araling panlipunan grade three materyal at di-materyal na kultura Region 7

1. PREPARED BY:
LOVELYN M. GARCIA

3. Talaan sa mga Sulod

4. MAIN TASK:
UNSA ANG KULTURA?UNSA ANG KULTURA?
SUB- TASK:
 Mapatin-aw kon unsa ang buot ipasabot
sa kultura ug mga kabuyon nga
konsepto; ug
 Mahulagway ang pipila ka aspeto sa
kultura sa atong lalawigan.

5. Gipasa-pasa nga kinaiya sa pamaagi sa pamuyo sa mga tawo sa
Usa ka lugar ang kultura.
Aduna kini duha ka klase: ang materyal ug di-materyal nga kultura.
MATERYAL DI-MATERYAL
1.Galamiton 1. Edukasyon
2.Pagkaon 2. Kinaiya
3.Sinina 3. Goberno
4.Puluy-anan 4. Tinuohan
5. Relihiyon
6. Alampat
7. Pinulongan

6. Mga butang nga makita, magunitan o mahikap.

7. Galamiton
Pipila kini ka hulagway
sa mga galamiton
nga gihimo sa atong
mga katigulangan.
Nakaplagan kini sa
mga langob nga
gihimo nilang mga
balay ug sa sulod sa
mga banga.

8.  Pagkaon
Gikan sa dagat, suba ug mga
mamungang kahoy sa lasang
ang ilang pagkaon kay dili pa
kahibalo mananom ang atong
katigulangan. Paglabay sa
panahon nakat-on na sila ug
panguma. Magkinamot lang
sila. Gikan sa dahon,bagol og
kawayan ang gamit nila sa
pagkaon.

9.  Sinina
Talagsaon ang sinina sa atong mga
katigulangan.
Sa mga lalaki
Kangan – pang-ibabaw nga sinina nga walay
bukton.
Bahag- tipik nga tela nga gigamit nga sinina sa
ubos.
Purong- tipik nga tela nga ibugkos sa ulo.
Sa mga babae
Baro- pang-ibabaw nga sinina nga taas ang
bukton nga mura og jacket.
Patadyong- tipik nga tela nga ilikos sa hawak.

10. Puluy-anan
Walay permanente nga puluy-
anan ang atong mga
katigulangan. Base sa mga
arkeyologo, namuyo una sila
sa langob. Sa paglabay sa
panahon, nakat-on sila sa
paghimo ug balay nga hinimo
gikan sa kahoy , kawayan,
amakan ug kugon.

11. Mga butang nga dili magunitan o mahikap.

12. Edukasyon
Wala makaeskuyla ang atong mga
katigulangan. Nakat-on silang
mosulat ug mobasa gumikan sa
ilang kasinatian sa kinaiyahan.
Sapuloy-anan, gitudloan sa mga
inahan ang mga babaye sa mga
buluhaton sa balay sama sa
pagluto,paglaba ug uban pa.
Samtang gitudloan ang mga lalaki sa
ilang mga amahan sa mga
buluhaton sa adlaw-adlaw nga
pamuyo sama sa pagbugwal sa
yuta,panguma, pangisda,panakop
og mananap ug uban pa.

13. Kinaiya o Tradisyon
Daghang kinaiya ang atong
mga katigulangan.
Pananglitan, una pa magminyo,
mangagad o manerbisyo ang
lalaki sa pamilya sa babaye nga
iyang pakaslan.
 Harana
 Pag-amen sa mga tigulang
Pipila lang kini sa mga kinaiya sa
atong mga katigulangan.

14.  Goberno o Pangagamhanan
Niadto pa,anaa nay kinaadman sa
pagdumala ang atong mga
katigulangan. Balangay ang
tawag sa ilang pangagamhanan.
Ang datu ang tigpatuman sa
gitakda nilang balaod.
Datu ang tawag sa pinuno ng
barangay.
Raja o Lakan naman ang
namumuno sa higit na malaking
barangay.

15.  Relihiyon
Gitawag og Bathala sa atong
mga katigulangan ang ilang
ginoo. Siya ang labaw nga
makagagahom sa tanan.
Nituo usab sila sa gahom sa
nagkadaiyang espiritwal
nga magbalantay sama sa
diyos, diwata, anito, adlaw
ug bulan mao nga gisimba
nila kini apil na usab ang
ubang klase sa kinaiyahan.

16.  Alampat
Makita sa kisame ug uban pang
dapit sa balay sa atong
katigulangan ang mga kinulit.
Lahi-lahi usab ang disenyo ug
porma sa ilang mga galamiton.
Gipakita usab nila ang ilang
pagkahilig sa alampat pinaagi
sa mga patik sa ilang lawas.

17. Pinulongan
Lapas sa 100 ang
pinulongan ug diyalekto
sa atong mga
katigulangan. Pipila niini
mao ang Bikolano,
Ilokano, Hiligaynon,
Kapangpangan,
Pangasinense,
Sinugbuanong- Binisaya,
Tagalog ug Waray.

19. A. Ipares ang mga paghulagway sa Kolum A sa Kolum B.
Isulat sa papel ang letra sa hustong tubag.
Kolum A
1. Bestida ug sa saya ang sinina sa mga kababayen-
an.
2. Ang Datu ang lider sa usa ka balangay.
3. Makita sa mga haligi sa balay ang mga
nakakulit nga mga disenyo.
4. Magkinamot kon mokaon ang mga katigulangan.
5. Namuyo sa langub ang mga katigulangan ug ang
uban nagpabalhin og puluy-anan.
6. Migamit ang mga katigulangan og mga pana,
gapasan ug bangkaw sa pangayam/panakop og
mananap.
Kolum B
a.Goberno
b.Galamiton
c.Pananina
d.Kinaiya
e.Pagkaon
f.Puluy-anan
g.Alampat

20. B. Isulat ang mga pulong ilalom sa hustong ulohan.

21. Kaya
pa ba?
Kaya
pa ba?
Hhmm... Kaya kaayo!

22.
1
2
3
4
5
6
2
A. Kompletoha ang tanghaga.
Pababag:
1.Ang tigpatuman sa gikatakda nga balaod sa usa ka balangay.
2.Ang klase sa kultura nga gilangkoban sa sinina, galamiton ug
uban pa.
3.Kini ang tawag sa pamaagi sa pamuyo sa mga tawo sa usa ka
lugar.
4.Tipik kini nga tela nga ibugkos sa ulo.
5.Pang-ibabaw nga sinina ng taas ang bukton nga mura ug
jacket.
6.Nigamit ug dahon, bagol og lawas sa kawayan ang mga
katigulangan alang sa ilang ________.
Paubos:
1.Ang klase sa kultura nga dili makita o
mahikap.
2.Klase sa kultura nga makita sa mga
haligi sa balay ang mga nakakulit nga
mga disenyo.

23. B. Basaha ug sabta ang mga parapo.I-drawing sa blangko ang kon
ang mga pahayag naghulagway sa materyal nga kutura ug kon kini
naghulagway sa di- materyal nga kultura.
_____1. Sinina sa mga katigulangan ang kangan, bahag, ug putong.
_____2. Gitudluan sa kalalakin-an ang ilang mga anak sa pangayam o
pagpanakop og mananap ug pagpangisda.
_____3. Nigamit og 8 ka nag-unang pinulongan ang atong nasud.
_____4. Nagbalhin-balhin og puluy-anan ang mga katigulangan.
_____5. Mituo ang atong mga katigulangan kang Bathala ug sa uban pa
nga espiritwal nga tigbantay.
_____6. Mangagad o Manerbisyo ang mga lalaki sa balay sa pamilya sa
babaye nga gusto niyang pakaslan.
_____7. Ang Datu ang lider sa balangay.
_____8. Giluto sa ku’n ug buko sa kawayan.

24. Pangita og napulo ka pulong nga nagsulti sa
klase sa kultura o mga butang nga nalambigit
niini. Mahimong pababag, pataas, pahandag o
paibabaw nga han-ay. Isulat kini sa imong
papel.
EN-
RICH
YOUR
MIND!

25. Keys me!
MATERYAL DI-MATERYAL
1.Galamiton1. Edukasyon
2.Pagkaon 2. Kinaiya
3.Sinina 3. Goberno
4.Puluy-anan 4. Tinuohan
5. Relihiyon
6. Alampat
7. Pinulongan
D A T U
I
M A T E R Y A L
A L
K U L T U R A A
E M
P U R O N G P A G K A O N
Y A
B A R O T
L

26. 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

27. Congrats!

28. BOOK
Araling Panlipunan 3
INTERNET SOURCE
http://www.google.com
http://www.yahoo.com