësinë 4 - 6 m, që është

32. Balena e Kalter është gjitarja më e madhe
që ka jetuar duke arritur nje gjatesi 35 m e
gjatë dhe 150 tonë. Vetem gjuha e saj
peshon sa nje elefant i rritur .Zemra eshte
sa nje makine e vogel. Ky organ rreh vetem
9 here ne minute ,Ajo peshon 450 kg dhe
pompon 6400 kg gjak ne trupin e saj .Balena
E Kalter eshte kapur ne Antarktide.
Balenat në përgjithësi jetojnë për 40-90
vjet .Balenat janë gjuajtur për mishin dhe si
një burim i lëndëve të para.Nen lekure
ndodhet nje shtrese e madhe dhjami.Balenat
kane nje zemer me 4 dhoma si dhe shtylle
kurrizore. Te gjithe gjitaret flene ndersa