გაიცანით მამული ჩემი

2.  აჭარა მდებარეობს საქართველოს დასავლეთ
ნაწილში . მისი ფართბია 1873,4 კმ² და
მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ქვეყნის
განვითარებაში. აჭარა გამოირჩევა არამხოლოდ
დაბლობით არამედ მთიანი რეგიონითაც. აჭარის
ზღვისპირეთში სუბტროპიკული ჰავაა. აქ თბილი
ზამთარი და ცხელი ზაფხული იცის. შავი ზღვის
სანაპირო ზოლი ჭარბტენიანია, ვიდრე აჭარის
მაღალმთიანი რაიონები.
 აჭარაში ოდითგანვე განვითარებული იყო
მიწათმოქმედება, კერძოდ, მეციტრუსეობა და
მეჩაიეობა.
 მაშ განვიხილოთ მისი ღირშესანიშნავი
ადგილები.

3.  აჭარა იყოფა ბათუმის, ქობულეთის, შუახევის, ქედის,
ხელვაჩაურის და ხულოს მუნიციპალიტეტებად. 2016
წლის მონაცემებით აქ 337000 ადამიანი ცხოვრობს.
აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობის
თავჯდომარეა თორნიკე რიჟვაძე. რელიგიის მხრივ
აჭარაში მულტიკულტურალიზმი შეინიშნება. აქ
ცხოვრობენ ქრისტიანები (მართმადიდებლები,
კათოლიკეები, გრიგორიანელები, იაღოველები),
აგრეთვე მუსლიმები და
ებრაელებიც. მოსახლეობის
დაახლოებით 40% მუსლიმია, რასაც განაპირობებს
ის,რომ აჭარა 300 წლის განმავლობაში ოსმალების
ბატონობის ქვეშ იყო.

4.  მტირალას მთა შავ ზღვასა და აჭარის მთათა
სისტემას შორის, მდინარეეების, ჩაქვისწყლისა
და ყორაღისწყლის, წყალგასაყარზე მდებარეობს.
მტირალას ტერიტორია აგებულია შუა ეოცენის
ასაკის, ეგრეთ წოდებული, „ნაღვარევის წყების“
ვულკანურ-დანალექი ქანებით. ის ზღვის ტენიან
ჰაერს აკავებს და აჭარის უაღრესად ტენიან ჰავას
განსაზღვრავს. მთელი წლის მანძილზე აქ 4520 მმ
ნალექი მოდის, რაც მტირალას ქვეყნის ყველაზე
სველ ადგილად აქცევს. ტოპონიმი „მტირალაც“
ამ მთას, სწორედ, უხვნალექიანობის გამო
შეერქვა.

6.  ბათუმის ბოტანიკურ ბაღს, ქალაქ ბათუმის
ცენტრიდან 9 კილომეტრში, მდინარე
ჩაქვისწყლის შესართავს და მწვანე კონცხს შორის
მდებარე სანაპირო ზოლის დაახლოებით 1 კმ
სიგრძის სამხრეთ-დასავლეთი მონაკვეთი უკავია,
რომელიც ზღვის დონიდან 0-220 მეტრ
სიმაღლემდე ვრცელდება და არცთუ შორეულ
წარსულში, მთლიანად კოლხური ტიპის ტყით
(წიფელი, წაბლი, ცაცხვი) და მარადმწვანე
ქვეტყით (წყავი, შქერი და სხვ.) იყო დაფარული.
ბათუმის ბოტანიკური ბაღი სპეციფიკური და
მრავალფეროვანი ფიზიკურ-გეოგრაფიული
პირობებით ხასიათდება.

8.  ბათუმის ბულვარი - ზღვისპირა გასართობი
პარკი, მდებარეობს აჭარაში, ქალაქ ბათუმში.
ბულვარი ქალაქის ისტორიულ ნაწილში
მდებარეობს, სანაპირო ზოლის გასწვრივ. მისი
სიგრძე 7 კმ-ს აღწევს.
 ზღვისპირა ბულვარი ბათუმის ერთ-ერთ
ყველაზე მნიშვნელოვან ღირსშესანიშნაობას
წარმოადგენს. 1987 წლიდან ბულვარი
საქართველოს საბაღე-საპარკო ხელოვნების
ეროვნული მნიშვნელობის ძეგლია და ამასთანავე
სარეკრეაციო ზონას წარმოადგენს. ბულვარის
ისტორია ბათუმის ისტორიის, ქალაქური
ცხოვრებისა და ტრადიციების განუყოფელი
ნაწილია.

10.  გონიოს ციხე, აფსაროსი — (I საუკუნის)
ისტორიული ციხესიმაგრე აჭარაში,
ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტში, ზღვისპირა
კურორტ გონიოში. გონიო-აფსაროსის
არქეოლოგიურ-არქიტექტურული მუზეუმ-
ნაკრძალი მდებარეობს ისტორიული ჭანეთის
უკიდურეს ჩრდილოეთ ნაწილში, მდინარე
ჭოროხის შავი ზღვის შესართავთან, მის
მარცხენა ნაპირზე, ბათუმიდან სამხრეთით,
12 კმ. დაშორებით.

12.  მაჭახელას ხეობა ბათუმიდან სამხრეთით 19
კმ-ის მანძილზე მდებარე გადასახვევიდან და
ცენტრალური გზიდან სულ რაღაც 3 კმ-ში
მდებარეობს. ხეობის დასაწყისიდან
ცხემლარას ხიდამდე 10 კმ-ია. ტურისტებს
შეუძლიათ სოფლებში ფეხით, ველოსიპედით
ან ცხენით სეირნობა. მაჭახელას ხეობაში
მდებარეობს შუა საუკუნეების თაღოვანი
ხიდები, რომელთაგან ყველაზე დიდი
ცხემლარას ხიდია (სიგრძე - 25 მ. სიგანე - 2
მ.);

14.  გოდერძის უღელტეხილი — უღელტეხილი
საქართველოში. მდებარეობს აჭარის
ავტონომიური რესპუბლიკის ხულოს
მუნიციპალიტეტში, არსიანის ქედზე, მდინარე
ქვაბლიანის მარჯვენა შენაკადის — ძინძეს
სათავეში. სიმაღლე 2025 მ. აგებულია
ზედაოლიგიცენურ-ქვედამიოცენური
ვულკანოგენური წყებით, რომელიც შეიცავს
განამარხებულ ფლორას (ე. წ. გოდერძის წყება).
გოდერძის უღელტეხილის კალთები ციცაბო და
დანაწევრებულია. შემოსილია მეორეული
სუბალპური მდელოებით. გოდერძის
უღელტეხილზე გადის ბათუმი-ახალციხის
საავტომობილო გზა.

16.  ბეშუმი — ადგილობრივი მნიშვნელობის მთის
კლიმატური კურორტი. მდებარეობს დასავლეთ
საქართველოში, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის
ხულოს მუნიციპალიტეტში, არსიანის ქედზე,
გოდერძის უღელტეხილიდან დაშორებულია 7
კილომეტრით, ხულოდან 30 კმ-ით. სიმაღლე ზღვის
დონიდან 1850-1900 მეტრი.
 მდიდარია წიწვიანი ტყეებით. ზაფხული ზომიერად
გრილია (აგვისტოში საშუალო ტემპერატურა 17,0 °C),
ზამთარი ზომიერად რბილი (იანვარში საშუალო
ტემპერატურა — 5,0 °C). მკურნალობენ სუნთქვის
ორგანოთა არატუბერკულოზურ დაავადებებს,
სისხლნაკლებობას, ბავშვთა ქრონიკულ დაავადებებს.
სეზონი — ივნისი-სექტემბერი.

18.  მახუნცეთის ჩანჩქერი ერთ-ერთი ყველაზე
პოპულარული ჩანჩქერია საქართველოში.
მდებარეობს აჭარაში, ქედის მუნიციპალიტეტში,
სოფელ მახუნცეთში, ზღვის დონიდან 335
მეტრის სიმაღლეზე, მდინარე აჭარისწყლის
მარჯვენა მხარეს. პატარა შენაკადზე გამოედინება
50 მეტრის სიმაღლის ჩანჩქერი, რომელიც
საკმაოდ მოზრდილ მორევს აჩენს.
 ჩანჩქერზე მისვლა შესაძლებელია მანქანით, ან
სამარშრუტო ტაქსით, რადგან მდებარეობს
მთავარ გზასთან ახლოს. ჩანჩქერის მონახულება
შესაძლებელია წელიწადის ნებისმიერ დროს. აქვე
შეგიძლიათ შეიძინოთ ადგილობრივი ნაწარმი:
თაფლი, ჩურჩხელა და ა.შ.

21.  აჭარულ სამზარეულოზე დიდი გავლენა მოახდინა
მაღალმთიანი რეგიონების ცხოვრების წესმა, რის
გამოც რძის პროდუქტები ადგილობრივი კერძების
მთავარ კომპონენტს წარმოადგენს. მაღალმთიანი
აჭარა ხანგრძლივი ზამთრით ხასიათდება, რაც
ზრდის საკვები პროდუქტების დიდი ხნით შენახვის
საჭიროებას. აჭარულ სამზარეულოში უხვადაა
როგორც ბოსტნეულისგან, ასევე ხორცისა და
თევზისგან დამზადებული კერძები. აჭარულ
სამზარეულოში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია
ტკბილეულობას.აჭარული კერძებიდან
გამოირჩევა:ბორანო,სინორი,კაი მაღი,აჭარული
ყველი,მალახტო,იახნი,ყავა ქვიშაზე,ბაქლავა და რაღა
თქმა უნდა აჭარული ხაჭაპური.

22. ალბათ გაგიჩნდათ სურვილი ეწვიოთ აჭარას
თუნდაც ერთი დღით და მოინახულოთ ესა თუ
ის სილამაზე. აჭარა გელოდებათ თქვენ.