2. • 10 կՎտ հզորության առաջին պարզունակ
հէկըՀայաստանում կառուցվել է
Դիլիջանում (1903)՝ Աղստև գետի ջրերով աշխատող
սղոցարանի հիման վրա։ Դրան հաջորդել են Ողջիի,
Ջրախորի և Սյունիքի հէկերը։ 1908-09-ին Դեբեդ
գետի վրա կառուցվել է Ալավերդու հէկը (1080 կՎտ)՝
հզորությամբ երկրորդը Ռուսական
կայսրությունում։ 1908-11-ին Հրազդան գետի վրա
կառուցվել են կոնյակի և կաշվի գործարանների
էլեկտրամատակարարման համար նախատեսված
հէկեր՝ համապատասխանաբար 50 և 25 կՎտ
հզորություններով։ Մինչև առաջին
համաշխարհային պատերազմը Հայաստանում
կառուցվել է 9 հէկ՝ 2150 կՎտ ընդհանուր
հզորությամբ։
3. • 1923-26-ին կառուցված առաջին
հիդրոհանգույցը Երևանի հէկ-1 էր (4,56
ՄՎտ)՝ԽՍՀՄ հիդրոէներգետիկայի առաջնեկը։ 1932-ին
շարք է մտել Երևանի հէկ-2 (2,4 ՄՎտ)՝ ԽՍՀՄ առաջին
ավտոմատացված հէկը։ Երկուսն էլ էլեկտրաէներգիա
են մատակարարել Երևանին Արարատի ցեմենտի
գործարանին և Այղր լճի ջրհան կայանին։ 1928-ին
ավարտվել է Գյումրու հիդրոէլեկտրակայանի (5,28
ՄՎտ) շինարարությունը։
4. • 1928-32-ին կառուցվել է Ձորագետի
հիդրոէլեկտրակայանը (22 ՄՎտ), որի
արտադրած էլեկտրաէներգիան բարձր
լարման էլեկտրահաղորդման գծերով
հաղորդվել
է Վանաձոր, Ալավերդի և Ստեփանավան։ 19
36-ին՝ միաժամանակ շարք են մտել
Քանաքեռի հիդրոէլեկտրակայանը (102
ՄՎտ) և Շաքիի հիդրոէլեկտրակայանը (840
կՎտ)։1938-ին էլեկտրահաղորդման գծերով
միմյանց են միացվել Երևանի, Գյումրու,
Ձորագետի և Քանաքեռի հէկերը՝ սկիզբ
դնելով Հայկական
էներգահամակարգին։ 946-53-ին կառուցվել
է կասկադի ամենահզոր՝ Գյումուշի
հիդրոէլեկտրակայանը (224 ՄՎտ)։
5. • «Մարցիգետ -1» ՓՀԷԿ-ի կառուցումը
• Լոռու մարզի Մարց գյուղը կառուցվել է Մարցիգետ գետի վրա:
Գյուղի բնակիչների հողատարածքները ոռոգվում են Մարցիգետի
ջրերով: Ինչպես ասում է 1996-2005 թթ. Մարցի գյուղապետ Հրաչիկ
Հովհաննիսյանը, նրանց գյուղի բնությունը շատ ավելի լավն է և
գեղատեսիլ, քան օրինակ Սևանը, սակայն, եթե կառուցվի այդ
ՓՀԷԿ-ը, տարածքները չեն ոռոգվի, և բնությունը կչորանա: րանց
հողատարածքներն էլ կչորանան, և նրանք էլ ապրուստի միջոց չեն
ունենա: Բնակիչները միգուցե արտագաղթեն, եթե կառուցումը
իրականացվի:Արդեն երկու տարի Մարցիգետի վրա գործում է
Մարցիգետ-2 ՓՀԷԿ-ը: Ու բնակիչները նշում են, որ գյուղից 4 կմ
վերևում Մարցիգետ-2 փոքր ՀԷԿ-ն է աշխատում: Գիշերը,
երբ գյուղում լռություն է տիրում, այդ ՀԷԿ-ի աղմուկը լսվում է, և
նրանք աղմուկի տակ են քնում: Դա շատ վատ է անդրադառնում
բնակիչների առողջության վրա:
6. Արփի լիճը փոքր ՀԷԿ-երի պատճառով
դատարկվում է
• Արփի լիճը փոքր ՀԷԿ-երի պատճառով դատարկվում է: Այս
մասին ԷկոԼուրի հետ զրույցում ասաց Գյումրիի Օրհուս
կենտրոնի համակարգող Գեւորգ Պետրոսյանը: «Մենք
ամառային ամիսներին տեսանք, թե ինչպես լիճը գրեթե
ամբողջությամբ դատարկվեց, որովհետև Ախուրյան գետի
վրա ՀԷԿ-եր են սարքվել»,- ասաց Գեւորգ Պետրոսյանը: Նրա
խոսքերով Արփի լճից ոռոգման պատրվակով բաց թողնվող
ջուրը հիմնականում ուղղվում է փոքր ՀԷԿ-երի
աշխատեցմանը: «Ջուրն այն ժամանակահատվածներում են
բաց թողել, երբ գյուղատնտեսական ոչ մի լուրջ խնդիր չկար:
Աշնանն է բաց թողնվել` իբր թե աշնանացանը ջրելու համար:
Բայց դա ծիծաղելի է. սեպտեմբերի վերջից սկսած մեզ մոտ
կայուն անձրեւներ են: Այնպես որ խնդիր չկար ջրի
բացթողումների, որպեսզի ոռոգման նպատակով
օգտագործեին: Այսինքն, այն ինչ-որ վաղուց Սևանում էր
կատարվում, հիմա Արփի լճում է կատարվում»,- ասաց
Գեւորգ Պետրոսյանը:
7. Բողոքի ակցիա Օհանավանում
• Օհանավանի մի քանի տասնյակ բնակիչներ գյուղի
կենտրոնում բողոքի ակցիա են կազմակերպել` Ապարան
ջրամբարի մոտ կառուցվող Հիդրոէլեկտրակայանի
կառուցապատման դեմ:
• Բնակիչների խոսքով` առանց իրենց հարցնելու ՀԷԿ են
կառուցում, իսկ կառուցելուց հետո 70-ական թվականներին
լուսահոգի Կարեն Դեմիրճյանի կողմից կառուցված խնձորի
այգիները կչորանան, քանի որ ջրամբարն այդքան ջուր չունի
միաժամանակ և ոռոգման, և ՀԷԿ-ի համար: Նրանք վստահ
են, որ ՀԷԿ-ը կգործի հենց ոռոգման շրջանում:
• Օհանավանի մի քանի տասնյակ բնակիչներ գյուղի
կենտրոնում բողոքի ակցիա են կազմակերպել` Ապարան
ջրամբարի մոտ կառուցվող Հիդրոէլեկտրակայանի
կառուցապատման դեմ:
• Բնակիչների խոսքով` առանց իրենց հարցնելու ՀԷԿ են
կառուցում, իսկ կառուցելուց հետո 70-ական թվականներին
լուսահոգի Կարեն Դեմիրճյանի կողմից կառուցված խնձորի
այգիները կչորանան, քանի որ ջրամբարն այդքան ջուր չունի
միաժամանակ և ոռոգման, և ՀԷԿ-ի համար: Նրանք վստահ
են, որ ՀԷԿ-ը կգործի հենց ոռոգման շրջանում:
