5. Bu elektrot dizilimlerinin birbirlerine göre avantajları ve
dezavantajları vardır. Bu avantaj ve dezavantajların bir
kısmını şimdi bir kısmını da yapılan model çalışmaları
neticesinde göreceğiz.
En dıştaki elektrotlar arası 9 metre olacak şekilde Wenner,
Schlumberger ve Dipol-Dipol elektrot dizilimlerinin sinyal
genliklerini karşılaştıralım.
* Dipol-Dipol AB=NM=1 metre, BN=7 metre olması
durumunda bu açılımın geometrik faktörü k=1583,3 metre
Wenner AM=MN=NB=3 metre olması durumunda bu
açılımın geometrik faktörü k=18,8 metre
Schlumberger AM=NB=4 metre, MN=1 metre olması
durumunda bu açılımın geometrik faktörü k=62,8 metredir.
Geometrik faktör ile sinyalin genliği ters orantılıdır.
O halde Sinyallerinin genliklerinin büyüklüklerine göre
dizilimleri karşılaştıracak olursak;
Wenner>Schlumberger>Dipol-Dipol diyebiliriz.
Yüksek Lisans Semineri
6. Şimdi ise 9 elektrotla Wenner, Schlumberger ve Dipol-Dipol veri
toplama teknikleriyle iki boyutlu veri toplanıldığını kabul ederek
seviye ve veri sayılarını karşılaştıralım:
* Wenner elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman her
seviyede 3 adet veri azalır. 9 elektrot kullanıldığı için;
1. Seviyede 6, 2. Seviyede de 3 olmak üzere 2 seviyede 9 veri
* Schlumberger elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman
ilk seviyede elektrot sayısının 3 eksiği, diğer seviyelerde ise bir önceki
seviyenin 2 eksiği olacak kadar veri toplanır. 9 elektrot kullanıldığı
için;
1. Seviyede 6, 2. Seviyede 4, 3. Seviyede 2 olmak üzere 3 seviyede
12 veri
* Dipol-Dipol elektrot dizilimi kullanılarak veri toplanıldığı zaman ilk
seviyede elektrot sayısınız 3 eksiği, diğer seviyelerde ise bir önceki
seviyenin 1 eksiği olacak kadar veri toplanır. 9 elektrot kullanıldığı
için;
1. seviyede 6, 2. Seviyede 5, 3. Seviyede 4,…,6. Seviyede 1 veri
olmak üzere 6 seviyede 21 veri toplanır.
Yüksek Lisans Semineri
7. Schlumberger Wenner Dipol-Dipol
Seviye Sayısı 3 2 6
Toplam Veri Sayısı 12 9 21
Dipol-Dipol elektrot dizilimi hem daha fazla seviye gördüğü, hem de
daha fazla veri toplayabildiği için çözünürlük açısından diğer elektrot
dizilimlerine göre avantaj sağlamış olur. Ancak gürültünün fazla
olduğu ortamlar Dipol-Dipol elektrot diziliminin sinyal genliği çok
küçük olduğu için bu avantajı ortadan kaldırır.
Yüksek Lisans Semineri
9. Elektrik özdirenç yöntemi; heyelan, yerleşim alanı seçimi, karayolu
güzergah seçimi, zemin etüdü, kazı planlama ve köprü ayağı
yerleşimi, çevre jeofiziği, akifer kalınlığı, tatlı-tuzlu su girişimi, karstik
sahalar, maden etüdleri, boşluklar, kayaç üstü sınırları, yeraltı suyu
akış yönü, killi katman haritalama ve daha bir çok konuda kullanılan
ve başarı gösteren bir yöntemdir.
Yüksek Lisans Semineri
10. 3: Çok İyi, 2: İyi, 1: Normal
Yüksek Lisans Semineri
51. Wenner (Alpha) Schlumberger Dipol-Dipol
Model 1 1 3 2
Model 2 2 3 1
Model 3 3 3 2
Model 4 2 2 2
Model 5 3 3 2
Model 6 1 1 2
3: Başarılı 2: Normal 1: Başarısız
Yüksek Lisans Semineri
52. Hem modeller üzerinde yapılan çalışmalardan hem de sinyal katkı kesiti, sinyal genliği, kısa sürede veri toplama
gibi faktörler göz önüne alındığında Schlumberger tekniğinin Dipol-Dipol tekniğinden daha avantajlı olduğu
söylenebilir.
Benzer şekilde Wenner tekniğinin Dipol-Dipol tekniğinden daha avantajlı olduğu söylenebilir. Ayrıca Wenner
tekniği ile ölçü almak hem çok daha kısa sürer hem de sinyallerin genlikleri çok daha büyüktür. Bu yüzden
gürültülü ortamlarda wenner elektrot dizilimi daha avantajlıdır.
Yeteri kadar açılım yapılamayacak kadar kısıtlı alanlarda daha derinden bilgi almak için Dipol-Dipol tekniğiyle veri
toplamak Schlumberger ve Wenner tekniğiyle veri toplamaktan daha avantajlıdır. Dipol-Dipol elektrot diziliminde
6.-8. seviyelerden sonra sinyalin genliği çok küçük olduğu için bu seviyelerden sonra güvenilir veri alınabilmesi
için ortamın gürültüsüz olması gerekir.
Açılım yapmak için yeteri kadar alan olduğu taktirde Wenner ve Schlumberger tekniğiyle toplanan verilerin
sinyallerinin genlikleri Dipol-Dipol tekniğiyle toplanan verilerin sinyallerinin genliklerinden daha büyük
olacağından bu tip durumlarda Wenner ve Schlumberger tekniğiyle veri toplamak daha avantajlıdır. Model
üzerinde yapılan çalışmalar da göz önüne alındığında Schlumberger tekniğiyle veri toplamanın Wenner tekniğiyle
veri toplamaktan daha avantajlı olduğunu görüyoruz.
Dipol-Dipol elektrot diziliminin diğer bir avantajı ise çok kanallı cihazlarla veri toplamanın çok kısa sürmesidir.
Çünkü bir kez akım verilip kanal sayısına bağlı olmak şartıyla birden fazla potansiyel fark okunur. Çok veri
toplamasına rağmen bu verileri az sayıda akım vererek yaptığı için ölçü alma süresi çok kısadır. Çok kanallı
olmayan çok elektrotlu cihazlarda bu durum söz konusu değildir.
Schlumberger tekniğinin Wenner tekniğine göre diğer bir avantajı ise içinde Wenner tekniğiyle toplanmış tüm
verileri bulundurup buna ilave olarak Wenner tekniğiyle bilgi alınamayan ara bölgelerden de bilgi alabilmesidir.
Yüksek Lisans Semineri
