Pljosnati i valjkasti crvi

1. Pljosnati i valjkasti crvi
61.-62. nastavna jedinica
Biologija za 1. razred - svi smjerovi
Violeta Novaković, profesor

2. Pljosnati crvi (Platyhelminthes)
• Opšte karakteristike:
 Naseljavaju slane i slatke vode
te vlažno zemljište a ima i
parazita
 Organizmi bez tjelesne duplje,
 Tjelesni zid troslojan
 Karakteristična bilateralna
simetrija sa izraženom
cefalizacijom
 Tijelo, dorzo-ventralno
spljošteno

3.  Aktivno se kreću,imaju dobro razvijene glatke mišiće
ispod epidermisa
 Sistem za izlučivanje predstavljen protonefridijama
 Nervni sistem složeniji nego kod dupljara-postaje
centralizovan-vrpčast nervni sistem
 Prvi put u evoluciji se javlja crijevni sistem iako je
nepotpun (usta, prednje i srednje crijevo)
 Na draži iz spoljašnje sredine reaguju,posebno
pokretni oblici (organ za ravnotežu)
 Nemaju razvijen respiratorni i krvni sistem

5. Razmnožavanje
I BESPOLNO: fragmentacija i pupljenje
II POLNO
Odlikuju se složenim životnim ciklusom,koji uključuje
i čovjeka, za koga su posebno opasne pantljičare i
metilji

6. Podjela
TURBELLARIA-
trepljasti crvi
TREMATODES-
metilji
CESTODES-
pantljičare
Predstavnik: planarija Predstavnik: veliki
i mali metilj
Predstavnik: svinjska,
goveđa pantljičara

7. Valjkasti crvi (Nemertina)
• Opšte karakteristike:
 Naseljavaju vlažna staništa
 Veliki broj vrsta su paraziti
 Imaju primarnu tjelesnu duplju- PSEUDOCELOM
 Imaju oblo, izduženo, glatko i tanko tijelo, bez
izraženog glavenog regiona
 Bilateralna simetrija tijela

8. Građa
CRIJEVO
PORA ZA IZLUČIVANJE
USNI OTVOR
NERVNI PRSTEN
POLNA
ŽLIJEZDA
KUTIKULA
POLNI OTVOR
ANALNI
OTVOR

9. CRIJEVO
PRIMARNA
TJELESNA DUPLJA
-PSEUDOCELOM

10. Ishrana
• Hrane se uginulim organizmima, bakterijama, sitnim
životinjama, sokovima korjenova biljaka i hifa gljiva ili
su paraziti
• Prvi put u toku evolucije javlja se potpun crijevni sistem
Crijevo
Analni otvor
Usni otvor

11. Disanje i izlučivanje
• Dišu površinom tijela , nemaju respiratorne organe
kao ni krvotok
• Štetne materije izlučuju preko žlijezda i cjevčica

12. Nervni sistem
• Vrpčast nervni sistem
• Čulni organi su slabo razvijeni (bolje su razvijeni kod
slobodnoživećih)
• Čulo dodira, hemijska, svjetlosna čula
Nervni prsten
Nervne vrpce

13. Razmnožavanje
• Polno - odvojenih su polova (muške i ženske jedinke)
• Polni organi cjevasti, nemaju u razviću stadijum larve
• Ženke su često krupnije od mužjaka Mužjaci nekih
vrsta imaju “uvijen” rep
Polna žlijezda

14. Najznačajniji predstavnici:
• Čovečja glista (Ascaris lumbricoides)- Jedan je od
najkrupnijih crijevnih parazita čovjeka, čije ženke
dostižu 20 do 40 cm, a mužjaci su nešto sitniji sa
dužinom od 15 do 25 cm

15. Dječija glista (Enterobius
vermicularis)- Sitnija je od
čovječije gliste 0.5-1 cm Živi u
crijevu djeteta
Noću polaže jaja oko analnog
otvora Dijete se češe i jaja
preko prljavih ruku ponovo
unosi u crijevo “Pundravac”

16. Trihinela(Trichinella spiralis) –najopasnija za čovjeka
(izaziva bolest trihinelozu). Jedan dio života provodi
u crijevu a drugi u mišićima istog domaćina. Mlade
larve krvlju dospjevaju u mišiće. Učaurene larve u
mišićima mogu opstati preko 20 godina
UČAURENA LARVA

17. Pitanja za utvrđivanje:
1. Kako se hrane a kako razmnožavaju pljosnati crvi?
2. Šta je pseudocelom?
3. Kakav nervni sistem karakteriše pljosnate crve?
4. Kako dišu pljosnati i valjkasti crvi?
5. Klasifikacija pljosnatih crva!
6. Koji su najznačajniji prestavnici valjkastih crva?

18. Očekivani ishodi učenja:
• Razlikovanje pljosnatih od valjkastih crva
• Razlikovanje osobina različitih grupa dupljara
• Objasniti građu i način funkcionisanja pljosnatih crva
• Objasniti građu i način funkcionisanja valjkastih crva
• Razumijevanje ciklusa razvića i razmnožavanja
parazitskih crva