workshop Met de Argustelling de boer op - Henk de Vries & Gerdien Bos - Friese Vrijwilligersdag Natuur 7 september 2019 Earnewald

1. Henk de Vries en Gerdien Bos
Workshop Argustelling

2. Inhoud 15.00 – 16.00 uur
• Voorstelrondje, De Vlinderstichting en drie Collectieven
• Inleiding
• ANLb
• Krabbenscheer en groene glazenmaker
• Boerenlandvlinders
• Argusvlinder
• Aanpak monitoring
• Bespreking locaties in Friesland
• Vragen
• Afsluiting

3. Trouw
Nu.nl

4. Insectensterfte: meten is weten

5. Trend vlinders

6. Trend libellen

7. We willen meer weten over insecten in het
agrarisch gebied!

8. ANLb
Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer
• Rol Collectieven
• Pakketten Argusvlinder
• Pakketten Groene glazenmaker

9. Waar profiteren insecten van?
Natuurbeheer
• Niet maaien: rupsen, eitjes, poppen en bloemen worden niet weggemaaid
• Wel maaien: ecosysteem veranderd niet in een ander systeem
Agrarisch beheer
• Geef ruimte aan stukken / stukjes natuur
• Of gefaseerd beheer

12. Sommige collectieven geven ruimte
• Botanisch waardevolle graslandrand – 2 meter maaien na 15 juni
Beschrijving
• Botanisch waardevolle graslandrand – Lage maaibeperking
• Botanisch waardevolle graslandrand – Hoge maaibeperking

13. Nu ook pakketten voor sloten!
• Buiten Nederland zijn er
nauwelijks sloten
• In Nederland ligt 300.000 km
sloot plus
2 x zoveel oever
• Ze liggen in allerlei gebied,
natuur, stedelijk, maar vooral
in agrarisch gebied

15. Pakketten voor groene glazenmaker
Pakket nrs Beschrijving
9 a t/m i Poel en klein historisch water
10 a en b Natuurvriendelijke oever
11 a en b Rietzoom en klein rietperceel
12: Duurzaam slootbeheer:
12a Baggeren met de baggerpomp
12b Ecologisch slootschonen
12c Ecologisch slootschonen krabbenscheer
30 Nestgelegenheid zwarte stern
31 Insectenrijk grasland
32 Insectenrijk graslandrand

16. Boeren-sloot-telling
• Gestart in 2016
• Uitsluitend in agrarisch gebied: Zowel met
natuurvriendelijk pakket (=beheerd gebied) als
reguliere bedrijfsvoering (= “onbeheerd” gebied)
• Drie soorten: krabbenscheer, groene glazenmaker,
argusvlinder
• Protocol als soortgerichte route
• Kleine aanpassingen

17. Telroutes groene glazenmaker

18. Aanpassingen
• Geen secties onderscheiden
• Routelengte koppelen aan krabben-
scheer, begin- en eindpunt
• Groene glazenmaker en wind
• Liefst tellen tussen 13.00–17.00 uur
• Info over bedekking krabbenscheer

19. -Vliegende mannetjes met territoria
-Eiafzettende vrouwtjes

20. Foto: Rene Manger

21. Juffertje
‘echte libel’

22. Christophe Brochard

24. Libellen
herkennen

26. lantaarntje

32. 4 soorten

33. A B
D E
C
Kwisje!

35. Drie groepen vlinders
Kroeglopers:
Boerenlandvlinders:
Natuurvlinders:

36. Boerenlandvlinders
• Komen verspreid over
Nederland voor
• Afhankelijk van
graslanden, bermen,
dijken, etc.
• Zijn nu nog algemeen,
maar gaan achteruit

38. Trends van vlinders
• Met de kroeglopers
gaat het nog goed
• Voor de natuur-
vlinders wordt
gezorgd
• Maar de
boerenlandvlinders
hebben het moeilijk
0
20
40
60
80
100
120
140
1995 2000 2005 2010 2015
MultiSpeciesIndex
Boerenlandvlinders
Kroeglopers
Natuurvlinders
4 soorten vooruit
9 soorten achteruit

39. • Argusvlinder gaat het hardst
achteruit
• Meest afhankelijk van het
boerenland

41. Kale grond

42. Variatie

43. Verticale structuren

44. Erfscheiding bij Itens

45. Uiteenlopende leefgebieden!
Bloemen

46. Door argusogen
• Variatie!!
• Kale grond -> warmte, territorium
• Bloemrijk grasland -> voedsel
• Verticale structuren -> ei-afzet

48. Foto Bram Omon

51. • Rups

57. Het leven van argus
Jan-
Mrt
Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov-Dec
Vlinder 1 2 3
Ei
Rups
Pop

58. Mogelijke oorzaken afname
• Klimaat:
• Fenologische val
• Droogte
• Stikstof en landgebruik:
• Verlies van nectarbronnen
• Klimaat en stikstof:
• Afkoeling microklimaat
• Pesticiden?...

59. Stikstofdepositie –
Afkoeling
microklimaat

60. Agrarisch grasland (Fr)

61. Dicht
Koel
Eenvormig
Vegetatiestructuur van ditzelfde agrarisch grasland

62. ©FotoGerardRoest
©FotoEricVerhagen
©FotoAnthonieStip
Vrouw, bovenkant Man, bovenkant Onderkant: goede schutkleur!
Oranjebruin, geen donkerbruine geurstreep Opvallende donkerbruine geurstreep
Herkenning argusvlinder
Kenmerkende argusogen

63. Foto Bram Omon

66. 6 soorten!

67. Gelijkende soorten
• Hooibeestje
• Oranje zandoogje
• Bruin zandoogje

68. Aanpak monitoring door De Vlinderstichting
• Vlindermeetnet - landelijk
• Libellenmeetnet - landelijk
• Nachtvlindermeetnet - landelijk
• Boerensloottelling - Zuid-Holland, Utrecht,
Friesland en Groningen
• Argustelling - Friesland

69. Telprotocol Agrarisch gebied
• Argusvlinder: vaste route vastleggen, deze 5 x per jaar tellen
• Krabbenscheer: locatie veldjes in agrarische sloten van boeren
doorgeven, 1 x per jaar hoeveelheid schatten
• Groene glazenmaker: vaste route vastleggen, 3 x tellen

70. Betreden erven
• Toestemming vragen organiseren
• Afspraken over contact met eigenaar
• Aandacht voor vee, hekken goed sluiten, bij bermen een hesje
dragen
• Eventueel adres eigenaar opvragen via kadaster

71. Meestal tel je bij je woonplaats

72. Vervolg – hoe kun je meedoen?
Tijdschema
-Argusvlinderweekend (17, 18 en 19 mei)
-Tellingen Argusvlinder – uitzetten routes (mei en juni)
-Locaties met krabbenscheer – groene glazenmaker – uitzetten routes
(juli en augustus)
Het is een pilot in Friesland: De Vlinderstichting kijkt of het mogelijk is
dit verder op te schalen. De Argustelling is verbonden met het NEM
en de Boeren-sloot-telling.

73. Vragen?

74. De Vlinderstichting
Mennonietenweg 10
Postbus 506
6700 AM Wageningen
info@vlinderstichting.nl
www.vlinderstichting.nl