Báo Cáo Thực Tập Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân Sự Năm 2015.

Nhận Làm Báo Cáo Thực Tập Thuê Trọn Gói – Điểm Cao
Zalo/Tele Nhắn Tin Báo Giá : 0909.232.620
BÁO CÁO THỰC TẬP
THỜI HIỆU KHỞI KIỆN THEO QUI
ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT DÂN SỰ NĂM 2015
CHUYÊN NGÀNH : LUẬT
TPHCM – 2023
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỜI HIỆU TRONG DÂN SỰ......................3
1.1. Khái niệm và phân loại về thời hiệu. ..............................................................3
1.1.1. Khái niệm ......................................................................................................3
1.1.2. Các loại thời hiệu...........................................................................................3
1.1.3. Cách tính thời hiệu.........................................................................................4
1.1.4. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự..........................................5
1.1.5. Thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu
cầu giải quyết việc dân sự. ..........................................................................................6
1.2. Thời hiệu áp dụng trong luật dân sự. ................................................................6
1.2.1. Việc áp dụng thời hiệu khởi kiện về thừa kế.................................................6
1.2.2. Việc áp dụng các quy định của pháp luật về thời hiệu đối với các giao dịch
dân sự. .......................................................................................................................10
1.2.3. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại. ..........................................13
1.2.4. Thời hiệu khởi kiện theo quy định của luật khác có liên quan .......................14

CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH VỀ THỜI HIỆU KHỞI
KIỆN THEO BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015 ..................................................................17
2.1. Thực trạng áp dụng các quy định về thời hiệu khởi kiện các vụ án dân sự.......17
2.1.1. Tình hình giải quyết. .......................................................................................17
2.1.2. Thực trạng về thực hiện thời hiệu khởi kiện...................................................17
2.1.3. Nguyên nhân và những vướng mắc. ...............................................................19
2.2. Giải pháp:...........................................................................................................23
Kết luận .....................................................................................................................24
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................25

1
LỜI MỞ ĐẦU
Trong lĩnh vực tư pháp tình hình tội phạm vẫn đang diễn biến rất đa
dạng, các tranh chấp dân sự, kinh tế, thương mại, lao động phát triển ngày một
nhiều, với tính chất ngày càng phức tạp. Đã đặt ra cho Tòa án những nhiệm vụ
rất nặng nề, nhưng cũng rất vẻ vang. Thế nhưng, vì nhiều nguyên nhân khác
nhau mà việc xây dựng, củng cố và kiện toàn đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án
chưa đáp ứng được yêu cầu xét xử trong tình hình mới của cải cách tư pháp và
hội nhập quốc tế, năng lực công tác và phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán
bộ, công chức Tòa án còn yếu, nhiều quy định của pháp luật chỉ mang tính
chung chung, thậm chí có những quy định xa rời với thực tiễn. Chính điều đó đã
làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng xét xử vụ án, gây ra tình trạng các
bản án, quyết định của Tòa án không khách quan, nghiêm chỉnh, làm mất uy tín
của Tòa án, làm mất lòng tin của nhân dân… Đứng trước tình hình đó, đã đặt
một vấn đề cấp bách là phải tìm ra cách để xây dựng và hoàn thiên hệ thống
pháp luật sao cho thống nhất, công khai, minh bạch và khả thi trong thực tế. Mà
trọng tâm trước hết là hoàn thiện những quy định tố tụng dân sự để đảm bảo các
hoạt động tố tụng của Tòa án được diễn ra có hệ thống, đồng bộ, đúng với trình
tự, thủ tục mà pháp luật đã đưa ra. Chính điều đó mà Bộ luật tố tụng dân sự
(BLTTDS) đầu tiên đã được ra đời.
Với những quy định đã được ghi nhận, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 được
xem như là luật hình thức của luật nội dung dân sự. Bộ luật không chỉ ghi nhận
quyền và nghĩa vụ cụ thể của các cá nhân, cơ quan, tổ chức liên quan khi tham
gia vào quan hệ tố tụng, mà còn quy đinh chặt chẽ về trình tự, thủ tục để giải
quyết vụ án dân sự tại Tòa án. Qua đó đã chính thức thừa nhận quyền yêu cầu
Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan tổ chức do Bộ
luật này quy định khi có yêu cầu Tòa án giải quyết các tranh chấp dân sự phát
sinh nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình hoặc của người khác. Có
thể nói đây là một quyền rất quan trọng nhưng trên thực tế không phải ai cũng

2
nhận thức đúng quyền hạn này của mình, và cũng không phải bao giờ cơ quan
Tòa án cũng áp dụng đúng quy định của pháp luật để bảo vệ quyền của họ.
Chính điều đó mà khi có phát sinh các tranh chấp, các chủ thể không nên bỏ
mặc việc giải quyết cho Tòa án, mà cần phải có sự tìm hiểu, xem xét các quy
định của pháp luật có liên quan đến tranh chấp của mình để từ đó có cách lựa
chon giải quyết cho thích hợp. Trong trường hợp không thể tự giải quyết được
với nhau, các đương sự này có quyền đem ra Tòa án. Khi đó họ cũng phải tìm
hiểu xem thời hạn để được khởi kiện của mình còn hay hết? nếu khởi kiện thì
tranh chấp của họ phải được giải quyết trong bao lâu? Giả sử không đồng ý với
bản án, quyết định của Tòa án đã giải quyết thì họ được quyền kháng cáo,
kháng nghị vào thời gian nào? Hoặc khi có thêm những chứng cứ mới hay phát
hiện ra có vi phạm tố tụng trong quá trình giải quyết thì họ được kháng nghị
vào lúc nào?…Và khi nắm vững được các điều đó thì dù nhiều hay ít quyền lợi
của họ cũng được bảo đảm một phần.
Do đó ta thấy rằng việc xác định đúng thời hạn, thời hiệu trong giải
quyết vụ án dân sự có ý nghĩa rất quan trọng. Đôi khi một vụ án trở nên phức
tạp hay đơn giản cũng là do một phần việc xác định thời hạn, thời hiệu có chính
xác hay không. Có khi chỉ xác định sai một ngày, hay một giờ cũng đủ để làm
mất quyền khởi kiện của đương sự, từ đó bỏ lọt những vi phạm ngoài vòng
pháp luật, gây hàm oan cho người khác.. và đây cũng chính là lí do để người
viết lựa chọn đề tài “Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân
Sự Năm 2015”.

3
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỜI HIỆU TRONG DÂN SỰ
1.1. Khái niệm và phân loại về thời hiệu.
1.1.1. Khái niệm
Mối quan hệ xã hội được diễn ra trên nhiều lĩnh vực, dẫn đến những
tranh chấp phát sinh xảy ra trên nhiều khía cạnh. Có những tranh chấp rất đơn
giản, nhưng cũng có những tranh chấp rất phức tạp. Chính điều này đã đặt ra
câu hỏi cho các nhà làm luật là phải làm cách nào, bằng những quy định gì để
cho việc giải quyết tranh chấp được tiến hành đúng lúc, kịp thời, đảm bảo tính
công khai, minh bạch?. Vì lẽ đó mà bên cạnh việc quy định thời hạn Bộ luật
dân sự còn có quy định về thời hiệu.
Thời hiệu là thời hạn do pháp luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó
thì chủ thể được hưởng quyền dân sự, được miễn trừ nghĩa vụ dân sự hoặc mất
quyền khởi kiện vụ án dân sự, quyền yêu cầu giải quyết việc dân sự.
1.1.2. Các loại thời hiệu.
Thời hiệu khởi kiện về hợp đồng dân sự là 03 năm kể từ ngày người yêu
cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm (Điều
429);
Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm kể từ ngày
người yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích của mình hợp pháp bị xâm
phạm (Điều 588) (BLDS năm 2005 qui định thời hiệu khởi kiện cho hai loại
tranh chấp trên là 02 năm);
Thời hiệu khởi kiện về thừa kế đối với yêu cầu chia di sản là 10 năm đối
với động sản, 30 năm đối với bất động sản (Khoản 1, Điều 623 BLTTDS năm
2015);
Thời hiệu đối với yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ
quyền thừa kế của người khác là 10 năm (Khoản 2, Điều 623 BLTTDS năm
2015); Thời hiệu đối với yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản

4
của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế (Khoản 3, Điều 623
BLTTDS năm 2015);
Thời hiệu đối với quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài được xác định
theo pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân sự đó (Điều 671 BLTTDS năm
2015).
1.1.3. Cách tính thời hiệu.
Thời hiệu được tính từ thời điểm bắt đầu ngày đầu tiên của thời hiệu và
chấm dứt tại thời điểm kết thúc ngày cuối cùng của thời hiệu.
a. Bắt đầu thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu cầu giải quyết
việc dân sự.
Đây là thời hạn chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải
quyết vụ án dân sự, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, nếu thời
hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện, trừ trường hợp pháp luật có quy định
khác. Điều 184 BLTTDS năm 2015 đã quy định rất cụ thể về thời hiệu khởi
kiện, thời hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự: “(1). Thời hiệu khởi kiện, thời
hiệu yêu cầu giải quyết việc dân sự được thực hiện theo quy định của Bộ luật
Dân sự; (2) Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời
hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra
trước Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án, quyết định giải quyết vụ việc. Người được
hưởng lợi từ việc áp dụng thời hiệu áp, trừ trường hợp việc từ chối đó nhằm
mục đích trốn tránh thực hiện nghĩa vụ”.
BLTTDS năm 2015 đã bỏ qui định tại khoản 3, khoản 4 Điều 159
BLTTDS năm 2004 được sửa đổi bổ sung năm 2011, đó là: Trường hợp pháp
luật không có quy định về thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự thì thực hiện như
sau: “Tranh chấp về quyền sở hữu tài sản; tranh chấp về đòi lại tài sản do người
khác quản lý, chiếm hữu; tranh chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của
pháp luật về đất đai thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện; Tranh chấp không
thuộc những trường hợp quy định trên thì thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự là
hai năm, kể từ ngày cá nhân, cơ quan, tổ chức biết được quyền và lợi ích hợp

5
pháp của mình bị xâm phạm. Trường hợp pháp luật không có quy định về thời
hiệu yêu cầu thì thời hiệu yêu cầu để Tòa án giải quyết việc dân sự là một năm,
kể từ ngày phát sinh quyền yêu cầu, trừ các việc dân sự có liên quan đến quyền
dân sự về nhân thân của cá nhân thì không áp dụng thời hiệu yêu cầu.
Tuy nhiên, bên cạnh những điều luật cụ thể quy định về thời hiệu khởi kiện, Bộ
luật dân sự năm 2015 quy định về những trường hợp không áp dụng thời hiệu
tại Điều 155: “Thời hiệu khởi kiện không áp dụng trong trường hợp sau đây:
Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân không gắn với tài sản; Yêu cầu bảo vệ quyền
sở hữu, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác; Tranh
chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai; Trường hợp khác do
luật quy định.”
b. Hiệu lực của thời hiệu hưởng quyền dân sự, miễn trừ nghĩa vụ dân sự.
Trong trường hợp pháp luật quy định cho các chủ thể được hưởng quyền
dân sự hoặc được miễn trừ nghĩa vụ dân sự theo thời hiệu thì chỉ sau khi thời
hiệu đó kết thúc, việc hưởng quyền dân sự và miễn trừ nghĩa vụ dân sự thì mới
có hiệu lực.
Thời hiệu hưởng quyền dân sự không áp dụng trong các trường hợp sau
đây:
+ Chiếm hữu tài sản thuộc hình thức sở hữu nhà nước không có căn cứ
pháp luật.
+ Việc hưởng quyền nhân thân không gắn với tài sản
Thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự không áp dụng trong việc thực hiện
nghĩa vụ dân sự đối với Nhà nước, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác
(theo điều 157).
1.1.4. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự.
Thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự không áp dụng trong những trường hợp
sau đây:
- Yêu cầu hoàn trả tài sản thuộc hình thức sở hữu Nhà nước.

6
- Yêu cầu bảo vệ quyền nhân thân bị xâm phạm, trừ trường hợp pháp
luật có quy định khác.
- Các trường hợp khác do pháp luật quy định (theo điều 160).
1.1.5. Thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu
cầu giải quyết việc dân sự.
Thời gian không tính vào thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, thời hiệu yêu
cầu giải quyết việc dân sự là khoảng thời gian xảy ra một trong các sự kiện sau
đây:
- Sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan làm cho chủ thể có
quyền khởi kiện, quyền yêu cầu không thể khởi kiện, yêu cầu trong phạm vi
thời hiệu.
Sự kiện bất khả kháng là sự kiện xảy ra một cách khách quan không thể
lường trước được và không thể khắc phục được mặc dù đã áp dụng mọi biện
pháp cần thiết và khả năng cho phép.
- Chưa có người đại diện trong trường hợp người có quyền khởi
kiện, người có quyền yêu cầu chưa thành niên, mất năng lực hành vi dân sự
hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
- Chưa có người đại diện khác thay thế hoặc vì lí do chính đáng khác
mà không thể tiếp tục đại diện được trong trường hợp người đại diện của người
chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người bị hạn chế năng lực
hành vi dân sự chết.
1.2. Thời hiệu áp dụng trong luật dân sự.
1.2.1. Việc áp dụng thời hiệu khởi kiện về thừa kế.
1.2.1.1. Quyền thừa kế.
Quyền thừa kế quy định tại điều 648 của Bộ luật dân sự 2015 bao gồm
quyền yêu cầu chia di sản thừa kế, quyền yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của
mình hoặc quyền yêu cầu bác bỏ quyền thừa kế của người khác.
1.2.1.2. Thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế.
Về thời hiệu thừa kế, theo quy định tại Điều 623 của BLDS năm 2015 thì:

7
Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10
năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ
quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại
là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
Như vậy, mốc thời gian để tính thời hiệu thừa kế là thời điểm mở thừa kế. Theo quy
định tại khoản 1 Điều 611 của BLDS năm 2015 thì thời điểm mở thừa kế là thời
điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì
thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của BLDS năm
2015.
Hiện nay, về cách tính thời hiệu thừa kế đối với trường hợp mở thừa kế trước ngày
01/01/2017 (ngày BLDS năm 2015 có hiệu lực) có quan điểm cho rằng phải tính từ
ngày mở thừa kế (người có tài sản chết) nhưng cũng có quan điểm cho rằng đối với
các trường hợp mở thừa kế trức ngày 10/9/1990 thì thời hiệu thừa kế phải tính từ
ngày 10/9/1990 theo quy định Pháp lệnh thừa kế năm 1990, BLDS năm 1995 và
văn bản hướng dẫn liên quan.
Nghiên cứu quy định của BLDS năm 2015 và văn bản hướng dẫn liên quan, tác giả
thấy rằng:
- Tại khoản 1 Điều 688 BLDS năm 2015 quy định như sau: “1. Đối với giao dịch
dân sự được xác lập trước ngày Bộ luật này có hiệu lực thì việc áp dụng pháp luật
được quy định như sau: d) Thời hiệu được áp dụng theo quy định của Bộ luật
này.”
- Tại Tiểu mục 1 Mục III Công văn số 01/GĐ-TANDTC ngày 25/7/2016 của
TANDTC giải đáp một số vấn đề về hình sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự hướng
dẫn: “... Kể từ ngày BLDS năm 2015 có hiệu lực thi hành, Tòa án áp dụng quy
định tại Điều 623 BLDS năm 2015 để xác định thời hiệu đối với trường hợp thời
điểm mở thừa kế trước ngày 01-01-2017…”

8
 Tại khoản 3 Điều 7 Nghị quyết số 04/2017/NQ-HĐTP ngày 05/5/2017 của
Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn: “Các trường hợp khác theo quy định
của pháp luật" quy định tại điểm d khoản 3 Điều 192 BLTTDS năm 2015 là các
trường hợp trong BLTTDS năm 2015 chưa quy định nhưng đã được quy định trong
Nghị quyết này, các văn bản quy phạm pháp luật khác hoặc trong các điều ước quốc
tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. “Các trường hợp
khác theo quy định của pháp luật" quy định trong Nghị quyết này là:
a) Đối với những vụ án dân sự tranh chấp về thừa kế tài sản mà trước ngày 01-01-
2017, Tòa án đã trả lại đơn khởi kiện hoặc ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án
và trả lại đơn khởi kiện vì lý do "thời hiệu khởi kiện đã hết" nhưng theo quy định
tại khoản 1 Điều 623, điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015 thời
hiệu khởi kiện vụ án đó vẫn còn, thì người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện
lại vụ án theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015 và
điểm d khoản 3 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.
b) Đối với những vụ án dân sự chia tài sản chung là di sản thừa kế đã hết thời hạn
10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế mà trước ngày 01-01-2017 Tòa án đã ra quyết
định đình chỉ giải quyết vụ án và trả lại đơn khởi kiện vì chưa đủ điều kiện khởi
kiện chia tài sản chung, nhưng theo quy định tại khoản 1 Điều 623, điểm d khoản
1 Điều 688 Bộ luật dân sự năm 2015 thời hiệu khởi kiện vụ án chia thừa kế đối
với di sản thừa kế đó vẫn còn, thì người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện
yêu cầu chia di sản thừa kế theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 688 và điểm d
khoản 3 Điều 192 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 và Tòa án xem xét thụ lý, giải
quyết theo thủ tục chung.
- Tại Mục I về dân sự Công văn số 01/GĐ-TANDTC ngày 05/01/2018 của
TANDTC giải đáp một số vấn đề nghiệp vụ có hướng dẫn:
“Kể từ ngày Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thi hành, theo quy định tại điểm
d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015, khoản 4 Điều 4 Nghị quyết số
02/2016/NQ-HĐTP ngày 30-6-2016 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối
cao hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị quyết số 103/2015/QH13 ngày

9
25-11-2015 của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật Tố tụng dân sự và Nghị quyết số
104/2015/QH13 ngày 25-11-2015 của Quốc hội về việc thi hành Luật Tố tụng hành
chính thì từ ngày 01-01-2017, Tòa án áp dụng khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự
năm 2015 về thời hiệu thừa kế để thụ lý, giải quyết vụ án dân sự "Tranh chấp về
thừa kế tài sản”. Theo đó, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm
đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.
Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di
sản thừa kế là bất động sản được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh
Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của
Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định
của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là: thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.
Khi xác đ dẫn tại Nghị quởi kiện chia di sản thừa kế mà thời điểm mở thừa kế trước
ngày 01-7-1991 và di sản là nhà ở thì thời gian từ ngày 01-7-1996 đến ngày 01-01-
1999 không tính vào thkiện chia di sản thừa kế mà thời điểm mở thừa kế trước ngày
01-7 Nam định cư ở nước ngoài tham gia; thời gian từ ngày 01-7-1996 đến ngày
01-9-2006 không tính vào thời hiệu khởi kiện đối với trường hợp thừa kế có người
Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia.”
Quy định về thời hiệu thừa kế tại Điều 623 của BLDS năm 2015 là quy định mới so
với quy định về thừa kế của BLDS năm 2005. Theo quy định tại Điều 645 của
BLDS năm 2005, thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác
nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười
năm, kể từ thời điểm mở thừa kế. Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu người thừa kế
thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là ba năm, kể từ thời điểm mở
thừa kế.
1.2.1.3. Không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế.
 Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế
mà cá đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa
kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng
thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có

10
tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa
chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp
và yêu cầu Tòa án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền
thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải
quyết và cần phân biệt như sau:
 Trường hợp có di chúc mà các đồng thừa kế không có tranh
chấp và thỏa thuận việc chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc khi có nhu
cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo di chúc.
 Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế về phần mỗi
người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó
được thực hiện theo thỏa thuận của họ.
 Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có
thỏa thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc
chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tai sản
chung.
 Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các
thừa kế không trực tiếp quản lí, sử dụng mà di sản đó đang do người khác
chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo ủy quyền… thì các thừa
kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản.
1.2.2. Việc áp dụng các quy định của pháp luật về thời hiệu đối với các giao
dịch dân sự.
1.2.2.1. Đối với giao dịch dân sự được xác lập trước ngày 1/7/1996 (ngày
Bộ luật dân sự có hiệu lực) mà các văn bản pháp luật trước đây có quy định về
thời hiệu (thời hiệu hưởng quyền dân sự, thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ dân sự và
thời hiệu khởi kiện) thì phải áp dụng các quy định về thời hiệu của các văn bản
pháp luật đó để xác định thời hiệu còn hay hết, không phân biệt giao dịch đó
được thực hiện xong trước ngày 1/7/1996 hay từ ngày 1/7/1996. Trong trường
hợp từ ngày 1/7/1996 các bên tham gia giao dịch dân sự có thỏa thuận bổ sung
thì cần phân biệt như sau:

11
 Trường hợp các bên đang tiếp tục thực hiện hợp đồng dân sự hoặc
khi hết thời hạn thực hiện hợp đồng, có thỏa thuận kéo dài thời hạn thực hiện
hợp đồng đó thì việc xác định thời hiệu căn cứ vào thỏa thuận của các bên và
được thực hiện theo quy định của các văn bản pháp luật có hiệu kực tại thời
điểm giao kết hợp đồng.
 Trường hợp các bên đang tiếp tục thực hiện hợp đồng dân sự, có
thỏa thuận bổ sung mà thỏa thuận đó là một phần không tách rời của hợp đồng
dân sự đó thì việc xác định thời hiệu đối với hợp đồng nói chung (bao gồm cả
thỏa thuận mới) được thực hiện theo quy định của các văn bản pháp luật có hiệu
lực tại thời điểm giao kết hợp đồng.
 Trường hợp các bên đang tiếp tục thực hiện hợp đồng dân sự, có
thỏa thuận bổ sung mà thỏa thuận đó như một hợp đồng mới thay thế hợp đồng
cũ hoặc hoàn toàn độc lập với hợp đồng cũ, thì việc xác định thời hiệu đối với
thỏa thuận mới được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự.
1.2.2.2. Đối với giao dịch dân sự được xác lập từ ngày 1/7/1996 đến trước
ngày 1/1/2005 mà Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác không có quy
định thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu, thì kể từ ngày 1/1/2005 (ngày bộ
luật tố tụng dân sự được Quốc hội thông qua ngày 15/6/2004 có hiệu lực) việc
xác định thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu được thực hiện theo quy định tại
điều 159 của bộ luật tố tụng dân sự 2005.
1.2.2.3. Đối với giao dịch dân sự được xác lập từ ngày 1/1/2005 mà Bộ
luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác không có quy định thời hiệu khởi
kiện, thời hiệu yêu cầu, thì thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu được thực hiện
theo quy định tại điều 159 Bộ luật tố tụng Dân sự.
1.2.2.4. Đối với giao dịch dân sự được xác lập từ ngày 1/1/2017 mà Bộ
luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác không có quy định thời hiệu khởi
kiện, thời hiệu yêu cầu, thì thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu cầu được thực hiện
theo quy định tại điều 129 Bộ luật tố tụng Dân sự năm 2015
1.2.2.5. Về thời hạn yêu cầu tòa tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu.

12
Giao dịch dân sự vô hiệu khi vi phạm một trong các điều kiện có hiệu lực
của giao dịch dân sự. Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm
dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố một giao dịch dân sự vô hiệu có sự thay đổi
trong Bộ luật dân sự 2015 so với Bộ luật dân sự 2005. Cụ thể:
Điều 132. Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu
1. Thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu quy định tại các điều
125, 126, 127, 128 và 129 của Bộ luật này là 02 năm, kể từ ngày:
a) Người đại diện của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự,
người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực
hành vi dân sự biết hoặc phải biết người được đại diện tự mình xác lập, thực hiện
giao dịch;
b) Người bị nhầm lẫn, bị lừa dối biết hoặc phải biết giao dịch được xác lập do bị
nhầm lẫn, do bị lừa dối;
c) Người có hành vi đe dọa, cưỡng ép chấm dứt hành vi đe dọa, cưỡng ép;
d) Người không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình xác lập giao dịch;
đ) Giao dịch dân sự được xác lập trong trường hợp giao dịch dân sự không tuân
thủ quy định về hình thức.
2. Hết thời hiệu quy định tại khoản 1 Điều này mà không có yêu cầu tuyên bố giao
dịch dân sự vô hiệu thì giao dịch dân sự có hiệu lực.
3. Đối với giao dịch dân sự quy định tại Điều 123 và Điều 124 của Bộ luật này thì
thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu không bị hạn chế.
Như vậy, theo quy định của Bộ luật dân sự 2015, thời hiệu yêu cầu Tòa án tuyên bố
giao dịch dân sự vô hiệu chia làm hai trường hợp như sau:
– Thời hiệu yêu cầu không hạn chế: Đối với các giao dịch dân sự vô hiệu do vi
phạm điều cấm của pháp luật, trái đạo đức xã hội và các giao dịch dân sự vô hiệu do
giả tạo (quy định này vẫn giữ nguyên so với Bộ luật dân sự 2005)

13
– Thời hiệu yêu cầu hạn chế (2 năm): Đối với các giao dịch dân sự vô hiệu trong
trường hợp khác. Tuy nhiên, thời điểm làm mốc tính thời hiệu yêu cầu có sự khác
biệt giữa Bộ luật dân sự 2015 với Bộ luật dân sự 2005.
Theo quy định của Bộ luật dân sự 2005, thời điểm được tính làm mốc là “ngày giao
dịch dân sự được xác lập” đối với mọi trường hợp.
Theo quy định của Bộ luật dân sự 2015, thời điểm được tính làm mốc phụ thuộc
vào từng trường hợp:
+ Ngày người đại diện của người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân
sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực
hành vi dân sự biết hoặc phải biết người được đại diện tự mình xác lập, thực hiện
giao dịch;
+ Ngày người bị nhầm lẫn, bị lừa dối biết hoặc phải biết giao dịch được xác lập do
bị nhầm lẫn, do bị lừa dối;
+ Ngày người có hành vi đe dọa, cưỡng ép chấm dứt hành vi đe dọa, cưỡng ép;
+ Ngày giao dịch được xác lập đối với trường hợp người không nhận thức và làm
chủ được hành vi của mình xác lập giao dịch và trường hợp giao dịch dân sự không
tuân thủ quy định về hình thức.
Như vậy, có thể thấy rằng các quy định về thời hiệu yêu cầu tuyên bố giao dịch dân
sự vô hiệu trong Bộ luật dân sự 2015 có sự tiến bộ và phù hợp với thực tế hơn các
quy định của luật cũ.
1.2.3. Thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Theo quy định tại điều 687 BLDS 2015 thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu
bồi thường thiệt hại là hai năm, kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp của cá
nhân, pháp nhân, chủ thể khác bị xâm phạm.
Theo quy định tại Nghị quyết số 03/2016/NQ/HĐTP ngày 8/7/2016 của
Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, hướng dẫn áp dụng Bộ luật dân
sự 2015 về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thì việc xác định thời hiệu khởi
kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại được thực hiện như sau:

14
Đối với những trường hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh
kể từ ngày 1/1/2005 (ngày Bộ luật tố tụng dân sự có hiệu lực) thì thời hiệu khởi
kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm, kể từ ngày quyền và lợi ích hợp
pháp của cá nhân, pháp nhân, chủ thể khác bị xâm phạm; đối với những trường
hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng phát sinh trước ngày 1/1/2005 thì thời
hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là hai năm, kể từ ngày 1/1/2006.
Theo quy định tại Điều 588 của BLDS năm 2015 thì thời hiệu khởi kiện yêu
cầu bồi thường thiệt hại là 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu biết hoặc
phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm. Đây là điểm mới so với
quy định của BLDS năm 2005. Theo quy định tại Điều 607 của BLDS năm 2005 thì
thời hiệu khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại là 02 năm, kể từ ngày quyền và lợi
ích hợp pháp của cá nhân, pháp nhân, các chủ thể khác bị xạm hại.
Đối với các bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật trước
ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành mà trong đó có quyết định về bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng được hướng dẫn trong Nghị quyết này, thì
không áp dụng Nghị quyết này để kháng nghi theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc
tái thẩm, trử trường hợp việc kháng nghị bản án hoặc quyết định có căn cứ
khác.
1.2.4. Thời hiệu khởi kiện theo quy định của luật khác có liên quan
Theo hướng dẫn tại Điều 4 của Nghị quyết số 02/2016/NQ-HĐTP ngày
30/6/2016 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn về việc thi hành
BLTTDS và Nghị quyết số 104/2015/QH13 ngày 25-11-2015 của Quốc hội về việc
thi hành Luật tố tụng hành chính thì:
“Khi thụ lý, giải quyết vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương
mại, lao động, vụ án hành chính thì cần lưu ý như sau: … Từ ngày 01-01-2017, Tòa
án áp dụng quy định của Bộ luật tố tụng dân sự số 92/2015/QH13, Bộ luật dân sự
số 91/2015/QH13 và luật khác có liên quan về thời hiệu khởi kiện, thời hiệu yêu
cầu để thụ lý, giải quyết vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương
mại, lao động”.

15
Như vậy, đối với các tranh chấp dân sự mà có quy định riêng thì thời hiệu khởi kiện
áp dụng theo luật chuyên ngành. Có nhiều luật khác quy định về thời hiệu khởi
kiện, tác giả liệt kêthời hiệu khỏi kiện một số tranh chấp dân sự cụ thể như sau:
- Yêu cầu Nhà nước bồi thường: 03 năm, kể từ ngày người có quyền yêu cầu bồi
thường quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 5 của Luật trách nhiệm bồi thường
nhà nước 2017nhận được văn bản làm căn cứ yêu cầu bồi thường, trừ trường hợp
quy định tại khoản 2 Điều 52 của Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017
và trường hợp yêu cầu phục hồi danh dự (Điều 6 Luật Trách nhiệm bồi thường của
Nhà nước 2017).
- Khởi kiện đòi bồi thường do sản phẩm, hàng hóa không bảo đảm chất lượng gây
thiệt hại cho người, động vật, thực vật, tài sản, môi trường: 02 năm, kể từ thời điểm
các bên được thông báo về thiệt hại với điều kiện thiệt hại xảy ra trong thời hạn sử
dụng của sản phẩm, hàng hóa có ghi hạn sử dụng và 5 năm kể từ ngày giao hàng đối
với sản phẩm, hàng hóa không ghi hạn sử dụng (Điều 56 Luật Chất lượng sản phẩm
hàng hóa 2007).
- Khởi kiện người chấp nhận, người phát hành, người ký phát, người bảo lãnh cho
người bị ký phát trong trường hợp người thụ hưởng không xuất trình công cụ
chuyển nhượng để thanh toán đúng hạn theo quy định tại Điều 43 và Điều 69 của
Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 hoặc không gửi thông báo về việc công cụ
chuyển nhượng bị từ chối chấp nhận hoặc bị từ chối thanh toán trong thời hạn quy
định tại Điều 50 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005: 02 năm, kể từ ngày ký
phát công cụ chuyển nhượng (Điều 78 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005).
- Khởi kiện người ký phát, người phát hành, người chuyển nhượng trước mình,
người bảo lãnh, người chấp nhận về số tiền quy định tại Điều 52 của Luật Các công
cụ chuyển nhượng 2005 đối với người có liên quan bị khởi kiện theo quy định tại
Điều 76 của Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005 có quyền: 02 năm, Kể từ ngày
người có liên quan này hoàn thành nghĩa vụ thanh toán công cụ chuyển nhượng
(Điều 78 Luật Các công cụ chuyển nhượng 2005)

16
- Khởi kiện người ký phát, người phát hành, người bảo lãnh, người chuyển nhượng,
người chấp nhận yêu cầu thanh toán số tiền quy định tại Điều 52 của Luật Các công
cụ chuyển nhượng 2005 đối với người thụ hưởng: 03 năm, kể từ ngày công cụ
chuyển nhượng bị từ chối chấp nhận hoặc bị từ chối thanh toán (Điều 78 Luật Các
công cụ chuyển nhượng 2005).
- Khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với người thứ ba ở mặt đất: 02 năm, kể
từ ngày phát sinh sự kiện gây thiệt hại (Điều 186 Luật Hàng không dân dụng Việt
Nam 2006).
- Khởi kiện về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của người vận chuyển đối với thiệt
hại xảy ra cho hành khách, hành lý, hàng hóa: 02 năm, kể từ ngày tàu bay đến địa
điểm đến, ngày tàu bay phải đến địa điểm đến hoặc từ ngày việc vận chuyển bị
chấm dứt, tùy thuộc vào thời điểm nào muộn nhất (Điều 174 Luật Hàng không dân
dụng Việt Nam 2006).
- Yêu cầu giải quyết tranh chấp về khám bệnh, chữa bệnh: 05 năm, kể từ khi sự việc
xảy ra (khoản 3 Điều 80 Luật Khám chữa bệnh 2009).
- Khởi kiện về hợp đồng bảo hiểm: 03 năm, kể từ thời điểm phát sinh tranh chấp
(Điều 30 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000, sửa đổi bổ sung năm 2010).
Khởi kiện liên quan đến hợp đồng bảo hiểm hàng hải: 02 năm, kể từ ngày
phát sinh tranh chấp (Điều 336 Bộ luật hàng hải 2015). - Khởi kiện đòi bồi thường
tổn thất do hành khách chết, bị thương hoặc tổn hại khác về sức khỏe và mất mát,
hư hỏng hành lý: 02 năm từ ngày hành khách rời tàu (trường hợp hành khách bị
thương); 02 năm từ ngày lẽ ra hành khách rời tàu (trường hợp hành khách chết trong
thời gian vận chuyển); 02 năm từ ngày người đó chết, nhưng không được quá 03
năm kể từ ngày rời tàu (trường hợp hành khách bị thương trong quá trình vận
chuyển dẫn đến hậu quả hành khách đó chết sau khi rời tàu); 02 năm từ ngày hành
khách rời tàu hoặc ngày lẽ ra hành khách rời tàu, tùy thuộc vào thời điểm nào muộn
hơn (trường hợp mất mát, hư hỏng hành lý) (Điều 214 Bộ luật Hàng hải 2015)
- Khởi kiện về tai nạn đâm va: 02 năm, kể từ ngày xảy ra tai nạn (Điều 290 Bộ luật
Hàng hải 2015)….

17
CHƯƠNG 2. THỰC TIỄN ÁP DỤNG CÁC QUY ĐỊNH VỀ THỜI HIỆU
KHỞI KIỆN THEO BỘ LUẬT DÂN SỰ 2015
2.1. Thực trạng áp dụng các quy định về thời hiệu khởi kiện các vụ án dân sự.
2.1.1. Tình hình giải quyết.
Năm 2017 Tòa án nhân dân cả nước đã nhận được 330 đơn khởi kiện về
dân sự. Trong số 230 đơn thì Tòa án nhân dân thụ lí 282 vụ, trả lại 8 đơn kiện
do hết thời hiệu khởi kiện. Trong số 282 vụ thì có 210 vụ là tranh chấp về hợp
đồng dân sự, 40 vụ về khởi kiện bồi thường thiệt hại và 32 vụ là tranh chấp về
thừa kế.
Thực trạng nhận thấy đa số các Tòa án nhân dân đã áp dụng đúng theo
quy định của các văn bản quy phạm pháp luật quy định về thời hiệu khởi kiện
đối với các vụ án dân sự.
Về quá trình thụ lí đơn được thực hiện như sau: đối với các đơn còn thời
hiệu khởi kiện thì tiến hành thụ lý theo quy định của pháp luật. Đối với những
đơn khởi kiện đã hết thời hiệu khởi kiện thì có hai trường hợp có thể xảy ra.
Một là trả lại đơn kiện. Hai là thụ lí đơn kiện trong trường hợp nguyên đơn đưa
ra được lí do chính đáng được quy định tại Điều 161 BLDS 2015.
2.1.2. Thực trạng về thực hiện thời hiệu khởi kiện
Tại Điều 149 BLDS và Điều 181 BLTTDS đều quy định Tòa án chỉ áp dụng
quy định về thời hiệu theo yêu cầu áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với
điều kiện yêu cầu này phải được đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án,
quyết định giải quyết vụ việc.
Vấn đề này, thực tiễn tại Tòa án vẫn còn quan điểm khác nhau, một bên là
Thẩm phán phải giải thích và một bên là Thẩm phán không được giải thích cho
đương sự biết việc đương sự được quyền yêu cầu Tòa án áp dụng quy định về thời
hiệu nếu biết thời hiệu khởi kiện đã hết. Vì hậu quả pháp lý hoàn toàn khác nhau.
Nếu Thẩm phán giải thích mà đương sự yêu cầu thì Tòa án sẽ đình chỉ giải quyết vụ
án hoặc đình chỉ giải quyết yêu cầu phản tố của bị đơn, yêu cầu độc lập của người

18
có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Nếu Thẩm phán không giải thích và đương sự
không biết được quyền yêu cầu áp dụng quy định về thời hiệu thì Tòa án sẽ giải
quyết vụ án theo thủ tục chung.
Tại khoản 1 và Điểm a khoản 4 Điều 210 BLTTDS năm 2015 quy định tại phiên
họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải quy định Thẩm
phán phổ biên cho các đương sự về quyền và nghĩa vụ của họ theo quy định của
BLTTDS và các quy định của pháp luật liên quan đến giải quyết vụ án. Như vậy,
các đương sự khi tham gia tố tụng là hoàn toàn bình đẳng về quyền và nghĩa vụ và
đương sự phải được Tòa án giải thích đầy đủ quyền và nghĩa vụ. Vì vậy, Thẩm
phán phải giải thích cho đương sự biết quyền được yêu cầu Tòa án áp dụng quy
định về thời hiệu.
Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015 và Bộ luật Tố tụng dân sự
năm 2015, các hợp đồng cho vay tài sản nói chung, cho vay tiền nói riêng, nếu
quá thời hiệu khởi kiện sẽ có nguy cơ mất quyền đòi nợ.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, thời hiệu khởi kiện được phép kéo dài
hơn. Đó là một số quãng thời gian xảy ra sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách
quan. Bộ luật Dân sự năm 2015 cũng quy định, thời hiệu khởi kiện được tính lại từ
đầu, nếu bên có nghĩa vụ đã thực hiện xong một phần hay đã thừa nhận một phần
hoặc toàn bộ nghĩa vụ của mình đối với người khởi kiện hoặc các bên đã tự hoà giải
với nhau.
Trong khoảng 25 năm qua, đã có ít nhất 6 lần thay đổi về thời hiệu khởi kiện
đối với tranh chấp hợp đồng nói chung và hợp đồng cho vay nói riêng, với thời hiệu
lần lượt là vô hạn, 3 năm, 6 tháng, 2 năm, vô hạn, 2 năm và chuẩn bị là 3 năm hoặc
vô hạn. Ngoài ra, còn nhiều thời hiệu khởi kiện khác được quy định tại một số đạo
luật chuyên ngành.
Thời hiệu khởi kiện đòi nợ không bị hạn chế trước thời điểm 1/7/1991.
Trong khoảng 5 năm sau đó, thời hiệu khởi kiện là 3 năm theo quy định tại Điều 56,
Pháp lệnh Hợp đồng dân sự năm 1991. Thời hiệu khởi kiện là 6 tháng nếu kiện đòi

19
nợ hợp đồng kinh tế, theo quy định tại Điều 31, Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ
án kinh tế năm 1994 và kéo dài trong khoảng 12 năm, từ 1/7/1994 đến 30/6/2006.
Tiếp theo, thời hiệu khởi kiện hợp đồng dân sự không bị hạn chế trong giai
đoạn 10 năm, từ 1/7/1996 đến 30/6/2006, do Bộ luật Dân sự năm 1995 và Bộ luật
Tố tụng dân sự năm 2004 đều không quy định thời hiệu khởi kiện cụ thể.
Sau đó, thời hiệu khởi kiện dân sự hay kinh tế, thương mại đều là 2 năm theo
quy định tại Điều 21, Pháp lệnh Trọng tài thương mại năm 2003; Điều 427, Bộ luật
Dân sự năm 2005; Điều 319, Luật Thương mại năm 2005; Điều 33, Luật Trọng tài
thương mại năm 2010; Điều 159, Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi năm 2011). Trong
giai đoạn này, Toà án nhân dân tối cao từng có công văn và một số bản án (như Bản
án giám đốc thẩm số 08/2003/HĐTP-KT ngày 29/5/2003 của Hội đồng thẩm phán
Tòa án dân dân tối cao) hướng dẫn không áp dụng thời hiệu khởi kiện đối với các
vụ kiện hợp đồng tín dụng.
Từ 1/1/2012, thời hiệu khởi kiện đòi nợ không bị hạn chế theo quy định của
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2004.
Từ ngày 1/7/2016 trở đi, thời hiệu khởi kiện đòi nợ là vô thời hạn hay 2 năm hoặc 3
năm (từ năm 2017), một lần nữa trở lên tù mù, rắc rối.
2.1.3. Nguyên nhân và những vướng mắc.
 Nguyên nhân:
Vì thời hiệu khởi kiện là một vấn đề rất phức tạp do đó có rất nhiều
văn bản quy phạm pháp luật quy định về thời hiệu khởi kiện và mỗi văn bản lại
có quy định khác nhau. Chính vì thế đã gây ra khó khăn cho người dân khi xác
định thời hiệu khởi kiện một vụ án dân sự, bởi vì mỗi loại vụ án dân sự lại có
quy định thời hiệu khởi kiện khác nhau, nên đã gây ra nhầm lẫn cho người dân
khi xác định thời hiệu khởi kiện.
Nguyên nhân thứ hai là do có nhiều văn bản quy định khác nhau về
thời hiệu khởi kiện do đó dẫn đến sự chồng chéo nhau giữa các văn bản quy
phạm pháp luật. Chính vì thế gây ra khó khăn cho các cơ quan chức năng trong
việc giải quyết vụ án để đảm bảo thực hiện đúng pháp luật.

20
 Vướng mắc:
Thời hiệu khởi kiện là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để
yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm
phạm và nếu thời hạn đó kết thúc thì chủ thể này mất quyền khởi kiện. Đối với
các ngân hàng, do việc xử lý nợ thông qua khởi kiện là một kênh quan trọng để
đòi vốn và lãi, nên những thay đổi về thời hiệu khởi kiện sẽ có ảnh hưởng đáng
kể đến hiệu quả của hoạt động này.
Thời hiệu khởi kiện về hợp đồng
Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng được
nâng từ 2 năm theo Bộ luật dân sự 2005 lên thành 3 năm, kể từ ngày người có
quyền yêu cầu biết hoặc phải biết quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm
(Điều 429). Cần lưu ý Điều 184, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 nêu rõ thời hiệu khởi
kiện sẽ được thực hiện theo quy định của Bộ luật dân sự 20151
.
Hạn chế dễ thấy của Bộ luật dân sự 2015 (có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1
năm 2017) nằm ở chỗ bộ luật này chưa có các quy định cụ thể giúp xác định ngày
mà quyền và lợi ích hợp pháp của bên khởi kiện bị xâm phạm trong quan hệ hợp
đồng, đặc biệt khi hành vi xâm phạm xảy ra ở nhiều thời điểm khác nhau hay đối
với nghĩa vụ mà các bên không thỏa thuận hoặc pháp luật không quy định thời hạn
thực hiện. Điều này, sẽ ít nhiều ảnh hưởng tới việc áp dụng pháp luật trừ khi ngành
Tòa án có các hướng dẫn chi tiết về vấn đề này.
Thời hiệu khởi kiện hợp đồng tín dụng
Như nêu ở trên, theo quy định mới, thời hiệu để ngân hàng khởi kiện đòi lãi
đối với khoản vay sẽ là 3 năm. Như vậy, ngân hàng sẽ có thêm thời gian để quyết
định khởi kiện và đây là một tín hiệu tốt. Tuy nhiên, Điều 155, Bộ luật dân sự 2015
nêu 4 trường hợp không áp dụng thời hiệu khởi kiện, bao gồm (i) yêu cầu bảo vệ
quyền nhân thân không gắn với tài sản, (ii) yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu, (iii) tranh
chấp về quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai và (iv) trường hợp khác
do luật quy định. Trong các trường hợp này có thể khởi kiện vào bất cứ thời điểm
nào tính từ thời điểm quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể liên quan bị xâm phạm,

21
chứ không bị hạn chế bởi thời hiệu 3 năm nêu ở trên. Dễ thấy trong danh sách này
không có tranh chấp về đòi lại tài sản được quy định tại Điều 159, Bộ luật tố tụng
dân sự 2004 - vốn là cơ sở pháp lý mà ngân hàng dựa vào để yêu cầu Tòa án không
áp dụng thời hiệu khởi kiện đòi nợ gốc của các khoản tín dụng đã cấp. Điều đó, có
nghĩa là theo quy định mới, thời hiệu để ngân hàng khởi kiện đối với nợ gốc
(thường được hiểu là bao gồm cả việc xử lý tài sản bảo đảm) về nguyên tắc dường
như chỉ còn là 3 năm, trừ trường hợp Luật các tổ chức tín dụng có quy định khác2
!
Nói cách khác, dường như sẽ không còn có sự khác biệt về thời hiệu khởi kiện giữa
việc đòi nợ gốc và đòi nợ lãi như hiện nay nữa!
Một số ý kiến cho rằng, có thể coi tranh chấp đòi nợ gốc là một dạng yêu cầu
bảo vệ quyền sở hữu bởi vì tranh chấp về quyền sở hữu tập trung vào tranh chấp về
đòi tài sản trong khi đó, đòi tài sản gắn liền với quyền sở hữu nên chừng nào quyền
sở hữu tồn tại thì quyền đòi tài sản vẫn tồn tại. Tuy vậy, trong quan hệ vay tài sản,
nguyên tắc chung là bên vay trở thành chủ sở hữu tài sản vay kể từ thời điểm nhận
tài sản đó (Điều 464, Bộ luật dân sự 2015), tức là bên vay trở thành chủ sở hữu của
số tiền vay nhận được khi ngân hàng giải ngân. Sau khi đã giải ngân số tiền vay cho
bên vay, cái mà ngân hàng có được chính là quyền được hoàn trả nợ gốc và lãi quy
định trong hợp đồng vay mà xét về bản chất pháp lý chính là quyền đòi nợ mà ngân
hàng có đối với bên vay trên cơ sở hợp đồng vay này. Việc ngân hàng khởi kiện bên
vay chính là để thu hồi nợ hay nói chính xác hơn là để yêu cầu Tòa án can thiệp để
được bên vay thanh toán quyền đòi nợ của mình đã đến hạn. Nói cách khác, việc
ngân hàng thực hiện quyền đòi nợ gốc dường như không phải là để bảo vệ quyền sở
hữu của mình! Hơn nữa, theo hướng dẫn hiện hành của Tòa án nhân dân tối cao thì
tranh chấp về quyền sở hữu tài sản là tranh chấp ai có quyền chiếm hữu, sử dụng,
định đoạt tài sản đó và loại tranh chấp này tách bạch với tranh chấp về đòi lại tài
sản. Thêm vào đó, người làm luật chủ ý đưa cụm từ “bảo vệ” trước cụm từ “quyền
sở hữu”, có lẽ là để nhấn mạnh thêm việc tranh chấp liên quan đến việc công nhận
quyền sở hữu (hay một trong các quyền cấu thành quyền sở hữu) đối với tài sản.

22
Chính vì thế, có vẻ như không thể coi tranh chấp đòi nợ gốc là yêu cầu bảo vệ
quyền sở hữu để hưởng việc không bị hạn chế về thời hiệu khởi kiện.
Tuy việc giới hạn thời hiệu khởi kiện đòi nợ gốc không phải là cách tiếp cận
mang tính cá biệt của pháp luật Việt Nam song nếu xét một cách tổng thể, thời hiệu
3 năm cho việc khởi kiện đòi nợ gốc và lãi đối với một khoản vay là tương đối ngắn
và chưa thực sự phù hợp, bởi vì sau khi bên vay vi phạm nghĩa vụ hoàn trả, (i) ngân
hàng có thể xem xét cơ cấu lại thời hạn trả nợ, (ii) sử dụng một số cách thức khác để
đòi nợ trước khi tính đến việc khởi kiện và (iii) trong trường hợp tài trợ dự án,
thường phải chờ cho đến khi dự án phát sinh nguồn thu hay tài sản thuộc dự án
được hình thành để khởi kiện đòi nợ (và yêu cầu xử lý tài sản bảo đảm nếu có) nếu
đó là các tài sản duy nhất của bên vay...
Pháp luật của một số nước phát triển quy định thời hiệu dài hơn và có sự
phân biệt rõ thời hiệu khởi kiện đối với nợ gốc, lãi và khoản vay có bảo đảm. Chẳng
hạn, theo quy định của pháp luật Anh, nếu hợp đồng vay được lập dưới dạng văn
bản chính thống (deed, có tính chất trang trọng như văn bản công chứng theo pháp
luật Việt Nam), thời hiệu khởi kiện sẽ là 12 năm trong khi thời hiệu này chỉ là 6
năm nếu hợp đồng vay được lập dưới dạng văn bản thông thường (simple contract).
Đối với khoản vay có bảo đảm, thời hiệu khởi kiện đòi nợ gốc là 12 năm trong khi
ngân hàng chỉ có thể khởi kiện trong thời hạn 6 năm đối với dư nợ lãi. Thời điểm
bắt đầu tính thời hiệu là từ ngày phát sinh quyền nhận số tiền liên quan. Theo đó,
nếu hợp đồng vay quy định một thời điểm hoàn trả khoản vay thì thời hiệu sẽ bắt
đầu được tính từ thời điểm này; nếu hợp đồng vay quy định rằng, việc xảy ra hay
không xảy ra một sự kiện nhất định làm phát sinh nghĩa vụ hoàn trả, thời hiệu khởi
kiện được tính từ ngày xảy ra hay không xảy ra sự kiện đó. Nếu hợp đồng vay quy
định rằng, yêu cầu hoàn trả từ phía bên cho vay là điều kiện tiên quyết cho quyền
được hoàn trả của bên cho vay thì thời hiệu khởi kiện sẽ không được tính cho tới
khi yêu cầu đó được lập. Nếu hợp đồng vay không quy định ngày hoàn trả và không
đặt ra điều kiện theo đó việc trả nợ phụ thuộc vào việc phải có yêu cầu hoàn trả lập
bởi bên cho vay hay đại diện của bên cho vay hay phụ thuôc vào bất cứ điều kiện

23
nào khác thì thời hiệu khởi kiện sẽ được tính từ ngày mà yêu cầu hoàn trả khoản nợ
bằng văn bản được lập bởi bên cho vay hay đại diện của bên cho vay.
2.2. Giải pháp:
Có thể thấy, trong khi các ngân hàng đang phải tăng cường nhân sự quản lý
rủi ro và vẫn còn gặp nhiều khó khăn khi đòi nợ bằng phương thức khởi kiện, quy
định mới về thời hiệu của Bộ luật dân sự có nguy cơ sẽ gia tăng rủi ro không thu
được nợ cho các ngân hàng do hết thời hiệu khởi kiện. Đây không phải là một tín
hiệu tốt cho việc giải quyết nợ xấu trong bối cảnh hiện nay.
Khi thời hiệu khởi kiện bị rút ngắn, ngân hàng cần quản lý tốt hơn các khoản
vay và khi phát hiện vi phạm của bên vay trong việc trả nợ thì phải có các phương
án kịp thời, bao gồm cả việc khởi kiện, tránh tình trạng hết thời hiệu khởi kiện.
Bên cạnh đó, Điều 157, Bộ luật dân sự 2015 cũng quy định thời hiệu khởi
kiện có thể bắt đầu lại trong trường hợp bên vay đã thừa nhận nghĩa vụ trả nợ hoặc
đã thanh toán một phần khoản vay hoặc bên cho vay và bên vay đã tự hòa giải về
việc thanh toán khoản nợ. Khi đó, thời hiệu khởi kiện sẽ bắt đầu lại kể từ ngày tiếp
sau ngày xảy ra một trong số các sự kiện này. Ngân hàng có thể vận dụng quy định
này để tránh tình trạng hết thời hiệu khởi kiện, đặc biệt là thông qua việc yêu cầu
bên vay xác nhận nợ đối với mình hay thanh toán một phần (dù là rất nhỏ) khoản
vay cho mình.
Hơn nữa, một trong các điểm mới của cả Bộ luật dân sự 2015 lẫn Bộ luật tố
tụng dân sự 2015 nằm ở chỗ Tòa án chỉ áp dụng quy định về thời hiệu theo yêu cầu
áp dụng thời hiệu của một bên hoặc các bên với điều kiện yêu cầu này phải được
đưa ra trước khi Tòa án cấp sơ thẩm ra bản án. Điều đó, có nghĩa là nếu bên vay hay
bên bảo đảm không yêu cầu áp dụng thời hiệu để hưởng lợi từ việc ngân hàng hết
thời hiệu khởi kiện thì Tòa án sẽ vẫn thụ lý và giải quyết tranh chấp.
Tuy vậy, nếu nhìn xa hơn để bảo vệ tốt hơn ngân hàng trong việc đòi nợ,
thiết nghĩ, Ngân hàng Nhà nước cần xem xét đề xuất sửa Luật các tổ chức tín dụng
theo hướng tăng thời hiệu khởi kiện đối với các hợp đồng tín dụng cho cả dư nợ gốc
và lãi cũng như đối với các khoản vay có bảo đảm.

24
Kết luận
Từ những phân tích trên ta thấy rằng, việc xác định thời hiệu trong giải
quyết vụ án dân sự là một vấn đề rất phức tạp và có nhiều ý kiến trái ngược
nhau. Hiện nay nhà nước cũng quy định thời hiệu khởi kiện trong các văn bản
quy phạm pháp luật nhưng nhìn chung vẫn còn xảy ra hiện tượng chồng chéo
giữa các văn bản pháp luật với nhau, gây ra khó khăn cho các cơ quan có thẩm
quyền trong việc giải quyết. Qua đề tài này em muốn làm rõ thêm về vấn đề
thời hiệu trong vụ án dân sự, tìm ra những vướng mắc và tìm giải pháp khắc
phục những vướng mắc đó. Vì đây là một vấn đề phức tạp cần có sự đầu tư thật
sâu thật kĩ của các cơ quan chức năng và của cả các cá nhân khác.
Bài viết của em còn nhiều thiếu sót và hạn chế, chính vì vậy kính mong
quý thầy cô và các bạn sinh viên đóng góp ý kiến để đề tài hoàn thiện hơn. Em
xin chân thành cảm ơn.

25
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Bộ luật Dân sự 2005.
- Bộ luật dân sự 2015
- Bộ luật tố tụng dân sự 2015
- Luật Đất đai 2013.
- Nghị quyết số 02/2016/NQ-HĐTP ngày 30/6/2016 của Hội đồng
Thẩm phán TANDTC hướng dẫn về việc thi hành BLTTDS
- Nghị quyết số 104/2015/QH13 ngày 25-11-2015 của Quốc hội về
việc thi hành Luật tố tụng hành chính
- Công văn số 01/GĐ-TANDTC ngày 25/7/2016 của TANDTC giải
đáp một số vấn đề về hình sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự hướng dẫn
- Công văn số 01/GĐ-TANDTC ngày 05/01/2018 của TANDTC giải
đáp một số vấn đề nghiệp vụ

Báo Cáo Thực Tập Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân Sự Năm 2015.

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Báo Cáo Thực Tập Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân Sự Năm 2015.

Similar to Báo Cáo Thực Tập Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân Sự Năm 2015. (20)

More from Nhận Viết Thuê Đề Tài Baocaothuctap.net / 0909.232.620

More from Nhận Viết Thuê Đề Tài Baocaothuctap.net / 0909.232.620 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (10)

Báo Cáo Thực Tập Thời Hiệu Khởi Kiện Theo Qui Định Của Bộ Luật Dân Sự Năm 2015.