AMERİKAN TARİHİNDE VERGİ ZULMÜ VE VERGİ İSYANLARI

1. PROF.DR.COŞKUN CAN AKTAN
AMERİKAN TARİHİNDE VERGİ
ZULMÜ VE VERGİ İSYANLARI
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır:
C C Aktan, D Dileyici, Ö Saraç, Vergi Zulüm ve İsyan, Ankara: Phoenix yayınevi.
Sunumu Hazırlayan: Sibel Saraç

2. AMERİKAN TARIHINDE VERGİ İSYAN
HAREKETLERİ
1608 yılında İngiltere’den gelen 100 kişilik bir grubun Virginia bölgesine
yerleşmesiyle Amerika’daki ilk sömürge dönemi başlamıştır.Avrupadan
artan göç hareketleri neticesinde oluşan Amerikan kolonilerinin ingiliz
sömürgesi olarak görüldüğü yıllarda ingilterenin bölgedeki hakimiyeti
artmasına bağlı olarak vergi almak istemesiyle; kolonilerle ingilitere
arasında gerginliğe neden olmuştur. Amerikanın bağımsız bir ülke haline
gelmesinde vergi isyanları önemli bir rol oynar.

3. PEKİ BU AMERİKAN TARİHİNDE YAŞANAN VERGİ
İSYANLARI NELERDİR?
1763 yılında İngiltere’nin ulusal borç miktarı savaş öncesi dönemin iki
katına çıkmış ve faiz yükünün finanse edilmesi önemli bir soruna yol
açmasıyla o dönemde Maliye Bakanı olan George Grenville, koloniler
üzerine vergi konulmasıyla ilgili düşüncesini İngiliz parlamentosunu ikna
etmesiyle, ingiliz parlamentosu pul yasasını çıkarmıştır.
1.PUL VERGİSİ İSYANI 1765

4. PUL VERGİSİ KONGRESİ
DEKLARASYONU (1765)
“Bizzat kendilerinin ya da temsilcilerinin rızaları olmadan
vatandaşlar üzerine vergi yüklenmemelidir. Bu bütün
İngilizlerin şüphe edilmeyecek hakkı ve bütün insanların
vazgeçilemeyecek derecede gerekli bir özgürlüğüdür.”

5. Pul Vergisi’ne karşı protestoların ortaya
çıkmasında etkili olan nedenler;
temsilsiz vergi
olmaz” ilkesi
bu vergileri
düzenleyen ilgili
yasanın ihlalleri
önlemesi
ödemelerin nakit
olarak yapılması

6. Pul Vergisi İsyanı; geçirdiği gelişim
süreci ve meydana getirdiği
sonuçlar, kolonilerin vergileme
konusundaki duyarlılığını ortaya
koymuş ve bağımsızlık mücadelesinin
gerçekleşmesine önemli katkılar
sağlamıştır. Ancak Amerikalıların,
İngiliz hakimiyetine karşı giriştikleri
bağımsızlık mücadelesi sekiz yıl
sonra Boston Limanı’nda patlak
vermiştir

7. 2.BOSTON ÇAY PARTİSİ , 1773
Boston Çay Partisi: Amerika'daki koloniların İngiltereden
gelen yüksek vergili çayı ve İngilitere’yi protesto etmek için
yapmışlardır. Townshend Yasası’ndaki düzenlemelerden
kaynaklanmıştır. Çay Vergisi’nin kaldırılmamasının bir başka
nedeni de, o dönemde kötü durumda bulunan Doğu Hindistan
Şirketi’nin mali yönden desteklenmesidir.

8. Boston liman yasası ; imha
edilen çayların bedeli
koloniler tarafından
ödenene kadar Boston
Limanı ticari gemilere
kapatılmıştır.
Altı yıl süren zorlu savaşlardan sonra
Amerikalılar galip gelmiş ve 4
Temmuz 1776 tarihinde
bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir
İngilizler yaşanan bu olay sonrasında koloniler üzerindeki hakimiyeti
zayıfladığını kabul etmesiyle zorlayıcı yasalar çıkarmak istemeleriyle ''
Boston Limanı'' yasasını koymuşlardır.

9. 3.SHAYS İSYANI, 1786-87
Shays İsyanı, Amerika’nın İngilizlere karşı başlattığı bağımsızlık
mücadelesini kazanmasından sonra ortaya çıkmıştır. İsyanı
başlatan vatansever Daniel Shays'dır.
Temsili
vergilemenin”
kötü
olabileceği
düşüncesi
Ekonomik hayattaki
güçlükler devlet
idaresini
zorlaştırmasıyla yeni
vergilerin yürürlülüğe
konulmasıyla artan
vergi yükü (özellikle
çiftçiler).
Shays isyanı ortaya çıkmasında etkili olan
nedenleri şunlardır;

10. Shays isyanı her ne kadar
sonuca ulaşmamış bir isyan
olarak görünse de, gerçek
hiç de böyle değildir. Vergi
toplama yetkisinin eyalet
yönetimine bırakılması ve
anayasaya bu yönde bir
hüküm konulmasıyla
vergileme yetkisinin
kullanımı konusunda
önemli gelişmeler
olmuştur.

11. “Özgürlük ağacı
zaman zaman
vatanseverlerin ve
zorbaların kanı ile
sulanmalıdır”
Benjamin Franklin
Sonuç olarak Massachusetts’de ortaya çıkan bu isyan, Amerikan
tarihindeki iki ünlü kişinin ifadeleri ile önem kazanmıştır.

12. Artan borç yüküyle hükümet vergileri yine araç olarak kullanmıştır.
Bu defa vergi yükü '' Viski'' dir.
Bu isyanın lideri Tom Tinker dı.
İsyanın nedeni ; temsilli vergilemedir.
4. VİSKİ İSYANI

13. Hazine bakanı Hamilto’nun hazırladığı ekonomik programın
hükümet tarafından kabul edilmesiyle viski vergisi 1791 yılında
yürürlülüğe girmiştir.
Oranı yüzde 25 tir.

14. 5. FRİES İSYANI ,1799
İsyanın nedeni: Fransadan gelecek tehdite karşı ordunun
güçlendirilmesi amacıyla Hazine Bakanı Hamilton tarafından önerilen
yeni bir servet vergisi nin yürürlülüğü koyulmasıdır .
O dönemde ele alınan gerçek servet unsuru ; arazi, bina ve kölelerdir.

15. Yerel girişimler Avrupa ile olan rekabetten olumsuz yönde etkilenmemesi
için koruyucu gümrük tarifelerini benimsemiştirler. Ülkenin Güney
bölgesine yapılan ithalatı konu alan tarifeler olmuştur.
İğrenç Tarifeler
olarak
adlandırılan bu
tarifeye göre,
Güneyliler
kendilerinin vergi
ödemelerinde
daha büyük pay
ödediklerini ileri
sürmüştülerdir.

16. 6. BÜYÜK DEPRESYON YILLARINDA VERGİYE KARŞI DİRENİŞ, 1929
Amerika’da Büyük Depresyonun ortaya çıktığı 1929 yılında vergiye karşı çeşitli direniş
hareketleri olmuştur. Ancak bu direniş hareketlerinin temelindeki düşüncede vatanseverlik,
arkadaşlık ve fedakarlık duyguları hakim olduğundan, oluşan direniş hareketleri vergi isyanı
haline gelmemiştir.
Vergiye karşı direniş hareketleri özellikle servet vergisi niteliği taşıyan emlak vergisi
uygulaması üzerinde yoğunlaşılmıştır.
Sonuç olarak ; vergi isyanlarından farklı olarak pasif direniş olarak değerlendirilen vergiye
karşı direniş hareketleri, hükümetin geri adım atmasına ve vergi oranlarını azaltıcı
düzenlemelere başvurmasına neden olmuş ve başarıyla sonuçlanmıştır.