Monurat

1. BOROS MOGIROOROROT
Babaino nopo nga ogumu nodi o tulun do angapandai. Komoyon nopo diti nga angapandai
do ahal miagal no do sains om tiknologi, kompiuto, boros om mogisuusuai po. Di nopo
pogulu nga okuri kopio tulun di karati komoyon ngaawi dii, nga baino nopo nga nokosuai
nodi. Iso nopo kapandaian do tulun baino nga milo do moboros do mogisuusuai boros
miagal Boros Inggeris, Boros Sina, Boros Tamil, Boros Kadazan toiko Boros Dusun, Boros
Jipun om ogumu poh miampai no ma Boros Malayu.
Iso o katangaban tokou nga iri no komoyon do boros mogirorot-rorot toiko boros
mogiroororot. Komoyon nopo diti nga, moboros iri tulun do boros di mogiroororot do boros
suai. Suntu nopo nga boros Inggeris piroroton do boros Malayu. Miagal noh maa do boros,
“I nak ke Sandakan!”, “You nak ke mana?”, om “Actually, saya sudah expert dalam bidang
itu”. Iti nopo nga suntu do okuri nopo kokomoi diti boros mogiroororot toiko boros rujak ka do
wookon tulun. Hilo`d pogun Singapura nopo nga haro no boros mogiroororot I pinungaranan
do Boros Singlish. Boros Singlish nopo nga kinoomungan do Boros Singapura om Boros
Inggeris. Haro` noh moti o kapamakaian do boros diti do id tolibison toiko rodiu hilo`d Pogun
Singapura.
Montok do tulun Kadazandusun, suai ko kobolingkahangan do olihuan o Boros
Kadazandusun, kobolingkahangan nopo do suai nga iti no i komoyon do boros mogiroororot.
Pomusarahan amu moboros do Boros Kadazandusun nopo nga okon ko iso ahal di tokoro
nopo, nga suai ko ilo, boros mogiroororot id taatanga tulun tokou nopo nga nakaampai nogi
doid kobolingakahangan nokomoi. Ogumu kopio moti karaatan nung amu tokou moboros do
boros Kadazandusun di tototopot. Iti noh daa i umbalan ku do posusui doid babarasan diti.
Suai ko ilo, posusui oku nogi daa ahal do laang kapanalasaian do kobolingkahangan di
pinoboros dilo`. Monurita oku nogi daa kokomoi do nantadon toiko nunu kopio I
nokopoimbulai do kobolingkahangan diti. Tolu ahal diti no i boboroson ku do hiti`.
Kumoiso nopo dii pinopoimbulai do kobolingkahangan nokomoi nga iri noh paganakan.
Soira moboros ahal do kapaganakan, nga mositi do tapa om tama no i arait. Sundung po tu
do tulun tangagayo nga asaru nogi`d moboros Boros Kadazandusun rujak, nga kogumuan
nopo kanto momoboros do Boros Kadazandusun rujak nga iti noh tongo tangaanak om
tangaanakwagu om kosumandakan ngaawi. Iri nopo tulun tangagayo do moboros do Boros
Kadazandusun rujak nga kogumuan diolo i pakaraja id koporintaan om swasta. Boros
Kadazandusun rujak nopo dii nga miampai no o Boros Kadazandusun mirorot do Boros
Inggeris, mirorot Boros Malayu, om haro` nogi kinomungan do kotolu-tolu boros dilo`. Tulun

2. tangagayo toiko tongo tapa om tama nopo diti nga moboros nogi Boros Kadazandusun rujak
kumaa` tangaanak diolo. Iti noh kopio i minongia` toiko mongia` do tangaanak do moboros
Boros Kadazandusun do amu otopot toiko ih roitan do boros rujak diti. Boros kaa nopo tulun
Malayu nga “ke mana tumpah kuah kalau bukan ke nasi”. Komoyon nopo diti nga, nunu
nopo i winonsoi toiko wonsoion do molohing, nga iri noh i tonudon do tanganak diolo. Apatut
nopo da nga mositi do ajaron tokou o tangaanak do moboros Boros Kadazandusun mooi do
amu atagak o boros tokou diti. Iti noh i komoyon tulun Malayu do “melentur buluh biarlah
dari rebungnya”. Kada da di do koboros do, “siapa gia di dika the name itu?”, “Bagang,
kanapa kau tuminai sana dompuran?”, “Odoi, the dog is momolongkog saya!”, om
mogisuusuai po boros mogiroororot i kaampai Boros Kadazandusun.
Kumoduwo nopo do nantadon do kobolingkahangan Boros Kadazandusun rujak nga mantad
no doid tangaanak toiko tangaanakwagu om kosumandakan ngaawi sondiri. Kogumuan
nopo diolo nga mantad doid kakadayan tagayo miagal no Kota Kinabalu, Sandakan om
Tawau. Suai ko ilo, iolo i mantad paganakan di haro no koposion tosoosonong nga`
kogumuan no do amu moboros tootopot do Boros Kadazandusun. Asaasaru nogi iyolo
moboros boros suai ko Boros Kadazandusun, om Boros Kadazandusun nopo di nga soro
insan-insan no. Iri po nga piroroton do boros do bansa suai. Iri tangaanak mantad
kokompungan nogi nga kogumuan nogi do amu no kaka` moboros Boros Kadazandusun di
pointunud kopio. Soira iolo koongoi karaja toiko kosikul id kakadaian, mimpuun no di do amu
moboros Boros Kadazandusun. Soira moboros do Boros Kadazandusun, piroroton miampai
boros do suai miagal Boros Malayu om Inggeris. Iri no do haro di susumikul bansa tokou do
koboros do,” amaaa, tingu itu tasu momogusa sia!”.
Tulun tokou i nakadampot do sikul takawas lolobi po yuniborsiti nga amu nogi kaka`
moboros Boros Kadazandusun miampai do otopot kopio. Wonsoion diolo iti soira kouli`
kaalaian diolo, om lolobi` pondo` maamaso miampai tongotambalut ngaawi. Apatut no daa
do moboros iolo do Boros Kadazandusun lolobi` poh soira do koruba toiko miampai tambalut
di iso bansa diolo. Laang nopo do miagal diti nga obuli do manamba laang tokou do
mongingkuri do kobolingkahangan boros mogiroororot. Suai ko iri, laang diti nga milo` nogi
do popointalang do kointutunan bansa tokou di tosonong.
Babaino nopo nga okuri po tomod o buuk i sinurat id Boros Kadazandusun. Iti nga iso nogi
ahal dot nakaahung do tangaanak toiko tulun Kadazandusun do amu moboros Boros
Kadazandusun di otopot. Nga, sundung potuu do haro no kapaabaran Boros Kadazandusun
id surat kabar nga kakal po do okuri tulun tokou do mambasa dii. Mositi pogoyoon daa o
ginawo tokou do mambasa buuk toiko sinuratan id Boros Kadazandusun. Okon nopo ko

3. milo` do popoinsawat do koboboroso id Boros Kadazandusun nga obuli nogi do monguhup
laang kapanalasaian kobolingkahangan boros rujak. Buuk ngaawi di koontok montok do
tangaanak nogi nga apatut do pohoroon lolobi po tu nadadi nodii do iso palajaran o Boros
Kadasandusun id sikul tosiriba om sikul pintangaan. Kinapaharaan do pangajaran Boros
Kadazandusun hilo`d Universiti Malaysia Sabah nga iso nogi laang di kopongunsub tokou
do momoguno boros sondiri miampai do amu pogiroororoton miampai boros bansa suai.
Kopongusaan moboros om monurat id Boros Kadazandusun nopo nga mimang do iso laang
di apatut kopio. Kotinanan-kotinanan miagal no do Pambambasaan Pogun Sabah toiko
Perpustakaan Negeri Sabah, Kotinanan Momonsoi Boros Kadazandusun toiko Yayasan
Bahasa Kadazandusun, om nogi Pekadus, Kotinanan Monunurat Kadazandusun, USDA om
suusuai po kotinanan nga haro tonggungan tagayo kopio id kopongunsuban om
kopongusaan nokomoi. Okon nopo daa ko ontok no do haro karamaian toiko ontok no do
kaamatan om pohoroon nogi o pialaan monurat, mambasa om mongintob id Boros
Kadazandusun, nga lobi sonong daa nung potilombuson iri kasaasari id suang timpu do
suai. Kaanu iti do mongunsub do tulun tokou do momoguno Boros Kadazandusun id
koponuratan, kapamambasaan om nogi kopongintaban. Suai ko i narait dii tiinu, nga
kikopotutan nogi daa do papaharo toi popotilombus ponoriukan kokomoi boros om bansa
tokou diti.
Tohuri nopo nga kanou no miiso ginawo do monoguang om monoibau do
kobolingkahangan boros mogiroororot toiko boros rujak diti mooi do amu no daa atagak o
boros bansa tokou. Boros tokou nopo diti nga iso kointutunan tagayo kopio montok do
bansa tokou sondiri. Pogiuhupan tokou no daa ngaawi iri om kaanu tokou dii do tua di
tosonong kopio.
Sinupu dii Kombura/sandakan/0205/00