3. Κωδίκευση (encoding)
◦ πρόσληψη και αρχική επεξεργασία των ερεθισμάτων,
καταγραφή και αρχική αποθήκευσή τους
Επανάληψη/Νοερή ανάκληση (?)
Παγίωση (consolidation)
◦ αποθήκευση των πληροφοριών με τη μορφή
αναπαραστάσεων
Ανάκληση (retrieval)
18. Το νευρωνικό υπόστρωμα της μνήμης
εργασίας &της βραχύχρονης μνήμης
Μνήμη εργασίας
◦ Προμετωπιαίος φλοιός
Βραχύχρονη μνήμη
◦ Μελέτες ασθενών: βλάβες στις πολύτυπες
περιοχές του οπίσθιου βρεγματικού και του
οπίσθιου κροταφικού φλοιού
22. Μνήμη επεισοδίων
◦ Γεγονότα του παρελθόντος
Γεγονός, χώρος, χρόνος
◦ Αυτοβιογραφία
◦ Εκούσια ή ακούσια ανάκληση
23. ◦ Αυτονοητική επίγνωση (Tulving)
Λειτουργία της αυτοβιογραφικής μνήμης
Επιτρέπει την επίγνωση του εαυτού μας ως μια
ενιαία συνεχή οντότητα μέσα στο χρόνο
Αίσθηση συνέχειας
24. Το ταξίδι στο χρόνο αποτελεί μια ικανότητα της
μνήμης, που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους αλλά
όχι τα άλλα ζώα και η οποία εξαρτάται από την
ωρίμανση του οργανισμού με αποτέλεσμα να μην
παρατηρείται σε βρέφη και παιδιά μικρής ηλικίας.
Tulving
25. Βλάβες στον ιππόκαμπο και τον μετωπιαίο φλοιό
έλλειμμα στη συμπεριφορά αυτορρύθμισης και την
ικανότητα αξιοποίησης παρελθοντικών εμπειριών κατά
τη λήψη αποφάσεων που αφορούν στο μέλλον
26. Σημασιολογική μνήμη
◦ Έννοιες, γνώσεις που δεν είναι
αυτοβιογραφικές
◦ Ομαδοποιούνται και αποθηκεύονται
◦ Δεν είναι πάντα γνωστές οι περιστάσεις που
αποκτήθηκε η πληροφορία
◦ Κροταφικές και μετωπιαίες περιοχές
30. Ανατομία Μεταιχμιακό σύστημα
Δύο έλικες
◦ Αμμώνειο κέρας
Πυραμιδικά κύτταρα
◦ Οδοντωτή έλικα
Κοκκώδη κύτταρα
Οργάνωση πυραμιδικών
κυττάρων σε 4 ομάδες
◦ CA1, CA2, CA3, CA4
31. Συνδέεται με τον
υπόλοιπο εγκέφαλο
μέσω της
Διατιτραίνουσας οδού
◦ Σύνδεση με οπίσθιες
περιοχές
Παρυφής-ψαλίδας
◦ Σύνδεση με θάλαμο,
μετωπιαίο φλοιό,
βασικά γάγγλια,
υποθάλαμο
33. Κροταφικός λοβός
Αφαίρεση τμήματος του κροταφικού λοβού ως
θεραπεία για την επιληψία
Μελέτες ασθενών που μετά την επέμβαση
υπεβλήθησαν σε νευροψυχολογικές δοκιμασίες
Αφαίρεση τμήματος του δεξιού κροταφικού λοβού
◦ Μειωμένη επίδοση σε δοκιμασίες λαβυρίνθου,
αναγνώρισης συναισθημάτων, αντίληψης του χώρου
Αφαίρεση τμήματος του αριστερού κροταφικού
λοβού
◦ Μειωμένη επίδοση σε δοκιμασίες ανάκλησης λέξεων, μη-
χωρικών συσχετίσεων
34. Βρεγματικός & ινιακός λοβός
Ειδικές δυσκολίες στη μακρόχρονη μνήμη
◦ αμνησία χρωμάτων
◦ ανομία αντικειμένων (αδυναμία ανάκλησης των
ονομάτων των αντικειμένων)
◦ τοπογραφική αμνησία (αδυναμία ανάκλησης της
θέσης ενός αντικειμένου στο χώρο)
Μόνο όταν υπάρχουν αμφίπλευρες βλάβες
36. Η ασυμμετρία μεταξύ κωδίκευσης και
ανάκλησης ενδεχομένως σχετίζεται με την
ασυμμετρία των ημισφαιρίων στις λεκτικές
και τις χωρικές διεργασίες.
Η αποθήκευση των περισσότερων
πληροφοριών περιλαμβάνει τη χρήση της
γλώσσας, ενώ η ανάκληση απαιτεί
επιπρόσθετες χωρικές διεργασίες για τον
εντοπισμό των αποθηκευμένων
πληροφοριών.
41. Συναισθηματικά φορτισμένα γεγονότα
συγκρατούνται εντονότερα στη μνήμη
Έκδηλη και άδηλη μνήμη
Ο ρόλος της αμυγδαλής
Σύνδεση με το σύστημα της άδηλης μνήμης μέσω
των βασικών γαγγλίων
46. Αναδρομική
◦ Αδυναμία ανάκλησης γεγονότων και
πληροφοριών πριν τη βλάβη
Προδρομική
◦ Αδυναμία εκμάθησης νέων πληροφοριών
47. Βλάβη Προδρομική αμνησία
Αναδρομική αμνησία
Αναδρομική αμνησία (retrograde amnesia): αδυναμία ανάκλησης πληροφοριών
που αποκτήθηκαν πριν τη βλάβη
Προδρομική αμνησία (anterograde amnesia): αδυναμία συγκράτησης νέων
πληροφοριών
48.
49. Γιατί διατηρούνται παλαιότερες μνήμες και
χάνονται πιο πρόσφατες στην αναδρομική
αμνησία;
Θεωρίες
50. Η θεωρία του συστήματος παγίωσης
Η παγίωση των πληροφοριών
πραγματοποιείται στον ιππόκαμπο
Όταν ολοκληρωθεί η παγίωση, οι πληροφορίες
μεταφέρονται σε άλλη περιοχή του νεόφλοιου
Βλάβη στον ιππόκαμπο
◦ δεν επηρεάζει την ανάκληση παλαιότερων
πληροφοριών
έχουν μεταφερθεί σε άλλη περιοχή
◦ επηρεάζει την ανάκληση πρόσφατων
πληροφοριών
δεν έχουν ακόμα μεταφερθεί σε άλλη περιοχή
51. Η θεωρία των πολλαπλών ιχνών
Υπάρχουν τρία είδη μνήμης
◦ Αυτοβιογραφική μνήμη
◦ Σημασιολογική μνήμη γεγονότων
◦ Γενική σημασιολογική μνήμη
Τα τρία είδη μνήμης έχουν διαφορετική
ευαισθησία σε βλάβες του κροταφικού λοβού
◦ Αυτοβιογραφική μνήμη: ιππόκαμπος
◦ Σημασιολογική μνήμη γεγονότων: γειτονικές
κροταφικές περιοχές
◦ Γενική σημασιολογική μνήμη: άλλες περιοχές του
φλοιού
52. Οι μνήμες αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου
καθώς ανακαλούνται, επανεκτιμώνται και
αποθηκεύονται
◦ Τροποποίηση στα είδη μνήμης (π.χ.
αυτοβιογραφικές μνήμες μετατρέπονται σε
σημασιολογικές μνήμες γεγονότων)
◦ Οι παλαιότερες πληροφορίες υφίστανται
περισσότερες αναδιοργανώσεις και
αποθηκεύονται σε διαφορετικά σημεία
◦ Οι παλαιότερες πληροφορίες διατηρούνται
περισσότερο
Η αναδρομική αμνησία εξαρτάται από την
έκταση της βλάβης
53. Η θεωρία της επανα-παγίωσης
Οι μνήμες δεν διαθέτουν ένα συγκεκριμένο
νευρωνικό υπόστρωμα
Κάθε φορά που ανακαλείται μία μνήμη, επανα-
παγιώνεται
◦ Περνά σε μία νέα φάση επεξεργασίας και
αποθηκεύεται ως νέα μνήμη
◦ Σχηματισμός πολλών μνημών για το ίδιο γεγονός
◦ Περισσότερες μνήμες για παλαιότερα γεγονότα
59. Αδυναμία να θυμηθούμε συμβάντα από τη
βρεφική έως την πρώιμη παιδική ηλικία μας
Απόκτηση πολλών ικανοτήτων (π.χ. γλώσσα)
χωρίς να θυμόμαστε την πλειονότητα των
εμπειριών μέσα από τις οποίες τις αποκτήσαμε.
Υποθέσεις
◦ Τα συστήματα της μνήμης ωριμάζουν με διαφορετικό
ρυθμό
◦ Ο εγκέφαλος παίζει ενεργό ρόλο στην απόσβεση
παλαιών μνημών, για να εξασφαλίσει χώρο για νέες
61. Η διαταραχή αυτή αφορά περισσότερο στην
πρόσφατη μνήμη
Είναι πιθανό ορισμένα από τα μνημονικά
ελλείμματα που παρατηρούνται στις μετωπιαίες
βλάβες να οφείλονται στην διαταραχή των
συνδέσεων μεταξύ μετωπιαίων περιοχών και
περιοχών του μεταιχμιακού συστήματος.
63. Επεισόδια που χαρακτηρίζονται από σύγχυση κατά
τη διάρκεια της οποίας ο ασθενής κάνει
επανειλημμένες ερωτήσεις και εμφανίζει πλήρη
ανικανότητα να σχηματίσει οποιαδήποτε
καινούρια ανάμνηση
◦ Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου υπάρχει
αναδρομική αμνησία που αφορά γεγονότα που
εκτείνονται στο παρελθόν, για μέρες ή κάποτε ακόμη
και για χρόνια
◦ καθώς η σύγχυση και η προδρομική αμνησία
ξεκαθαρίζουν, η αναδρομική αμνησία ελαττώνεται
για να αφήσει μια αμνησία που αφορά μόνο το ίδιο
το επεισόδιο
64. Τα κύρια κλινικά χαρακτηριστικά είναι:
◦ Διατήρηση της άμεσης μνήμης
◦ Γενικευμένη προδρομική αμνησία
◦ Κάποιου βαθμού αναδρομική αμνησία
Μετά το επεισόδιο, η αναδρομική αμνησία ελαττώνεται γρήγορα,
αν και πολλοί ασθενείς παραμένουν με ένα κενό μίας ή δύο
ημερών
◦ Άλλες νοητικές λειτουργίες, όπως η γλώσσα, η
επίλυση προβλημάτων και οι οπτικοχωρικές
λειτουργίες παραμένουν γενικά άθικτες.
65. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν
νευρολογικά σημεία ή συμπτώματα
Υπάρχουν πολλές αναφορές εμφράκτων, παρά το
παροδικό των συμπτωμάτων
Είναι συχνότερη σε άτομα μέσης ή μεγάλης ηλικίας
Το γεγονός κρατά περίπου τέσσερις ως οκτώ ώρες,
μπορεί να είναι μεμονωμένο ή να επαναληφθεί
αρκετές φορές
66. Υπάρχει στενή σχέση της παροδικής σφαιρικής
αμνησίας και
◦ της ημικρανίας,
◦ ένα μεγάλο αριθμό παραγόντων (π.χ.
σεξουαλική πράξη, εξαιρετικά έντονες
συγκινησιακές εμπειρίες)
◦ ένα ευρύ φάσμα παθολογικών καταστάσεων
(π.χ. κρανιοεγκεφαλική κάκωση, εγκεφαλικοί
όγκοι)
67. Προσωρινή ισχαιμία στο πεδίο άρδευσης των
οπίσθιων εγκεφαλικών αρτηριών
◦ Μελέτες νευροαπεικόνησης έχουν δείξει μια
προσωρινή υπο-αιμάτωση σε πολλά
διαφορετικά τμήματα των πεδίων των οπίσθιων
εγκεφαλικών αρτηριών με επιστροφή στη
φυσιολογική αιμάτωση ταυτόχρονα με την
επιστροφή της φυσιολογικής μνήμης.
69. Μετα-τραυματική αμνησία
◦ Παροδική
◦ Αναδρομική ή προδρομική
◦ Η διάρκεια της έχει χρησιμοποιηθεί ως οδηγός
σχετικά με τη βαρύτητα της βλάβης
Αμνησία προέλευσης
◦ Διατηρούνται οι πληροφορίες αλλά όχι η πηγή
τους
Έκπτωση μνήμης λόγω άνοιας
71. Μακρόχρονη κατάχρηση αλκοόλ
Κλινικά χαρακτηριστικά
◦ Προδρομική αμνησία
Έκδηλη δυσχέρεια ή πλήρης αδυναμία
απομνημόνευσης νέων λεκτικών και μη λεκτικών
πληροφοριών.
Το μνημονικό υλικό που φαίνεται να έχει γίνει
αντιληπτό δε μπορεί να ανακληθεί μετά από
ασυνήθιστα σύντομο χρονικό διάστημα
σε βαριές περιπτώσεις μπορεί να ανέρχεται σε λίγα
λεπτά
Οφείλεται σε διατομή των κυκλωμάτων που συνδέουν
τα μαστία και τον θάλαμο
72. ◦ Αναδρομική αμνησία
Δεν υπάρχει πλήρης συμφωνία σχετικά με την ύπαρξη
αναδρομικής αμνησίας
συμφωνία ότι ο ασθενής εμφανίζει πολύ μεγάλη δυσχέρεια
αυθόρμητης ανάκλησης προηγούμενων γεγονότων.
Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να προκύψουν
μέσω άμεσων ερωτήσεων από όσες ο ασθενής μπορεί
να θυμηθεί αυθόρμητα
Η ποσότητα των πληροφοριών μειώνεται όσο οι
ερωτήσεις πλησιάζουν χρονικά την παρούσα χρονική
στιγμή
Ορισμένες πληροφορίες δεν έχουν ετικέτα χρόνου,
δηλαδή η χρονική σχέση τους με άλλα γεγονότα
φαίνεται να έχει χαθεί (σαφής ένδειξη αλκοολικής
αιτιολογίας)
Μπορεί να οφείλεται σε βλάβη των μετωπιαίων λοβών
73. ◦ Μυθοπλασία
Πολλοί ασθενείς έχουν την τάση να γεμίζουν τα
κενά στις ιστορίες τους με φανταστικές αλλά
αληθοφανείς ιστορίες.
Συνήθως παρατηρείται στην οξεία φάση της
διαταραχής σε συνδυασμό με κάποιο βαθμό
σύγχυσης
◦ Έλλειψη πρωτοβουλίας και αυθορμητισμού, σε
συνδυασμό με άμβλυνση του συναισθήματος
74. ◦ Πολλές πτυχές της συμπεριφοράς δεν
διαταράσσονται
Δεν υπάρχουν προβλήματα με τις βασικές
δραστηριότητες της καθημερινής ζωής
Όταν βρίσκονται μακριά από το οικείο περιβάλλον
τους, οι ασθενείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες
ιδίως όταν απαιτείται η ενσωμάτωση νέων
πληροφοριών για την προσαρμογή της
συμπεριφοράς τους στις νέες συνθήκες
76. Μία βαθμιαία απώλεια των γνωστικών
ικανοτήτων
Η φυσιολογική έκπτωση των γνωστικών
ικανοτήτων (γήρας) μπορεί να αποκρύψει τα
πρώτα στάδια της νόσου
◦ Κοινή συμπτωματολογία
Η διάγνωση επιτυγχάνεται μέσω κλινικών και
ειδικών ιστοπαθολογικών εξετάσεων
77. Μη αναστρέψιμη
Τύπου Alzheimer
Αγγειακής αιτιολογίας
Κροταφο-μετωπιαία
Μετά από ΚΕΚ
Μετά από εγκεφαλίτιδα
Αναστρέψιμη
Όγκοι του εγκεφάλου
Τοξίκωση από ουσίες
Υπαραχνοειδές
αιμάτωμα
80. Συνοδά γνωστικά ελλείμματα
◦ Ανομία, κατασκευαστική απραξία, δυσκολία
αναγνώρισης προσώπων και προσανατολισμού
στο χώρο
Συνοδές αλλαγές στην προσωπικότητα και τη
συμπεριφορά
◦ Αδιαφορία, καταθλιπτική διάθεση,
ευερεθιστότητα, απάθεια, αβουλησία
81. Σποραδική εκδήλωση ή οικογενής νόσος
Alzheimer
Ο οικογενής τύπος είναι αυτοσωμικά κυρίαρχος
και το γονίδιό του εντοπίζεται στο χρωμόσωμα 21
(πιθανώς και στο 19)
◦ Χρειάζεται να κληρονομηθεί μόνο ένα μεταλλαγμένο
αντίγραφο του γονιδίου για την εκδήλωση της νόσου
◦ Το γονίδιο σχετίζεται με την παραγωγή της
πρόδρομης πρωτεΐνης του αμυλοειδούς που
συνδέεται με το σχηματισμό των νευριτικών πλακών
82. Διαταραχές της μνήμης
Πρώιμα συμπτώματα: ο ασθενής ξεχνάει ραντεβού,
δεν θυμάται πρόσφατα γεγονότα, επαναλαμβάνει τα
ίδια πράγματα σε συζητήσεις, ξεχνάει που έχει
τοποθετήσει κάτι
Καθώς η νόσο προχωρά, οι διαταραχές της μνήμης
γίνονται εντονότερες
Η επίδοση σε δοκιμασίες μνήμης είναι καλύτερη σε
έργα αναγνώρισης ή ανάκλησης με βοήθεια
◦ Δεν φτάνει στα επίπεδα υγειών ίδιας ηλικίας
Διατηρείται καλύτερα η μνήμη γεγονότων από το
παρελθόν
◦ Οι ασθενείς ζουν στο παρελθόν
83. Διαταραχές του λόγου
Το πιο κοινό σύμπτωμα είναι η δυσκολία στην ανεύρεση
των κατάλληλων λέξεων
◦ Πολύ συχνά ονόματα ανθρώπων
◦ Δυσκολίες στη συζήτηση
◦ Παραφασίες
◦ Έχουν αποδοθεί σε διαταραχή της σημασιολογικής μνήμης
Επηρεάζονται τόσο ο προφορικός όσο και ο γραπτός λόγος
όπως και η ανάγνωση
Η κατανόηση του λόγου διατηρείται όταν πρόκειται για
απλές συζητήσεις
◦ Μειώνεται καθώς η συζήτηση γίνεται πιο πολύπλοκη και
συμμετέχουν περισσότεροι ομιλητές
84. Διαταραχές των επιτελικών
λειτουργιών
Μειωμένη επίδοση σε δοκιμασίες
◦ Ακόμα και όταν δεν υπάρχουν νευροαπεικονιστικά ευρήματα
μετωπιαίας δυσλειτουργίας
Οι δοκιμασίες συνήθως είναι πολύπλοκες και απαιτούν την
ενεργοποίηση και άλλων λειτουργιών
Οι διαταραχές των επιτελικών λειτουργιών είναι
δευτερογενείς
◦ Αποτέλεσμα διαταραχής σε άλλες γνωστικές λειτουργίες
85. Διαταραχές της οπτικοχωρικής
αντίληψης
Πρώιμα συμπτώματα: αυτοκινητιστικά ατυχήματα
λόγω φτωχής εκτίμησης των αποστάσεων, απώλεια
προσανατολισμού, δυσκολία να κατέβουν/ανέβουν
σκάλες
Απλές κατασκευαστικές δοκιμασίες (π.χ. σχεδίαση
ρολογιού, αντιγραφή απλών γραμμών) είναι πολύ
ευαίσθητες στην ανίχνευση οπτικοχωρικών διαταραχών
89. Νευροϊνιδιακοί κόμβοι
◦ Νημάτια που αποτελούνται από ειδικές
πρωτεΐνες και συγκεντρώνονται ενδοκυτταρικά
◦ Προσβάλλουν κατά κύριο λόγο το οπίσθιο ήμισυ
του ιπποκάμπου και λιγότερο το πρόσθιο
◦ Παρόντες σε κάποια είδη άνοιας αλλά όχι στο
φυσιολογικό γήρας
90.
91. Νευριτικές πλάκες
◦ Σφαιρικοί σχηματισμοί που αποτελούνται από
εκφυλισμένες απολήξεις νευρικών και
γλοιακών κυττάρων και αποθέσεις β-
αμυλοειδούς
◦ Προηγούνται της εκφύλισης των νευρώνων
95. Νευροχημικά χαρακτηριστικά
Απώλεια χολινεργικών υποδοχέων
Απώλεια ακετυλοχολινοτρανσφεράσης
◦ Ένζυμο για το σχηματισμό ακετυλοχολίνης
◦ Η απώλεια μπορεί να φτάσει το 70%
◦ Κυρίως στον κροταφικό και το βρεγματικό
λοβό
◦ Συσχέτιση με τον αριθμό των νευριτικών
πλακών και της σοβαρότητας της νόσου
96. Μείωση σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης στο
φλοιό
◦ Πιθανώς λόγω απώλειας προβολών από το
στέλεχος προς το φλοιό
97. ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΜΗΝ ΑΦΗΣΕΤΕ
ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ