жера №48

1111111111
êîãàðíÿ 2015 èíêîãàðíÿ 2015 èíêîãàðíÿ 2015 èíêîãàðíÿ 2015 èíêîãàðíÿ 2015 èí ¹¹¹¹¹4848484848 (((((10425)10425)10425)10425)10425)
ÄÅÊÀÁÐÜÄÅÊÀÁÐÜÄÅÊÀÁÐÜÄÅÊÀÁÐÜÄÅÊÀÁÐÜ
Êûöåë³ õàëûê ëîøòû ïîïàò:
“ßñû ³ëü îéõû, öèë³ë³í ñèò³, êûäû
âåö¿í ñ³ðí³ë òîëåø, ï³ë¿ àãûë”
- èêò³ò àíçûöîê ò¿ä¿ ã¿ö ïå-
ðåã³ëò êîäûí àê êåðä. É³ë¿í
ÿñûëàí ìîë ñóñó ëè³ø - êîãî
ñóëûê. Êîíå÷íî, ¿øê¿ì¿ì ïå-
ðåã¿ì³ø, é³ë¿ì æ³ë³åí ìûø-
òûìàø ãèø³í êàæäûé ýäåì øà-
íàëòûøàøëûê. Ä³ øóëûêàíæû-
ëàí îñîâûí àéûðòåì³ëòø¿âë³
â¿ê¿ ïóðû ø¢ì äîíî ø¿ì³ð³-
ê¿í àíæàëìûëà. Âåò èíâàëèäâë³³ò
âåðåì³øò¿æ¿ øóëûêàí ê³ï-ê¿ë³í
ûëûíûò ä³ òèä¿ ãèø³í ¿ë¿ì¿
êóðûìûøòû ìû÷êû øàíàò ä³
ÿæî ê³ï-ê¿ë äîíî èêòºð àøêåä
êåì¿øò¿ì êºðã¿øò¿ óðäàò.
Èíâàëèäâë³í äåêàäà æåï¿í
âåëå ëûñêûäû øóëûêàí ýäåì-
âë³ì ³ø¿íä³ð¿ì¿í³ - ý÷å³ò
ì³ìí³í ñàìûíüíà. Ëà÷ òóàí äîí
ëèø¿ë ýäåìâë³øò¿í øûòûð äîíî
í¿í¿ êàæäûé êå÷¿ì â³øëèò ä³
¿íÿí¿ì³ø äîíî àíçûêûëà ¿ë³ò.
“Òåòÿì, õîòü-ìàõàíüû ò¿ä¿
ëèæ¿, ø¢ì âàøò ÿðàòàø, êóø-
òàø, òûìäàø, ò¿ä¿ âåðö, íè-
ìàì àíæûäå, êðåä³ë³ø”, - êûì-
øû ãðóïïàí èíâàëèä òåòÿí ³â³,
òûìäûøû Â.À. Íèêèôîðîâà
øàíûìàøûæûì êåëåñ¿ø.
À ëè³ëò¿í òèä¿ 2001-ø¿ èí,
ø¿æ¿ì. Èçè Äèàíà èêø¿ êëàñ-
ñûøòû òûìåíü¿í, ø¿æ¿ êàíè-
êóëûì ê³íåí øîêòåí âåëå ûëûí,
êûöå ò¿ä¿ õâîðàåí êîëòåí. Âàø-
òàëòøû öåð êîãî òåìïåðàòóðà
äîíî øûïøûëòûí, âðà÷âë³ “Ìå-
íèíãèò”-¿í ïðèçíàêâë³ýø øîò-
ëåí¿ò. Äèàíàí ¿ë¿ì³ø¿æ¿
“ø¿ðò¿ ìû÷êàò” êå÷åí. ¯øêå-
æ¿ ò¿ä¿ èêìàíÿð èøò¿ øêî-
ëûøòûøû ñî÷èíåíèøò¿ ñèðåí:
“Âðà÷è ñêàçàëè ìàìå, ÷òî ÿ óìè-
ðàþ. Íî ÿ âûæèëà. Âûæèëà, ïî-
òîìó ÷òî î÷åíü ëþáëþ ìàìó è
ïàïó, ñâîèõ ðîäíûõ. ß î÷åíü
õîòåëà æèòü. ß îñòàëàñü æèâà,
íî ïåðåñòàëà ñëûøàòü”.
“Ì¿íü ò¿í³ì öèë³ óëû-óêåì
ëûêòûí ïóàø é³ìä¿ ûëûíàì”, -
Âàëåíòèíà Àíàíüåâíà ïåëåøò¿ø.
Áîëüíèö¿âë³øò¿ êèì¿ êîê ò¿ëç¿
ëîøòû, ìà ø¢ì êºðã¿øò¿ øî-
ëûí, êîíå÷íî, ³â³ âåëå ï³ëåí
êåðäåø! Ä³ âàðàæàò òåòÿë³í
øóëûêûì ïºðò¿ëò³ø ìàíìû øà-
íûìàø äîíî ñî ¿ë¿ì¿. Ýêñò-
ðàñåíñâë³ ã¿ö ò¿íã³ë¿í, ìèëëè-
îí óòëà ò³íã³³ø îïåðàöè ãèø³í³ò
òóìàéûìû, ÿäûøòìû.
À Äèàíà ò¿ æåï¿í Ñåìåíîâ-
êûøòûøû êëóõîéâë³ë³í ñïåöèàëü-
íûé øêîë-èíòåðíàòûøòû ï³ë¿-
ì³ø¿ì ïîãåí. ¯ä¿ð³ø¿í ìî-
ëûâë³ ã¿ö èê êîãî àéûðòåìæ¿
ûëûí: ò¿ä¿ ïîïåí ìûøòåí. Ïè-
ñòåðë³ øêîëûí èêø¿ êëàññûø-
êûæàò óæå êíèã³ì ëûäûí ìûø-
òûøû òîëûí, ÿìàêâë³ì øóêûì
ï³ëåí, øàéûøò ïóýí êåðä¿í.
Øêîë-èíòåðíàòûøòûæàò Äèàíàëàí
1 - 10 äåêàáðü - Èíâàëèäâë³í äåêàäà
øàéûøòûêòàø, ïîïûêòàø ïåäà-
ãîãâë³ ñî öàöåí¿ò, à é³ë¿í øàÿì
Äèàíà ò¿ðâ¿ ò³ðâ³ò¿ì¿ äîíî
ûíãûëàø òûìåíü¿í, ò³íãâë³ ëîø-
òû êèä ä³ æåñòâë³ äîíî õûòû-
ðåí.
“Ï¿ò³ðè òåòÿì, èçèì, ì¿í-
ä¿ð â³ðåø øóýí êîäàø ïèø ÿñû
ûëûí. Ì¿íü ì³ã¿ðåì, Äèàíà
ì³ã¿ð³, âåñ òåòÿâë³ ãàíü àãûë,
êëóõîé ëèì¿æ¿ ãèø³í³ò ò¿ä¿
¿øêå ñåì¿íüæ¿ îéõûðåí, íåë¿í
øêîëûø ïðèâèêíåíí³, òîííààò
¿øêå òûìäåí, çàíèìàÿëò àíæåíí³.
Êîê ³ðíÿ âóé ã¿ö ï¿ò³ðè, âàðà
øîýíð³ê ñî Ñåìåíîâêûø êûäà-
ëûøòûííà. Ñîòîâûé òåëåôîí ý÷å
ò¿í³ì êîãîíæîê ûëäå. Ï¿ò³ðè,
êîíå÷íî, òåòÿí êîìïëåêñ øèæ³ë-
ò¿í. Ì³ ò¿í³ì ñî ëàäíàíãäàðåí,
ûíãûëäàðåí ìèýíí³“, - Âàëåíòèíà
Àíàíüåâíà øàéûøòåø.
Äèàíà øêîë-èíòåðíàòûøòûøû
òûìäûøûâë³æ¿ì Î.Ë. Ìèðî-
íîâàì, À.Í. Âàâèëîâàì, Å.Ï. Àí-
äðååâàì ä³ ìîëûìàò ïóðûí
³ø¿íä³ð³.
¯ä¿ð³ø¿í ¿ë¿ì³øò¿æ¿ êó-
ìèð ñåì¿íü ò¿ä¿í ³ê³æ¿ äîí
¿ç³æ¿ ûëûíûò. Ñâåòà äîí Äèìà
øêîëûøòû òûìåíüì¿øò¿ ãîäûì
øóêû ãðàìîòûì í³ë¿í¿ò. “Ì¿-
ë³ì³ò ãðàìîòûâë³ êåë¿ò”, - Äè-
àíà ìàíûí. Ä³ øàíûìàøûæûì
øîêòåí. Ò¿ä¿ ïðåäìåòâë³ äîíî
îëèìïèàäûâë³øò¿ ñ¿íã¿ø¿ ëèí,
òåííèñëà, âîëåéáîëëà ìàäìàø-
òû, å÷¿ äîíî êåì³øò¿ ï¿ñ¿-
ëûêøûì àíæûêòåí. “Òðîïîé
Îíàðà” ìåæðåãèîíàëüíûé òóðñ-
ëåòûøòû ó÷àñòâóåí. Ñåê øóêû
ãðàìîòûì èì³ø äîíî ïîëó÷àåí,
ê¿ç¿ò³ò Äèàíà áàññåéíûø êàø-
òàø ïèø ÿðàòà. Âíåêëàññíûé
ï³ø³øò³ò ¿øê¿ìæ¿ì ÿæîí àí-
æûêòåí. Ñåìåíîâêûøòûøû
øêîë-èíòåðíàòûì ðóø é¿ëì¿ ã¿ö
ïàñíà, èðñ³ “â¿ç¿ò³í” îòìåò-
êåø òûìåíü ï¿ò³ðåí. Êðóæîê-
âë³øò¿ ÿæîí ûðãàø, êðåñò¿ë³
ò¿ðë³ø, ìîëû êèä ï³ø³ì ìàñ-
òàðûí ¿øò³ø òûìåíü¿í.
Äèàíà êîãîí êíèã³ì ëûäàø
ÿðàòà, ä³ ìà óì ï³ëåí í³ë³ø
èíòåðåñø¿ ä³ òûìåíÿø ñòàðàé-
ûìûæû äîíî Óëüÿíîâñêûøòû-
øû ôàðìàöåâòè÷åñêèé êîëëåäæ¿ø
êîðíûì êû÷åí. “Ëàáîðàòîðíàÿ
äèàãíîñòèêà” 4/1 ë ãðóïïûøòû
ï³ë¿ì³ø¿æ¿ì êåëãåìäåí. Êîë-
ëåäæ¿øò¿ í¿ë è òûìåíü¿í,
2014-ø¿ èí ßêøàð äèïëîì äîíî
ò¿ä¿ì ï¿ò³ðåí. Òàãà÷û êå÷åø
Ä.Íèêèôîðîâà Óëüÿíîâñêèé îá-
ëàñòüûí Äèìèòðîâãðàä õàëàøòû
“Àâèàöåííà” ìåäèöèíà öåíòð¿í
ëàáîðàíò ûëåø. Êûðûê ìàðûí
¿ä¿ð³ø âåðö êûìûë ¿ë¿æåø,
Äèàíàì êîëëåãûâë³æ¿, âóéëàòû-
øûâë³ øîòåø ïèøò³ò, ïèø îò-
âåòñòâåííûé ûëìûæû ãèø³í, ÿæî
ñïåöèàëèñò ñåì¿íü õâàëÿò. Òè
êå÷¿âë³ ëîøòû Äèàíàí øà÷ìû
êå÷¿æ¿ ûëûí, 21 èì òåìåí.
Ì³ ò¿ä¿ë³í ö³ø¿ì ñîãîíüëåí³,
òåê èê ñîòû ø¿ä¿ð ãàíü ³òè äîí
³âèæ¿ì ä³ òóàíâë³æ¿ì ñîîê
ñóñóýìä³.
Í. ßÊÎÂËÅÂÀ.
Ñíèìêûøòû: êûðûê ìàðûí
¿ä¿ð Äèàíà Íèêèôîðîâà.
Ñîëàí ÿæî ¿ë¿ì³ø âåðö
Øîøìàð ã¿ö - öèë³ âåê¿
Ìàíå, ¿íäå ë¢êò¿ì¿ êîð-
íû ìû÷êû Ê³ò³ Øîøìàð ã¿ö
àâòîìàøèí³ äîíî õîòü-êûíàì
õîòü-êûø êûäàë ë³êò³ø ëèýø.
Òèøò¿ø¿ õàëûê êîðíûì ñäàé-
ûìû êå÷¿í êóøòûëãûí ø¢ë³ë-
òåí, ñòðîèòåëüâë³ë³í òàóì êå-
ëåñåí.
Ò¿ã³éñîëà ã¿ö Ê³ò³ Øîø-
ìàð ÿêòå 800 ìåòð êûòàí êîð-
íûì Ñóàñëàìàðûøòûøû
“Ñòðîéñåðâèñ” îðãàíèçàöèí êîë-
ëåêòèâ ë¢êòåí ä³ ùåáåíü äîíî
ëåâåä¿í. Ï³ë¿ì³í, òè ïðîãðàì-
ìûø ïûðûìû âåðö ðàéîííàí
ä³ Ìèêð³ê ñîëà êûìäåì¿í àä-
ìèíèñòðàöè, ðåñïóáëèê¿í³í
îðãàíâë³ øûòûðëàíåí¿ò.
Ó êîðíûì ïà÷ìû ãîäûì
ñòðîèòåëüâë³ë³í ä³ Øîøìàð âåë
õàëûêëàí ïóðû øàÿì ðàéàäìè-
íèñòðàöèí ò¿íã àðõèòåêòîð Â.À.
Ìÿìóøêèí, Ìèêð³ê ñîëà êûì-
äåì àäìèíèñòðàöèí ãëàâà Á.Ç.
Âàñþòèí, “Ìàðèéñêàâòîäîð”-ûí
ò¿íã èíæåíåð Ñ.Ò. Òÿïóãèí ä³
ìîëàò êåëåñåí¿ò. Òè ÿæî ñî-
áûòè ë¿ì äîíî øîøìàðâë³í
êûðàâåö¿ì òîòåøò¿í¿ò.
Èêò¿ õóäà, êîðíûí öèë³ óñ-
ëîâè áåçîïàñíîñòü ñåì¿íü ÿðàë
àãûëàò, Öèê õàëà ã¿ö Ìèòðèñî-
ëà ÿêòå êàøòøû àâòîáóñûì Ê³ò³
Øîøìàðûø êîëòàø àê ëè. ßðà,
õîòü êîðíûæû ò¿ø ïà÷ûëòûí.
Âåñ ë¢êò¿ì¿ êîðíûì Øóð-
ä¿íã âåë ãðàíèö³ ã¿ö Ýòüûâàé-
íûð ÿêòå Ñóàñëàìàðûí “Ýëèò-
ñòðîé” ë¢êò³. “Òè êîðíûìàò
òåíå ñäàéûøàøëûê ûëûò”, -
Âëàäèìèð Àâåíèðîâè÷ êåëåñ¿ø.
Íî òèøò³ò èê àêñèò¿ óëû, ãðà-
íèö³ ã¿ö Øóðä¿íã ÿêòå Íè-
æåãîðîäñêèé îáëàñòüûø ïû-
ðûøû 200 ì êûòàí êîðíû
ë¢êò¿äå êîäåø.
Ñîâåò æåï¿í òè âåê¿ êîð-
íûì Â¿öïèñò¿ äîðö ë¢êò³ø
ò¿íã³ë¿í¿ò, íî ¿øòåí ÿðûê-
òûäåëûò. Òè êîðíûìîê ë¢ê-
ò¿ì¿ê¿, õàëûêëàí ëó÷èð³ê
ëèýø ûëûí. Ñ³é, ïðîáëåìíûé
ÿäìàøûì ðåø¿ì¿ ãîäûì ï¿-
ò³ðè õàëûê äîíî ê³íã³ø¿ì¿ë³.
¯íäå Øèìâàæ ñîëàæû ìîëî
ºðä¿æåø êîäåø. ßæî óñëîâè
óêå âåëä¿ê ò¿øò¿ ê¢í ¿ë¿ì¿
øîýø? Ïðèðîäà ìîëî ÿæî.
Ìà-ã¿íÿò, ôåäåðàëüíûé
ïðîãðàììà ñåì¿íü òåíå ðàé-
îíûøòûíà êîðíûâë³ì öèë³í
øîòåø èêìàíÿð ñîëà ÿêòå
ë¢êò¿ì¿. Êûöå Âëàäèìèð Àâå-
íèðîâè÷ êåëåñ¿ø, 2016-øû èýø
ïëàíûø êîðíûì ë¢êò³ø Êóëà-
êîâûí Êîïîíàë ºëèö³ âåê¿,
ßìàíãàø âåë Ëàòàíñîëà ã¿ö
Àòüñèð ÿêòå ïûðòûêòàø øà-
íàò. Ìàðû Ýë äîí ðàéîííàí
òîëøàø è³ø áþäæåòâë³í ñòðî-
êàâë³ýø êûöå ñèð³ò, òåíãå
ëèýø, íî ý÷å ïîäïèñüâë³ì
ø¿íä¿ì¿ àãûë.
ßäûíäà - â³øåøòåí³
Ãàç ïû÷ óëû, íî...
Ðåäàêöèøê¿í³ Ñàíóê âåë â¿ö
ñîëàí ¿ë¿ø¿âë³ ë¿ì äîíî
ñèðì³ø ïûðåí. Í¿í¿ ðàéîí-
íàí ä³ Éîëàñàë êûìäåì¿í
âëàñòüâë³í îòâåòñòâåííûé ýäåì-
âë³ ã¿ö ÿäûò: “Êûíàì ì³ìí³í
ñîëàâë³ ÿêòå ãàç ïû÷ûì øûï-
øûí ïóàò? Ïðîåêò¿ì ¿øò¿ì¿,
òðóáàâë³ì í³ë¿í ïèøò¿ì¿, à
ïàêûëàæû ï³ø³ì ê¢ ¿øò¿-
ø³øëûê? Ì³ ëîøòûíà 70 - 80
è³øâë³³ò ûëûò, í¿í³ò ïºð-
ò¿øêîê ãàç òîëûí øîìûì óæ-
íåøò¿. ²íÿò, ì³ìí³í òè ïðî-
áëåì¿ì ðåø¿ì¿ øîòûøòû ÿä-
ìàøûì ðàéñîáðàíèí ñåññèí
ïîâåñòêûø ïûðòàò?” Ðàéñîáðà-
íèí ïðåäñåäàòåëü À.Â. Ãóðüÿ-
íîâëàí êåëåñåíí³.
Òè ÿäìàøûì êîíòðîëüûø-
òû Éîëàñàë ñîëà êûìäåì àä-
ìèíèñòðàöèí ãëàâà Í.Â. Ñîëî-
âüåâ ä³ ðàéîííàí âëàñòÿò êû-
÷àò. Òèä¿í âåðö â³ð¿øò¿ø¿
ä³ Éîëàñàë êûìäåì ã¿ö ðàé-
ñîáðàíèøê¿ àéûðûìû äåïó-
òàòâë³³ò øàëãàò, ñ³é. Ãàçèôèêà-
öè ïðîãðàììûì âåñ èýø Ìàðû
Ýë Ãîññîáðàíèí äåïóòàòâë³ ïèí-
ã¿äåìä³ò. Òè ïëàíåø Ñàíóê âåê¿
êîãî äàâëåíè³í ãàç ïû÷ûì
øûïøàø ï³ëåìä³ò ëèýø ìà? Òè
ÿäìàøûì ðàøåìä³ø îòâåò¿ì
ðàéîííàí ò¿íã àðõèòåêòîð Â.À.
Ìÿìóøêèí ã¿ö ÿäíà. Ò¿ä¿
òºðºê êåëåñ¿ø: “2017-ø¿ è³ø
ïëàíûø ïûðòûêòàø öàöåí³.
Ïðîåêò óëû, ýêñïåðòèç¿ì
ýðò¿ì¿. Êîãî äàâëåíèì òûð-
õûøû ãàç ïû÷ûì òè ñîëàâë³
âåê¿ Ïèñòåðë³ âåö øûïøàø
ï³ëåìä¿ì¿. Êûòøû èêò³ â¿ö
óøòûø ëèýø. Ñîëà ìû÷êû ãî-
ñóäàðñòâî ä³ õàëûê øîòåø
øûïøàø ìàíûí, “Óñòîé÷èâîå
ðàçâèòèå ñåëüñêèõ òåððèòîðèé”
ïðîãðàììûø ïûðòàø øàíåí³,
íî êûöå ëèýø, ý÷å öèë³ òºð
êåëåñ³ø àê ëè. Ãàç ïû÷ûì øûï-
øûí êàíäàø, ñîëàâë³ø ãàçûì
ïóàø ìàíûí, ò¿øò¿ ýäåìâë³í
ïºðò øîò öèë³ â³ðå ãàçîâûé
îáîðóäîâàíèì ø¿íä¿ì¿ øî-
òûøòû 80 ïðîöåíòåø é³ìä¿
ëèø³øëûê”.
Òåíãå Â.À. Ìÿìóøêèí Ñà-
íóê, Â³ð³ø³íãûð, Èçèê, Ïåð-
òþê, Îëüîêàíñèð õàëûêûì ëàä-
íàíãäàø îòâåò¿ì ïóø. Òèøò¿
êîîïåðàòèâ óëû, ãàç ïû÷ûì
øûïøìàø, ò¿øê¿ ãàçûì êàí-
äûìàø ò¿ä¿í èíèöèàòèâíûé
ï³ø³ ã¿ö³ò çàâèñèìûé ûëåø.
À 2016-øû èí ãàçèôèêà-
öèì Ïàéñêûðûê - Ø¿ðã¿ä¿ð
(Ðåâîëþöè) ëèíèøò¿ âèä³ø øà-
íàò. Íî ý÷å³ò ï³ëåìäåí³: 2016
- 2017 è³ø ïëàí ý÷å øàíû-
ìàø âåëå, à êûöå ëà÷îêûøòû
ëèýø, áþäæåòâë³ àíæûêòàò.
Òè öåëåø ï¢ë³ îêñà êåëåø.
È. ËÎÁÀÍÎÂ.

Ê¢êø¿íÊ¢êø¿íÊ¢êø¿íÊ¢êø¿íÊ¢êø¿í
³êëåí¿ò³êëåí¿ò³êëåí¿ò³êëåí¿ò³êëåí¿ò
Òåàòð èñêóññòâî øîòûøòû
çàñëóãûæû ä³ øóêû è ï³ø³ì
ÿæîí ¿øò¿ì¿æ¿ ãèø³í Ìàðû
Ýë Ðåñïóáëèê¿í “Êûðûê ìàðû
äðàìà òåàòð” ãîñóäàðñòâåííûé
àâòîíîìíûé êóëüòóðà ó÷ðåæäå-
íèí àðòèñòø¿ Íàòàëèÿ Åëèññåâ-
íà ÃÓÑßÍÎÂÀËÀÍ Ìàðû Ýë
Ðåñïóáëèê¿í Âóéëàòûøû
Ë.Ìàðêåëîâûí 2015-ø¿ èí 27
íîÿáðÿø Óêàçøû äîíî “Ìàðû
Ýë Ðåñïóáëèê¿í çàñëóæåííûé
àðòèñòø¿“ ïî÷åòàí ë¿ì¿ì
ïóìû.

”ÆåðÆåðÆåðÆåðÆåð³” 2015 èí 11 äåêàáðü22222
Ï¿ç¿êíûð áèáëèîòåêà Ï¿ç¿ê-
íûð ÄÊ-í çäàíèøò¿ â³ðë³í³.
Ò¿ä¿ì øóêû è Íèíà Èâàíîâíà
Áû÷êîâà âóéëàòà. Ñàãàæû òåíãå-
îê 2002-øû è ã¿ö áèáëèîòåêàðü
ñåì¿íü Íàäåæäà Âèòàëüåâíà Ñòî-
ëÿðîâà ï³ø³ë³. Ò¿ä¿ Ò³ê³ð³
ñîëàøòû ¿ë³, êàøòàøûæû Ï¿-
ç¿êíûð ÿêòå ëèø¿ë àãûë. ¯øêå
ï³ø³ êîðíûæûì Í.Â. Ñòîëÿðî-
âà Êèëåìàð ðàéîíûí Ìàéñêèé
ïîñåëêûøòû ðóø é¿ëì¿ì ä³
ëèòåðàòóðûì òûìäûøû ñåì¿íü
ò¿íã³ë¿í. Ò¿øê¿ òûìäàø íà-
ïðàâëåíè äîíî êîëòåí¿ò. À êûì
è ýðò¿ì¿ê¿, Íàäåæäà Âèòàëüåâ-
íà ¿øêå øà÷ìû â³ð¿øê¿æ¿,
Ò³ê³ð³ ñîëàøêû, ïºðò¿ëåø ä³
òè ñîëàøòîê â³ðë³í¿ø¿ áèáëèî-
òåê¿ø ðîâîòàÿø ïûðà. Ìàðëàí
¿øêå òóàí ñîëàøêûæîê êå³. Íî
2002-øû èí Ò³ê³ð³ áèáëèîòåê¿ì
ñîêðàùàåí¿ò ä³ ðîâîòàÿø Íà-
äåæäà Âèòàëüåâíà Ï¿ç¿êíûð áèá-
ëèîòåê¿ø âàíæåí. Ò¿ ãîäøåí
Íèíà Èâàíîâíà äîíî èêâ³ðåø èêû-
øûí òðóÿò, ý÷åæ¿ ñàêîé ìåðî-
ïðèÿòèâë³ì òåòÿâë³ äîíî ýðò³ð³ò.
Øóêûæûìîê Ï¿ç¿êíûð øêîëûø-
òû ýðò³ð³ò. Âåò òåòÿâë³ì ò¿øê¿
øêîëüíûé àâòîáóñ øûïøòà, í¿í¿
ì¿íä¿ðí¿ ¿ë³ò, âàäåø³ò òîêûø-
òû í³íãå³. Óðîêâë³ ïàøòåê í¿í¿
òîêûøòû òàëàøàò. À ëèøí¿ð³ê
¿ë¿ø¿ òåòÿâë³ ñóñóíîê áèáëèî-
òåê¿ø òîëûò, øàõìàòëà ìàäûò,
ìåðîïðèÿòèâë³øò¿ ó÷àñòâóÿò.
Êûöå Íèíà Èâàíîâíà ï³ëä¿ðò¿ø,
ñåê àêòèâíûé 9-ø¿ êëàññûøòû
òûìåíüø¿ ¿ðâåç¿âë³ Ðîìàí
Ñàðàìáàåâ, Ãåííàäèé Ñàðàìáà-
åâ, Ýäóàðä Èêàñîâ ûëûò. Í¿í¿
ø¿ðåíîê áèáëèîòåê¿ø ïûðàò,
êíèã³âë³ì ëûäûò. Ïèø ôàíòàñ-
òèê¿ì ÿðàòàò. Òè èí òîëøû ó
êíèã³âë³ì í¿í¿ ñåê ï¿ò³ðè ëû-
äûí ë³êò¿ò. À áèáëèîòåê¿í ôîíä,
êûöå Í.È. Áû÷êîâà êåëåñ¿ø, è
é¿äå èçèí-îëåí ïàéäàðàëò ìè³.
Òåâåø, îñòàòêà èâë³í ñî ïîñûë-
êûâë³ êíèã³âë³ äîíî òîëûí øàë-
ãåí¿ò. Êàæäûé èí - 100 í³ð¿ ó
êíèã³. Íèíà Èâàíîâíàí øàìàêâë³
ñåì¿íü, øóêûæîê - êðàåâåä÷å-
ñêèé íàïðàâëåíè³í ìàðëà êíèã³âë³.
Òåíå ðóø é¿ëì¿ äîíî êûì ýí-
öèêëîïåäè òîëûí, ìîëûæû - àëûê
äåø. Òûøíàë ñîëà êëóáûí “Òóàí
ñåì” àíñàìáëÿò õàëûê ìûðû-
âë³ì óã¿ö “¿ë¿æò¿ì³øò¿“ êî-
ãî ðîëüûì ìàäåø. Ñåä¿, ìî-
ëîäà ³ëü ¿ë³ëø¿ ýäåì ûëûíà,
ìûðûìû øîýø... Ìûðû îéõû-
ìàò øºð³, ñóñó ãîäûìàò ¿ë¿æ-
ò³. Ä³ êûíàì êîíöåðò¿ø òî-
ëàò, óòëàðàê ñ³ì¿ð¿êâë³ì óæ-
ìû øîýø.
“Ìûðû”-øòû À.Îâ÷èííèêî-
âà äîí Â.Âàòèòîâàí äóýò (Éîëà-
ñàë Êóëüòóðà òîìà), Ì.Ãðèãî-
ðüåâà (Ìèêð³ê Êóëüòóðà òîìà),
À.Ñàëèøêèíà (Ýì³íñîëà øêîë),
Â.Ïåòðîâà (Êàðòóê Êóëüòóðà
òîìà), “Êûìûë” âîêàëüíûé àí-
ñàìáëü (Ìèêð³ê øêîë) è ã¿ö
èø ìàñòàðëûêûì âè³íãä³ò.
À òåâå ï³ë¿ì¿ ìûðûçûâë³
Äìèòðèé Òîðàåâ, Åëåíà Êóäðÿâ-
öåâà, Ðóñëàí Êàïèòîíîâ, Èðàè-
äà Èõîíüêèíà, Ìèõàèë Ñèëüâåñ-
òðîâ, Âëàäèìèð Ñàðàêååâ, Áî-
ðèñ Ïåòðîâ ñöåíà â¿ëí¿ ¿øê¿-
ì¿øò¿ì ïàòûðûí êû÷åâ¿. Í¿-
í¿ øóêûíæû ó ìûðûâë³ì ìû-
ðåí¿ò. Êåëåñ³ø êåëåø, êûðûê
ìàðû ìûðû ýñòðàäà òè ã³í³
ïîýò È.Ëîáàíîâûí, Ò.Ñèäóêî-
âàí, Å.Åãîðêèíàí, Â.Þøêèí¿í,
Â.Ñàðàêååâ¿í øàìàêåø À.Ñîñ-
íîâ, Ñ.Ìåòåëêèíà, Ë.Àíòðîïî-
âà, È.Âàíþêîâ, Ñ.Êàòêîâ ñåì¿ì
ïèøò¿ì¿ äîíî ïàéäàðàëòûí.
Öàêëûøäà, ëûäøûâë³, í¿í³ò
ï³ë¿ì¿âë³, øóêû ã³í³ êîëìûâë³
ûëûò. Ôåñòèâàëü-êîíêóðñ ¿øêå
çàäà÷åø¿æ¿ âîêàëèñòâë³ ä³ ñà-
ìîäåÿòåëüíûé àâòîðâë³ ëîøòû
òàëàíòâë³ì ï³ëä¿ðò³ø ä³ í¿í¿ì
êîíöåðòíûé ï³ø³ø øûïøàø,
ñ³ì¿ð¿êâë³ ëîøòû ñîâðåìåí-
íûé êûðûê ìàðû ýñòðàäà ìû-
ðûì ø³ð³ø ø¿íäåí ã¿íü, ë³ê-
ò¿ø¿æ¿ êîãîíæîê ñóñóýìä¿ø¿
àãûë. Êûöå ìûðàø ñöåí¿ø ë³ê-
ò³ø êûìûëàí ¿ðâåç¿ ýäåì¿ì,
ëûäûø äîí ñåì¿ì ñèð¿ø¿ì,
óæ ïîïàøàò óêå, ìîàø íåë¿.
Êûðûê ìàðûíâë³ ëîøòû, ñ³ì¿-
ð¿êâë³ ëîã¿ö, ëà÷îêàò, òåõåíü¿-
âë³ óêå ûëûò ìà? Ò¿í³ì òàãà÷û
ã¿öîê êóøòàø, òûìäàø ò¿íã³ë-
ì¿ë³ âåëå. Àòî “Ìûðû”-íà
èçèí-îëåí ï¿ñë³í¿ì¿ âåê¿ë³
êå³. ²ëü ì¿íü òºð àì ûë?
“Ìûðû” ôåñòèâàëü-êîíêóð-
ñûí îòáîðî÷íûé òóðæûì àí-
æûøûâë³, ò³³ò ¿øêå øàíûìàø-
äàì ãàçåò ãà÷ ïà÷ûí ïóýí
êåðä¿ä³.
Í. ßÊÎÂËÅÂÀ.
À ê¢ òè êîíöåðò ã¿ö ºð-
ä¿æåø êîäûí, 26-øû äåêàáðü-
ûí ß.Ýøïàé ë¿ì³í ÖÍÊ-øòû
ãàëà-êîíöåðò¿øò¿ âû÷àø ò¿í-
ã³ë¿ò.
ìàðëà ä³ êûðûê ìàðëà ñèð¿ì¿
êíèã³âë³. Øóêûæû - ïèñàòåëü-
âë³ë³í ïîñâÿù³é¿ì¿.
Õîòü ê¿ç¿ò ýäåìâë³ øóêû
æåï¿ì êîìïüþòåð, òåëåâèçîð
ñàãà ýðò³ð³ò, íî âåò êíèã³ì íè-
ìàò âàøòàëòåí àê êåðä. Øóêû
ëûäàò - ûøåò, é¿ëìåò âè³íãåø,
äóõîâíî ïàÿí ëè³ò.
Ï¿ç¿êíûð âåëí¿ ëûäàø ÿðà-
òûøû ýäåìâë³ ¿ë³ò, ìàíûíà
ã¿íü, âåê³ò, àíà ñàìûíÿëò. Êûöå
Íèíà Èâàíîâíà àéûðûø, îñîâûí
ëûäàø ÿðàòûøû õàëûê Ï¿ç¿êíûð
êûìäåì¿í Ñàòêàíñîëàøòû ¿ë³.
Òèä¿ ¿ä¿ð³ì³øâë³: Àëåâòèíà
Òîìèëèíà, Êëàâäèÿ Ïåíüêîâà, Çîÿ
Ýñàíîâà. Áèáëèîòåê¿ø ø¿ðåíîê
òîëûíäàëûò, ¿øê¿ë³í¿øò¿ êåð³ë
êíèã³ì àéûðàò, æóðíàëâë³ì àí-
æàëûò, øàéûøòàëûò. À ñåê àê-
òèâíûé ëûäøû - Àíàòîëèé Èëüè÷
Áëèíîâ, 1929-ø¿ èí øà÷øû,
Ø¿íä¿ðâàë ñîëà ã¿ö. “Áèáëèî-
òåê¿øò¿í³ ûëøû öèë³ èñòîðè-
÷åñêèé ëèòåðàòóðûì ò¿ä¿ ëû-
äûí ï¿ò³ðåí”, - ¿â¿ðòåí ïîïà
Íèíà Èâàíîâíà.
Òè áèáëèîòåê¿øò¿ “Ïî÷åìó÷-
êà” êëóá, “Øêîëà çäîðîâüÿ”
ò¿íã³ëò¿ø êëàññâë³øò¿ òûìåíü-
ø¿ òåòÿâë³ë³í ðîâîòàÿ. Ò¿ä¿í
çàíÿòèâë³øò¿: êëàññíûé ÷àñ, ïî-
çíàâàòåëüíûé ÷àñâë³øò¿ áèáëèî-
òåêàðüâë³ çäîðîâàì ïåðåã¿ì¿
ãèø³í øàéûøòûò, ý÷åæ¿ èçè òå-
òÿâë³í øóêû ÿäìàøåø îòâåòâë³ì
ïóàò. Òè çàíÿòèâë³ì áèáëèîòåê¿í
ï³ø³ç¿âë³ øêîëûøòû ýðò³ð³ò.
Ý÷åæ¿, ï³ëä¿ðò³ø êåëåø, òè
ê³íã¿æ¿ì Ï¿ç¿êíûð ÄÊ-í çäà-
íèí ëåâ³ø¿í ðåìîíòûì ¿øò¿-
ì¿. Ëåâ³ø êóæû æåï ïèø éî-
ãåí, îñîâûí ò¿ â³ð¿øò¿, êûø-
òû áèáëèîòåêà â³ðë³íåí. Íî
ðåìîíò ï³ø³âë³ çäàíè êºðã¿øò³ò
êåí¿ò. Í¿í¿ì ò¿øò¿ ðîâîòàé-
ûøû ï³ø³ç¿âë³: Í.ßðóíîâà
(ÄÊ-í äèðåêòîð), Ë.ßøòûêîâà,
È.Áîãîñëîâñêàÿ, Þ.Ñàðàìáàåâà
âèäåí¿ò. Òåíãåîê Éûëé³ë êëó-
áûí ðàáîòíèêâë³: Ñ.Íåñòåðîâà
(äèðåêòîð), Â.Ñàìîéëîâà, Íåñòå-
ðîâ (ýëåêòðèê), Â.Åëóìîâ (òåõñ-
ëóæàùèé¿í ï³ø³ì ¿øò³) ïàë-
øåí¿ò. Ê¿ç¿ò Ï¿ç¿êíûð ÄÊ
êºðã¿øò¿ ïèø ñ¿ëí¿í êàåø,
îëìûêòàðåí ø¿íä¿ì¿. ßæî
êîðøîêâë³øò¿ ïåëåä¿øâë³ì
ø¿íä¿ì¿, ñàêîé ñòåíäâë³ çàëâë³ì
îëìûêòàò. Ñàêîé êðóæîêâë³ì ÄÊ-
í ï³ø³ç¿âë³ âèä³ò, ¿øêåæ³ò
òàìàìàò ûðãåí ìûøòàò, ûðãû-
ìû ìàøèí³øò¿ ÄÊ-øòîê ø¿íç³.
Â¿ëåö¿íæ³ò ðåìîíò ïàøòåê
Ï¿ç¿êíûð ÄÊ ïèø ñ¿ëí¿í êàåø.
Â. ÏÎÄÎÏËÅËÎÂÀ.
Í. Áû÷êîâàí ôîòî.
Ï¿ç¿êíûð ÄÊ ðåìîíò ïàøòåê ñ¿ëí¿í êàåø.
Ï¿ç¿êíûð áèáëèîòåê¿øò¿
Òåòÿâë³ë³í - ñàêîé éèø
ìåðîïðèÿòèâë³
Ìàðû ðåñïóáëèê¿í³í ïðàâè-
òåëüñòâûí ÷ëåíâë³, ìèíèñòðâë³
ðàéîííàí áþäæåòíûé ñôåð¿øò¿
ï³ø³ë¿ø¿âë³ äîíî â³øëèí¿ò.
Ðàéàäìèíèñòðàöèí ïºðò¿øò¿ ïî-
ãûíûìàøûì “Êûðûê ìàðû ìó-
íèöèïàëüíûé ðàéîí” ÌÎ àäìè-
íèñòðàöèí ãëàâà Â.Ñ. Ñåþøîâ
âèäåí.
Â³øëèì³ø¿ì Ìàðû ïðàâè-
òåëüñòâî ïðåäñåäàòåëü¿í ï¿-
ò³ðèø¿ çàìåñòèòåëüæ¿ Ñ.Þ.
Ñîëíöåâà ïà÷ûí, ïîãûíûøûâë³
ã¿ö ÿäìàøâë³ì ïóàø ÿäûí. Îò-
âåòâë³ì ìèíèñòðâë³ Ã.Í. Øâå-
öîâà (îáðàçîâàíèí), Í.Â. Êëè-
ìèíà (ñîöçàùèò¿í), Ì.Ç. Âà-
ñþòèí (êóëüòóðûí), Å.Â. Áîòâè÷
(ñïîðò ìèíèñòð¿í çàìåñòèòåëü)
ïóýí¿ò. “Ê¿ç¿òø¿ æåï¿í õîòü-
ìàõàíü ï³ø³ì ÷¿ä¿ îêñàì ø³âåí
¿øòåí ìûøòûìûëà. Òèä¿í âåðö
ÿæî éºíâë³ì ê¿÷³ëì¿ë³, ìå-
ðîïðèÿòèâë³ì êûìûë ë¢êò¿ø¿-
âë³ì ÷¿ä¿ ñïåöèàëèñò äîíîê
ýðò³ð³ø ëèýø. Èê èíèöèàòèâíûé
ýäåì øóêû ýäåì ã¿ö ïàñíàîê
ïðîáëåì¿ì ðåøåí êåðäåø.
Êóëüòóðà ëèíè äîíî áóõãàëòåðñ-
êèé ñèñòåì¿ì âàøòàëòåí³, áèá-
Âëàñòü ä³ ò¿ä¿í øûòûðæû
ßäìàøûì ðåø³ø - éºí¿ì ìîàøßäìàøûì ðåø³ø - éºí¿ì ìîàøßäìàøûì ðåø³ø - éºí¿ì ìîàøßäìàøûì ðåø³ø - éºí¿ì ìîàøßäìàøûì ðåø³ø - éºí¿ì ìîàø
ëèîòåê¿âë³ì èêâ³ðåø óøåí, îêñà
ø³â¿ì³ø¿ì ÷¿äåìäåí³“, -
Ìèõàèë Çèíîâüåâè÷ èêòåøë¿ø.
Êîãîñîëà ã¿ö òîëøû êóëüòðà-
áîòíèê Òðîèöêèé Ïîñàäåø Êóëü-
òóðà ïºðò¿ì ñòðîÿø ñºð¿ì¿ì
³ø¿íä³ðåí ïóø. Êóëüòóðà ïºðò
ý÷å Êîæâàæ ñîëàýø êåëåø -
ìàíÿð íàñåëåíè, øîòëåí ëûê-
ìûëà, öèë³ êûíåø òîëåø ã¿íü,
âàðà ïðîåêòíî-ñìåòíûé äîêó-
ìåíòàöèì é³ìä¿ë¿ì¿ë³.
Âèëîâàòûøòû ýäåìâë³ì
ýëåêòðîýíåðãèì ïóìàø òûðãûæ-
ëàíäàðà. Ñâåò ò³ðåø îêñàì âåðå-
ì³øò¿ ò¢ë³ø êåëåø. Õîòü-ìà
ëèæ¿, íî â³ð¿øò¿ø¿ àäìèíè-
ñòðàöè òè ïðîáëåì¿ì ðåø¿-
ø³øëûê.
Îáðàçîâàíèí, êóëüòóðûí,
ñïîðòûí ä³ ñîöèàëüíûé ÿäìàø-
âë³ èêòºð ðåø³ëòø³øëûê ûëûò.
Ìàõàíü ÿäìàøâë³ì â³øëèì³øò¿
ò³ðâ³òåí¿ò, êîíòðîëüûø í³ë¿ò.
Òåíãå òè ñôåð¿âë³í âóéëà-
òûøûâë³, ñïåöèàëèñòâë³ äîíî
â³øëèì³ø ïðîáëåìûâë³ì
é¿ëåð³ê ðåø³ø ïàëøà.
È. ÃÎÐÈÍ.
Öèë³ ñ³íä³ë¿ê¿í ¿øê¿ì¿í êîíñòèòóöèøò¿,
ãèìíûøòû óëû. Êûäû ãîñóäàðñòâûøòûæû êîíñòè-
òóöèøò¿ì àê âàøòàëòåï, ñî èêò¿ äîíîê ¿ë³ò. À
Ðîññèé äîí ÑÑÑÐ-¿ì àíæàëàø ã¿íü¿, ñî âàøòàë-
òåí¿ò. Òèä¿ ñ³íä³ë¿êí³í âëàñòü ã¿ö çàâèñèìûé
ûëåø: êóãèæ³ ¿øêå ñåì¿íüæ¿ âèêò³ðåí, ÊÏÑÑ-
ûí ïîëèòáþðî âåñ âåê¿ë³ ñ³ð³ë¿í, äåìîêðàòâë³
(¿øê¿ì¿øò¿ì òåíãå ìàíûò), âëàñòüûø òîëåâ³ò,
ÑÑÑÐ-àò ï¿ò¿ø.
¯íäå ì³ Ðîññèéñêèé Ôåäåðàöèøò¿ (Ðîññèé¿øò¿)
¿ëåí³. Ó ñ³íä³ë¿êí³í ó Êîíñòèòóöè øà÷ûí. Òåíãå
1993-øû èí 12 äåêàáðüûí õàëûêûí þê ñåì¿íü
Ðîññèéñêèé Ôåäåðàöèí Êîíñòèòóöèì ïèíã¿äåìä¿ì¿,
à Ðîññèé¿í Ïðåçèäåíò¿í óêàç äîíî òè êå÷¿ì
ãîñóäàðñòâåííûé àéîýø óâåðò³ð¿ì¿. “Ðîññèéñêàÿ
ãàçåòà”-ýø òåêñòø¿ì ïåö³òë¿ì¿ (1993-øû èí 25
äåêàáðüûí).
Ò¿í³ì Ðîññèé¿í Êîíñòèòóöè êå÷¿ ê³í¿ì¿ êå-
÷åø øîòëàëòûí. Âåò Êîíñòèòóöè - ò¿íã çàêîí,
ò¿ä¿ ñåì¿íü ãîñóäàðñòâûíà ¿ë³: ýäåìâë³ë³í øóêû
ïðàâàì ïóìû, íî ò¿í³ìîê îáÿçàííîñòüâë³æ¿ì
àíæûêòûìû. Òåâåø, 10-øû äåêàáðüûí ý÷å ýäåì¿í
ïðàâàâë³æ¿í êå÷¿ì ï³ëåìä³ò. Òàãà÷øû êå÷¿í
âóçâë³øò¿ ãîñóäàðñòâî øîòåø, ý÷å ¿øê¿ì¿í
îêñàì ò¢ëåí òûìåíÿø ëèýø, òåíãåîê êîê ñåì¿íü
áîëüíèö¿øò¿ ëèö³ëò³ø ëèýø. ÑÑÑÐ ãîäøû äîðö
¿ë¿ì³ø âèêîê âàøòàëò êåí: êîëëåêòèâíûé äîí
÷àñòíûé ñîáñòâåííîñòü âèä³ëòåø. Ê¿ç¿ò èð¿ê¿ì
ïóìû: ¿ë¿, ï³ø³ë¿, êûöå øàíåò. Ä³ âîò ºð³ø
â³ðåøòåø. 2004-ø¿ èí 24-ø¿ äåêàáðüûí Ãîñäó-
Ðîññèé¿í Êîíñòèòóöè - ò¿íã çàêîí
Òåíå 12 äåêàáðüûí ê³í³ëòåí³, à âåñ ã³í³...
ìûí äåïóòàòâë³ Ï³ø³ Êîäåêñ¿ø âàøòàëòûìàøâë³ì
ïûðòåí¿ò. Òèä¿í âåëä¿ê 12 äåêàáðü, Ðîññèé¿í
Êîíñòèòóöè êå÷¿, 2005-ø¿ è ã¿ö ê³í¿ì¿ êå÷åø
àê øîòëàëò, ñåä¿íäîí êàëåíäàðåø òè öèôðûì
ÿêøàð ÷è³ äîíî àê ÷è³ëòåï. Òåíå, ÿðà, òè êå÷¿
êóêøûãå÷åø òîëåø, ê³í³ëòåí³. À Ðîññèé¿í Êîí-
ñòèòóöè ãèø³í ³øò³ëòåí³ ìà? Êîãîðàê è³ø³íâë³
ï³ë³ò: ÑÑÑÐ-ûí Êîíñòèòóöè ñåì¿íü ìåäîáñëóæè-
âàíè, òûìåíüì³ø öèë³ ãîñóäàðñòâî øîòåø ûëûí.
Ò¿ ¿ë¿ì³ø ³øåø âåëå êîäåø. À òàãà÷øû
¿ë¿ì³ø... ê¢ë³í êûöå?!
Âëàñòüûøòû ø¿íç¿ø¿âë³ Êîíñòèòóöèí òåêñò¿ì
ñî ¿øêå ñåì¿íü¿øò¿ âàøòàëòûëûò. ¯íäå Ðîñ-
ñèé¿í Ïðåçèäåíò êóä èýø (!) àéûðàëòåø, ìîëíàì-
øû ñðîê í¿ë è ûëûí. Ãîñäóìûí äåïóòàòâë³ì â¿ö
èýø àéûðàò (í¿ë è â³ðåø). Øóêûðàê æåï ø¿íç³ø
ä³ êîãî ï³ø³ä³ð¿ì í³ë³ø õóäà ìà? À ïðîñòà
õàëûêëàí êðåä³ë-êðåä³ë, ï¢æâ¿ä¿ì éîêòàðåí, îê-
ñàì ¿øò³ø â³ðåøòåø. Ñåä¿íäîí âëàñòü äîíî
â³øëèì³ø¿ì ýðò³ð¿ì¿ ãîäûì ò¿øê¿ òîëàø êå-
ëåø, ¿øêå ïðàâàâë³ ãèø³í, ¿ë¿ì³ø¿ì êûöå
âèêò³ð³ø, ¿øêå øàíûìàøûì êåëåñ³ø êåëåø. Âåò
Êîíñòèòóöè ñåì¿íü ñ³íä³ë¿êí³ - ïðàâîâîé, äå-
ìîêðàòè÷åñêèåø øîòëàëòåø.
Ðîññèé¿øò¿ ¿ë¿ø¿ õàëûêâë³ë³í èêàíü ïðà-
âàì ïóìû, íî êûðûê ìàðûíâë³ë³í ò¿ ïðàâàâë³ì
ñî ê¿÷åí ÿäàø â³ðåøòåø. Ëà÷ ïåðåñòðîéêà æåï¿í
âåëå Êûðûê ìàðû òåàòðíà óã¿ö ïà÷ûëòû, “Àê-
ïàðñ” ðàäèîñòóäè øà÷û, “Æåð³“, “É³ìä¿ ëè”
ãàçåòâë³, “Ó ñåì” æóðíàëíà óëû, íî ðåñïóáëèêà
ê¢êø¿ö¿øò¿ öèë³ òèä¿ - àëûê ìàðûíâë³ äîíî
ò³íã³øò³ðåí, ïèø ÷¿ä¿.
Êîíñòèòóöèí ïðàâàâë³ øîòûøòû ãàðàíò Ðîñ-
ñèé¿í Ïðåçèäåíò ûëåø. À í¿í¿ ëîã¿ö èêò³æ¿
Ìàðû Ýë¿ø òîëûí êåí¿ò? ßðà, Ðîññèé Ïðàâè-
òåëüñòâûí ãëàâà Ä.À. Ìåäâåäåâ ûëûí, ñ³é, ìà-
ðûíâë³í ¿ë¿ì³ø¿ì óæûí, ÷¿ä¿ ýäåì øîòàí
õàëûêâë³í ïðàâàøòû âåðö ò¿ä¿ ñîîê øàëãàø
ò¿íã³ëåø.
Êîíñòèòóöè êå÷¿í ò¿ä¿í èñòîðèæ¿ì ³øò³ëòåí³:
1918-ø¿ èí ÐÑÔÑÐ-ûí Êîíñòèòóöèì ïèíã¿-
äåìä¿ì¿; 1924-ø¿í - ÑÑÑÐ-ûí, âàðà - 1936-
øû, 1977-ø¿ èâë³í âàøòàëòûìûâë³ì. À ê¿ç¿ò
Ðîññèéñêèé Ôåäåðàöèí Êîíñòèòóöè äîíî ¿ëåí³,
òåê ò¿ä¿ ñåì¿íü ïðàâîâîé, äåìîêðàòè÷åñêèé ñè-
ñòåìà öàòêûäåìåø, ýäåìâë³, îáÿçàííîñòüûøòûì
ÿæîí âèäåí, ïðàâàøòûì öèë³ â³ðå êû÷ûëò
êåðä¿øò¿.
È. ËÎÁÀÍÎÂ.
“Ìûðû-2015” ìàõàíü þêàí?
Êûðûê ìàðû ìûðû äîêû
ø¢ì³í õàëûê â¿ç¿ìø¿ äåêàáðü
êå÷¿ì øîòëåíîê âû÷åí. Êàæ-
äûéûí øàíûìàøûøòû ó ÿæî
ìûðûçûâë³ì àíæàëàø ä³ êî-
ëûøòàëàø ûëûí. “Ìûðû-2015”
êûðûê ìàðû ýñòðàäà ìûðûâë³ì
éîíãàëòàðûøûâë³í ðàéîííûé
ôåñòèâàëü-êîíêóðñûøòû ó÷à-
ñòâóéûøû èêìàíÿð ìûðûçûì
ýäåìâë³ óæå ï³ëåí¿ò. Âèëîâàò
Êóëüòóðà òîìàøòû ýðò¿ø¿ êîê
êîíöåðò¿øò³ò àíæûøûâë³ ï¢ë³í
ïîãûíåí¿ò, çàë öèöîê ûëûí.
Ôåñòèâàëü-êîíêóðñûí ïîëî-
æåíè ñåì¿íü ìûðûçûâë³ ó ìû-
ðûì ³ëü õàëûê ìûðûì, êûì-
äàí ï³ë¿ì¿ ìàðûí àâòîðâë³í
ìûðû øëÿãåð¿ì é³ìä¿ëåí¿ò.
Êîíöåðò¿í êîê îòäåëåíèøò¿ 53
íîìåð¿ì ïàñíà æþðè êîëûø-
òûí. Âûñòóïàéûøûâë³í âîêàëü-
íûé äàííûéâë³ì, àðòèñòë³íåí,
ìûðûí ñîäåðæàíèì ïà÷ûí ïóýí
ìûøòûìàøûì, ó ïðîèçâåäå-
íèí òåì¿ì, øàìàêûì ä³ ñå-
ì¿ì ñïåöèàëèñòâë³ ³êëåí¿ò.
Ò¿í³ì àíæûøûâë³í øàíûìà-
øûøòûì øîòûø í³ëì¿ ãèø³-
í³ò òóìàÿëìû: ôîéåøò¿ ë¿ì¿í
êîðîïêàì ø¿íäåí¿ò, êåëø¿ø¿
ìûðûçû âåðö þêûì ïóýí, ïó-
ìàãàì ò¿ø êîëòåí¿ò. Æþðè
æþðè äîíî, íî àíæûøûâë³æ³ò
ìà ÿæî äîí õóäàæûì òºð êå-
ëåñåâ¿. Ñ¿ëí¿ ñåì³í ìûðûì
³ëü ìîëíàìøû ÿðàòûìû ìû-
ðûì ëàïàì øèì¿øò¿ äîíîê
ï³ë¿ ëèí.
Ï¿ò³ðèø¿ îòäåëåíèì “Øè
ïàìàø” ìåæðåãèîíàëüíûé ìûðû
êîíêóðñûøòû Ãðàí-ïðèì ñ¿íãåí
í³ëø¿ ìàñòàð ìûðûçû Èðèíà
Þøêèíà ïà÷ûí. Õàëûê ò¿ä¿ì
“Ê¿÷³ëü¿ì ò¿íü¿ì“ ìûðû äî-
íî øîêøûí â³øëèí. Èðå þêûø-
òû äîíî, ìûðûí ñ¿ëí¿æ¿ì
êîëûøòøûâë³ ÿêòå øîêòåíîê,
Âàëåíòèíà Êàðïóøêèíà, Âàëåí-
òèíà Êîñòþíèíà, Çèíàèäà Èãíà-
òüåâà, Çîÿ Ñìèðíîâà, Ìèõàèë
Ïåêöîðêèí âûñòóïàåí¿ò. “Øóð
âåë”, “Éûíãû ñåì”, “Êå÷¿ÿë”,
Ïàéñêûðûê øêîëûí òûìäû-
øûâë³í àíñàìáëüâë³ êûöåë³
õàëûê ìûðûâë³ì, òåíãåîê øëÿ-
ãåðâë³ì ÿæîí éîíãàëòàðåí¿ò.
Ìûðûçûâë³ ëîøòû ñåê êîãî
è³ø³í Åëèñåé Ìèêóøêèí (Ìà-
êàðñèð Êóëüòóðà òîìà) ãèø³í
ïàñíà øàÿì êåëåñ¿ì¿ë³. “Êû-
íàì òîëåø ñóñó ¿ë¿ì³ø?” ìû-
ðûí àâòîð (øàìàêøûìàò ä³
ñåìæ¿ì³ò ¿øêå ñèðåí) êîãî-
ðàê è³ø³í çðèòåëüë³í êåëø³.
Êîíå÷íî, òâîð÷åñòâî, ìûðûçû
ø¢ë¿ø³í ûëìûæû äîíî, ñ³ì¿-
ð¿êâë³ë³í ïðèìåð ñåì¿íü êî-
Ôåñòèâàëü-êîíêóðñ ïàøòåê

2015 èí 11 äåêàáðü 33333”ÆåðÆåðÆåðÆåðÆåð³”
Êûðûê ìàðûí êîìïîçèòîð,
ïåäàãîã À.ß. Ñîñíîâûí é³ìä¿-
ë¿ì¿ “Òóàí ñåì” ìûðû ñáîð-
íèê¿ì ø³ðã³ë ë³êò¿í³. Àëåêñàíäð
ßêîâëåâè÷ ìàõàíü êîãî ï³ø³ì
¿øòåí: ìûðû ñåì¿ì ñèð¿ø¿-
âë³í òåêñòâë³ì ïîãåí, íîòûâë³ì
êåë¿øò³ðåí ìèýí, àâòîáèîãðà-
ôèøò¿ì ïûðòåí. Ò¿ä¿ ñî òåí-
ãå ïîïà: “Îêñàì ÿääåîê, ìûðû-
âë³ì õàëûêëàí ñèðåì, ïîäàðåì.
Í¿í¿ì êîíöåðòâë³øò¿, êîí-
êóðñâë³øò¿ êû÷ûëòìû ãèø³í³ò
èê êîïåê¿ì³ò àì ÿä. Ìûðû
ñáîðíèêåìâë³³ò - õàëûêëàí ø¢ì-
æ¿ì ñóñóýìä³ø. Èêò³æ¿ òàóì
êåëåñ³ò ã¿íü, ÿðà”.
“Òóàí ñåì” ñáîðíèê¿ø À.ß.
Ñîñíîâ 43 àâòîðûí ìûðûì ïûð-
òåí. Ê¢ íîòûì ñèðåí àê ìûø-
òû, í¿í¿ì âèê ñåìåø¿øò¿ ¿øêå
ñèðåí.
Òåíåø¿ Ñ¿ëí¿øàÿ èí ëèñò¿-
âë³æ¿ì ø³ðã³ë¿í³. Àëåêñàíäð
ßêîâëåâè÷¿í ìûðû ñáîðíèê¿ø-
ò¿æ¿ óæûíà: 25-ø¿ ÿíâàðüûí
ìóçûêàíò, ìûðûì ñèð¿ø¿ Â.Ì.
ßìàòàåâë³í 50 è øîí. Òåâå ïîýò
Âèòàëèé Ïåòóõîâûí øàìàêåø
ñèð¿ì¿ “Àì ÿðàòû” ìûðûøòû.
Êîêòûí “Êàðûï - êîëëîýö”,
“Ðàÿ, Ðàèñ³“, “Àê àëòàëû ò¿ã¿ð,
àãåø” ìûðûâë³ì ñèðåíí³. Ìèêð³ê
ÄÊ-øòû ï³ø³ë¿ì¿æ¿ ãîäûì
Âëàäèìèð ßìàòàåâ òè ìûðûâë³-
æ¿ì ¿øêå ìûðåí, ý÷å “Àÿð”
ãðóïïà ñàãà âåñ ìûðûâë³ì
ñ¿ëíåøò³ð³ø ïàëøåí. Ò¿í³ì
Ñåðãåé Êîðîòêîâ, Èðèíà Âàñèëü-
åâà, Âëàäèìèð ßìàòàåâ õàëûê ä³
àâòîðâë³í ìûðûâë³ì ïèø
ñ¿ëí¿í, ðàñêûäûí éîíãàëòàðåí¿ò.
Òèä¿ ãèø³í õàëûê “Àÿð” ãðóï-
ïûì ïèø ÿðàòåí. Âëàäèìèð ßìà-
òàåâ äîíî ñèð¿ì¿ “Ðàÿ, Ðàèñ³“
ìûðûíàì ìàðû ðàäèî äîíàò
êîëòûêàëàò.
“Òóàí ñåì” ìûðû ñáîðíè-
ê¿øò¿ 1955-ø¿ èí êîêøû äå-
êàáðüûí Ø¿íä¿ðé³ë ñîëàýø øà÷-
øû Ç.Â. Ïåòðîâàí ôîòîæûì
óæûíà, “¯â¿ðò¿, é³íãåì” ìû-
ðûí øàìàêøûìàò, ñåìæ¿ì³ò
¿øêåîê ñèðåí. Éûë ãèø³í ñèð¿-
ì¿ ëûäûøåøåì³ò ñåì¿ì êåë¿-
øò³ðåí. Çèíàèäà Âàñèëüåâíà
Ø¿íä¿ðé³ë ÄÊ-øòû, øêîëûø-
òû õóäîæåñòâåííûé ñàìîäåÿòåëü-
íîñòüûì âè³íãäåí øàëãåí. Êûöå
ìàñòàðûí êûðûê ìàðëà ñåìâë³ì
ò¿ä¿í âóéëàòûìû òåòÿâë³í ãàð-
ìîíèñòâë³í àíñàìáëü øàêòåí?!
Òåë ò¿ëç³ø ë¿ìãå÷¿âë³
¯øêåîê - ïîýò, ¿øêåîê - êîìïîçèòîð
Êûøòû ê¿ç¿ò, ìàõàíü øêîëûø-
òû òåõåíü àíñàìáëü óëû, ê¢âë³
òè îâóöàì ïàêûëà âèä³ò? Çèíàèäà
Âàñèëüåâíàì ø¢ì âàøò þáèëåéæ¿
äîíî ¿â¿ðò³ðåí³.
“Òóàí ñåì” êûðûê ìàðû ìû-
ðûëàí ïðîôåññèîíàëüíûé íåã¿-
ö¿ì ïèøò¿ø¿, Éûíãû Êóøûð-
ãû ñîëàýø 1910-øû èí 21-ø¿
äåêàáðüûí (Ìàðû ýíöèêëîïå-
äèøò¿ âåñ äàòûâë³ì àíæûêòû-
ìû) øà÷øû Ê.È. Áåëÿåâ äîíî
êûìäàí ï³ë¿ì¿ì ¿øò³. Òèø
ê³íä³êø ìûðûæûì ïûðòûìû.
Í¿í¿ì õàëûê ÿðàòåí ìûðà. Öèë³
ìûðûæû - êûðûê ìàðû ø¢ë¿-
ø³í, ëûäûøâë³ì é³íã âàøò ñè-
ðåí, ø¢ìæ¿ ãà÷ ñåìâë³æ¿ì êîë-
òåí. Øàìàêâë³æ¿ ïóðû ëè³ø,
ï³ø³ì ÿðàòàø òûìäàò. Òåâå ”Ûð-
æà ëîýø êóøêåø” ìûðûæû:
Ñîëà ìû÷êåò êóçà, ÿæî
¿ðâåçåò êóçà,
ßæîí ÷èýí ø¿íäåí,
àíæàø ÿæî ïèø.
Êåðåê ÿæî ëèæ¿, êåðåê ÿæîí
÷èæ¿,
É¿ð³ëòåí-ïîïàëòåí àê
ìûøòû ã¿íü, èêò³ò àê
ïîïåï.
Õàëûê øàÿ ñåì¿íü ñèð¿ì¿.
Òåõåíü ø¢ë¿ø³íîê - “Êîýøò³ë-
òåø, ëàìàÿëòåø”. Òè ìûðûì
ìûðåò ä³ ñ¿íç³øò¿ òàíãûæëà
êîýøòø¿ øóðíûì óæàò, ò¿ä¿í
ï¿æã¿ì¿æ¿ì êîëàò. Êîíñòàí-
òèí Áåëÿåâ øàìàê ñåì¿íü ñåì-
æ¿ì ïèø òºð ÷ó÷ûí. À ìàñàêëà
“Ìàñàê àãûë, ÿìàê àãûë” ìûðû-
æû çàïåâ äîí ïðèïåâ êîê ñåì¿íü
ïà÷ûëòûò: ï¿ò³ðè îëåí, à âàðà
ï¿ñ¿í. Òåíãå ìûðû âè³íãåø.
Ìûðàø ïèø êåëøåí òîëåø. “Öå-
âåð¿í êîä” ìûðûøòû àðìèøê¿
ûæàòûìû ø¢ë¿ø¿ì ïóýí. “Øè
Éûëíàí ñèð¿ø” (øàìàêøû Êîí-
ñòàíòèí Ìåäÿêîâûí) ìûðû
ñåìæ¿ äîíî Éûë ò¿ð¿øê¿ í³ë¿í
ìè³. Ìûðûìàøòîê êîýí ìàä-
ìûæûì øèæ³ø ëèýø. Êàåø:
Êîíñòàíòèí Áåëÿåâ ìûðûí øà-
ìàêûì âóé âèì ãà÷ ø¢ì¿ø âàø-
òåí, ñ¿ëí¿ âèêâë³ì ñ³ðòåí ëûê-
òûí. “Îëìà ñàä” - ñåì ãà÷ ñà-
äûí ïåëåäì¿ì øèæò³ð³, êåê¿í
ñóñó þêøûìàò ¿øêå ñåì¿íü
â¿ê¿ ëûêòåø, ìàðäåæ¿í óêøûì
ìàäûêòûìûæûìàò àíæûêòà. Òåâå
êîêøû êóïëåò, òèøò³ò öèë³ øà-
ìàêûì ñåì ãà÷ öàêëåò. Àéäàäà
ìûðàëòåí³ ä³ âèñ³ëòåí³:
Îø âûðãåì³í ¿ä¿ð ïîëêåò
Îøûí-îøûí êàåø.
Ï³ø³ø êå³ò - ñóñóí
ìûðàëòàëûò,
Ìëîåöâë³ äîí ò³íã³øò³ð³ò,
Ï³ø³ì èð ï¿ò³ð³ò.
Òè ìûðû ñåìåø êîíöåðò-
âë³øò¿ õóäîæåñòâåííûé ìûðû-
øû-êóøòûøû êîëëåêòèââë³ ñþ-
èò¿ì ø¿íä³ò, îò÷åòíûé êîí-
öåðò¿ì ñ¿ëíåøò³ð³ò.
Àõ, êûöå ñ¿ëí¿í øàêòà “Øè-
æ³ò â³ë” ìûðûæû, êûíàì
ò¿ä¿ì Åëåíà Ìî÷àëîâà, Ñåðãåé
Êîðîòêîâ ìûðàò! Ñåìæ¿ - ïèø
ïðîôåññèîíàëüíûé ê¢êø¿ö¿øò¿!
Øàìàêøû - ïîýò Íèêàíäð Èëüÿ-
êîâûí. Òè ìûðûì Åëåíà Ìî÷à-
ëîâà Éîøêàð-Îëà ã¿ö âåëå àãûë,
ÑÑÑÐ-ûí ò¿íã òåëåâèäåíè ãà÷àò
ð¿øê³ëò³ðåí.
Ìàëûí êîìïîçèòîð Êîíñòàí-
òèí Áåëÿåâ¿í ñåìâë³æ¿ êûðûê
ìàðû ñåì³í, âèê³í ûëûò? Ìû-
ðûí íåã¿öåø õàëûê ìûðû âèê-
âë³ì í³ë¿í, à âàðà ò¿ø ¿øêå
ã¿ö âèêò³ð¿ì¿ ñåì¿ì ïûðòåí,
ïåíòàòîíèê¿ì (ò¿íã â¿ö íîòûì)
êû÷ûëòûí.
Ê.È. Áåëÿåâ - ¿øêåîê ïîýò,
êîìïîçèòîð. Àíæàëäà, òåâå ý÷å
ìàëûí ò¿ä¿í ñåìâë³æ¿ àëûê
ìàðûí ñåì ã¿ö àéûðòåì³ëò¿ò:
ñåì¿í óäàðåíèì ï¿ò³ðèø¿ ñëî-
ãåø øàìàê ñåì¿íü ø¿íä³. Ïîê-
øàëíû ã¿íü, ò¿ø³ê ø¿íä³. Ðèò-
ìûì ïèø ò¿øëåí. Àëûê ìàðëà
øàìàêâë³øò¿ óäàðåíè øóêû
â³ðåæîê îñòàòêà ñëîãåø âàçåø.
Òèä¿í âåëä¿ê³ò êûðûê ä³ àëûê
ìàðû ìûðû ñåì¿øò¿ àéûð-
òåì óëû. Òåê òèä¿ì ñ³ì¿ð¿ê
àâòîðâë³ øîòûø í³ë¿ò, êîì-
ïîçèòîð Êîíñòàíòèí Áåëÿåâ¿í
ìûðûâë³æ¿ì ëàíçûëàò ä³ ñ¿ëí¿
ñåìâë³ì ñ³ðòåí ëûêòûò.
Êîíñòàíòèí Èâàíîâè÷, ôðîí-
òåø èê êèäø¿ì ÿìäåí ã¿íÿò,
ñåäîê ìûðûâë³ì, øàéûøòìàø-
âë³ì, ëûäûøâë³ì, ïîâåñòüâë³ì
ñèðåí, òåíãå êûðûê ìàðû ìûðû
èñêóññòâûì, ñ¿ëí¿øàÿì ïàéäà-
ðåí. Ìûðûì ñèð³ø ìàíûí,
ïåäó÷èëèùå ã¿ö ïàñíà, ë¿ì¿í
ìóçûêàëüíûé ó÷èëèù¿ì òûìåíü
ë³êò¿í. ¯øêå õàëûêøû âåðö ïî-
ýò, êîìïîçèòîð Ê.È. Áåëÿåâ óëû-
óêå ø¢ìæ¿ âàøò êðåä³ë¿í. Ïèø
¿æ³ë, èð¿ð³ê êîëåí. Ò¿ä¿í 105
è³ø þáèëåéæ¿ì øêîëâë³øò¿,
ÄÊ-âë³øò¿ êûìäàí ï³ëåìä³ø
ëèýø.
2-øû äåêàáðüûí “Æåð³“ äîí
“Êðàé ãîðíîìàðèéñêèé” ãàçåòâë³í
ìîëíàìøû ðåäàêòîð Í.Ì. Åðî-
ïîâûí øà÷ìûæûëàí 65 è øîí.
Ò¿ä³ò èêìàíÿð ìûðû ñåì¿ì êå-
ë¿øò³ðåí, Ã.Ìàòþêîâñêèé¿í øà-
ìàêåø ñèð¿ì¿ “Àê êåë ò³íãåì,
àê êåë ñûëûêëàíàø” ìûðûæûì
õàëûê ÿðàòåí ìûðà. Ì¿íü¿í øà-
ìàêåø³ò èê ñåì¿ì ñ³ðòåí ëûê-
òûí.
Íèêîëàé Ìèõàéëîâè÷ ìàñòàð
æóðíàëèñò ûëüû, ðåäàêòîðûí
äîëæíîñòüûì é³øí¿ì³øòîê øó-
êû ñòàòüÿì ñèðåí, ôîòîñíèìêû-
âë³ì ¿øòåí, òåíãå ãàçåòâë³ì îë-
ìûêòàðåí.
95 è ëèòåðàòîð Ï.Å. Íèêèôî-
ðîâûí (23-øû äåêàáðüûí) øà÷-
ìûæûëàí øîýø. “Ïàòûð êóðûì”
àíòîëîãèøê¿ ïûðòûìû “Èê ë¿-
ì³íâë³“ øàéûøòìàøûæûì ëû-
äûí êåðä¿ä³: Çîÿ ë¿ì³í â³ò¿
ôðîíò ã¿ö ñî Àãàôîí ìàðû-
æûì âû÷åí, íî ò¿ø³ê ÿìûí,
âàðà Àãàôîí ë¿ì³íîê ôðîíòî-
âèê¿ì â³øëèí.
Ìàíÿð ýäåì - ò¿í³ð ïóéû-
ðûìàø. Äåêàáðüûí øà÷øû þáè-
ëÿðâë³ì ïóðûí ³øò³ëò³ë¿í³.
Íèí¿ êûðûê ìàðû õàëûêûí ¿ë¿-
ì³øò¿ ïóðû êèø³ì êîäåí¿ò.
Àõ, êûöå ø¢ì¿ì ïîýò, êîìïî-
çèòîð Êîíñòàíòèí Áåëÿåâ¿í ìû-
ðûâë³æ¿ ¿â¿ðò³ð³ò!
È. ËÎÁÀÍÎÂ.
Ñíèìêûâë³øò¿: øîòåø ïèø-
ò¿ì¿ êûðûê ìàðûí ïîýò, êîì-
ïîçèòîð Êîíñòàíòèí Áåëÿåâ;
“Àÿð” ãðóïïà (âóðãûìëà ã¿ö):
Âëàäèìèð ßìàòàåâ, Èðèíà Âàñè-
ëüåâà, Ñåðãåé Êîðîòêîâ.
Ôîòîâë³ -
ðåäàêöèí àðõèâ ã¿ö.
ß.Ýøïàé ë¿ì³í ÖÍÊ-
øòû “Àêïàðñ ì¢ë³íä¿í
¿ä¿ðâë³“ øîó-êîíêóðñ
ýðò¿ø.
Øîó-ïðîãðàììûøòû
11 ¿ä¿ð³ø (øêîëûøòû
òûìåíüø¿âë³) ¿øêå
ìûøòûìàøûøòûì àíæûê-
òåâ¿. Êîêòûæû Êóëàêîâî
øêîë ã¿ö - Àíàñòàñèÿ Ñè-
ìîëêèíà äîí Êðèñòèíà Êî-
ðîòêîâà ûëåâ¿. Ì¿íü
þêåì í¿í¿ âåðö ïóýí³ì.
Òè ìåðîïðèÿòè Ìàðû
Ýë Ðåñïóáëèê¿ë³í 95 è
øîìû ë¿ìåø ñîãîíüëàë-
òû.
Ï¿ò³ðèîê ýêðàíûøòû
ñöåíàðè ñåì¿íü Àêïàðñ
Ìîñêâàø Èâàí Ãðîçíûé
äîêû êå³ø é³ìä¿ë³ëòì¿ì
àíæûêòåâ¿. Âàðà ò¿ä¿
ðóø êóãèæ³ äîêû 11 ¿ä¿ð
äîíî òîëüû. Ñàãàæû ïå-
ë³ø¿æ¿ì³ò (Îêñàíà Òî-
ãóøîâà ìàäû) êàíäåí.
¯ä¿ðâë³ êóøòûìû ñå-
ìåø, êà÷êûøâë³ì ñòºë
â¿ê¿ ïèøò¿ì¿ê¿, ïèø
ÿæîí êûðûê ìàðëà ñå-
ìåø òàíöóåâ¿. ¯ä¿ðâë³
öèë³í ïèø öåâåðâë³,
é¢êñ¿âë³ë³ èí ñ³ðí¿ì¿ë³
êàéûò.
Êóëàêîâû ¿ä¿ðâë³ -
Àíàñòàñèÿ Ñèìîëêèíà äîí
Àíæûøûí øàíûìàøûæû
Êóëàêîâûí öåâåð
¿ä¿ðâë³
Êðèñòèíà Êîðîòêîâà
ê³íä³êø¿ìø¿ êëàññûøòû
ÿæîí òûìåíü¿ò. Êðèñòè-
íà - îòëè÷íèöà. Êîêòûíàò
êóøòàø ÿðàòàò. Øêîëûø-
òû ìàõàíü ìåðîïðèÿòè ýð-
ò³ð³ëòåø, ñåäîê ò¿øò¿
¿øêå ìàñòàðëûêûøòûì
àíæûêòàò. Í¿í¿ öèë³ ðà-
éîííàí îëèìïèàäûâë³øò¿
ó÷àñòâóåí¿ò. Ñöåí¿øò¿
àíæûêòûìû ãîäûì í¿-
í¿í ³â³øò¿ ¿ä¿ðâë³øò¿-
ë³í ïåëåä¿ø áóêåò¿ì
ïóýâ¿.
Êîíêóðñ ï¿ò¿ì¿ê¿,
öèë³ ¿ä¿ðâë³ë³íîê äèï-
ëîìâë³ì êû÷ûêòåâ¿. 11
¿ä¿ð ëîã¿ö èêò¿ì, Ìàð-
ãàðèòà Ãðèãîðüåâàì, ÿæî-
ýø ëûêòåâ¿, “Àêïàðñ
ì¢ë³íä¿í ¿ä¿ðæ¿“ ë¿-
ì¿ì ïóýâ¿, ò¿ä¿ë³í âó-
åø¿æ¿ êîðîíûì ÷èêòåâ¿.
À Êóëàêîâû øêîë ã¿ö
Êðèñòèíà Êîðîòêîâàëàí
“É¢êñ¿æ¿“, Àíàñòàñèÿ Ñè-
ìîëêèíàëàí “Ø¿ä¿ðæ¿“
ïðèçâë³ì ïóýâ¿. Íèí¿ë³í
ïàêûëààò ÿæîí òûìåíÿø,
öèë³ â³ðå ï¿ñ¿ ëè³ø ñî-
ãîíüëåì. Òóàí øêîëûø-
òûì òåíãåë³îê ñîîê
ë¿ìëåøò³ð¿øò¿.
Âàëåðèé ÇÓÁÊÎÂ.
Ñïàñàòåëüâë³ ïðåäóï-
ðåæä³é³ò: òåõåíü ñåçîí òî-
ëûí, êûíàì ðåñïóáëèê¿í
âîäîåìâë³ è äîíî ëå-
âåä³ëò¿ò. Íî ðåê³âë³ èçèø
è äîíî ëåâåä³ëò¿ò âåëå, è
ë¿âåö êîëûì êû÷àø ÿðà-
òûøûâë³ ë³êò¿ò. Ïàðòüûâë³
äîíî õàëûê âåñ ñèð¿ø
øûíãàëòåø, êåì¿ êîðíû-
æûì ê¿ò¿êåìä³ø öàöà. È
é¿äå è ø¿öì¿ âåðåì³í -
íîÿáðü ã¿ö äåêàáðü ÿêòå
è â¿ëí¿ ýêñ¿ê ëè³ëòåø,
ýäåìâë³ êîëàò. Òåë¿ì êî-
ëûì êû÷àø ÿðàòûøûâë³,
òûðõåí êåðääå, èð¿ ñåçî-
íûì ïà÷àø òàëàøàò, íî âî-
äîåìâë³øò¿ è ø¿íç¿í âå-
ëå, ñåä¿íäîí ÿæî àãûë ñè-
òóàöèâë³øê¿ â³ðåøò¿ò.
Ýðò¿ø¿ èí Ìàðû Ýë
Ðåñïóáëèê¿í âîäîåìâë³ø-
ò¿ è ø¿öì¿ ïåðèîäûí è
ë¿â³ê¿ 6 ýäåì âàëåí êåí.
Òèä¿ øóêûíæîê è ë¿âåö
êîëûì êû÷àø ÿðàòûøûâë³.
Êûìûòøûì ûòàðàø ëèí, à
âåñ êûìûòøû êîëåí¿ò.
Òåíãåîê ñïàñàòåëüâë³ äðåé-
ôóþùèé è â¿ëí¿ 5 êîëëî-
ýöë³í ïàëøûêûì ïóýí¿ò.
Òè ñëó÷àéâë³ Èçè Êàêøàí,
Âîëãà, Â¿òë³, Äîðîãó÷à ðå-
ê³âë³øò¿ ëè³ëò¿í¿ò.
Ûæàð ö¿ðå³í ä³ 7 ñì
ã¿ö ÷¿ä¿ àãûë ê¿æã¿ö³í
- èê ýäåìë³í, à ãðóïïû-
ëàí - 10 - 12 ñì êûæã¿ö³í
Ïåðåã³ëòä³!
È ë¢ä¿øë³ ä³ àëòàíçûêàíÈ ë¢ä¿øë³ ä³ àëòàíçûêàíÈ ë¢ä¿øë³ ä³ àëòàíçûêàíÈ ë¢ä¿øë³ ä³ àëòàíçûêàíÈ ë¢ä¿øë³ ä³ àëòàíçûêàí
è áåçîïàñíûé ûëåø. È
â¿ê¿ àâòîòðàíñïîðò ä³ êû-
äàëìû âåñ ñðåäñòâàâë³
äîíî ïûðàø ö³ð³ëòåø. È
é¿äå 2 - 3 àâòîìîáèëü è
ë¿â³ê¿ êå³. Êûøòû â¿ä
÷¿íü éîãà, â¿äâàæâë³ óëû,
ò¿øê³âë³, øóäàí ìû÷û-
âóéâë³ êàéûò, ³íã¿ðâë³
éîãåí ïûðàò ³ëü ñàêîé
ïðåäïðèÿòèâë³í øîêøû
ñòîêâë³í éîãûìû â³ðâë³øò¿
îñîâûí ïåðåã³ëò³ø êåëåø.
Êûøòû è â¿ëí¿ ëûì êè³,
òåõåíü â³ðâë³ ã¿ö³ò
ë¢äì¿ë³. Èì ëåâåäø¿ ëûì
îäåÿë ãàíüû ûëåø. Ò¿ä¿í
ë¿â³ëí¿ è îëåíð³ê êóø-
êûí ìè³. Êûíàìæû òåí-
ãå³ò ëè³ëòåø: öèë³ âîäîåì
ìû÷êû âèø ûëøû èí
ê¿æã¿öø¿ 10 ñì, à ëûì
ë¿â³ëí¿ öèë³æ³ò 3 ñì
âåëå. Â¿ä ìûøìû â³ðâë³,
ëûì ë¿âåö øûëåí ë³êø¿
â³ðâë³, ê¿ëì¿ä¿ì¿ â³ðâë³
îñîâûí îïàñíûé ûëûò.
Èí ê¿æã¿ö¿ì ï³ëåí í³-
ë³ø ìàíûí, èêìàíÿð ï³ë¿ê
óëû. Ñåê ê¿æã¿ ä³ öàòêû-
äû è ò¿øò¿, êûøòû â¿ä
êåëã¿ àãûë - çàëèââë³øò¿,
çàòîíâë³øò¿. Êåëã¿ âîäî-
åìâë³øò¿, â¿äïºðòåìâë³,
é³ìâë³ â¿ëí¿, ï¿ñ¿ éî-
ãàí ðåê³âë³øò¿ è ñîîê
èçèø â¿öê¿æð³ê, ñåä¿í-
äîí ë¢ä¿øë³ ûëåø.
Ï¿ò³ðèø è ïèø ë¢ä¿øë³,
ò¿ä¿ì òîêî âàöøû ñâåç³
ëûì ì¢ä³, âåò ëûì îïàñ-
íûé ó÷àñòêûâë³ì, øåë¿ê-
âë³ì, ê¿ëì¿ä¿ì¿ â³ðâë³ì
ëåâåäåø.
Ëûì â¿ëí¿ øûëåí ë³ê-
ø¿ â³ð¿ì óæûí êîëòåíä³
ã¿íü, øàãàëäà. Ëèí êåð-
äåø, òèøò¿ ìûøìû â³ð,
³ëü ê¿ëì¿ä¿ì¿ â³ð ûëûí
ä³ öàòêûäû è äîíî ëåâå-
ä³ëò ý÷å øîêòûäå.
Òåíãå³ò ëèí êåðäåø, ï¿-
ò³ðèø ê¿ëì¿âë³ ïàøòåê
øîêøû òîëåø, è øóàëãà,
ïûäûðãà ä³ ñèð¿ø öûìûð-
ãà. Òåíãå êîãî è àðàâë³ -
òîðîñâë³ ëèò. ™êøåìä¿ì¿-
ê¿, è èêàíü àãûë ê¿ëì³,
â³ð¿í-â³ð¿í ëà÷ ñâåçà èí
â¿öê¿æ ïëåíêà äîíî âåëå
óøàëòåø. Òè â³ðâë³³ò ë¢-
ä¿øë³ ûëûò, âåò òèøò¿ è
òð¢ê ïûäûðãåí êåðäåø, à
è ëàøòûêâë³ ñ³ðí³ëò âàçûí
êåðä¿ò.
Öàòêûäû è - èðå ä³
âàøò êàéøû. Ò¿ä¿ ¢øò¿,
ìàðäåæ³í àãûë, îñàäêàí
àãûë èãå÷¿í ÿæî êóøêåø.
²ØÒ¯Ä²:
Èí ê¿æã¿ö¿ì ÿë
äîíî ñåâ³ë ïðîâåð³é³ø
ö³ð³ëòåø.
Ïàðòüû äîíî âàí-
æûìû ãîäûì èê¿æ³ê-èêò¿
ïàøòåê 5 - 6 ìåòð ðàññòî-
ÿíèøò¿ àøêåä³ø êåëåø ä³
èêò³-ìà ëèí êåðäì¿ë³í
é³ìä¿ ëèø³øëûê ûëûò.
Öîäûðãûìû þêûì
êîëûí êîëòûìûêûäà, òºðºê
øàãàëäà, òîëìû êèø³ä³ äî-
íîê ì¿íãåø ñèð¿ø é¿ëå-
ð³ê ë³êä³, èä³ êûðãûæ.
Ë¿â³ëí¿ä³ è öîäûð-
ãàø, øåë³ø ò¿íã³ë¿í ã¿íü,
ì¿øê¿ð¿í âàöäà ä³ ñèð
äîêû àâàëÿíåí êåä³.
Ëèøí¿ ýäåìâë³ óëû
ã¿íü, ïàëøàø ñ¿ã¿ð³ëä³.
È ë¿â³ê¿ âàëåí êåíä³
ã¿íü, êèää³ì ø³ð³ëò¿ä³,
è ò¿ðåø ïèæ¿í êîäàø
öàöûäà, âóéãå â¿ä ë¿â³ê¿
êå³ø ¿íæ¿ ëè ìàíûí, â¿ä
â¿ëí¿ êîäàø öàöûäà. È
ò¿ð¿ì ê¿ðäåîê, è â¿ê¿
ë³êò³ø öàöûäà. Ïà÷êàòà äâè-
æåíèâë³ì èä³ ¿øò¿. È
ò³ìä³ì òûðõûêòà ã¿íü, ïå-
ðåãåí ì¿øê¿ð¿í ñ³ðí³ëò
âàöäà ä³ îëåí ñèð ò¿ð¿ø
àâàëÿíåí êåä³.
Ò³ã¢ ò³ìä³í ñ¿íç³
àíçûëíûäà è ë¿â³ê¿ â³-
ðåøò¿í ã¿íü, ò¿ä¿í äîêû
àâàëÿíåí ëèøåìä³ (ë¿â³ê¿ä³
å÷¿ì, õàíãàì, òàøêàëòû-
øûì ³ëü ôàíåðûì ïèøò³ø
ëèýø) è øåëì¿ â³ð ã¿ö 4
- 5 ìåòð ðàññòîÿíè ã¿ö
ïàíäûì, ïàãûðûì, õàíãàì,
êåðåì¿ì, ðåìåíü¿ì ³ëü
øàðôûì ïóäà, îëåí àâà-
ëÿíåí øàéûêûëà ö³êíåí, è
ë¿â³ê¿ â³ðåøòø¿ì öàò-
êûäû è â¿ê¿ ëûêäà.
Å. ØÀÐÈÔÜßÍÎÂÀ,
“Ìàðèéñêàÿ ñëóæáà
àâàðèéíî-ñïàñàòåëüíûõ è
ýêîëîãè÷åñêèõ ðàáîò”
ÐÃÊÓ-í âèä¿ø¿
ñïåöèàëèñò.

”ÆåðÆåðÆåðÆåðÆåð³” 2015 èí 11 äåêàáðü44444
ØÀ×ÌÛ,
14 ÄÅÊÀÁÐÜ
ÏÅÐÂÛÉÊÀÍÀË
5.00 Äîáðîå óòðî
9.00, 12.00, 15.00, 18.00, 1.10, 3.00
Íîâîñòè
9.20 Êîíòðîëüíàÿ çàêóïêà
9.50 Æèòü çäîðîâî! (12+)
10.55, 3.25 Ìîäíûé ïðèãîâîð
12.25 Ñåãîäíÿ âå÷åðîì ñ Àíäðååì
Ìàëàõîâûì (16+)
14.30, 15.15 Âðåìÿ ïîêàæåò (16+)
16.00 Ìóæñêîå/Æåíñêîå (16+)
17.00 Íàåäèíå ñî âñåìè (16+)
18.45 Äàâàé ïîæåíèìñÿ! (16+)
19.50 Ïóñòü ãîâîðÿò ñ Àíäðååì
21.00 Âðåìÿ
21.35 Ò/ñ "ÏÅÒËß ÍÅÑÒÅÐÎÂÀ"
(12+)
23.35 Âå÷åðíèé Óðãàíò (16+)
0.00 Ïîçíåð (16+)
1.20, 3.05 Õ/ô "ÑÓÕÎÅ ÏÐÎ-
ÕËÀÄÍÎÅ ÌÅÑÒÎ" (12+)
ÐÎÑÑÈß1
5.00, 9.15 Óòðî Ðîññèè
*7.07, 7.35, 8.07, 8.35 Ìåñòíîå
âðåìÿ. Âåñòè Ìàðèé Ýë
9.00, 11.00, 14.00, 17.00, 17.50,
20.00 Âåñòè
9.55 Î ñàìîì ãëàâíîì
*11.35, 17.30 Ìåñòíîå âðåìÿ. Âå-
ñòè Ìàðèé Ýë (íà ìàð. ÿç.)
11.55 Ò/ñ "ÒÀÉÍÛ ÑËÅÄÑÒ-
ÂÈß" (12+)
ñòè Ìàðèé Ýë
14.50 Âåñòè. Äåæóðíàÿ ÷àñòü
15.00 Íàø ÷åëîâåê (12+)
16.00 Ò/ñ "ÇÅÌÑÊÈÉ ÄÎÊÒÎÐ"
(12+)
18.15 Ïðÿìîé ýôèð (12+)
20.50 Ñïîêîéíîé íî÷è, ìàëûøè!
ÂÈß-15" (12+)
23.55 ×åñòíûé äåòåêòèâ (16+)
0.55 Ä/ô "Êàê óáèâàëè Þãîñëà-
âèþ. Òåíü Äåéòîíà" (12+)
1.55 Ä/ô "Ðîññèÿ áåç òåððîðà. Ìó-
ñóëüìàíñêèå ñâÿòûíè", "Ïðîòîòèïû.
Ãîðáàòûé. Äåëî Àëåêñååâà" (16+)
3.30 Ò/ñ "ÑÛÍ ÇÀ ÎÒÖÀ" (16+)
4.25 Êîìíàòà ñìåõà
*Ïåðåäà÷è ÃÒÐÊ "Ìàðèé Ýë"
ÐÎÑÑÈßÊ
7.00 Êàíàë "Åâðîíüþñ"
10.00, 15.00, 19.30, 23.30 Íîâî-
ñòè êóëüòóðû
10.15, 1.40 Íàáëþäàòåëü
11.15, 23.50 Õ/ô "ÍÀ ÂÑÞ ÎÑ-
ÒÀÂØÓÞÑß ÆÈÇÍÜ…"
12.25, 22.40 Ä/ñ "Ïåòð Ôîìåíêî.
Ëåãêîå äûõàíèå"
13.15 Õ/ô "ÊÎÃÄÀ ß ÑÒÀÍÓ ÂÅ-
ËÈÊÀÍÎÌ"
14.40 Ä/ô "Àêêî. Ïðåääâåðèå ðàÿ"
15.10 Áîëüøå, ÷åì ëþáîâü: "Íè-
êîëàé Ðûáíèêîâ è Àëëà Ëàðèîíî-
âà"
15.50 Õ/ô "ÑÅÄÜÌÎÅ ÍÅÁÎ"
17.25 Ä/ô Silentium"
18.25 "Ìåòåëü". Ìóçûêàëüíûå èë-
ëþñòðàöèè ê ïîâåñòè À.Ñ.Ïóøêè-
íà. Âëàäèìèð Ôåäîñååâ è Ãîñóäàð-
ñòâåííûé àêàäåìè÷åñêèé Áîëüøîé
ñèìôîíè÷åñêèé îðêåñòð
èì.Ï.È.×àéêîâñêîãî
19.00 Ä/ô "Ãåãåíñáóðã. Ãåðìàíèÿ
ïðîáóæäàåòñÿ îò ãëóáîêîãî ñíà"
19.45 Ãëàâíàÿ ðîëü
20.05 Ñàòè. Íåñêó÷íàÿ êëàññèêà…
20.45 Ïðàâèëà æèçíè
21.10 Òîðæåñòâåííàÿ öåðåìîíèÿ
îòêðûòèÿ IV Ñàíêò-Ïåòåðáóðãñêî-
ãî ìåæäóíàðîäíîãî êóëüòóðíîãî
ôîðóìà. Çàêðûòèå Ãîäà ëèòåðàòó-
ðû â Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè.
Òðàíñëÿöèÿ èç Ìàðèèíñêîãî-2
23.45 Õóäñîâåò
1.20 Ð.Ùåäðèí. Êîíöåðò ¹3 äëÿ
ôîðòåïèàíî ñ îðêåñòðîì. Äèðè-
æåð Â.Ãåðãèåâ
2.35 Ä/ô "Èððèãàöèîííàÿ ñèñòå-
ìà Îìàíà. Âî âëàñòè ñîëíöà è
ëóíû"
ÍÒÂ
5.00, 6.05 Ò/ñ "ÀÄÂÎÊÀÒ" (16+)
6.00, 10.00, 13.00, 16.00, 19.00
Ñåãîäíÿ
7.00 ÍÒÂ óòðîì
8.10 Óòðî ñ Þëèåé Âûñîöêîé (12+)
9.00 Ò/ñ " ÂÎÇÂÐÀÙÅÍÈÅ ÌÓÕ-
ÒÀÐÀ" (16+)
10.20 Ò/ñ "ËÅÑÍÈÊ" (16+)
12.00 Ñóä ïðèñÿæíûõ (16+)
13.20 Îáçîð. ×ðåçâû÷àéíîå ïðî-
èñøåñòâèå
14.00 /ñ "ÓËÈÖÛ ÐÀÇÁÈÒÛÕ
ÔÎÍÀÐÅÉ" (16+)
16.20 Ò/ñ "ËÈÒÅÉÍÛÉ" (16+)
18.00 Ãîâîðèì è ïîêàçûâàåì (16+)
19.40 Ò/ñ "ÄÐÓÃÎÉ ÌÀÉÎÐ
ÑÎÊÎËÎÂ" (16+)
21.35 Ò/ñ "ÏßÒÍÈÖÊÈÉ. ÃËÀ-
ÂÀ ×ÅÒÂÅÐÒÀß" (16+)
23.30 Àíàòîìèÿ äíÿ
0.10 Ò/ñ "ØÀÌÀÍ" (16+)
2.05 Ñóäåáíûé äåòåêòèâ (16+)
3.15 Öåíòð ïîìîùè "Àíàñòàñèÿ"
(16+)
4.00 Ò/ñ "×Ñ - ×ÐÅÇÂÛ×ÀÉÍÀß
ÑÈÒÓÀÖÈß" (16+)
ÒÂÖ
6.00 Íàñòðîåíèå
8.00 Õ/ô "ÑËÅÄ Â ÎÊÅÀÍÅ"
9.40 Õ/ô "ÑÎËÄÀÒ ÈÂÀÍ ÁÐÎÂ-
ÊÈÍ"
11.30, 14.30, 19.40, 22.00, 0.00
Ñîáûòèÿ
11.50 Ïîñòðñêðèïòóì ñ Àëåêñååì
Ïóøêîâûì (16+)
12.50 Â öåíòðå ñîáûòèé ñ Àííîé
Ïðîõîðîâîé (16+)
13.55 Îñòîðîæíî, ìîøåííèêè!
14.50 Ãîðîäñêîå ñîáðàíèå (12+)
15.35 Õ/ô "ÒÐÈ Ñ×ÀÑÒËÈÂÛÕ
ÆÅÍÙÈÍÛ" (12+)
17.30 Ãîðîä íîâîñòåé
17.40 Ò/ñ "ÆÈÒÜ ÄÀËÜØÅ" (16+)
20.00 Ïðàâî ãîëîñà (16+)
21.45 Ïåòðîâêà, 38 (16+)
22.30 Ä/ô "Êîñìîñíàø" (16+)
23.05 Áåç îáìàíà "Äà áóäåò ñâåò!"
(16+)
0.30 Õ/ô "ÏÎÑËÅÄÍÈÉ ÃÅÐÎÉ"
(16+)
2.25 Õ/ô "ÂÛÑÎÊÈÉ ÁËÎÍÄÈÍ
Â ×ÅÐÍÎÌ ÁÎÒÈÍÊÅ" (6+)
4.10 Ä/ô "Îëüãà Âîëêîâà. Íå õî÷ó
áûòü çâåçäîé" (12+)
5.05 Ä/ô "Çàñåêðå÷åííàÿ ëþáîâü.
Ìàðñåëü è Ìàðüÿíà" (12+)
ÒÍÒ
6.00, 6.30, 7.00, 7.30, 7.55, 8.25
Ìóëüòôèëüì (12+)
9.00 Äîì-2. Lite (16+)
10.30 Áèòâà ýêñòðàñåíñîâ (16+)
12.30 Ýêñòðàñåíñû âåäóò ðàññëå-
äîâàíèå (16+)
13.30, 19.00 Ò/ñ "ÄÅÔÔ×ÎÍÊÈ"
(16+)
14.00 Ò/ñ "ÐÅÀËÜÍÛÅ ÏÀÖÀ-
ÍÛ" (16+)
14.30, 15.00, 15.30, 16.00, 16.30,
17.00, 17.30, 18.00, 18.30 Ò/ñ "ÈÍ-
ÒÅÐÍÛ" (16+)
19.30, 20.00, 20.30 Ò/ñ "ÓÍÈÂÅÐ.
ÍÎÂÀß ÎÁÙÀÃÀ" (16+)
21.00 Õ/ô "ÄÈÊÈÅ ÈÑÒÎÐÈÈ"
(16+)
23.35 Äîì-2. Ãîðîä ëþáâè (16+)
0.35 Äîì-2. Ïîñëå çàêàòà (16+)
1.35 Õ/ô "ÄÈÊÈÅ ÈÑÒÎÐÈÈ" (18+)
4.10 Ò/ñ "ÒÅÐÌÈÍÀÒÎÐ: ÁÈÒ-
ÂÀ ÇÀ ÁÓÄÓÙÅÅ-2" (16+)
5.00 Ò/ñ "ÏÎËÈÒÈÊÀÍÛ" (16+)
ÑÒÑ
6.00, 6.40, 7.00, 8.00 Ìóëüòôèëüì (0+)
7.30 Ìóëüòôèëüì (12+)
8.05 Ò/ñ "ÇÀ×ÀÐÎÂÀÍÍÛÅ" (16+)
9.00 Åðàëàø (0+)
9.30 Áîëüøàÿ ìàëåíüêàÿ çâåçäà (6+)
10.30 Õ/ô "ÏÐÈÂÈÄÅÍÈÅ" (16+)
13.00 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Î ïî-
ëèöèè" (16+)
13.30 Ò/ñ "ÂÎÐÎÍÈÍÛ" (16+)
16.00 Ò/ñ "ÊÓÕÍß" (16+)
18.00 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Ëó÷-
øåå îò Ñëàâû Ìÿñíèêîâà" (16+)
øåå îò Ñåðãåÿ Íåòèåâñêîãî" (16+)
19.00 Ò/ñ “ÑÅÌÅÉÍÛÉ ÁÈÇ-
ÍÅÑ” (16+)
20.00 Ò/ñ "ÂÎÑÜÌÈÄÅÑßÒÛÅ" (16+)
21.00 Ò/ñ "ÌÀÌÎ×ÊÈ" (16+)
22.00 Õ/ô "ÒÛÑß×À ÑËÎÂ" (16+)
23.40 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Â îò-
ïóñêå"
0.00 Äàåøü ìîëîäåæü! (16+)
0.30 Êèíî â äåòàëÿõ ñ Ôåäîðîì
Áîíäàð÷óêîì (16+)
1.30 6 êàäðîâ
1.45 Ò/ñ "90210: ÍÎÂÎÅ ÏÎÊÎ-
ËÅÍÈÅ" (16+)
4.10 Õ/ô "ÁÅÇ ÀÍÑÀÌÁËß" (16+)
5.40 Ìóçûêà íà ÑÒÑ (16+)
ÊÛØÊÛÆÌÛ,
15 ÄÅÊÀÁÐÜ
9.00, 12.00, 15.00, 18.00, 0.15,
3.00 Íîâîñòè
10.55 Ìîäíûé ïðèãîâîð
12.15, 21.35 Ò/ñ "ÏÅÒËß ÍÅÑÒÅ-
ÐÎÂÀ" (12+)
14.30, 15.15 Âðåìÿ ïîêàæåò (16+)
18.45 Äàâàé ïîæåíèìñÿ (16+)
21.00 Âðåìÿ
0.30 Ñòðóêòóðà ìîìåíòà (16+)
1.35, 3.05 Õ/ô "ÏÐÎÙÀÉ, ×ÀÐ-
ËÈ" (16+)
ÐÎÑÑÈß1
*7.07, 7.35, 8.07, 8.35 Ìåñòíîå
*9.00 Ïîøêóäåì
11.00, 14.00, 17.00, 17.50, 20.00
Âåñòè
ÂÈß" (12+)
14.50 Âåñòè. Äåæóðíàÿ ÷àñòü
15.00 Íàø ÷åëîâåê (12+)
(12+)
ÂÈß-15" (12+)
23.55 Âåñòè. doc (16+)
1.40 Ä/ô "Øèôðû íàøåãî òåëà.
Ïå÷åíü", "Ñìåðòåëüíûå îïûòû.
Õèìèÿ" (12+)
3.15 Ò/ñ "ÑÛÍ ÇÀ ÎÒÖÀ" (16+)
*Ïåðåäà÷è ÃÒÐÊ "Ìàðèé Ýë
ÐÎÑÑÈßÊ
10.00, 15.00, 19.30, 23.30 Íîâî-
11.15, 23.50 Õ/ô "ÍÀ ÂÑÞ ÎÑ-
13.15 Ýðìèòàæ
13.45 Õ/ô "ÊËÓÁ ÑÀÌÎÓÁÈÉÖ,
ÈËÈ ÏÐÈÊËÞ×ÅÍÈß ÒÈÒÓ-
ËÎÂÀÍÍÎÉ ÎÑÎÁÛ"
14.50, 1.45 Ä/ô "Òîìàñ Êóê"
15.10 Ä/ô "Ãàéòî Ãàçäàíîâ. Äîðî-
ãà íà ñâåò"
15.55 Ñàòè. Íåñêó÷íàÿ êëàññèêà…
16.35 Ä/ô "Êîñìè÷åñêèé ëèñ. Âëà-
äèìèð ×åëîìåé"
17.15, 1.05 Êèíåñêîï ñ Ïåòðîì
Øåïîòèííèêîì: "Ìåæäóíàðîäíûé
êèíîôåñòèâàëü äåáþòîâ â Òóðèíå"
17.55 Ä/ñ "Èñòîðèè â ôàðôîðå:
"Öåíà ñåêðåòà"
18.25 Ðîìàíñû è ïåñíè Ãåîðãèÿ Ñâè-
ðèäîâà èñïîëíÿåò Åâãåíèé Íåñòåðåí-
êî. Ïàðòèÿ ôîðòåïèàíî-àâòîð
20.05 Èñêóññòâåííûé îòáîð
21.10 Áîëüøå, ÷åì ëþáîâü: "Ñàââà
Êóëèø è Âàðâàðà Àðáóçîâà"
21.50 Èãðà â áèñåð ñ Èãîðåì Âîë-
ãèíûì: "Ì.Øîëîõîâ. "Òèõèé Äîí"
22.30 Ä/ô "Òàìåðëàí"
ÍÒÂ
5.00, 6.05 Ò/ñ "ÀÄÂÎÊÀÒ" (16+)
6.00, 10.00, 13.00, 16.00, 19.00
Ñåãîäíÿ
8.10 Óòðî ñ Þëèåé Âûñîöêîé
ÒÀÐÀ" (16+)
10.20 Ò/ñ " ËÅÑÍÈÊ" (16+)
èñøåñòâèå
14.00 Ò/ñ "ÓËÈÖÛ ÐÀÇÁÈÒÛÕ
16.20 Ò/ñ "ËÈÒÅÉÍÛÉ" (16+)
0.10 Ò/ñ "ØÀÌÀÍ" (16+)
2.05 Ãëàâíàÿ äîðîãà (16+)
2.40 Äèêèé ìèð (0+)
(16+)
4.00 Ò/ñ "×Ñ - ×ÐÅÇÌÅÐÍÀß
ÒÂÖ
8.10 Äîêòîð È... (16+)
8.40 Õ/ô "ÈÂÀÍ ÁÐÎÂÊÈÍ ÍÀ
ÖÅËÈÍÅ"
10.35 Ä/ô "Òàòüÿíà Ïåëüòöåð: îñ-
òîðîæíî, áàáóøêà!" (12+)
11.30, 14.30, 19.40, 22.00, 0.00
Ñîáûòèÿ
11.50 Ò/ñ "ÏÓÀÐÎ ÀÃÀÒÛ ÊÐÈ-
ÑÒÈ" (12+)
13.40 Ìîé ãåðîé (12+)
14.50 Áåç îáìàíà: "Äà áóäåò ñâåò!"
(16+)
15.40 Õ/ô "ÒÐÈ Ñ×ÀÑÒËÈÂÛÕ
ÆÅÍÙÈÍÛ" (16+)
17.40 Ò/ñ "ÆÈÒÜ ÄÀËÜØÅ" (16+)
21.45 Ïåòðîâêà, 38 (16+)
22.30 Îñòîðîæíî, ìîøåííèêè! (16+)
23.05 Ïðîùàíèå: "Äåä Õàñàí" (12+)
0.30 Ïðàâî çíàòü (16+)
1.55 Õ/ô "ÑÅÌÜ ÄÍÅÉ ÄÎ
ÑÂÀÄÜÁÛ" (16+)
3.55 Ä/ô "Ìîé ðåáåíîê âóíäåð-
êèíä" (12+)
4.35 Ò/ñ "ÏÐÎÑÒÎ ÑÀØÀ" (16+)
ÒÍÒ
6.25 Æåíñêàÿ ëèãà (16+)
7.00, 7.30, 7.55, 8.25 Ìóëüòôèëüì (12+)
9.00 Äîì-2. Lite (16+)
13.30, 19.00 Ò/ñ "ÄÅÔÔ×ÎÍÊÈ"
(16+)
14.00 Ò/ñ "ÐÅÀËÜÍÛÅ ÏÀÖÀ-
ÍÛ" (16+)
14.30, 15.00, 15.30, 16.00, 16.30,
17.00, 17.30, 18.00, 18.30, 19.30,
20.00, 20.30 Ò/ñ "ÓÍÈÂÅÐ. ÍÎ-
ÂÀß ÎÁÙÀÃÀ" (16+)
21.00 Õ/ô "ÀÐÌÀÃÅÄÄÅÖ" (16+)
1.15 Õ/ô "ÀÐÌÀÃÅÄÄÅÖ" (18+)
5.05 Ò/ñ "ÌÅÐÒÂÛÅ ÄÎ ÂÎÑ-
ÒÐÅÁÎÂÀÍÈß" (16+)
5.55 Ò/ñ "ÏÀÐÒÍÅÐÛ" (16+)
ÑÒÑ
6.00, 6.40, 7.00, 8.00, 5.25, 5.40
Ìóëüòôèëüì (0+)
9.00, 0.00 Äàåøü ìîëîäåæü! (16+)
9.30, 19.05 Ò/ñ "ÑÅÌÅÉÍÛÉ
ÁÈÇÍÅÑ" (16+)
10.30, 21.00 Ò/ñ "ÌÀÌÎ×ÊÈ" (16+)
11.00 Õ/ô "ÒÛÑß×À ÑËÎÂ" (12+)
12.40 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Â îò-
ïóñêå" (16+)
øåå îò Ñëàâû Ìÿñíèêîâà" (16+)
13.30 Ò/ñ "ÂÎÐÎÍÈÍÛ" (16+)
16.00 Ò/ñ "ÊÓÕÍß" (16+)
øåå îò Ñåðãåÿ Íåòèåâñêîãî" (16+)
18.30 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Ì+Æ"
(16+)
19.00 Ìèëëèîí èç Ïðîñòîêâàøè-
íî ñ Íèêîëàåì Áàñêîâûì (12+)
20.00 Ò/ñ "ÂÎÑÜÌÈÄÅÑßÒÛÅ"
(16+)
22.00 Õ/ô "ÐÀÇÂÎÄ ÏÎ-ÀÌÅÐÈ-
ÊÀÍÑÊÈ" (16+)
0.30 Õ/ô "ÁÅÇ ÀÍÑÀÌÁËß" (16+)
2.00 Ò/ñ "90210: ÍÎÂÎÅ ÏÎÊÎ-
ËÅÍÈÅ" (16+)
3.35 Õ/ô "ÏÀÐÈÆ ËÞÁÎÉ ÖÅ-
ÍÎÉ" (12+)
Â¯ÐÃÅ×¯,
16 ÄÅÊÀÁÐÜ
9.00, 12.00, 15.00, 18.00, 0.15,
3.00 Íîâîñòè
10.55 Ìîäíûé ïðèãîâîð
12.15, 21.35 Ò/ñ "ÏÅÒËß ÍÅÑÒÅ-
ÐÎÂÀ" (12+)
14.30, 15.15 Âðåìÿ ïîêàæåò (16+)
18.45 Äàâàé ïîæåíèìñÿ! (16+)
21.00 Âðåìÿ
0.30 Ä/ô "Ê 100-ëåòèþ Ãåîðãèÿ
Ñâèðèäîâà. "Âðåìÿ, âïåðåä!" (16+)
1.30, 3.05 Õ/ô "ÏÎÐÎ×ÍÛÉ
ÊÐÓÃ" (16+)
ÐÎÑÑÈß1
*7.07, 7.35, 8.07, 8.35 Ìåñòíîå
9.00, 11.00, 14.00, 17.00, 17.50,
20.00 Âåñòè
ÂÈß" (12+)
14.50, 4.45 Âåñòè. Äåæóðíàÿ ÷àñòü
15.00 Íàø ÷åëîâåê (12+)
(12+)
ÂÈß-15" (12+)
23.00 Ñïåöèàëüíûé êîððåñïîíäåíò
(16+)
0.40 Ä/ô "Äåìîêðàòèÿ ìàññîâîãî
ïîðàæåíèÿ", "Áýêôàéð", "Áüþòè"
è äðóãèå. Ñòî ëåò äàëüíåé àâèà-
öèè" (16+)
2.55 Ò/ñ ÑÛÍ ÇÀ ÎÒÖÀ" (16+)
*Ïåðåäà÷è ÃÒÐÊ "Ìàðèé Ýë
ÐÎÑÑÈßÊ
10.00, 15.00, 19.30, 23.30 Íîâî-
11.55, 23.50 Õ/ô "ÍÀ ÂÑÞ
ÎÑÒÀÂØÓÞÑß ÆÈÇÍÜ…"
12.25, 22.40 Ä/ñ "Ïåòð Ôîìåíêî".
13.15 Ä/ô "Ñîõðàíèòü áóäóùåå"
14.50 Ä/ô "Òàìåðëàí"
15.10 Ä/ô "ßêîâëåâ è Øóõàåâ.
Àðëåêèí è Ïüåðî"
15.55 Èñêóññòâåííûé îòáîð
16.35 Ä/ô "Ìîëíèè ðîæäàþòñÿ íà
çåìëå. Òåëåâèçèîííàÿ ñèñòåìà
"Îðáèòà"
17.15 Áîëüøå, ÷åì ëþáîâü: "Àíä-
ðåé Ñàõàðîâ è Åëåíà Áîííýð"
"Ïîä öàðñêèì âåíçåëåì"
18.25 Ðîìàíñû è ïåñíè Ãåîðãèÿ
Ñâèðèäîâà èñïîëíÿåò Åëåíà Îá-
ðàçöîâà. Ïàðòèÿ ôîðòåïèàíî-àâ-
òîð
20.05 Ä/ô "Ñëóõ ýïîõè"
20.45 Ãåîðãèþ Ñâèðèäîâó ïîñâÿ-
ùàåòñÿ… Òðàíñëÿöèÿ Òîðæåñòâåí-
íîãî êîíöåðòà èç Êîíöåðòíîãî çàëà
èì.Ï.È.×àéêîâñêîãî
22.20 Ä/ô "Ïîðòî - ðàçäóìüÿ î
ñòðîïòèâîì ãîðîäå"
1.00 Ä/ô "Ëåâ Òîëñòîé è Äçèãà
Âåðòîâ: äâîéíîé ïîðòðåò â èíòå-
ðüåðå ýïîõè"
ÍÒÂ
5.00, 6.05 Ò/ñ "ÀÄÂÎÊÀÒ" (16+)
6.00, 10.00, 13.00, 16.00, 19.00
Ñåãîäíÿ
8.10 Óòðî ñ Þëèåé Âûñîöêîé
ÒÀÐÀ" (16+)
10.20 Ò/ñ " ËÅÑÍÈÊ" (16+)
èñøåñòâèå
14.00 Ò/ñ "ÓËÈÖÛ ÐÀÇÁÈÒÛÕ
16.20 Ò/ñ "ËÈÒÅÉÍÛÉ" (16+)
0.10 Ò/ñ "ØÀÌÀÍ" (16+)
2.05 Êâàðòèðíûé âîïðîñ (0+)
(16+)
3.55 Ò/ñ "×Ñ - ×ÐÅÇÂÛ×ÀÉÍÀß
ÒÂÖ
8.20 Äîêòîð È... (16+)
8.50 Õ/ô "ÆÅÍÈÒÜÁÀ ÁÀËÜÇÀ-
ÌÈÍÎÂÀ" (6+)
10.35 Ä/ô "Ãåîðãèé Âèöèí: Îò-
øåëüíèê" (12+)
11.30, 14.30, 19.40, 22.00, 0.00
Ñîáûòèÿ
11.50 Ò/ñ "ÏÓÀÐÎ ÀÃÀÒÛ ÊÐÈ-
ÑÒÈ (16+)
13.35 Ìîé ãåðîé (12+)
14.50 Ïðîùàíèå: "Äåä Õàñàí"
(12+)
15.40 Õ/ô "ÒÅÍÜ ÑÒÐÅÊÎÇÛ"
(12+)
17.40 Ò/ñ "ÆÈÒÜ ÄÀËÜØÅ"
(16+)
21.45 Ïåòðîâêà, 38 (16+)
22.30 Ëèíèÿ çàùèòû (16+)
23.05 Ñîâåòñêèå ìàôèè: "Ãåíåðàë
êîíôåò è ñîñèñîê" (16+)
0.25 Ðóññêèé âîïðîñ (12+)
1.10 Õ/ô "ÓÁÈÉÑÒÂÎ ÍÀ 100
ÌÈËËÈÎÍÎÂ" (12+)
3.20 Ä/ô "Âàëåðèé ×êàëîâ. Æèë-
áûë ëåò÷èê" (12+)
4.20 Ò/ñ "ÑËÅÄ Â ÎÊÅÀÍÅ"
ÒÍÒ
6.20 Æåíñêàÿ ëèãà (16+)
7.00, 7.30, 7.55, 8.25 Ìóëüòôèëüì
(12+)
9.00 Äîì-2. Lite (16+)
13.30, 19.00 Ò/ñ "ÄÅÔÔ×ÎÍÊÈ"
(16+)
14.00, 14.30, 15.00, 15.30, 16.00,
16.30, 17.00, 17.30, 18.00, 18.30 Ò/
ñ "ÐÅÀËÜÍÛÅ ÏÀÖÀÍÛ" (16+)
19.30, 20.00, 20.30 Ò/ñ "ÓÍÈÂÅÐ.
ÍÎÂÀß ÎÁÙÀÃÀ" (16+)
21.00 Õ/ô "ÏÎË: ÑÅÊÐÅÒÍÛÉ
ÌÀÒÅÐÈÀËÜ×ÈÊ" (16+)
1.05 Õ/ô "ÂÅÇÓÍ×ÈÊ" (16+)
5.15 Ò/ñ "ÌÅÐÒÂÛÅ ÄÎ ÂÎÑ-
ÒÐÅÁÎÂÀÍÈß" (16+)
ÑÒÑ
6.00, 6.40, 7.00, 8.00, 5.40 Ìóëüò-
ôèëüì (0+)
9.00, 0.00 Äàåøü ìîëîäåæü! (16+)
9.30, 19.05 Ò/ñ "ÑÅÌÅÉÍÛÉ
ÁÈÇÍÅÑ" (16+)
10.30, 21.00 Ò/ñ "ÌÀÌÎ×ÊÈ"
(16+)
11.00 Õ/ô "ÐÀÇÂÎÄ ÏÎ-ÀÌÅÐÈ-
ÊÀÍÑÊÈ" (16+)
13.00 Ò/ñ "ÂÎÐÎÍÈÍÛ" (16+)
16.00 Ò/ñ "ÊÓÕÍß" (16+)
18.00 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Ì+Æ"
(16+)
18.30 Óðàëüñêèå ïåëüìåíè: "Âñå î
áàáóøêàõ" (16+)
19.00 Ìèëëèîí èç Ïðîñòîêâàøè-
íî ñ Íèêîëàåì Áàñêîâûì (12+)
20.00 Ò/ñ "ÂÎÑÜÌÈÄÅÑßÒÛÅ"
(16+)
22.00 Õ/ô "ÝÒÀ ÄÓÐÀÖÊÀß
ËÞÁÎÂÜ" (16+)
0.30 Õ/ô "ÏÀÐÈÆ ËÞÁÎÉ ÖÅ-
ÍÎÉ" (16+)
2.20 Ò/ñ "90210: ÍÎÂÎÅ ÏÎÊÎ-
ËÅÍÈÅ" (16+)
3.55 Õ/ô "ÍÀÑ ÏÐÈÍßËÈ" (16+)
ÈÇ²ÐÍß
17 ÄÅÊÀÁÐÜ
9.00, 11.30, 15.00, 18.00, 0.00
Íîâîñòè
10.35, 3.35 Ìîäíûé ïðèãîâîð
12.00 Ïðåññ-êîíôåðåíöèÿ Ïðåçè-
äåíòà Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè Âëà-
äèìèðà Ïóòèíà. Ïðÿìàÿ òðàíñëÿöèÿ
15.15 Âðåìÿ ïîêàæåò (16+)
18.50 Êóáîê Ïåðâîãî êàíàëà ïî
õîêêåþ. Ñáîðíàÿ Ðîññèè - ñáîð-
íàÿ Øâåöèè. Ïðÿìîé ýôèð
21.00 Âðåìÿ
22.00 Ò/ñ "ÏÅÒËß ÍÅÑÒÅÐÎÂÀ"
(12+)
0.15 Ïîëèòèêà (16+)
1.20 Õ/ô "ËÅÂ" (12+)
ÐÎÑÑÈß1
*7.07, 7.35, 8.07, 8.35 Ìåñòíîå
*9.00 Ïîøêóäåì
*9.40 Èçãå ìå÷åò
11.00, 14.00, 17.00, 17.50, 20.00
Âåñòè
12.00 Ïðåññ-êîíôåðåíöèÿ Ïðåçè-
äåíòà Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè Âëà-
äèìèðà Ïóòèíà. Ïðÿìàÿ òðàíñëÿöèÿ
(12+)
19.35 Ìåñòíîå âðåìÿ. Âåñòè Ìà-
ðèé Ýë
21.00 Ò/ñ "ÒÀÉÍÛ ÑËÅÄ-
ÑÒÂÈß-15" (12+)
23.00 Âå÷åð ñ Âëàäèìèðîì Ñîëî-
âüåâûì (12+)
0.40 Ä/ô "Èñòîðèÿ íðàâîâ: "Íà-
ïîëåîí I", "Èñòîðèÿ íðàâîâ: "Íà-
ïîëåîí III" (16+)
2.35 Ä/ô "Ëåò÷èê äëÿ Ìîëîòîâà.
Îäèí øàíñ èç òûñÿ÷è" (12+)
*Ïåðåäà÷è ÃÒÐÊ "Ìàðèé Ýë"
ÐÎÑÑÈßÊ
10.00, 15.00, 19.30, 23.30 Íîâî-
11.15, 23.50 Õ/ô "ÍÀ ÂÑÞ ÎÑ-
13.15 Ðîññèÿ, ëþáîâü ìîÿ! "Áóä-
íè êóìûêñêîé ðàâíèíû"
14.50 Ä/ô "Øàðëü Êóëîí"
15.10 Ä/ô "Åâãåíèé ×èðèêîâ. Èç-
ãíàííèê çåìëè ðóññêîé"
15.55 Àáñîëþòíûé ñëóõ
16.35 Ä/ô "Äà, ñêèôû - ìû!"
17.15, 0.55 Ä/ô "Âåðòèêàëü Ìè-
õàèëà Áîáðîâà"
"Êòî íå ñ íàìè, òîò ïðîòèâ íàñ"
18.25 "Ïóøêèíñêèé âåíîê". Ìîñ-
êîâñêèé êàìåðíûé õîð ïîä óïðàâ-
ëåíèåì Â.Ìèíèíà
19.00 Ä/ô "Ìåðèäà. Âîäà è åå
ïóòè"
20.05 Ä/ô "Ëåâ Òîëñòîé è Äçèãà
Âåðòîâ: äâîéíîé ïîðòðåò â èíòå-
ðüåðå ýïîõè"
21.35 Ä/ô "Ñïèøñêèé ãðàä. Êðå-
ïîñòü íà ïåðåêðåñòêå êóëüòóð"
21.50 Êóëüòóðíàÿ ðåâîëþöèÿ
1.40 Ä/ô "Ðåéìññêèé ñîáîð. Âåðà,
âåëè÷èå è êðàñîòà"

жера №48

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (15)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

More from kidsher

More from kidsher (12)

жера №48