7 asid dan bes

1. ASID DAN BES
Facebook: azlanbudun1 Blog: cikgu-lan.blogspot.com

2. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com2
Menurut takrif Arrhenius, asid ialah
bahan kimia yang mengion di dalam
air untuk menghasilkan ion hidrogen,
H+.
Ion hidrogen, H+ ialah atom
hidrogen yang telah melepaskan
elektronnya.
Dalam air, ion H+ bergabung dengan
molekul air, H2O membentuk ion
hidroksonium, H3O+ yang stabil.

3. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com3
 Asid monobes (asid monoprotik) dapat menghasilkan satu ion
hidrogen dalam satu molekul air.
HCl(ak)  H+(ak) + Cl-(ak)
 Asid dwibes (asid diprotik) dapat menghasilkan dua ion
hidrogen dalam satu molekul air.
H2SO4(ak)  2H+(ak) + SO4
2-(ak)
 Asid tribes (asid triprotik) dapat menghasilkan tiga ion
hidrogen dalam satu molekul air.
H3PO4(ak)  3H+(ak) + PO4
3-(ak)
H2O
H2O
H2O

4. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com4
Menurut takrif Arrhenius, bes ialah bahan kimia yang mengion
di dalam air untuk menghasilkan ion hidroksida, OH-.
Kebanyakan bes tidak larut dalam air.
Bes yang larut dalam air dikenali sebagai alkali.
Contoh alkali:
• NaOH
• KOH
• NH3

5. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com5
 Mengawet makanan
 Membuat pelbagai jenis ubat
 Membuat detergen, sabun dan syampu
Cuba pergi ke kedai runcit atau pasaraya, kaji label pada
barangan seperti tin makanan, minuman, ubat dan bahan
pencuci. Kenal pasti nama asid atau bes yang digunakan dalam
barangan itu. Kongsilah dengan rakan-rakan di facebook,
whatsapp, telegram dll…

6. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com6
Asid hanya
menunjukkan sifat
keasidan apabila
dilarutkan dalam
air.
Dengan kehadiran
air, asid akan
terion
membentuk ion
hidrogen, H+.
Alkali hanya
menunjukkan sifat
kealkaliannya
apabila dilarutkan
dalam air.
Air membantu bes
untuk mengion
supaya
menghasilkan ion
hidroksida, OH-.

7. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com7
Asid bertindak balas dengan
bes membentuk garam dan air
• H2SO4 + ZnO  ZnSO4 +
H2O
Asid bertindak balas dengan
logam yang reaktif membentuk
garam dan gas hidrogen.
• 2HCl + Mg  MgCl2 + H2
Asid bertindak balas dengan
karbonat membentuk garam,
air dan karbon dioksida
• 2HNO3 + CuCO3 
Cu(NO3)2 + H2O + CO2

8. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com8
Asid
Rasa masam
Menukarkan
warna kertas
litmus biru
lembap
kepada merah
Nilai pH
larutan akueus
asid adalah
kurang
daripada 7

9. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com9
 Alkali bertindak balas dengan asid membentuk garam dan air.
 NaOH + HCl  NaCl + H2O
 Apabila suatu campuran alkali dan garam ammonium
dipanaskan, gas ammonia, NH3 dibebaskan.
 NaOH + NH4Cl  NaCl + H2O + NH3
 Kebanyakan hidroksida logam tidak larut dalam air. Oleh itu,
penambahan alkali kepada kebanyakan larutan ion logam akan
menghasilkan mendakan hidroksida logam yang tak
terlarutkan.
 2OH- + Cu2+  Cu(OH)2
∆

10. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com10
Alkali
Pahit dan licin
Menukarkan
kertas litmus
merah lembap
kepada biru
Nilai pH
larutan akueus
alkali lebih
daripada 7

11. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com11
 Skala pH digunakan untuk menunjukkan darjah keasidan atau
kealkalian sesuatu larutan akueus.
 Skala ini terdiri daripada nilai pH dalam lingkungan 0 – 14.
 Nilai pH kurang daripada 7 menunjukkan larutan berasid.
 Nilai pH sama dengan 7 menunjukkan larutan neutral.
 Nilai pH lebih daripada 7 menunjukkan larutan beralkali.

12. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com12
Nilai pH
mengukur
kepekatan ion
hidrogen, H+ dan
ion hidroksida,
OH-.
Semakin rendah nilai
pH, semakin tinggi
kepekatan H+.
Semakin tinggi nilai
pH, semakin tinggi
kepekatan OH-.
Meter pH, kertas
pH atau penunjuk
semesta digunakan
untuk menentukan
nilai pH sesuatu
larutan akueus.

13. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com13
Kekuatan asid
bergantung pada
darjah pengionan
atau penceraian asid
itu di dalam air.
Asid yang mengion
lengkap di dalam air
disebut sebagai asid
kuat. Contohnya
HCl.
Asid lemah mengion
separa dalam air.
Contohnya,
CH3COOH.

14. Penjelasan…
Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com14
Sebelum pengionan
[HCl]
[CH3COOH]
Tambah air
Tambah air
Selepas pengionan
[Cl-] [H+]
+
+ +
[CH3COOH] [CH3COO-] [H+]
Tanda [ ] mewakili
kepekatan
Tinggi turus
mewakili kepekatan

15. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com15
Kekuatan alkali bergantung pada
darjah pengionan alkali dalam air.
Alkali kuat mengion dengan lengkap
dalam air. Contohnya, NaOH.
Alkali lemah mengion separa dalam
air. Contohnya, NH3.

16. Penjelasan…
Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com16
Sebelum pengionan
[NaOH]
[NH3]
Tambah air
Tambah air
Selepas pengionan
[Na+] [OH-]
+
+ +
[NH3] [NH4
+] [OH-]
Tanda [ ] mewakili
kepekatan
Tinggi turus
mewakili kepekatan

17. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com17
 Kepekatan sesuatu larutan merujuk kepada kuantiti zat
terlarut dalam seunit isi padu larutan, biasanya 1 dm3.
 Kuantiti zat terlarut boleh disukat dalam gram atau mol.
 Kepekatan boleh ditakrifkan dalam dua cara:
1. Kepekatan (g dm-3) = Jisim zat terlarut (g)
Isi padu larutan (dm3)
2. Kepekatan (mol dm-3) = Bilangan mol zat terlarut (mol)
Isi padu larutan (dm3)
 Unit kepekatan yang biasa digunakan oleh ahli kimia ialah mol
dm-3 atau molar (M).

18. Perhatian…
Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com18
 Kemolaran ialah bilangan mol zat terlarut yang terdapat di
dalam 1 dm3 larutan.
 Hubung kait antara kemolaran dengan kepekatan:
Kemolaran
(mol dm-3)
Kepekatan
(g dm-3)
x Jisim molar
÷ Jisim molar
Sila rujuk contoh 7.1 , 7.2 dan 7.3
Buku Teks Kimia Tingkatan 4
hal. 124-125

19. Penjelasan lanjut…
Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com19
 Kemolaran (mol dm-3) = Bilangan mol zat terlarut (mol)
Isi padu larutan (dm3)
 Daripada formula di atas,
 Bilangan mol zat terlarut = kemolaran x isi padu larutan
 n = MV
iaitu n = bilangan mol zat terlarut (mol)
M = kemolaran larutan (mol dm-3)
V = isi padu larutan (dm3)
Sila rujuk contoh
7.4 Buku Teks
Kimia Tingkatan 4
hal. 125

20. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com20
 Sesuatu larutan yang kepekatannya diketahui dengan jitu disebut sebagai
larutan piawai.
 Larutan piawai dapat disediakan dengan menggunakan kelalang
volumetrik.
 Contohnya, menyediakan 250 cm3 larutan piawai natrium hidroksida,
NaOH 0.1 mol dm-3. [JFR: NaOH, 40]
 Penghitungan:
 Isipadu larutan = 250
1000
= 0.25 dm3
Bilangan mol NaOH = 0.1 mol dm-3 x 0.25 dm3
= 0.025 mol
Jisim NaOH = 0.025 mol x 40 g mol-1
= 1.0 g

21. Langkah penyediaan…
Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com21
1.0 g serbuk natrium
hidroksida ditimbang dan
dimasukkan ke dalam 100
cm3 air suling di dalam
sebuah bikar
Campuran dikacau dengan
rod kaca
Larutan dituang ke dalam
kelalang volumetrik
menggunakan corong turas
Bikar dan corong turas
dibilas dengan air suling
dan dituang ke dalam
kelalang volumetrik
sehingga ke tanda sengatan
Kelalang volumetrik
ditutup dan campuran
digoncang hingga sekata

22. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com22
Suatu larutan dengan
kepekatan tertentu dapat
disediakan dengan kaedah
pencairan.
Asid dalam makmal
seperti HCl, H2SO4,
HNO3 disediakan
melalui pencairan asid
pekat komersial
dengan kuantiti air
suling yang berbeza.
Penambahan air
kepada sesuatu larutan
(pencairan) akan
mengubah kepekatan
larutan tetapi tidak
mengubah kuantiti zat
terlarut di dalam
larutan itu.

23. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com23
 Maka,
Bilangan mol zat
terlarut
sebelum pencairan
Bilangan mol zat
terlarut
selepas pencairan
M1V1
1000
M2V2
1000
M1V1 M2V2
M1 = kemolaran
larutan sebelum air
ditambahkan
M2= kemolaran
larutan selepas air
ditambahkan
V1 = isi padu
larutan sebelum air
ditambahkan
V2 = isi padu
larutan selepas air
ditambahkan

24. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com24
 Peneutralan ialah tindak balas antara asid dengan bes/alkali
menghasilkan garam dan air sahaja.
Asid + Alkali  Garam + Air
HCl + NaOH  NaCl + H2O
2HNO3 + MgO  Mg(NO3)2 + H2O
contoh
Tindak balas
yang berlaku
adalah antara
H+ dan OH-
menghasilkan
H2O

25. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com25
Pentitratan ialah kaedah makmal untuk
menentukan isi padu asid yang
diperlukan dengan tepat untuk
meneutralkan suatu alkali yang isi
padunya ditetapkan atau diketahui dan
sebaliknya.
Takat akhir pentitratan ialah isi padu asid
iaitu peneutralan telah berlaku dengan
lengkap di mana semua H+ telah
bergabung dengan semua OH-
membentuk H2O.

26. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com26
• Penunjuk asid-bes seperti
fenolftalein (merah jambu kepada
tidak berwarna) dan metil jingga
(kuning kepada jingga)
• Mengukur kekonduksian elektrik
larutan (kekonduksian minimum).
• Mengukur nilai pH dengan alat
antara muka berkomputer.
Cara
menentukan
takat akhir
pentitratan:

27. Facebook: azlanbudunBlog: cikgu-lan.blogspot.com27
 Pada takat akhir:
 Iaitu,
 Ma = kemolaran asid
 Mb = kemolaran alkali
 Va = isi padu asid
 Vb = isi padu alkali
 a = bilangan mol asid dalam persamaan kimia
 b = bilangan mol alkali dalam persamaan kimia
MaVa
MbVb
a
b