Aci Schools Astronomy Presentation

1. ASTRONOMİYE GİRİŞ
ARİF BAYIRLI
BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ

2. Kendimden bahsetmem gerekirse!
Açı Okulları 20162
Boğaziçi Üniversitesi Fizik Bölümü CERN – CAST Deneyi

3. CERN - CAST
Açı Okulları 20163
http://cast.web.cern.ch/CAST/
Axion – Karanlık Madde adayı
Chamilion – Karanlık Enerji adayı

4. Başlarken
 Astronominin «Altın Çağı» ve Tarihsel bir Giriş
 Gece Gökyüzü
 Bir «Bilim» olarak Astronomi
 Nasıl Biliyoruz?
 Bir yıldızın uzaklığını nasıl biliyoruz?
 Bir yıldızın yaşını nasıl biliyoruz?
 Bir galaksinin kütlesini nasıl biliyoruz?
Açı Okulları 20164

5. Çok Şanslı Bir Zamanda Yaşıyoruz!
Galileo ve gözlemleri (1609)
Açı Okulları 20165

6. Ay ve Kraterler
LRO – Lunar Reconnaissance Orbiter
Ay
Açı Okulları 20166

7. Jüpiter
Açı Okulları 20167

8. Satürn
Açı Okulları 20168

9. Mars ve Gizemli Kanallar
Giovanni Schiaparelli - 1887
Açı Okulları 20169

10. Kızıl Gezegen - Mars
Açı Okulları 201610

11. Gene bir zamanlar…
Bütün Evren = Samanyolu
Açı Okulları 201611

12. Milyarlarca ve milyarlarca*…
12

13. Gece Gökyüzü
Telif Hakkı : Wally Pacholka (Astropics.com)
Açı Okulları 201613

14. Gece Gökyüzü
Telif Hakkı : Milosav Druckmuller (Brno Teknoloji Üniversitesi)
Açı Okulları 201614

15. Bir «Bilim» olarak Astronomi
 Astronomi «astronomik rakamlarla» uğraşır!
 Doğada temel fiziksel büyüklükler
 Uzunluk
Günlük hayatta = Birkaç bin km (103 𝑘𝑚)
Astronomide: 1 ışık yılı = 1 𝑡𝑟𝑖𝑙𝑦𝑜𝑛 𝑘𝑚 (1013 𝑘𝑚)
 Zaman
Günlük hayatta = İnsan ömrü ≈ 80 𝑦𝚤𝑙 (~102
𝑦𝚤𝑙)
Astronomide = Evrenin yaşı ≈ 13.7 𝑚𝑖𝑙𝑦𝑎𝑟 𝑦𝚤𝑙 (~1010
𝑦𝚤𝑙)
 Kütle
Günlük hayatta = kg – ton (~103 kg)
Astronomide = Güneş’in kütlesi (1030 𝑘𝑔)
Astronomi «gözlemsel» bir bilim!
Açı Okulları 201615

16. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Uzunluk
 Bir yıldızın uzaklığını nasıl belirleriz?
Açı Okulları 201616

17. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Uzunluk
𝐵𝑎𝑠𝑖𝑡 𝑡𝑟𝑖𝑔𝑜𝑛𝑜𝑚𝑒𝑡𝑟𝑖:
𝑑
1 𝐴𝑈
= tan(𝑦)
1 𝐴𝑈 = 150 𝑚𝑖𝑙𝑦𝑜𝑛 𝑘𝑚
Bize en yakın yıldız Alpha Centauri 4 ışık yılı
Gökyüzünün en parlak yıldızı Sirius 8 ışık yılı
Kutup yıldızı 430 ışık yılı
Alfa Centauri
Açı Okulları 201617

18. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Zaman
 Bir yıldızın yaşını nasıl ölçeriz?
4 1
𝐻 → 4
𝐻𝑒 + 𝐸𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖
Açı Okulları 201618

19. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Zaman
4 1
𝐻 → 4
𝐻𝑒 + 𝐸𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖
𝐸 = 𝑚𝑐2
!!
𝐺ü𝑛𝑒ş′
𝑖𝑛 ö𝑚𝑟ü(𝑇) =
𝐵ü𝑡ü𝑛 𝑒𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖𝑠𝑖 (𝐸)
𝑆𝑎𝑛𝑖𝑦𝑒𝑑𝑒 𝑦𝑎𝑦𝑑𝚤ğ𝚤 𝑒𝑛𝑒𝑟𝑗𝑖(𝐿)
𝐸 = 0.007 × 0.1 × 𝑀 𝐺ü𝑛𝑒ş 𝑐2
= 1.3 × 1044
𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒
𝐿 = 3.8 × 1026
𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒/𝑠𝑛
𝑇 =
1.3 × 1044
𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒
3.8 × 1026 𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒/𝑠𝑛
≈ 10 𝑚𝑖𝑙𝑦𝑎𝑟 𝑦𝚤𝑙
Açı Okulları 201619

20. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Kütle
 Bir galaksinin kütlesini nasıl hesaplayabiliriz?
Açı Okulları 201620

21. Doğadaki temel fiziksel büyüklükler - Kütle
𝐾ü𝑡𝑙𝑒 Ç𝑒𝑘𝑖𝑚 𝐾𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡𝑖 = 𝑀𝑒𝑟𝑘𝑒𝑧𝑐𝑖𝑙 𝐾𝑢𝑣𝑣𝑒𝑡
𝐺𝑀𝑚
𝑅2 = 𝑚
𝑣2
𝑅
𝑣 =
𝐺𝑀
𝑅
Hesapladığımızda Samanyolu’nun kütlesi ≈ 𝟏𝟎 𝟏𝟐
𝑴 𝑮ü𝒏𝒆ş (𝑀 𝐺ü𝑛𝑒ş = 2 × 1030
𝑘𝑔)
Açı Okulları 201621

22. Karanlık Madde!
Açı Okulları 201622

23. sorular ve cevapları..
 Daha yüzlerce soruya birbirinden dahice çözüm ve
yöntemler astronomide sizi bekliyor!
 Gökyüzüne bakarak geçmişi nasıl görebiliriz?
 Bir yıldızın içeriğini nasıl bilebiliriz?
 Yıldızların zamanla değiştiklerini nasıl anlayabiliriz?
 Evrenin yaşınını nasıl ölçebiliriz?
Açı Okulları 201623

24. 24
Gökyüzü Bülteni
http://www.tad.org.tr/e-bulten