1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Τις τελευταίες ημέρες επανήλθε στην επικαιρότητα το θέμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Η
ανακίνηση του θέματος “Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών” τη δεδομένη χρονική στιγμή, κατά την οποία
πολλοί εργαζόμενοι, μεταξύ αυτών και οι εκπαιδευτικοί, αντιμετωπίζουν πρόβλημα επιβίωσης, εγείρει
ερωτηματικά. Υπό καθεστώς πίεσης, με εφαρμογή πρόσθετων, επαχθών οικονομικών μέτρων σε βάρος των
περισσοτέρων Ελλήνων και κυρίως υπό την απειλή επικείμενων απολύσεων, ενισχύεται, δικαιολογημένα,
η δυσπιστία των εκπαιδευτικών για τους πραγματικούς, άμεσους και απώτερους στόχους της συγκεκριμένης
διαδικασίας.
Η αξιολόγηση αντιμετωπίζεται από την εκπαιδευτική κοινότητα με σκεπτικισμό, ως προς την ικανότητα
της πολιτείας να εφαρμόσει αδιάβλητες διαδικασίες και κανόνες ισονομίας, αφού η ελληνική κοινωνία
μαστίζεται, εδώ και πολλά χρόνια, από αδιαφάνεια και αναξιοκρατία. Το δε κράτος μας χαρακτηρίζεται
από ανεπάρκεια, δυσλειτουργία και βαθύτατη διαφθορά θεσμών και κρατικών λειτουργών. Επίσης τα
πρόσωπα τα οποία θα κληθούν να αξιολογήσουν μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα, και η επάρκειά τους, είναι
το μεγάλο ζητούμενο. Βέβαια η αξιολόγηση θεωρείται απαραίτητη και σε ένα κράτος δικαίου αναγκαία.
Παρόλο που το πλαίσιο της φαίνεται να είναι προκαθορισμένο ( σύνδεση της αξιολόγησης με μισθολογική
– βαθμολογική εξέλιξη, προκαθορισμένο ποσοστό εκπαιδευτικών που θα ενταχθούν στον Α ή Β .. βαθμό) ,
είναι χρήσιμο να εκφράζουμε απόψεις και προτάσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής και τους στόχους της.
Διεθνώς - και κυρίως στις χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης - οι εκπαιδευτικές πολιτικές εφαρμόζουν την
αξιολόγηση ως μέσο που έχει ως βασικότερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού
συστήματος και την προσαρμογή του στις αυξανόμενες κοινωνικές απαιτήσεις. Η σχολική μονάδα αποκτά
όλο και μεγαλύτερη βαρύτητα και γι' αυτό όλο και μεγαλύτερη αυτονομία. Η αξιολόγηση του
εκπαιδευτικού αποτελεί μέρος της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Δεν είναι αυτοσκοπός με τιμωρητικό
χαρακτήρα, αλλά αποβλέπει στην υποστήριξη, τη βελτίωση και ενίσχυση της ποιότητας του έργου του
εκπαιδευτικού και εντέλει της σχολικής μονάδας.
Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι το εκπαιδευτικό έργο είναι πολύπλευρο ( επιστημονικό, παιδαγωγικό,
διδακτικό και κοινωνικό, εμπεριέχει την υπηρεσιακή συνέπεια, την ανάπτυξη πρωτοβουλιών, τις
συνεργασίες, τη συμμετοχή σε δράσεις ) και αποτελεί μία δυναμική διεργασία η οποία κάθε χρονιά
επαναπροσδιορίζεται στα πλαίσια των αναγκών της τοπικής κοινωνίας. Επίσης το αποτέλεσμα του
εκπαιδευτικού έργου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως μορφωτικό και οικονομικό επίπεδο γονέων,
αναλυτικά προγράμματα, βιβλία, αριθμός μαθητών ανά τάξη, διαφορετική πολιτισμική καταγωγή
μαθητών, ανομοιομορφία στο γνωστικό επίπεδο των μαθητών, υποδομές κλπ. Επιπροσθέτως στο σημερινό
ελληνικό σχολείο οι εκπαιδευτικοί, πέρα από το επιστημονικό και παιδαγωγικό τους έργο, είναι
αναγκασμένοι να καλύπτουν και διοικητικά κενά, εκτελώντας γραμματειακή υποστήριξη, οικονομικές
διεκπεραιώσεις, επιστασία – φύλαξη και πολλά άλλα. Έτσι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αξιολογήσουμε τη
συνεισφορά του εκπαιδευτικού με μεμονωμένα κριτήρια. Θα πρέπει, συνεπώς, η αξιολόγηση να σχεδιαστεί
προσεκτικά για να μην καταστεί ατελέσφορη.
Είναι επιτακτική ανάγκη:
• Να τεθούν ξεκάθαροι και σαφείς στόχοι που θα αποσυνδέουν την αξιολόγηση από τη βαθμολογική
και μισθολογική εξέλιξη (άρα από πολιτικοοικονομικές σκοπιμότητες ) και θα αποβλέπουν στην
υποστήριξη και εποπτεία του εκπαιδευτικού με στόχο τη βελτίωση του.
• Να αποτελεί προτεραιότητα η αυτοαξιολόγηση του έργου της σχολικής μονάδας και εν συνεχεία η
αξιολόγησή της. Και αυτό πάντα σε σχέση με την υλικοτεχνική υποδομή της, το πλαίσιο (κοινωνικό,
τοπικό , βιοτικό ) και τις συνθήκες λειτουργίας της. Εκθέσεις πεπραγμένων και εκθέσεις
αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων, που επί σειρά ετών συγκεντρώνονται από όλα τα σχολεία
χωρίς ποτέ να κριθούν ή να ληφθούν υπόψη, μπορούν , ενδεχομένως, να χρησιμεύσουν για τον
εντοπισμό διαφορών μεταξύ των σχολικών μονάδων και στη δημιουργία μιας κοινής βάσης
2. δεδομένων, η οποία θα προσαρμόζεται στην εκάστοτε περίπτωση αξιολόγησης
( Δημοτικό/Γυμνάσιο/Λύκειο, αστική ή όχι περιοχή, πολυπολιτισμική ή όχι κλπ). Τη σχολική
μονάδα και το έργο της μπορεί να αξιολογήσει μόνο ένα σώμα αξιολογητών χρησιμοποιώντας
μετρήσιμα κριτήρια, με ειδική επιστημονική επάρκεια, ικανή να σταθμίσει τις σύνθετες δομές της
εκπαιδευτικής διαδικασίας και των ευρύτερων στόχων της, λαμβάνοντας υπόψη και την έκθεση
αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας.
• Να διευκρινισθεί, πριν το εγχείρημα, με σαφήνεια:
1. Ποια πρόσωπα – φορείς θα αξιολογήσουν.
2. Πώς ( με ποια μέθοδο) θα αξιολογήσουν και
3. Γιατί ( με ποιο σκοπό) θα αξιολογήσουν.
Ως προς τα πρόσωπα τα οποία θα αξιολογήσουν και το πώς θα αξιολογήσουν :
Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού αναφέρεται σε δύο τομείς. Στο διοικητικό και στον επιστημονικό.
-Τα διοικητικά θέματα οφείλει να αξιολογήσει ο διευθυντής της εκπαιδευτικής μονάδας. Απαραίτητες
προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό: να είναι ικανός για τη θέση την οποία κατέχει, να την έχει κατακτήσει
αξιοκρατικά και να είναι πράγματι “ο πρώτος τη τάξει”. Εφόσον ο διευθυντής δεν είναι “ διακοσμητικό
στοιχείο”, θα είναι σε θέση να αξιολογήσει την υπηρεσιακή συνέπεια, το βαθμό συνεργατικότητας και
πρωτοβουλίας δράσεων, καθώς και τη συνεισφορά του κάθε εκπαιδευτικού ως προς την επίτευξη των
στόχων του. Το έργο αξιολόγησης του Δ/ντή-τριας κάθε σχολικής μονάδας είναι αναγκαίο να συνεπικουρεί
μία πενταμελής ομάδα εκπαιδευτικών, η οποία θα αναδεικνύεται με κλήρωση, για κάθε αξιολογούμενο, από
το σύλλογο διδασκόντων. Σε ολιγομελείς συλλόγους (κάτω των δέκα ατόμων) η ομάδα αυτή θα μπορούσε
να είναι και τριμελής. Μέσα από την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας να κρίνεται το έργο και η
συμμετοχή του αξιολογούμενου ως προς την επίτευξη των συλλογικών στόχων, αλλά και των προσωπικών
στόχων, διδακτικών και παιδαγωγικών , μέσα στην τάξη. Σε περίπτωση διαφωνίας του εκπαιδευτικού και
πριν την κατάθεση της έκθεσης αξιολόγησης του διευθυντή θα πρέπει να εξετάζεται η ένστασή του. Είναι
ευνόητο ότι και ο διευθυντής θα πρέπει να κρίνεται στα πλαίσια της αυτοαξιολόγησης της σχολικής
μονάδας.
- Τις διδακτικές, επιστημονικές και παιδαγωγικές δεξιότητες των εκπαιδευτικών οφείλουν να αξιολογήσουν
οι σχολικοί σύμβουλοι (με την ταυτόχρονη παρουσία του διευθυντή της σχολικής μονάδας και ενός
εκπαιδευτικού ίδιας ειδικότητας με τον αξιολογούμενο). Απαραίτητες προϋποθέσεις για να συμβεί αυτό: να
είναι ικανοί για τη θέση την οποία κατέχουν , να την έχουν κατακτήσει αξιοκρατικά και να έχουν πολυετή
διδακτική εμπειρία στις σχολικές τάξεις. Με την υπάρχουσα κατάσταση όμως είναι αδύνατο, με μία
επίσκεψη το χρόνο, ένας σχολικός σύμβουλος να έχει διαμορφωμένη και εμπεριστατωμένη άποψη για το
επιστημονικό έργο ενός εκπαιδευτικού. Είναι αναγκαία επομένως η αύξηση του αριθμού των σχολικών
συμβούλων και η συστηματική παρουσία τους στο σχολείο. Μέσα σε ένα γενικό κλίμα δια βίου μάθησης οι
εκπαιδευτικοί οφείλουν να βελτιώνονται και να προσαρμόζονται στις εξελίξεις. Για το σκοπό αυτό είναι
αναγκαίο να υπάρχει το κατάλληλο υποστηρικτικό περιβάλλον που θα διευκολύνει έμπρακτα το έργο του
εκπαιδευτικού. Οι σχολικοί σύμβουλοι πρέπει προς αυτή την κατεύθυνση να εποπτεύουν, να στηρίζουν με
υλικό, σεμινάρια και τακτές επιμορφώσεις το εκπαιδευτικό έργο για τη διαχείριση προβλημάτων και
κρίσεων στην τάξη, τη διδακτική μεθοδολογία και τις νέες παιδαγωγικές πρακτικές. Έτσι στη συνολική
αξιολόγηση του εκπαιδευτικού θα προσμετράται, κυρίως, το έργο του στην τάξη.
Εκφράζουμε την ελπίδα ότι το Υπουργείο Παιδείας και η αρμόδια επιτροπή αξιολόγησης, που έχει
συσταθεί, θα λάβουν υπόψη τους τις παραπάνω προτάσεις, θα σχεδιάσουν και θα εφαρμόσουν στην πράξη
μια αξιοκρατική και επιστημονικά τεκμηριωμένη αξιολόγηση σε όλες τις βαθμίδες του μηχανισμού της
εκπαίδευσης ξεκινώντας από τις ανώτατες (γενικός γραμματέας υπουργείου, περιφερειακοί διευθυντές,
διευθυντές εκπαίδευσης κ.ο.κ). Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλισθεί πλήρως το κύρος των αξιολογητών, οι
οποίοι θα πρέπει να είναι αποδεκτοί ως αξιότεροι και ικανότεροι των αξιολογούμενων και κατ΄ επέκταση η
αξιοπιστία της διαδικασίας αξιολόγησης.
